Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21.12.2023 r. , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku A. M., z dnia 18.12.2023 r., odmówił prawa do przeliczenia kapitału początkowego i emerytury wskazując, że, w jej przypadku , nie pojawiły się nowe okoliczności, ani dowody, pozwalające na ponowne ustalenie wysokości emerytury, którą przyznano prawomocną decyzją z dnia 23.10.2015 r.

Zdaniem ZUS, przedłożone do wniosku, zaświadczenia o wynagrodzeniu za lata 1975-1978, 1980 – 1985, osiągniętym, z tytułu zatrudnienia w (...), zostały już uwzględnione, w wysokości kapitału początkowego, na podstawie przedłożonego wcześniej, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wydanego przez (...) S.A. 29.04.2004 r., a złożonego, przez ubezpieczoną, do wniosku o ustalenie kapitału początkowego z dnia 28.11.2008 r.

Podsumowując, Zakład stwierdził, że, wobec powyższego, świadczenie będzie wypłacane, w dotychczasowej wysokości.

(decyzja – k. 35 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła A. M., wnosząc o jej zmianę i ponowne ustalenie wysokości świadczenia, w oparciu o przedłożone listy wynagrodzeń z (...) za lata 1975-1978; 1980-1985.

(odwołanie – k. 3-3 verte)

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy, wniósł o jego oddalenie wskazując w jego uzasadnieniu ponownie, że przedłożona do wniosku z dnia 18.12.2023 r. dokumentacja została już uwzględniona przez organ rentowy przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, a co z tym związane ustalaniem wysokości emerytury, gdyż wnioskodawczyni przy ustalaniu kapitału początkowego złożyła druk Rp-7 wystawiony przez (...) S.A. z dnia 29.04.2004 r., który został wystawiony w oparciu o dokumentację źródłową, tj. aktualnie przedłożone karty wynagrodzeń. Jednocześnie, jak podkreślił organ rentowy, nadal brak jest zarobków za okres od 01.08.1972 r. do 31.12.1974 r., stąd zatem zasadnym było przyjęcie minimalnego wynagrodzenia w j.g.u.

(odpowiedź na odwołanie – k. 5-5 verte)

Postanowieniem, wydanym na rozprawie w dniu 15.04.2024 r,. sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, w celu obliczenia wysokości wynagrodzeń uzyskiwanych przez wnioskodawczynię w okresie od 1.08.1972 r. do 31.12.1974 r. na podstawie karty zasiłkowej (k. 19 i 20).

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 15.04.2024 r. e-protokół (...):23:26 – 00:25:26 – płyta CD – k. 50)

Na rozprawie w dniu 19.08.2024 r., wnioskodawczyni poparła odwołanie, a pełnomocnik wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 19.08.2024 r. e-protokół (...);01:38 – 00:03:03 – płyta CD – k. 81)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. M. urodziła się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 23.10.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia 01.09.2015 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

(decyzja – k. 24-25 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 25.03.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270), ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2015 r., poz. 552) ponownie ustalił wartość kapitału początkowego A. M. na dzień 01.01.1999 r.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego, organ rentowy przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 948,39 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne faktycznego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 77,68%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 948,39 zł ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 77,68% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (77,68% x 1 220,89 zł = 948,39 zł).

Przyjęto łącznie 19 lat, 11 miesięcy, 19 dni, tj. 239 miesięcy okresów składkowych oraz nieskładkowe: 0 lat, 11 miesięcy, 24 dni, 3 lata, 6 miesięcy, 16 dni – okresy sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi) tj. 42 miesięcy.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 87,70%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 115311,57 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego ZUS nie uwzględnił okresów:

- od 18.08.1996 r. do 26.08.1996 r., brak zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.

(decyzja – k. 199-200, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k . 201 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 18.12.2023 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o ponowne przeliczenie emerytury oraz kapitału początkowego, przedkładając kserokopie potwierdzone za zgodność z oryginałem karty wynagrodzeń za lata 1975-1978, 1980-1985 oraz karty zasiłkowe gdzie była zatrudniona w (...) w Ł. ( (...) S.A. Grupa T.) w okresie od 01.08.1972 r. do 24.05.1985 r. pozyskane z Archiwum Usługowego (...) Sp. z o.o. w S..

(wniosek wraz z załączonymi dokumentami płacowymi (karty wynagrodzeń, karty zasiłkowe)– k. 34 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego, świadectwa pracy – k. 12-14 verte, k. 34-36 verte, karty zasiłkowe i wynagrodzeń– k. 16-30)

Zaskarżoną decyzją z dnia 21.12.2023 r. organ odmówił ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego i przeliczenia emerytury z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu tej decyzji.

(decyzja – k. 35 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W pkt 5 druku Rp-7, wystawionego przez (...) S.A. Grupa T., w dniu 29.04.2004 r. , widnieje zapis o tym, że zaświadczenie zostało wystawione na podstawie kart zarobkowych wnioskodawczyni od 01.01.1975 r.

(zaświadczenie Rp-7 – k. 32 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, zatrudnienia i płac, przy przyjęciu do ustalenia kapitału początkowego wysokości wynagrodzeń wnioskodawczyni w oparciu o podstawę uwzględniającą zapisy z kart zasiłkowych istotnie zmianie uległa wysokość kapitału początkowego która wyniosła 119 632,65 zł. Wynagrodzenia te w sposób istotny zmieniły też wysokość wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, który wyniósł obecnie 83,12 %.

(karty zasiłkowe – k. 19-20, opinia biegłego – k. 52-59)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie powołanych dowodów, w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, a także w oparciu o pisemną opinię biegłego sądowego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, zatrudnienia i płac. Dowody te wzajemnie ze sobą korelują i tworząc spójną całość. Przedmiotowe dokumenty zostały, bowiem, sporządzone przez osoby do tego powołane w ramach przysługujących im kompetencji oraz w przewidzianej prawem formie. Ponadto ich treść i forma, nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu, a zatem, i Sąd, nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu. Sąd podzielił opinię biegłego sądowego, bowiem została ona sporządzona w oparciu o fachową i specjalistyczną wiedzę, zgodnie ze zleceniem Sądu, na podstawie dostępnej dokumentacji. Biegły w sposób czytelny i precyzyjny dokonał obliczeń, wskazując przy tym dokładnie na jakiej podstawie dokonał poszczególnych założeń precyzując, że podstawą do ustalenia wysokości wynagrodzenia w okresie 1972 – 1974 były zapisy kart zasiłkowych. Opinia nie zawiera niejasności, sprzeczności, luk, a jej konkluzje są konkretne i przekonujące, przez co należy przyjąć, że biegły wyliczył wartość emerytury i kapitału początkowego wnioskodawczyni w sposób właściwy, przy czym szczegółowo uzasadnił swoje stanowisko, które jest dla Sądu w pełni przekonujące.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Na podstawie art. 114 ust. 1 w zw. z art. 175 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2023.0.1251) prawo do świadczeń (emerytalno – rentowych) lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Z cytowanego przepisu wynika, iż warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest uzyskanie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności, które istniały przed wydaniem decyzji, a nie były znane organowi w chwili orzekania i mają wpływ na prawo do tych świadczeń lub ich wysokość /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 231/99 - OSNAPiUS 2000 nr 19 poz. 734; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r. III UZP 5/03 - OSNAPiUS rok 2003, Nr 18, poz. 442/.

Zwrot "przedłożenie nowych dowodów" , oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokość. Natomiast użyte w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej pojęcie "ujawnienie okoliczności" oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnych związanych z ustaleniem przez organ rentowy prawa do świadczenia lub wysokości świadczenia. Są to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy, ale także uchybienia przez organ rentowy normom prawa procesowego lub materialnego, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną osoby zainteresowanej (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2014 r., I UK 322/13, LEX nr 1444596 oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 grudnia 2015 r., III AUa 1087/15, LEX nr 1979499).

Mając powyższe na uwadze, należy podkreślić, że skoro przedmiotowe postępowanie zostało wszczęte w oparciu o wniosek z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to obowiązkiem organu rentowego a następnie Sądu orzekającego, była w pierwszej kolejności ocena, czy wystąpiły określone w tym przepisie przesłanki umożliwiające merytoryczne rozpoznanie wniosku. Należało zatem ustalić i ocenić, czy wnioskodawczyni przedłożyła nowe dowody pozwalające na ponowne ustalenie wysokości jej emerytury, którą przyznano prawomocną decyzją z dnia 23.10.2015 r. Bez spełnienia przesłanek formalnych wniosku z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prowadzenie postępowania dotyczącego merytorycznej oceny prawa do świadczenia, jest bezcelowe i bezprzedmiotowe.

Dokonując wszechstronnej analizy zgromadzonego w sprawie materiału procesowego Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że skarżąca w toku postępowania przed organem rentowym wywołanym ponownym złożeniem wniosku z dnia 18.12.2023 r., o przeliczenie emerytury, spełniła przesłanki wniosku o ponowne ustalenie prawa do emerytury na zasadach określonych w art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przeliczenie świadczenia zgodnie z powołanym przepisem jest możliwe tylko w sytuacji, gdy nowo wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia jest wyższy od dotychczas przyjętego.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku obowiązuje od 23 listopada 2011 roku i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego, jakie zapadły, jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, są zgodne,, co do tego, że regulacja zawarta w § 20 rozporządzenia wyznacza jedynie kierunek postępowania dowodowego, natomiast nie oznacza, że wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być ustalona w inny sposób tak przy pomocy dostępnych pisemnych środków dowodowych, pochodzących od pracodawcy, a nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. II UKN 186/97, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 1998, Nr 11, poz. 342; wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., sygn. I UK 179/06, niepubl./. W postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych kieruje się bowiem regułami dowodzenia określonymi w art. 227 i n. k.p.c. nie jest zaś związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. Sprawia to, że wysokość uzyskiwanych dochodów może być ustalana wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, które Sąd uznał za celowe i pożądane.

Decyzją z dnia 25.03.2019 r. , odwołującej ponownie ustalono wartość kapitału początkowego na dzień 01.01.1999 r. według zarobków z lat 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985 i wskaźnika wysokości podstawy kapitału początkowego – 77,68%. Z decyzji tej wynikało, że kapitał początkowy wnioskodawczyni ustalony na dzień 01.01.1999 r. wyniósł 115 311,57 zł. W zaskarżonej decyzji ZUS wskazał, że w wysokości kapitału początkowego uwzględniono wynagrodzenia za lata 1975-1978, 1980-1985 osiągnięte z tytułu zatrudnienia w (...) na podstawie przedłożonego zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wydanego przez (...) S.A. 29.04.2004 r. Sąd ustalił ponadto, że w pkt 5 druku Rp-7 wystawionego przez (...) S.A. Grupa T. w dniu 29.04.2004 r. widnieje zapis o tym, że ów zaświadczenie zostało wystawione na podstawie kart zarobkowych wnioskodawczyni od 01.01.1975 r.

Przeprowadzone, w sprawie, postępowanie dowodowe, pozwala na przyjęcie, co należy podkreślić ponownie, że ubezpieczona spełnia przesłanki do przeliczenia świadczenia ze wskazanej powyżej podstawy prawnej. Przemawia za tym, podzielona przez Sąd, opinia biegłego sądowego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, zatrudnienia i płac. Podstawą do ustalenia wysokości wynagrodzenia w okresie 1972 - 1974 są zapisy z dostępnych kart zasiłkowych zalegających w aktach sprawy. Do obliczeń biegły wykorzystał sumę zarobków z trzymiesięcznych okresów stanowiących podstawę do ustalenia kwoty zasiłku chorobowego. Na tej podstawie biegły przyjął, że w okresach trzymiesięcznych zarobki wnioskodawczyni odpowiadały 1/3 sumy, co w żaden sposób nie wpływało jak wykazał biegły na poprawność ustaleń wymiaru rocznego wynagrodzeń.

Biegły dokonał obliczenia wynagrodzeń wnioskodawczyni wskazując, że na kartach można ustalić wynagrodzenia stanowiące podstawę do obliczenia zasiłku za okresy trzymiesięczne poprzedzające okres zasiłkowy. Na tej podstawie biegły przyjął poziom wynagrodzeń w kolejnych trzech miesiącach, jako 1/3 sumy stanowiącej podstawę obliczeń zasiłku. Z kolei za okresy pomiędzy zidentyfikowanymi periodami okresów zasiłkowych biegły przyjął wynagrodzenie z okresów poprzedzających, zaś po dokonaniu całościowej analizy wynagrodzeń biegły wywiódł, że wynagrodzenie wnioskodawczyni rosło w kolejnych miesiącach jednak brak było możliwości ustalenia, w jakiej wysokości. Kierując się zasadą ostrożności biegły zasadnie przyjął wynagrodzenie zatem z ostatniego okresu zidentyfikowanego.

Jednocześnie biegły podkreślił, że niewątpliwie wnioskodawczyni uzyskiwała wyższe wynagrodzenia, jednak brak jest podstawy do innych ustaleń, ponieważ w kartach zasiłkowych, te okresy są identyfikowane, a brak jest innych dokumentów ( karta wynagrodzeń), które pozwalałyby na bardziej precyzyjne ustalenia. W oparciu o powyższe, biegły zatem dokonał obliczenia wynagrodzeń wnioskodawczyni posikując się zapisami w karcie zasiłkowej, co zaprezentował na kanwie swej opinii (tabele) (k. 54-58). Przyjęcie do ustalenia kapitału początkowego wysokości wynagrodzeń wnioskodawczyni w oparciu o podstawę uwzględniającą zapisy z kart zasiłkowych istotnie zmienił wysokość kapitału początkowego. Biegły wyliczył, że wartość kapitału początkowego wzrosła do kwoty 119 632,65 zł. Również wskaźnik wysokości podstawy wymiaru okazał się wyższy od dotychczasowego, bo wyniósł 83,12%.

Mając powyższe na uwadze Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, o czym orzekł w sentencji wyroku.