Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6.12.2018 roku znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. nr 28, poz. 149 ze zm.) i ustawy z 17 grudnia 1998 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) zgodnie z art. 114 dokonał ponownego rozliczenia przychodu B. Z. za 2011 rok.

Wysokość emerytury wyniosła od 01.03.2018 r. – 1335,76 zł.

ZUS wskazał, że świadczenie zmniejszono z powodu nienależnie pobranych zasiłków, tj. o 464,54 zł.

Od 01.02.2019r. podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 1336,00 zł.

Od 01.02.2019r. zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 91,00 zł

- składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi łącznie 120,22 zł; w tym odliczana od podatku 103.52 zł; odliczana z kwoty świadczenia 16,70 zł.

Od 01.02.2019 r. wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 660,00 zł.

Należność za okres od 01.01.2011r. do 31.12.2011r. w kwocie 13207,14 zł, wraz ze świadczeniem za styczeń w kwocie 871,22 zł, po odliczeniu zaliczki na podatek 1444,00 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne łącznie 1308,86 zł, w tym odliczonej z podatku 1127,07 zł, odliczonej ze świadczenia 181,79 zł, ZUS przekaże na rachunek w banku w kwocie 11325,50 zł.

(decyzja – k. 34-35 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 6.12.2018 roku znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z przychodem osiągniętym przez B. Z. w roku 2011 dokonał rozliczenia emerytury za rok 2011.

ZUS wskazał, że osiągnięty przez ubezpieczoną w 2011 roku przychód nie przekroczył niższej kwoty granicznej przychodu (70 % przeciętnego wynagrodzenia) ustalonej dla w/w roku, tj. kwoty 28444,40 zł.

Osiągnięty przychód nie uzasadniał zmniejszenia ani zawieszenia emerytury ubezpieczonej.

W okresie od 01.01.2011 r. do 31.12.2011 r. świadczenie było zawieszone na kwotę 13207,14 zł.

Wobec powyższego ubezpieczonej za ten okres przysługiwał zwrot kwoty 13207,14 zł tj. różnica między należnym, a wypłaconym świadczeniem.

ZUS wskazał, że wyrównanie w kwocie 13207,14 zł wraz ze świadczeniem za styczeń po odliczeniu zaliczki na podatek i składki na ubezpieczenie zdrowotne, zostanie przekazane na rachunek w banku.

(decyzja – k. 36 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 28.12.2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. nr 28, poz. 149 ze zm.) i ustawy z 17 grudnia 1998 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) zgodnie z art. 114 dokonał ponownego rozliczenia przychodu B. Z. za 2011 rok i uchylił decyzję z 6.12.2018 r.

Wysokość emerytury wyniosła od 01.03.2018 r. 1335,76 zł.

ZUS wskazał, że świadczenie zmniejszono się z powodu nienależnie pobranych zasiłków, tj. o 464,54 zł.

Od 01.02.2019 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 1336,00 zł.

Od 01.02.2019 r. zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 91.00 zł - składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi łącznie 120,22 zł; w tym odliczana od podatku 103.52 zł; odliczana z kwoty świadczenia 16,70 zł.

Od 01.02.2019 r. wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła miesięcznie 660,00 zł.

Z wyrównania za okres od 01.01.2011 r. do 31.12.2011 r. 13207,14 zł, ZUS zaliczył na pokrycie innych należności 10665,50 zł, wyrównanie w kwocie 2541,64 zł, wraz ze świadczeniem za styczeń w kwocie 871,22 zł, po odliczeniu zaliczki na podatek 1444,00 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne łącznie 1308,86 zł, w tym odliczonej z podatku 1127,07 zł, odliczonej ze świadczenia 181,79 zł, ZUS przekaże na rachunek w banku w kwocie 660,00 zł.

(decyzja – k. 37 -38 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 06.09.2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. nr 28, poz. 149 ze zm.) i ustawy z 17 grudnia 1998 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270), po rozpatrzeniu wniosku B. Z. z dnia 04.09.2019 r. od 01.10.2019 r., tj. od najbliższego terminu płatności świadczenia przeliczył emeryturę.

Wysokość emerytury wyniosła od 01.03.2019 r. 1405,76 zł

ZUS wskazał, że świadczenie zmniejszono z powodu nienależnie pobranych zasiłków, tj. o 502,36 zł

Od 01.09.2019r. podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 1406 zł.

Od 01.09.2019r. zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 98.00 zł

- składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi łącznie 126,52 zł; w tym odliczana od podatku 108,95 zł; odliczana z kwoty świadczenia 17,57 zł.

Od 01.09.2019r. wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 678,88 zł.

Należność za okres od 01.01.2011 r. do 31.12.2011 r. ze świadczeniem za październik w kwocie 903,40 zł, odsetkami za okres od 12.12.2017 r. do 10.01.2019 r. w kwocie 2310,46 zł po odliczeniu zaliczki na podatek 98,00 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne łącznie 126,52 zł, w tym odliczonej z podatku 108,95 zł, odliczonej ze świadczenia 17,57 zł, ZUS przekaże na rachunek w banku w kwocie 2989,34 zł. Powyższa decyzja nie została doręczona wnioskodawczyni przez organ rentowy, została anulowana przez ZUS.

(decyzja – k. 45-48 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 27.09.2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. nr 28, poz. 149 ze zm.) i ustawy z 17 grudnia 1998 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) z urzędu od 1.10.2019 r., tj. od najbliższego terminu płatności świadczenia przeliczył B. Z. emeryturę.

Wysokość emerytury wynosi: od 01.03.2019 r. 1405,76 zł.

ZUS wskazał, że świadczenie zmniejszono z powodu nienależnie pobranych zasiłków, tj. o 514,36 zł.

Od 01.11.2019r. podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 1406,00 zł.

Od 01.11.2019 r. zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 86.00 zł - składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi łącznie 126,52 zł; w tym odliczana od podatku 108.95 zł; odliczana z kwoty świadczenia 17,57 zł.

Od 01.11.2019r. wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 678,88 zł.

Ze świadczeniem za październik w kwocie 891,40 zł, zakład przekaże odsetki za okres od 12.12.2017 do 10.01.2019 w kwocie 1000,49 zł od wyrównania wypłacone w styczniu 2019 r. po odliczeniu zaliczki na podatek 108,00 zł składki na ubezpieczenie zdrowotne 1315,16 zł zakład przekaże na rachunek w banku w kwocie 1679,37 zł.

(decyzja – k. 51-52 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołania od w/w decyzji wniosła B. Z., wnosząc o stwierdzenie ich nieważności jako wydanych z rażącym naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego tj. art. 7 k.p.a., art. 8 k.p.a., art. 9 k.p.a., art. 10 § 1 k.p.a., art. 11 k.p.a., art. 12 k.p.a., art. 75 § 1 k.p.a., art. 77 k.p.a., art. 78 § 1 k.p.a., art. 80 k.p.a. oraz art. 107 k.p.a., a także art. 91 ust 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a w razie gdyby sąd nie przychylił się do jej żądania w zakresie stwierdzenia nieważności wskazanych decyzji, ubezpieczona wniosła o ich uchylenie w zakresie, w jakim ZUS nie ustalił wysokości należnego jej świadczenia emerytalnego za poszczególne miesiące oraz w jakim pomniejszył wypłacone jej świadczenie o odsetki za opóźnienie.

Zdaniem odwołującej, kwota odsetek winna być naliczona od każdego świadczenia wypłaconego jej w każdym miesiącu, jako że emerytura jest świadczeniem okresowym i w takich też okresach miesięcznych jest wypłacana. Wobec tego, kwotę odsetek ZUS powinien naliczyć odrębnie za każdy miesiąc od daty, w którym świadczenie polegało wypłacaniu. W taki sam sposób jak argumentowała skarżąca w kwestionowanych przez nią decyzjach, odrębnie za każdy miesiąc winny zostać ustalone przez organ rentowy kwoty wypłacanych świadczeń. Zaniechanie powyższego przez ZUS doprowadziło do sytuacji, w której została pozbawiona środków, którymi mogła już dysponować w okresach w których winny one jej być faktycznie wypłacone. W taki sposób wnioskodawczyni zakwestionowała sposób wyliczenia zwrotu emerytury za 2011 r. oraz wysokość odsetek jej przysługujących od tej kwoty oraz okres za jaki należne są odsetki. B. Z. podkreśliła też w odwołaniach, że w 2011 r. oprócz emerytury uzyskiwała inne przychody. W 2011 r. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w Firmie (...) w Ł., Sklepie (...) w Ł. oraz MK Inwestycje w Ł.. Do tych okoliczności, jak podnosiła organ rentowy na żadnym etapie postępowania wyjaśniającego nie ustosunkował się.

Wnioskodawczyni odwołując się do wcześniejszej wydanej przez organ rentowy decyzji z dnia 25.07.2013 r. podniosła, że wydając ją, ZUS jednocześnie pozbawił ją możliwości odwołania się od decyzji z dnia 18.12.2012 r., w następstwie której jak podawała wydane zostały kolejne decyzje (kwestionowane w tym postępowaniu), mające wpływ na ustalenie jej prawa do emerytury oraz jej wysokość. Na tej podstawie wnioskodawczyni wywiodła, że decyzja z dnia 18.12.2012 r. dalej funkcjonuje w obrocie prawnym, a zatem dopiero jej uchylenie uprawniałoby ZUS do wydawania kolejnych dotyczących jej osoby decyzji. Decyzja z dnia 25.07.2013 r. w opinii ubezpieczonej w istocie stanowiła zaprzeczenie decyzji z dnia 18.12.2012 r. W takiej sytuacji koniecznym stało się wyjaśnienie jak precyzowała, która z decyzji (z dnia 18.12.2012 r. czy z dnia 25.07.2013 r.) jest ważna i obowiązująca. Zatem decyzja ZUS z dnia 6.12.2018 r. oraz pozostałe, od których odwoływała się, zostały wydane przedwcześnie, zanim jeszcze zostało wznowione postępowanie dotyczące tych dwóch w/w decyzji ZUS.

(odwołanie – k. 3-5, k. 3-5 w aktach o sygn. VIII U 143/19 załączonych do sprawy, k. 3-6 w aktach o sygn. VIII U 4823/19 załączonych do sprawy, k. 3-6 w aktach o sygn. VIII U 4787/19 załączonych do sprawy, k. 3-8 w aktach o sygn. VIII U 2417/20 załączonych do sprawy)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o ich oddalenie, przytaczając argumentację tożsamą co w zaskarżonych decyzjach.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7-7 verte, k.7-7 verte w aktach o sygn. VIII U 143/19 załączonych do sprawy, k. 7-8 verte w aktach o sygn. VIII U 4823/19 załączonych do sprawy, k. 7-7 verte w aktach o sygn. VIII U 4787/19 załączonych do sprawy, k. 12-13 w aktach o sygn. VIII U 2417/20 załączonych do sprawy)

Postanowieniem z dnia 30.01.2019 r. sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 143/19 ze sprawą o sygn. akt VIII U 142/19 i obie sprawy rozpoznał łącznie pod numerem sprawy VIII U 142/19.

(postanowienie – k. 8 w aktach o sygn. VIII U 143/19 załączonych do sprawy)

Postanowieniem z dnia 9.03.2020 r. sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 4823/19 ze sprawą o sygn. akt VIII U 142/19 i obie sprawy rozpoznał łącznie pod numerem sprawy VIII U 142/19.

(postanowienie – k. 22 w aktach o sygn. VIII U 4823/19 załączonych do sprawy)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 12.02.2020 r. sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 4787/19 ze sprawą o sygn. akt VIII U 142/19 i obie sprawy rozpoznał łącznie pod numerem sprawy VIII U 142/19.

(postanowienie – rozprawa z dnia 12.02.2020 r. e-protokół (...):02:54-00:06:01 – płyta CD – k. 18)

Zarządzeniem z dnia 16.11.2020 r. sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 2417/20 ze sprawą o sygn. akt VIII U 142/19 i obie sprawy rozpoznał łącznie pod numerem sprawy VIII U 142/19.

(zarządzenie – k. 16 w aktach o sygn. VIII U 2417/20 załączonych do sprawy)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 12.02.2020 r. sąd ustanowił dla wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego.

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 12.02.2020 r. e-protokół (...):06:39-00:10:06 – płyta CD – k. 167)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 25.11.2020 r. sąd dopuścił dowód z opinii biegłego specjalisty z zakresu rachunkowości, którego zobowiązał do wydania pisemnej opinii po zapoznaniu się z dokumentacją znajdującą się w aktach sprawy, w tym aktach ZUS, w szczególności z pismem ZUS (k. 129-130) z wyszczególnieniem kwot potrącenia - w razie potrzeby w oparciu o inne dokumenty znajdujące się w organie rentowym na okoliczności dotyczące prawidłowości rozliczenia przez organ rentowy emerytury wnioskodawczyni za 2011 rok i ustalonej kwoty wyrównania podlegającej zwrotowi oraz prawidłowości ustalonych kwot odsetek wskazanych w zaskarżonych decyzjach.

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 25.11.2020 r. e-protokół (...):08:55-00:11:51 – płyta CD – k. 232)

Postanowieniem z dnia 29.03.2022 r. sąd uchylił postanowienie z dnia 12.02.2020 r. o ustanowieniu dla wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu, uwzględniając wniosek B. Z. o uchylenie powyższego postanowienia, gdyż nie chce być reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu.

(pismo wnioskodawczyni – k.550, postanowienie – k. 551)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 8.06.2022 r. sąd pominął wniosek dowodowy wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodu z opinii drugiego biegłego z zakresu rachunkowości na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c.

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 8.06.2022 r. e-protokół (...):12:40-01:27:04 – płyta CD – k. 640)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 7.09.2022 r. sąd pominął wnioski dowodowe wnioskodawczyni zgłoszone na tej rozprawie na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c.

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 7.09.2022 r. e-protokół (...):31:05-00:33:04 – płyta CD – k. 734, postanowienie – k. 740)

Pismem z dnia 20.02.2024 r. Stowarzyszenie (...) z siedzibą w L. przystąpiło do udziału w sprawie, na co wnioskodawczyni wyraziła zgodę.

(pisma – k.1031, k. 1043)

Na rozprawie w dniu 17.06.2024 r. do udziału w sprawie przystąpiło Stowarzyszenie (...) z siedzibą w C., na co wnioskodawczyni wyraziła zgodę. Prezes Zarządu Stowarzyszenia przyłączył się do stanowiska odwołującej.

(rozprawa z dnia 17.06.2024 r. e-protokół (...):00:53-00:18:46, 00:55:54-01:02:24– płyta CD – k. 1112)

Na rozprawie w dniu 17.06.2024 r. Prezes Zarządu Stowarzyszenia (...) przyłączyła się do stanowiska odwołującej.

(stanowisko procesowe – rozprawa z dnia 17.06.2024 r. e-protokół (...):46:09 – 00:55:54 – płyta CD – k. 1112)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 17.06.2024 r. sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wnioski dowodowe zgłoszone przez wnioskodawczynię w pismach procesowych z dnia 6.11.2023 r, 15.12.2023 r. 15.03.2024 r., 19.03.2024 r. oraz inne wnioski formalne zgłoszone w tych pismach.

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 17.06.2024 r. e-protokół (...):12:05-01:15:24 – płyta CD – k. 1112)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 17.06.2024 r. sąd oddalił wnioski dowodowe Prezesa Zarządu Stowarzyszenia (...) zgłoszone na tej rozprawie.

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 17.06.2024 r. e-protokół (...):15:24-01:17:07 – płyta CD – k. 1112)

Na rozprawie w dniu 17.06.2024 r. wnioskodawczyni podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko i podtrzymała odwołania wniesione w niniejszej sprawie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie.

(stanowisko wnioskodawczyni i pełnomocnika ZUS – 00:18:46 , 00:40:48 – płyta CD k 1112)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. Z. urodziła się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Prawomocną decyzją z dnia 18.12.2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. dokonał rozliczenia emerytury B. Z. z tytułu uzyskiwania przychodu i stwierdził, że uzyskany przez nią przychód wyniósł 62.829,80 zł i przekroczył wyższą kwotę graniczną dla 2011 r., która wynosi 52.824,80 zł.

Przy rozliczeniu ZUS uwzględnił podstawy wymiaru składek zaewidencjonowane w (...) wynikające z dokumentów złożonych przez płatnika Firma (...) s.c. - E. S., M. S. oraz zasiłki chorobowe pobrane z tytułu zatrudnienia u ww. płatnika.

Kwota nienależnie pobranej emerytury w 2011r. tj. 13.207,14 zł została potrącona z bieżących świadczeń.

(decyzja – k. 463 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, pismo ZUS – k. 24, k. 173-174)

Wnioskodawczyni nie złożyła odwołania od w/w decyzji.

(oświadczenie wnioskodawczyni złożone na rozprawie w dniu 13.05.2019 r. e-protokół (...):09:18-00:27:00 – płyta CD – k. 34)

Decyzją z dnia 25 lipca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że B. Z. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 czerwca 2011 r. jako pracownik u płatnika składek Firma (...) s.c. – E. S., M. S.” w Ł..

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że u podstaw powyższego rozstrzygnięcia legło ustalenie, że płatnik składek od 1 czerwca 2011 r. faktycznie zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej, w związku z czym B. Z. nie pozostawała w gotowości do pracy (brak było bowiem faktycznej możliwości świadczenia przez nią pracy i łączącego się z tym realnego zamiaru wykonywania pracy).

(decyzja – k. 517-521 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji w dniu 11 września 2013 r. złożyła ubezpieczona B. Z..

(odwołanie – k. 2-3 w aktach o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Odwołanie od w/w decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 r. - sygn. akt: VIII U 5678/13, który uprawomocnił się w dniu 30.10.2017 r. w wyniku oddalenia apelacji wnioskodawczyni (sygn. akt: III AUa 1529/16).

(wyrok SO z uzasadnieniem – k. 276, k. 283-291, apelacja – k. 313-320, wyrok SA z uzasadnieniem – k. 341, k. 351-356 w aktach o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wnioskodawczyni wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30.10.2017 r.

(skarga kasacyjna – k. 364-378 w aktach o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wezwaniem z dnia 28.02.2018 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi wezwał pełnomocnika wnioskodawczyni do usunięcia braków wniesionej skargi kasacyjnej poprzez nadesłanie 3 egzemplarzy odpisu skargi kasacyjnej z załącznikami, uiszczenie opłaty podstawowej w kwocie 30 zł w terminie tygodniowym od daty doręczenia niniejszego wezwania pod rygorem odrzucenia skargi kasacyjnej.

(wezwanie – k. 395 w aktach o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Pismem z dnia 14.03.2018 r. pełnomocnik wnioskodawczyni wniosła o przywrócenie terminu do uzupełniania braków formalnych skargi kasacyjnej, który upłynął w dniu
9.03.2018 r.

(wniosek – k. 398-400 w aktach o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Postanowieniem z dnia 23.04.2018 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił wniosek o przewrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych skargi kasacyjnej i odrzucił skargę kasacyjną B. Z..

(postanowienie z uzasadnieniem– k. 421-423 w aktach o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) załączonych do akt niniejszej sprawy)

W dniu 04.06.2018 r. pełnomocnik skarżącej złożyła zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23.04.2018 r.

(zażalenie – k. 441-444 w aktach o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Postanowieniem z dnia 4.12.2018 r. Sąd Najwyższy oddalił zażalenie ubezpieczonej na postanowienie SA w Łodzi z dnia 23.04.2018 r.

(postanowienie z uzasadnieniem – k. 459-461 w aktach o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Postanowieniem z dnia 11.02.2022 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił wniosek skarżącej w przedmiocie wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku SA z dnia 30.10.2017 r., sygn. akt III AUa 1529/16 oraz wyroku SO w Łodzi z dnia 5.07.2016 r., sygn. akt VIII U 5678/13.

(postanowienie – k. 566)

Decyzją z dnia 2.08.2013 r. ZUS odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego za okres od 30.09.2011 r. do 31.12.2011 r., od 15.03.2012 r. do 14.05.2012 r., od 23.07.2012 r. do 31.12.2012 r., od 18.01.2013 r. do 29.03.2013 r. i zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 80 026,33 zł (z czego 71 242,83 zł to należność główna, a 8 783,50 zł odsetki).

(decyzja - plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 131-132)

Odwołanie od w/w decyzji wnioskodawczyni złożyła do Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi. Sprawa toczyła się pod sygn. akt X U 670/17. Do czasu zakończenia postępowania przed Sądem Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, ZUS wydał postanowienie o zawieszeniu postępowania (23.09.2013 r.) w sprawie doliczenia stażu pracy i zmiany decyzji z dnia 18.12.2012 r. o rozliczeniu za 2011 rok i decyzji z dnia 19.12.2012 r. o rozliczeniu za 2010 r. W dniu 6.04.2018 r. uprawomocnił się wyrok Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia 26.02.2018r. (sygn. akt: X U 670/17) oddalający odwołanie wnioskodawczyni od decyzji z dnia 02.08.2013r., zobowiązującej ją do zwrotu nienależnie pobranych zasiłków chorobowych za okresy 30.09.2011-31.12.2011, 15.03.2012-14.05.2012, 23.07.2012-31.12.2012, 18.01.2013-29.03.2013 z tytułu zatrudnienia w Firmie (...) s.c. w kwocie 71 242,83 zł (decyzja została zmieniona tylko w zakresie odsetek). Pismem z dnia
20.04.2018 r. ZUS poinformował wnioskodawczynię o tym, że odsetki od kwoty głównej –
71 242,83 zł będą naliczane począwszy od dnia następującego po dniu odebrania (20.08.2013 r.) decyzji nadpłatowej do dnia spłaty całej należności. Kwota odsetek na dzień 20.04.2018 r. wynosiła 29 738,50 zł.

(postanowienie, decyzje – k. 461-463 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, odpis wyroku – k. 133, pismo ZUS – k. 135-135 verte, k. 137-140, zaświadczenie o wypłaconych zasiłkach/ świadczeniach – k. 136)

W związku z uprawomocnieniem się decyzji ZUS z dnia 25.07.2013r., wnioskodawczyni złożyła pismo, w którym wniosła o ponowną analizę decyzji z dnia 18.12.2012 r.

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 06.12.2018 r. ZUS dokonał ponownego rozliczenia emerytury wnioskodawczyni za 2011 r. bez uwzględnienia podstaw wymiaru składek z tytułu zatrudnienia w Firmie (...) s.c. po 31.05.2011 r. oraz kwot nienależnie pobranych zasiłków chorobowych i ustalił, że przychód osiągnięty w tym roku nie przekroczył niższej kwoty granicznej i że wnioskodawczyni przysługuje wyrównanie w kwocie 13.207,14 zł.

Kolejną decyzją z dnia 06.12.2018 r. ZUS postanowił wypłacić wyrównanie emerytury za okres 01.01.2011 r. - 31.12.2011 r. w kwocie 13.207,14zł.

(decyzje - k. 34-36 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni złożyła odwołanie z dnia 09.01.2019 r. od dwóch w/w decyzji z dnia 06.12.2018 r. do tutejszego sądu (VIII U 142/19), które zostało potraktowane również jako wniosek o wypłatę odsetek od kwoty wyrównania za 2011 r. wypłaconej na mocy decyzji z dnia 06.12.2018 r., wobec czego sprawa została przekazana do wydziału merytorycznego w celu wydania formalnej decyzji w tym zakresie.

(odwołanie – k. 3-5, k. 3-5 w aktach o sygn. VIII U 143/19 załączonych do sprawy, pismo ZUS – k.129 verte)

Kolejną decyzją z dnia 28.12.2018 r. ZUS zgodnie z art. 114 ustawy emerytalnej dokonał ponownego rozliczenia emerytury wnioskodawczyni za rok 2011r., uchylił wcześniejszą decyzję z dnia 06.12.2018 r. i wskazał, że z wyrównania za okres 01.01.2011-31.12.2011 w kwocie 13.207,14 zł została potrącona kwota 10.665,50 zł na pokrycie należności (z tytułu nienależnie pobranych zasiłków chorobowych).

Wyrównanie w kwocie 2.541,64 zł (13.207,14 zł pomniejszone o 10.665,50 zł) zostało wypłacone B. Z. w dniu 10.01.2019r. na rachunek bankowy.

(decyzja - k. 37-38 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, pismo ZUS – k.129 verte)

W dniu 7.03.2019 r. wnioskodawczyni złożyła odwołanie od w/w decyzji, które przekazano do tutejszego sądu w dniu 20.11.2019 r. do wspólnego rozpoznania ze sprawą VIII U 142/19.

(odwołanie - k. 3-6 w aktach o sygn. VIII U 4787/19 załączonych do sprawy)

W dniu 19.04.2019 r. ZUS wydał kolejną decyzję, którą odmówił wnioskodawczyni prawa do wypłaty odsetek oraz wskazał, że zwrot świadczenia w kwocie 13.207,14 zł został w całości przekazany na pokrycie zadłużenia z tytułu nienależnie pobranych zasiłków.

(decyzja – k. 42-42 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, pismo ZUS – k.129 verte)

W dniu 06.09.2019 r. w stosunku do ubezpieczonej organ rentowy wydał decyzję, którą przyznał prawo do odsetek w kwocie 2.310,46 zł za okres od dnia 12.12.2017r. tj. od drugiego dnia roboczego po terminie płatności po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30.10.2017r. - (sygn. akt: III AUa 1529/16) do dnia 10.01.2019r. tj. do daty wypłaty wyrównania.

(decyzja – k. 45-48 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Oryginał w/w decyzji jako błędnie wydanej został anulowany i nie został przesłany do wnioskodawczyni, a jedynie skan tej decyzji został złożony na rozprawie w dniu 09.09.2019 r.

(decyzja – k. 45-48 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, rozprawa z dnia 9.09.2019 r. e-protokół (...):16:39-00:45:21 – płyta CD – k. 99, pismo ZUS – k.130)

Wnioskodawczyni zakwestionowała w/w decyzję z dnia 06.09.2019 r. pismem z dnia 09.10.2019 r.

(odwołanie - k. 3-6 w aktach o sygn. VIII U 4823/19 załączonych do sprawy)

Decyzję ZUS z dnia 19.04.2019 r. o odmowie prawa do odsetek, ZUS uchylił kolejną decyzją z dnia 27.09.2019 r. Decyzją tą organ rentowy wyliczył wnioskodawczyni nową kwotę odsetek od pełnej kwoty wyrównania tj. 13 207,14 zł na poziomie 1000,49 zł.

(decyzja – k. 51-52 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, pismo ZUS – k.130 )

Od w/w decyzji z dnia 27.09.2019 r. wnioskodawczyni odwołała się do tutejszego sądu.

(odwołanie - k. 3-8 w aktach o sygn. VIII U 2417/20 załączonych do sprawy)

Z punktu widzenia rachunkowości wskazana w decyzji z dnia 18.12.2012 r. kwota 13 207,14 zł brutto stanowiąca kwotę nienależnie pobranej przez wnioskodawczynię emerytury w 2011 r. została prawidłowo skalkulowana.

Stanowiła ona sumę miesięcznych kwot świadczenia emerytalnego za 2011 rok, tj.:

• 1.069,32 zł x 2 miesiące = 2.138,64 zł, tj. od 01.01.2011 r. do 28.02.2011 r.,

• 1.106,85 zł x 10 miesięcy = 11.068,50 zł, tj. od 01.03.2011 r. do 31.12.2011 r.

Kwota 13.207,14 zł została wyrównana Ubezpieczonej w dn. 10.01.2019 r., gdzie kwotę 13.207,14 zł pomniejszono o nienależnie pobrane zasiłki chorobowe w wysokości 10.665,50 zł a resztę, tj. 2.541,64 zł wpłacono Ubezpieczonej na rachunek bankowy.

(pisemna podstawowa opinia biegłego z zakresu rachunkowości – k. 283-293 verte, pisemna uzupełniająca pierwsza opinia biegłego z zakresu rachunkowości – k. 348-349 verte)

Z punktu widzenia rachunkowości, rozliczenie przychodu za 2011 r. przeprowadzone zostało prawidłowo przez organ rentowy decyzją z dn. 18.12.2012 r.,

W dn. 30.10.2017 r. uprawomocnił się wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi - sygn. akt III AUa 1529/16, w którym stwierdzono się, że wnioskodawczyni nie podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, chorobowemu od dn. 01.06.2011 r. Ten fakt ujawnił, że umowa o pracę była zawarta dla pozoru, a wnioskodawczym i płatnik składek nie złożyli prawdziwych oświadczeń woli do ZUS. Podstawą kalkulacji odsetek była kwota 13.207,14 zł, a ich bieg rozpoczynał się w dn. 12.12.2017 r., tj. od drugiego dnia roboczego po terminie płatności po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dn. 30.10.2017 r. (sygn. akt III AUa 1529/16) aż do momentu wypłaty wyrównania Ubezpieczonej, tj. 10.01.2019 r. Przy naliczaniu tych odsetek przyjęto oprocentowanie przewidziane do obliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie, które od 01.01.2016 r. wynosiło 7% w skali roku.

Przy zastosowaniu opisanej metodologii wysokość odsetek została skalkulowana:

liczba dni od 12.12.2017 r. do 10.01.2019 r.:

•

12 stycznia 2017 r. - 20 dni,

•

styczeń 2018 r. - 31 dni,

•

luty 2018 r.-28 dni,

•

marzec 2018 r. - 31 dni,

•

kwiecień 2018 r. - 30 dni,

•

maj 2018 r. - 31 dni,

•

czerwiec 2018 r. - 30 dni,

•

lipiec 2018 r. - 31 dni,

•

sierpień 2018 r. - 31 dni,

•

wrzesień 2018 r. - 30 dni,

•

październik 2018 r. - 31 dni,

•

listopad 2018 r. - 30 dni,

•

grudzień 2018 r. - 31 dni,

•

10 stycznia 2019 r. - 10 dni,

RAZEM: 395 dni.

395 dni

0 = 13.207,14 zł * 7% * —----- = 1.000,49 zł.

365 dni

Kwota odsetek skalkulowana za okres od 12.12.2017 r. do 10.01.2019 r. wyniosła 1.000,49 zł i zgodna jest z kalkulacjami ZUS zawartymi w decyzji z dnia 27.09.2019 r.

Kwota odsetek za okres od 10.01.2011 r. do 10.01.2019 r. wyniosła 1000,49 zł.

(pisemna uzupełniająca druga opinia biegłego z zakresu rachunkowości – k. 379-381, pisemna uzupełniająca trzecia opinia biegłego z zakresu rachunkowości – k. 437-439 verte )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, aktach organu rentowego, w oparciu o załączone do sprawy akta o sygn. VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16) oraz ostatecznie w oparciu o opinie biegłego z zakresu rachunkowości.

Sąd ocenił zebrany materiał dowodowy jako kompletny i spójny, a poprzez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy, Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów powołanych w ustaleniach stanu faktycznego. Zważyć bowiem należy, iż wymienione powyżej dokumenty w części uzasadnienia dotyczącej ustaleń faktycznych mają charakter dokumentów urzędowych (decyzje ZUS, orzeczenia sądów VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16)), z którymi związane jest domniemanie zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń (art. 244 k.p.c.).

Sąd uznał, iż opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości jest wiarygodna, z wyjątkiem początkowych twierdzeń tego biegłego, jakie poczynił w swej pisemnej podstawowej opinii i pierwszej uzupełniającej o tym, że kwota odsetek od wyrównania za
2011 r. wg sposobu kalkulacji zakładającego naliczanie odsetek odrębnie dla każdego miesiąca, w którym emerytura winna być wypłacona (tj. 10.01.2011 r.) do momentu wypłaty wyrównania, tj. do 10.01.2019 r. skalkulowana została na poziomie 9.884,49 zł. W drugiej pisemnej opinii uzupełniającej biegły z zakresu rachunkowości po ponownym przeanalizowaniu okoliczności przedstawionych przez ZUS, w zastrzeżeniach do dotychczas złożonych przez niego opinii, skorygował swoje obliczenia w zakresie sposobu wyliczenia odsetek od wyrównania za 2011 r. i ostatecznie przychylił się do sposobu naliczania odsetek prezentowanych przez organ rentowy, co pozwoliło sądowi ostatecznie uznać opinię tego biegłego za wiarygodny dowód w sprawie. Swoje stanowisko biegły podtrzymał w pisemnej uzupełniającej trzeciej opinii.

Zważyć bowiem należy, iż opinia została sporządzona przez osobę posiadającą odpowiednią wiedzę fachową, a po jej uzupełnieniu, skorygowaniu jest jasna i nie budzi żadnych wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego, wiedzy powszechnej czy logicznego rozumowania. Sąd miał na względzie, iż ostateczne wnioski zawarte w opinii są stanowcze i zostały należycie umotywowane. Po zgłoszeniu przez pełnomocnika ZUS zarzutów do opinii (podstawowej i pierwszej uzupełniającej) i zapoznaniu się z przedstawionymi przez tegoż pełnomocnika okolicznościami, biegły w sposób jasny i logiczny wyjaśnił, z jakich względów zdecydował się zmienić swe początkowe wnioski i przychylił do sposobu wyliczenia odsetek dokonanego przez ZUS stwierdzając w konkluzji, że kwota odsetek za okres od 10.01.2011 r. do 10.01.2019 r. wynosiła 1000,49 zł, a nie jak początkowo wskazywał
9884,49 zł. Na taki stan rzeczy, jak podawał miały wpływ dwie okoliczności: rozliczenie przychodu ze 2011 r. przeprowadzone przez organ rentowy decyzją z dn. 18.12.2012 r. oraz fakt, że w dniu 30.10.2017 r. uprawomocnił się wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi – sygn. akt VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16), w którym stwierdzono się, że wnioskodawczyni nie podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, chorobowemu od dn. 01.06.2011 r. Tym samym biegły w sposób kategoryczny w swych opiniach uzupełniających – drugiej i trzeciej wskazał ile wynosi prawidłowa kwota odsetek za okres od 10.01.2011 r. do 10.01.2019 r., co było tożsame z kwotą ustaloną przez ZUS. Jednocześnie Sąd zważył również, że wnioskodawczyni reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika (na tamtym etapie postępowania) nie zgłosiła konkretnych zarzutów do opinii biegłego z zakresu rachunkowości, wskazując jedynie pytania, na które biegły powinien odpowiedzieć. W tym zakresie opinia została uzupełniona, a biegły ustosunkował się do zadanych pytań, w tym wątpliwości strony, a mianowicie dlaczego zdecydował się zmienić swą opinię i ostatecznie przychylił się do sposobu wyliczania odsetek dokonanego przez organ rentowy. Do powyższych opinii, pod ich adresem po ich uzupełnieniu, stosownym skorygowaniu - po wydaniu przez biegłego trzeciej opinii uzupełniającej - odwołująca nie zgłosiła dalszych merytorycznych zarzutów.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy stwierdza, że dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości (po jej skorygowaniu przez biegłego w powyższym zakresie) spełnia wszystkie kryteria przydatności na potrzeby czynienia ustaleń w postępowaniu cywilnym. Po pierwsze opinia jest rzetelna. Bierze bowiem pod uwagę całość istniejących podstaw (w zakresie dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy, jak i w aktach ZUS). Po drugie opinia jest zupełna, tj. odpowiada w sposób wyczerpujący na wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy zagadnienia, stawiane przez Sąd, jak i będące przedmiotem uwag odwołującej. Po trzecie opinia jest logiczna. Wyprowadzone przez biegłego wnioski nie nasuwają jakichkolwiek wątpliwości z punktu widzenia zasad poprawnego rozumowania, są też obiektywnie weryfikowalne. Nie ma w tym rozumowaniu jakichkolwiek sprzeczności, luk czy nieścisłości. Po czwarte, opinia jest w pełni zrozumiała, wszelkie zgłoszone pod adresem tej opinii wątpliwości zostały wyjaśnione w pisemnych opiniach uzupełniających. W tych też okolicznościach jakakolwiek interpretacja treści przedmiotowej opinii nie nastręczała żadnych trudności.

Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Odwołująca zarzucała Sądowi, że nie dopuścił dowodu z opinii innego biegłego z zakresu rachunkowości.

W orzecznictwie podkreśla się, że z art. 286 k.p.c. nie wynika obowiązek sądu dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii innych biegłych, jeżeli pierwsza opinia nie jest dla strony korzystna. Ewentualne wątpliwości, co do treści opinii, zarówno własne, jak i podnoszone przez stronę, Sąd usuwa w ten sposób, że żąda ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, a w razie potrzeby żąda też dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Sąd nie jest jednak obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinią biegłego zostały przekonane również strony, co zresztą najczęściej wyklucza się wzajemnie, gdyż opinia korzystna dla jednej strony, nie przekonuje strony przeciwnej. Wystarczy zatem, że opinia jest przekonująca dla Sądu, który wiążąco też ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę (por. wyroki Sądu Najwyższego z 19 maja 1998 r., sygn. II UKN 55/98 i z 16 października 2014 r., sygn. II UK 36/14). Dlatego sąd ma obowiązek dopuszczenia (art. 232 k.p.c.) dowodu z dalszej opinii tylko wówczas, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wtedy, gdy opinia, którą dysponuje zawiera istotne luki, bo nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, jest niejasna, czyli nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna, tj. gdy przedstawiona przez biegłych analiza nie pozwala organowi orzekającemu skontrolować ich rozumowania, co do trafności wniosków końcowych.

Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza, podlegająca kontroli instancyjnej, ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, przy czym wnioski środka dowodowego w postaci opinii biegłego mają być jasne, kategoryczne i przekonujące dla sądu, jako bezstronnego arbitra w sprawie. Jeżeli opinia biegłego czyni zadość tym wymogom, to musi się ostać i nie ma potrzeby powoływania nowego biegłego tylko dlatego, że strona nie zgadza się z treścią opinii i stanowiskiem biegłego w niej zawartym.

W świetle powyższego przeprowadzanie dowodu z opinii innych biegłych uzależnione jest od stwierdzenia realnej potrzeby w tym zakresie. Chodzi więc o sytuację, gdy sporządzona w sprawie opinia biegłego budzi rzeczywiste zastrzeżenia merytoryczne Sądu, a ich usunięcie w drodze opinii uzupełniającej lub ustnego przesłuchania biegłego okazałoby się niewystarczające.

W okolicznościach tej sprawy, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, następnie wobec zgłoszonych przez pełnomocnika ZUS zarzutów i pełnomocnika odwołującej wątpliwości do opinii, dopuścił dowód z pisemnych opinii uzupełniających tego biegłego, a na skutek tych czynności doszło do wyjaśnienia wszystkich kwestii budzących zastrzeżenia, wobec czego brak było podstaw do podjęcia przez Sąd działań ex officio poprzez dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu rachunkowości. Jak już wskazano nie stanowi takiej przyczyny też samo niezadowolenie strony z wniosków opinii biegłego. Wnioskodawczyni nie zgłosiła też sama żadnych konkretnych zarzutów względem pisemnych opinii tego biegłego, wniosła natomiast o „dopuszczenie dowodu z opinii drugiego biegłego, który określiłby, która decyzja jest ważna – z 18.12.2012r. czy 15.07.2013r.” (k.637). Sąd pominął ten wniosek dowodowy wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodu z opinii drugiego biegłego z zakresu rachunkowości na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. jako nieistotny do rozpoznania sprawy, o czym Sąd wypowie się szerzej w dalszej części uzasadnienia, odnosząc się do zarzutów wnioskodawczyni dotyczących powyższych decyzji.

W przedmiocie podnoszonej przez ubezpieczoną kwestii łącznego rozpoznania przedmiotowej sprawy ze sprawą z odwołania wnioskodawczyni od innych decyzji ZUS – toczących się pod sygn. akt VIII U 1606/21, VIII U 1607/21. Podnieść należy, iż Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli są one ze sobą w związku lub mogły być objęte jednym pozwem – art. 219 k.p.c. Połączenie spraw, zgodnie z art. 219 k.p.c. nie jest bowiem obligatoryjnym obowiązkiem Sądu, a wręcz przeciwnie ustawodawca pozostawił Sądowi swobodę decyzji w tym zakresie. Roszczenia, które dochodzone są przez wnioskodawczynię w sprawach VIII U 1606/21, VIII U 1607/21 dot. wysokości kapitału początkowego i emerytury wnioskodawczyni, daty przyznania jej emerytury nie pozostają w związku z tymi będącymi przedmiotem tego postępowania (nie pozostają ze sobą w związku), a zatem nie mogły zaistnieć przesłanki do połączenia tych spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia zgodnie z wolą ubezpieczonej.

Wnioskodawczyni wskazywała też na okoliczność nieprawidłowego umocowania pełnomocnika pracownika organu rentowego D. G. do występowania w niniejszym procesie w imieniu ZUS (brak podania adresu zamieszkania pełnomocnika, podania numeru PESEL). Pełnomocnik ten wbrew zapatrywaniu skarżącej był jednak należycie umocowany, przez co należało rozumieć umocowanie udzielone zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego – art. 460 i 476. Zgodnie z nimi, pełnomocnikiem procesowym ZUS może być, oprócz radcy prawnego i adwokata, również pracownik jednostki albo jej organu nadrzędnego. Reguła ta dotyczy postępowań przed sądami, do których nie stosuje się przymusu stosowania profesjonalnego zastępstwa procesowego, który występuje np. w postępowaniu przed SN. W niniejszej sprawie organ rentowy w postępowaniu przed tutejszym sądem reprezentowany był przez pracownika ZUS, zgodnie z pełnomocnictwem nr (...) (k. 39) – dokumentem potwierdzającym umocowanie, w tym m.in. D. G. do reprezentowania w tej sprawie organu rentowego. Ponadto podkreślić należało, wbrew zapatrywaniu odwołującej, że pisma procesowe organu rentowego w całym toku postępowania sporządzane były prawidłowo w oparciu o akta (należycie ponumerowane zgodnie z zasadami archiwizacji dokumentów obowiązującymi organ administracji publicznej, w tym ZUS) zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach art. 126 § 1 k.p.c. Wnioskodawczyni jako strona miała możliwość wypowiedzenia się w trakcie prowadzonego postępowania, wglądu do akt sądowych w swojej sprawie, przysługiwało jej prawo do składania wniosków, w tym także dowodowych. Prawo to stanowiło jedno z jej uprawnień procesowych jako strony. Stąd też za niezasadny sąd uznał wniosek wnioskodawczyni o doręczenie jej kserokopii całych akt ZUS. Ponadto podnosząc, przez cały czas postępowania w niniejszej sprawie, że akta ZUS są niekompletne – odwołująca nie wskazywała jakich dokumentów jej zdaniem brakuje, których dokumentów ZUS nie załączył.

W niniejszej sprawie nie sposób zarzucać organowi rentowemu postępowania pozostającego w sprzeczności z przepisami art. 7 i art. 77 k.p.a. Zgodnie z art. 7 k.p.a., w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Ponadto, w myśl art. 77 § 1 k.p.a., organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Powyższe regulacje prawne odnoszą się również do organów rentowych. W sytuacji takiej jaka zaistniała w niniejszej sprawie, tj. w sytuacji pojawienia się rozbieżności interpretacyjnych w materiale dowodowym sprawy, organ rentowy w istocie podjął odpowiednie kroki, by rozbieżności te wyjaśnić. Nie jest tak, jak próbowała przekonywać wnioskodawczyni, że bez większego zastanowienia wydał zaskarżone decyzje, czym postąpił jej zdaniem od razu na jej niekorzyść. W szczególności, że w rozpoznawanej sprawie kwestia tego, że ubezpieczona nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 czerwca 2011 r. jako pracownik u płatnika składek Firma (...) s.c. –
E. S., M. S.” w Ł. została już prawomocnie przesądzona wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 r. - sygn. akt: VIII U 5678/13, który uprawomocnił się w dniu 30.10.2017 r. w wyniku oddalenia apelacji wnioskodawczyni (sygn. akt: III AUa 1529/16). Obowiązkiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych było w przekonaniu Sądu wyjaśnienie wszelkich zaistniałych rozbieżności, czego ZUS w istocie dokonał.

W wyroku z dnia 05 grudnia 2006 r. (sygn. II SA/Bk 558/06) WSA w Białymstoku wprost wskazał, że organy winny wyjaśnić szczegółowo wszystkie okoliczności mające wpływ na wynik sprawy, a WSA w Warszawie w wyroku z dnia 23 lutego 2007 r. (sygn. VI SA/Wa 2219/06) uznał, że obowiązek organu wyjaśnienia okoliczności sprawy nie jest sprzeczny z zasadą, że ciężar dowodu ostatecznie spoczywa na tym, kto z określonego faktu wywodzi dla siebie skutki prawne. Dopiero zaniechanie przedstawienia przez stronę dowodów, pomimo wezwania przez organ, wyłącza możliwość skutecznego podnoszenia zarzutu, że zaskarżona decyzja jest niezgodna z prawem wskutek naruszenia obowiązku organu wyjaśnienia okoliczności sprawy zgodnie z art. 7 i 77 k.p.a.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy podjął wszelkie czynności, dołożył należytej staranności, by wyjaśnić wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy wnioskodawczyni (np. k. 61 akt ZUS plik II). Na bieżąco informował ją w wysyłanych do niej pismach w sprawach przedkładanych przez nią wniosków. Ocena postępowania organu rentowego nie mogła w takim wypadku budzić zastrzeżeń.. Organ rentowy przed wydaniem spornych decyzji obowiązany był w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy, co też uczynił. W takiej sytuacji wnioskodawczyni nie mogła permanentnie zarzucać, że w przeciwieństwie do organu rentowego - nie posiada fachowej wiedzy z dziedziny ubezpieczeń społecznych.

Przechodząc do kwestii rzekomo wadliwego utrwalenia przebiegu rozprawy w dniu 23.03.2022 roku, to wniosek o sprostowanie zapisu tej rozprawy – sprecyzowany, jako wniosek o sprostowanie protokołu pisemnego jest bezzasadny. Punktem wyjściowym rozważań co do tego który – protokół elektroniczny, czy jego wersja skrócona mają decydujące znaczenie, gdy stwierdzają one różne czynności procesowe sądu jest to, że ustawą z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z dnia 18 czerwca 2010 r.) wprowadzono protokół w postaci zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku (protokół elektroniczny). Jak wynika z uzasadnienia do projektu tej ustawy, technologie cyfrowe rejestrujące dźwięk lub dźwięk i obraz pozwalają na utrwalenie własnych sformułowań uczestników postępowania, niewystylizowanych przez inną osobą (vide wyrok SN z 21 lutego 1980 r., II KR 8/80, OSNKW 5 - 6/1980, poz. 52, s. 24 - 25). Ustawodawca wskazał, że znowelizowane brzmienie art. 157 § 1 k.p.c. zakłada współistnienie tradycyjnego protokołu sporządzanego przez protokolanta pod kierunkiem przewodniczącego oraz elektronicznego protokołu. Protokół elektroniczny oraz protokół sporządzany na dotychczasowych zasadach będą sobie równoważne pod względem skutków prawnych. Z powyższego wynika zatem, że intencją ustawodawcy było zapewnienie protokołowi elektronicznemu domniemania prawdziwości jak przyjęło się oceniać treść protokołu w formie pisemnej. Z ugruntowanej linii orzeczniczej Sądu najwyższego (patrz choćby wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2007 r., sygn. akt IV CNP 111/07) wynika, że protokół pisemny ma moc dokumentu urzędowego i stanowi dowód tego co w nim zostało stwierdzone (art. 244 k.p.c.). Jakkolwiek protokół elektroniczny nie jest dokumentem, to wskazać jednak należy, że zgodnie z art. 308 k.p.c., dowody z innych dokumentów niż wymienione w art. 243 ¹ k.p.c., w szczególności zawierających zapis obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku, sąd przeprowadza stosując odpowiednio przepisy o dowodzie z oględzin oraz o dowodzie z dokumentów. Mając zatem na uwadze uzasadnienie do nowelizowanej ustawy, a także odniesienie dowodów z nagrań do dokumentów można przyjąć, że protokół elektroniczny także stanowi (odpowiednio do protokołu pisemnego) dowód okoliczności w nim stwierdzonych. Ucieleśnieniem mocy dowodowej e-protokołu jest art. 160 § 2 k.p.c., z którego wynika, że zapis dźwięku albo obrazu i dźwięku nie podlega sprostowaniu. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu protokół elektroniczny umożliwia pełne utrwalanie poszczególnych czynności, tak jak one w rzeczywistości wyglądały (vide wyrok SN z 15 października 1974 r., IV KR 228/74, OSNKW 1/1975, poz. 8). Podkreślono, że wyłączenie instytucji sprostowania protokołu (art. 160 k.p.c.) w przypadku protokołu elektronicznego stanowi naturalną konsekwencję przyjętych rozwiązań. Instytucja sprostowania protokołu nie spełniłaby w tym przypadku swojej funkcji z uwagi na to, że zapis audio lub audio-wideo stanowi wierne odzwierciedlenie przebiegu dokonanych czynności procesowych. Oczywiście nie można pominąć kwestii dla wnioskodawczyni bardzo istotnej, a mianowicie tego, że w przypadku protokołu elektronicznego protokolant sporządza skrócony zapis pisemny przebiegu posiedzenia. Zdaniem Sądu ten zapis nie korzysta z takiej mocy dowodowej jaką posiada protokół elektroniczny. Wynika to choćby z tego, że z założenia nie odzwierciedla on wszystkich czynności procesowych, które miały miejsce na rozprawie. Zgodnie z art. 158 § 2 k.p.c. protokół skrócony o jakim mowa w art. 158 § 1 k.p.c. nie zawiera wniosków oraz twierdzeń stron, udzielonych pouczeń, a także wyników postępowania dowodowego oraz innych okoliczności istotnych dla przebiegu posiedzenia. Ponadto, jak to już wyżej wskazano protokół elektroniczny w wierny sposób odzwierciedla przebieg posiedzenia, czego nie można powiedzieć o wersji skróconej, która z uwagi na to, że sędzia zmuszony jest skracać przebieg posiedzenia w celu dokonania zapisu, grozi zniekształceniem czynności. W efekcie może to prowadzić do licznych nieporozumień. Nie można też wykluczyć czynnika ludzkiego, który a to wskutek nieprawidłowości w zapisie poczynionych prze protokolanta a to błędnego podyktowania zapisu przez przewodniczącego może zawierać wskazanie niewłaściwych czynności, a zatem takich które nie zostały faktycznie dokonane na posiedzeniu, którego skrócony zapis dokumentuje. Powyższe okoliczność w sposób, zdaniem Sądu dostateczny uzasadniają wniosek, że w razie rozbieżności pomiędzy treścią protokołu skróconego, a protokołu elektronicznego, ten ostatni ma decydujące znaczenie przy ocenie doszło do naruszenia prawa tak procesowego ze strony Sądu. Określając swoje stanowisko Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze, że istnieje instytucja sprostowania protokołu pisemnego, a przepisy – w szczególności art. 160 § 2 k.p.c., nie wykluczają możliwości skorzystania z tego środka prawnego także w przypadku protokołu skróconego. Niemniej jednak, przedmiotowy protokół z rozprawy - utrwalony przebieg posiedzenia w formie pisemnej zawierał wszystko o czym stanowi przepis art.158 § 1 k.p.c., a zatem zarzut naruszenia przepisu art.157 § 1 k.p.c., jako odnoszący się do protokołu sporządzonego przy pomocy urządzenia rejestrującego dźwięk czy obraz i dźwięk, nie mógł być naruszony.

W kontekście powyższego, należy również nadmienić, że przede wszystkim, postępowanie sądowe powinno się toczyć w atmosferze spokoju, powagi, a także szacunku dla urzędu sędziego i osób biorących udział w postępowaniu. W tym celu Przewodniczący rozprawy został wyposażony w określone narzędzie mające zapewnić prawidłowy jej przebieg. Przewodniczący kieruje więc rozprawą tak, aby zapewnić zachowanie powagi, sprawności oraz gwarancji procesowych stron i zasad postępowania cywilnego.

Znieważenie Sądu w rozumieniu art. 49 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2011 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych może być wyrażone słownie, gestem i w każdy inny sposób.

Zgodnie z art.47 c - Prawo o ustroju sądów powszechnych, przewodniczący składu sądu może sprawdzić dane osobowe osób obecnych w miejscu dokonywania czynności sądowej na podstawie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość. W przypadku odmowy poddania się sprawdzeniu tożsamości lub braku możliwości jej sprawdzenia przewodniczący składu sądu może zobowiązać taką osobę do opuszczenia miejsca dokonywania czynności sądowej.

W świetle powyższego, wątpliwości wnioskodawczyni co do uprawnień Sądu, w tym sprawdzania przed sądem tożsamości osób przed nim stawających na podstawie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego jej tożsamość, w tym odnotowywanie tego faktu w protokole były całkowicie nieuzasadnione.

Jednocześnie pominięciu przez sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. podlegały zarówno wnioski dowodowe zgłoszone przez wnioskodawczynię na rozprawie w dniu 7.09.2022 r., jak i te oraz inne formalne zawarte w zgłoszonych przez nią do sądu pismach: z dnia 6.11.2023 r, 15.12.2023 r. 15.03.2024 r., 19.03.2024 r. We wnioskach tych w opinii sądu wnioskodawczyni nie oznaczyła dowodu w sposób umożliwiający przeprowadzenie go oraz nie wyszczególniła faktów, które mają zostać wykazane tym dowodem. W żadnym z w/w pism procesowych wnioskodawczyni nie określiła w sposób należyty tezy dowodowej. Nadmienić należało, że wielokrotnie sąd wskazywał ubezpieczonej na konieczność formułowania /doprecyzowania/ tezy dowodowej i zakresu wnioskowanego dowodu. Mimo to skarżąca wskazania te zlekceważyła. Powyższe zaniechania nie pozostawiły Sądowi wyboru i doprowadziły do konieczności pominięcia w/w wniosków dowodowych, jak i formalnych. Nie wydaje się zatem wymagać wyjaśnień słuszność tezy, że postępowanie dowodowe ma służyć ustaleniu podstawy faktycznej orzekania.

Przepis art. 235 ¹ k.p.c. zd. pierwsze wskazuje obligatoryjne elementy wniosku o przeprowadzenie dowodu. Komentowany przepis znajduje zastosowanie do wszystkich wniosków dowodowych składanych przez strony. Przepis ten wskazuje, jakie elementy musi zawierać wniosek dowodowy, tj. 1) oznaczenie dowodu w sposób umożliwiający jego przeprowadzenie; 2) tzw. tezy dowodowe, czyli fakty które mają zostać wykazane zgłoszonym dowodem. Oznaczenie dowodu powinno wskazywać jaki środek dowodowy ma zostać przeprowadzony przez sąd, a także w zależności od specyfiki danego środka dowodowego, powinien zawierać również dane lub okoliczności umożliwiające przeprowadzenie zawnioskowanego dowodu. Drugim obligatoryjnym elementem wniosku dowodowego jest sprecyzowanie przez stronę faktów, które mają zostać stwierdzone określonym dowodem.

Zauważyć bowiem należy, że wynikający z art. 236 k.p.c. obowiązek sądu sformułowania tezy dowodowej ma charakter wtórny, w stosunku do wynikających z zasady kontradyktoryjności (art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c.) obowiązków procesowych stron i w żadnym razie nie oznacza zastępowania przez sąd stron, co do ciążących na nich w tym zakresie obowiązków. Sąd nie jest, co do zasady uprawniony ani zobowiązany do modyfikacji merytorycznej treści tezy wskazanej przez stronę, gdyż treść ta stanowi przejaw woli strony w zakresie obranego przez nią kierunku prowadzenia postępowania dowodowego. Sąd może natomiast wezwać stronę do sprecyzowania tezy, w sytuacji, gdy będzie ona niejasna czy nazbyt ogólna (tak wyrok SA w Szczecinie z 7 maja 2015 r., I ACa 158/15, LEX nr 1785309; podobnie wyrok SA w Łodzi z 25 marca 2014 r., I ACa 962/13, LEX nr 1455588). Zadaniem sądu pozostaje ocena, przez pryzmat treści zgłoszonego wniosku dowodowego, jego dopuszczalności i przydatności dla rozstrzygnięcia sprawy oraz możliwość przeprowadzenia. Sąd zwraca uwagę, że w stanie prawnym do czasu wejścia w życie nowelizacji kodeksu cywilnego wprowadzonego ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 1469) przyjmowano, że elementy wniosku dowodowego determinuje pośrednio przepis art. 236 k.p.c., statuujący wymogi odnośnie do postanowienia dowodowego.

Jakkolwiek bowiem przepis ten jest kierowany do sądu, to rzutuje on na wymogi wniosku dowodowego, jaki strona powinna zgłosić (tak wyrok SA w Szczecinie z 12 listopada 2015 r., I ACa 386/15, LEX nr 2020467; podobnie wyrok SA w Warszawie z 5 listopada 2013 r., I ACa 318/13, LEX nr 1428251). Przyjmowano przy tym równocześnie, że inne wadliwości odnoszące się do wniosku dowodowego (zbyt ogólna teza dowodowa, oznaczenie dokumentu w sposób, który nie pozwala na jednoznaczne zidentyfikowanie, o jaki dokument chodzi, gdzie się znajduje, czy niewskazanie specjalności biegłego, zakresu opinii) uzasadniają oddalenie takiego wniosku a limine, względnie oddalenie po uprzednim wyjaśnieniu treści wniosku (tak A. Łazarska, K. Górski [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, red. T. Szanciło, komentarz do art. 236 k.p.c.; por. też M. Sieńko [w:] Kodeks postępowania cywilnego. t. 1, red. M. Manowska, 2015, komentarz do art. 236 k.p.c., i powołany tam wyrok SN z 17 kwietnia 1963 r., II CR 240/62, OSNCP 1964/10, poz. 197). Negatywne skutki związane z nieprawidłowym sformułowaniem wniosku dowodowego podlegały zatem zróżnicowaniu w zależności od rodzaju konkretnego uchybienia. Aktualnie zgodnie z treścią art. 235 ¹ k.p.c. do konstytutywnych elementów wniosku dowodowego, stanowiących zasadniczo odpowiednik obligatoryjnych wymogów postanowienia dowodowego, należy oznaczenie dowodu (środka dowodowego) w sposób umożliwiający jego przeprowadzenie i wyszczególnienie faktów, które mają zostać wykazane tym dowodem (określenie tezy dowodowej). Każdy z wymienionych wyżej braków prowadzi do naruszenia wymogów statuowanych na gruncie art. 235 ¹ k.p.c. W ocenie tutejszego sądu wnioskodawczyni wbrew zobowiązaniu - nie sprecyzowała tez dowodowych, sąd nie znalazł podstaw do przeprowadzenia dowodu z urzędu. W niniejszej sprawie okoliczności szczególne czy też wyjątkowe nie miały miejsca, zaś przebieg postępowania i sytuacja procesowa ubezpieczonej nie uzasadniały sięgania do wyjątkowej regulacji art. 232 zdanie drugie k.p.c. Sąd wyznaje zasadę, że powinien korzystać z możliwości działania z urzędu ostrożnie i z umiarem, aby nie narazić się na zarzut naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron (art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji), zwłaszcza, że kilkukrotnie ustanawiał dla wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego, z którego pomocy powódka zrezygnowała. W tej sytuacji nie było podstaw do przyjęcia, aby ubezpieczona została pozbawiona możliwości obrony jej praw, zwłaszcza że sama doprowadziła do sytuacji w której pomoc prawna została cofnięta. Biorąc pod uwagę powyższe wywody należy uznać, że zarówno w poprzednim stanie prawnym, jak i aktualnym oceniając przez pryzmat treści zgłoszonych przez wnioskodawczynię wniosków dowodowych uznać należało w konsekwencji, że nie były one istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Jednocześnie postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 8.06.2022 r. sąd oddalił wnioski Prezesa Stowarzyszenia (...) zgłoszone na tej rozprawie. Prezes Stowarzyszenia (...) wskazywał, że skład sądu w niniejszej sprawie był nieprawidłowy, albowiem sprawa winna zostać rozpoznana w składzie ławniczym. Zapatrywanie to jednak nie jest prawidłowe. Zgodnie z aktualnym brzemieniem art. 47 § 1 i § 2 k.p.c. (obowiązującym również w dacie wniesienia odwołań), jedynie w sprawach z zakresu prawa pracy oraz w sprawach z zakresu prawa rodzinnego sprawy rozpoznaje sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników. Faktem jest, że jeszcze w 2004 r. sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozstrzygane przez jednego sędziego zawodowego oraz dwóch ławników. Skład sądu w tym wypadku wzorowany był na składzie w sprawach z zakresu prawa pracy. Obecnie jednak, również w dacie wydania skarżonych decyzji w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skład sądu to jeden sędzia zawodowy i w takim też składzie została rozpoznana niniejsza sprawa.

Prezes Stowarzyszenia (...) na tej samej rozprawie, jak i wnioskodawczyni podnosili również, że decyzja dotycząca odwołującej z dnia 25.07.2013 r., a która była przedmiotem rozpoznania w sprawie o sygn. akt VIII U 5678/13 (III AUa 1529/16), nie została podpisana. Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 r. - sygn. akt: VIII U 5678/13, który uprawomocnił się w dniu 30.10.2017 r. organ rentowy wydawał kolejne decyzje, w tym dokonał ponownego rozliczenia emerytury skarżącej za 2011 r., bez uwzględnienia podstaw wymiaru składek z tytułu zatrudnienia w Firmie (...) s.c. po 31.05.2011 r. oraz kwot nienależnie pobranych zasiłków chorobowych. Podkreślić należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, Sąd rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia i jest związany treścią skarżonych decyzji. Sąd rozpoznający odwołania od decyzji zaskarżonych w tym postępowaniu przez skarżącą zobowiązany był jedynie ustalić, czy decyzje zgodne są z treścią w/w zapadłego wyroku. Zatem zakres oceny określony i ograniczony został tylko do kwestii wykonania prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 r.

Sąd niniejszym postępowaniu nie może odnosić się do prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego oraz Sądu Apelacyjnego i wbrew rozstrzygnięciom tych Sądów, zakwestionować ważność decyzji, która była przedmiotem poprzednich postępowań.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności Sąd musi ustosunkować się do wniosku pełnomocnika organu rentowego o odrzucenie odwołania od decyzji z dnia 6.09.2019 r. Organ rentowy wskazał, że oryginał tej decyzji jako błędnie wydanej został anulowany i nie został przesłany do wnioskodawczyni, a jedynie skan tej decyzji został złożony na rozprawie w dniu 09.09.2019 r. Podstawy prawne do odrzucenia odwołania są ściśle określone przez ustawodawcę, a zatem bez zaistnienia jednej z tych okoliczności nie jest możliwe odrzucenie odwołania, a konieczne jest jego merytoryczne rozpoznania. Z powyższego wynika, że pierwotna decyzja z dnia
6.09.2019 r., w ogóle nie została doręczona wnioskodawczyni, to nie było możliwym merytoryczne rozpoznanie przez Sąd odwołania wniesionego przez ubezpieczoną od tej decyzji. Podlega ono odrzuceniu z mocy art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., gdyż niewątpliwe w sprawie wszczętej na skutego tegoż odwołania, droga sądowa jest niedopuszczalna, gdyż zaskarżona decyzja nie funkcjonowała w obrocie prawnym.

Stąd, w pkt 1 sentencji wyroku, Sąd na podstawie powołanego przepisu art. 199 § 1 k.p.c. odrzucił odwołanie wnioskodawczyni od w/w decyzji z 6.09.2019 r.

Przechodząc do merytorycznego rozpoznania sporu Sąd uznał, iż odwołania wnioskodawczyni od pozostałych zaskarżonych w tym postępowaniu decyzji nie są zasadne.

Ubezpieczona uzasadniając zasadność wnoszonych przez siebie odwołań, konsekwentnie w toku całego postępowania podnosiła, że w obrocie prawnym istnieją dwie sprzeczne ze sobą decyzje (z dnia 18.12.2012 r. i z dnia 25.07.2013 r.), a zatem koniecznym było wyjaśnienie, która z nich jest ważna i obowiązująca. Okoliczność ta miała istotne znaczenie, jak podkreślała wnioskodawczyni dla ustalenia, czy kolejne w/w decyzje, a konkretnie te, których prawidłowość sąd oceniał w toku tego procesu, nie zostały wydane przedwcześnie, zanim jeszcze zostało wznowione postępowanie w sprawcach dot. decyzji z dnia 18.12.2012 r. i z dnia 25.07.2013 r.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że nie było podstaw do uwzględnienia roszczenia ubezpieczonej w sposób wskazany przez nią w odwołaniach – to jest poprzez uchylenie decyzji z dnia 18.12.2012 r. i jednoczesne unieważnienie tej wydanej przez ZUS w dniu 25.07.2013 r., od której odwołanie wnioskodawczyni zostało oddalone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 r.

Sąd Okręgowy, występujący w niniejszej sprawie w roli sądu ubezpieczeń społecznych i działający na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego nie ma bowiem możliwości w sprawie toczącej się pod sygn. VIII U 142/19 wydania orzeczeń o takiej treści – w kierunku postulowanym przez ubezpieczoną.

W myśl art. 477 ¹⁴ k.p.c. zasadniczą rolą sądu ubezpieczeń społecznych jest merytoryczne rozpoznanie kwestii objętych zaskarżoną decyzją i wydanie bądź to orzeczenia o zmianie tej decyzji w przypadku uwzględnienia odwołania i orzeczenie co do istoty sprawy, bądź oddalenie odwołania, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia (§ 1 i 2 ww. przepisu). Oznacza to między innymi, że zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 kwietnia 2018 r., III AUa 1073/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 maja 2018 r., III AUa 912/17).

Niezależnie od powyższego zaznaczyć należy, że Sąd nie jest związany wnioskami strony co do tego jakie rozstrzygnięcie ma zapaść. Zgodnie z art. 476 § 2 k.p.c. sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych jest sprawa, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, zatem zakres i przedmiot rozpoznania sądowego wyznacza treść skarżonej decyzji, a sąd rozstrzyga o jej prawidłowości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r. II Uz 49/09). Rolą Sądu Okręgowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych było więc dokonanie analizy zaskarżonych decyzji pod kątem ich prawidłowości. W przypadku niniejszej sprawy wskazać należy, że wyposażenie sądu ubezpieczeń społecznych w kompetencję merytorycznego rozstrzygania spraw ubezpieczenia społecznego ("sąd oddala odwołanie" albo "orzeka co do istoty sprawy") dotyczy każdej sprawy, niemniej jednak postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych wszczynane jest w rezultacie odwołania wniesionego przez ubezpieczonego od konkretnej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ma więc ono charakter odwoławczy. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest zatem postępowaniem kontrolnym. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Mówiąc inaczej - postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNAPiUS rok 2005, Nr 3, poz. 43.). Postępowanie sądowe jest bowiem wtórne wobec postępowania administracyjnego, a kontrola sądu winna korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji administracyjnej. Sąd Ubezpieczeń Społecznych nie rozpoznaje żadnych pozwów nawet skierowanych przeciwko ZUS, a w istocie odwołania od decyzji organów rentowych zgodnie z art. 476 § 2 k.p.c.

Decyzją z dnia 18.12.2012 r. ZUS dokonał rozliczenia emerytury wnioskodawczyni w związku z osiągniętym przez nią w roku 2011 przychodem. Po dokonaniu rozliczenia za wskazany rok ZUS ustalił kwotę nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 13207,14 zł i potrącił ją ze świadczenia wnioskodawczyni.

Bezsporne jest, iż wnioskodawczyni nie odwoływała się od decyzji (...).12.2012 r do sądu ubezpieczeń społecznych. Skoro odwołanie od decyzji nie zostało wniesione do sądu powszechnego stała się ona ostateczna (vide: postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjny z dnia 8 grudnia 2010 r. sygn. akt I OSK 1099/10 ).

Kolejną decyzją z dnia 25.07.2013 r., o której unieważnienie wnosiła wnioskodawczyni, organ rentowy stwierdził, że nie podlega ona obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i chorobowemu jako pracownik u płatnika Firma (...) s.c. – E. S., M. S. od 01.06.201l r.

Od decyzji tej wniesiono odwołania i sprawa ta została prawomocnie osądzona. Wyrok Sądu Okręgowego w dnia 05.07.2016r., VIII U 5678/13 uprawomocnił się w dniu 30.10.2017 r. w wyniku oddalenia apelacji wnioskodawczym (III AUa 1529/16).

W myśl art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Sąd Okręgowy zważył, że w literaturze i orzecznictwie dominuje stanowisko, że związanie stron, o którym mowa w art. 365 k.p.c. polega na związaniu dyspozycją zawartej w sentencji wyroku, wywiedzionej przez sąd z norm zawartych w przepisach prawnych. Inne sądy, organy państwowe oraz organy administracji publicznej, rozstrzygające w sprawach innych niż karne (§ 2), są związane prejudycjalnie, czyli nie mogą dokonać odmiennej oceny prawnej roszczenia niż zawarta w prejudykacie, ale także nie mogą dokonać odmiennych ustaleń faktycznych (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 31 sierpnia 2018 r., I ACa 249/18, LEX nr 2556617).

W dniu 06.04.2018 r. uprawomocnił się też wyrok Sądu Rejonowego w dnia
26.02.2018 r. oddalający odwołanie wnioskodawczym od decyzji z dnia 03.08.2013 r. zobowiązującej wnioskodawczynię do zwrotu nienależnie pobranych zasiłków chorobowych m. in. za okres 01.09.201l r. - 31.12.201l r. z tytułu zatrudnienia w Firmie (...) s.c. – E. S., M. S. (decyzja została zmieniona tylko w zakresie odsetek).

Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu oznacza, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak to przyjęto we wcześniejszym prawomocnym wyroku, co gwarantuje poszanowanie dla orzeczenia sądu ustalającego lub regulującego stosunek prawny stanowiący przedmiot rozstrzygnięcia. Wobec powyższego brak było możliwości, aby tutejszy sąd w tym postępowaniu mógł rozstrzygać w przedmiocie decyzji z dnia 25.07.2013 r., bowiem decyzja ta od 30.10.2017 r. jest prawomocna, sąd ubezpieczeń społecznych nie ma możliwości uznania tej decyzji organu rentowego, co należy jeszcze raz podkreślić w tym postępowaniu za nieważną. Przyjąć należało, że niniejszy sąd jest związany wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 r. (art. 365 § 1 k.p.c.), bez względu na wyrażane obecnie przez ubezpieczoną oceny co do jego prawidłowości, a tym bardziej bez względu na oceny personalne (niepotrzebne) dotyczące sędzi wydającej wyrok.

Wnioskodawczyni złożyła w dniu 27.04.2018 r. w Sądzie Okręgowym w Łodzi pismo w którym wniosła o ponowną analizę decyzji z dnia 18.12.2012 r. wobec uprawomocnienia się decyzji z dnia 25.07.2013 r.

Decyzją z dnia 06.12.2018 r. ZUS ponownie dokonał rozliczenia emerytury wnioskodawczyni za 2011 r. jednak bez uwzględnienia podstaw wymiaru z tytułu zatrudnienia w Firmie (...) s.c. po 31.05.201l r. oraz kwot nienależnie pobranych zasiłków chorobowych – jako w konsekwencji zapadłych w stosunku do ubezpieczonej w/w wyroków. Z kolei decyzją z dnia 28.12.2018 r. ZUS uchylił wcześniejszą decyzję z dnia 6.12.2018 r. i ponownie rozliczył przychód skarżącej za 2011 rok. W wyniku tego rozliczenia wnioskodawczyni przysługiwał zwrot świadczenia w kwocie 13207,14 zł, który ZUS przekazał w całości do Wydziału Zasiłków na pokrycie widniejącego tam zadłużenia. Wyrównanie w kwocie 2541,64 zł zostało wypłacone wnioskodawczyni na rachunek bankowy.

Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 r. nie został też podważony w żadnym innym postępowaniu. Nie może być też „podważony” w tym postępowaniu, przez zastosowanie art. 114 ustawy emerytalnej. Należy przyjmować, że w kontekście zastosowania art. 114 ustawy emerytalnej wszystkie okoliczności poddane pod osąd sądu (w postępowaniu VIII U 5678/13) zwłaszcza okoliczności będące podstawą żądania, czy też podstawą sporu są okolicznościami sprawy, które zostały już wzięte pod uwagę przy wydawaniu przez tamten sąd tegoż wyroku.

Istotnie w sprawach ubezpieczenia społecznego złamanie prawomocności materialnej wyroku sądu faktycznie może nastąpić przez zastosowanie art. 114 ustawy emerytalnej czy art. 83a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie wydaje się jednak, że każda zmiana w stanie wiedzy, w odniesieniu do poprzedniego orzeczenia, uzasadnia złamanie jego prawomocności. Gdyby uznać, że w każdej sytuacji prezentowanie innego stanowiska co do wykładni przepisów prawa materialnego, ale też co do prawidłowości zastosowania norm procesowych przez „sąd orzekający później” prowadziło do podważenia wyroku wcześniejszego, to niepotrzebne byłyby choćby przepisy dotyczące wznowienia postępowania. Ustawodawca wprowadza jednak ograniczenia w podważaniu stabilności wyroków sądowych, gdyż jest to jeden z elementów prawa do sądu prawa - do załatwienia sprawy w rozsądnym terminie i to do załatwienia sprawy, a nie tylko do jej sądzenia. Między „prawem do sądzenia”, a „prawem do osądzenia” sprawy zatem musi istnieć swoista równowaga.

Dodać w tym miejscu należy, że mocy wiążącej prawomocnego wyroku w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c. nie można rozpatrywać w oderwaniu od art. 366 k.p.c., który przymiot powagi rzeczy osądzonej odnosi tylko "do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami." Granice przedmiotowe powagi rzeczy osądzonej określa przedmiot rozstrzygnięcia i jego podstawa faktyczna, natomiast jej granice podmiotowe obejmują tożsamość obydwu stron procesu, a więc powoda i pozwanego, a także ich następców prawnych.

Zatem związanie sądu prawomocnym orzeczeniem, zapadłym w innej sprawie, na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. (rozumiane jako rozstrzygnięcie kwestii prejudycjalnej) występuje w zasadzie przy tożsamości nie tylko przedmiotowej, ale i podmiotowej obu tych spraw. Prawomocne przesądzenie określonej kwestii między tymi samymi stronami tworzy indywidualną i konkretną normę prawną wywiedzioną przez Sąd z norm generalnych i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 2009 r., II PK 302/08, LEX nr 513001).

Oznacza to więc, iż sprawa o ten sam przedmiot pomiędzy tymi samymi stronami nie może ponownie się toczyć. W tym postępowaniu wnioskodawczyni nie mogła domagać się ponownego rozpoznania przez Sąd obowiązku podlegania przez nią ubezpieczeniom społecznym jako pracownika u płatnika Firma (...) s.c. – E. S., M. S. od 01.06.201l r. Skoro zakres odwołania ściśle limituje treść zaskarżanej nim decyzji, to wyjaśnienia wymagał wątek związany z aspektem proceduralnym. Wskazać należy, że Sąd ubezpieczeń społecznych może odnosić się tylko do konkretnej decyzji organu rentowego. W rozpoznawanej sprawie nie są nimi decyzje z dnia 18.12.2012 r. i z dnia 25.07.2013 r. Oznacza to, że przedmiotem procedowania przez sąd w niniejszym postępowaniu nie mogło być to, czy rozstrzygnięcie w nich zawarte ( w tych decyzjach) jest trafne, czy też nie, czego skarżąca jak się wydaje nie dostrzega. Kognicja sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, w związku z odwołaniem skarżącej od decyzji z dnia 6 grudnia 2018 roku, 28 grudnia 2018 roku,
27 września 2019 roku nie może bowiem obejmować merytorycznego sprawdzenia prawidłowości ostatecznej, obowiązującej i funkcjonującej w obrocie prawnym decyzji z dnia 18.12.2012 r. i z dnia 25.07.2013 r. Odmienne stanowisko prowadziłoby do naruszenia zasad postępowania administracyjnego, postępowania cywilnego oraz pewności prawa, jak również zaprzeczałoby zasadzie trwałości tych decyzji.

A zatem w/w decyzje wydane przez właściwy organ w granicach jego uprawnień, wiążą strony i sąd, który w tym przedmiocie i w tym postępowaniu nie może czynić odmiennych ustaleń sprzecznych z treścią decyzji organu administracyjnego, które to - decyzja z dnia 18.12.2012 r. wobec niewniesienia od niej odwołania przez wnioskodawczynię - stała się ostateczna. Ponadto skoro odwołanie wnioskodawczyni od decyzji z dnia 25.07.2013 r. zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 r. - sygn. akt: VIII U 5678/13, który uprawomocnił się w dniu 30.10.2017 r. w wyniku oddalenia apelacji wnioskodawczyni (sygn. akt: III AUa 1529/16), to orzeczenie to stanowi dowód, że we wskazanym okresie wnioskodawczyni nie podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i chorobowemu jako pracownik od 01.06.2011 r. Wykazanie przez skarżącą, że powyższa decyzja jest chybiona, mogłoby nastąpić wyłącznie w drodze postępowania administracyjnego (a następnie ewentualnie sądowego), zmierzającego do podważenia orzeczenia wydanego w tym przedmiocie.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że pisma wnioskodawczyni, zawierające m.in. jej wnioski o uchylenie decyzji z dnia 25.07.2023 r., stwierdzenie, która decyzja jest ważna, Sąd przekazywał do ZUS -u celem rozpoznania i nadania ewentualnie prawidłowego biegu (k.639). W ocenie Sądu, jeżeli w odrębnym postępowaniu administracyjnym (a później ewentualnie sądowym) dojdzie do skutecznej zmiany stanowiska ZUS w tym zakresie, te okoliczność mogą następnie skutkować wydaniem kolejnych decyzji przez organ rentowy dotyczących innego rozliczenia emerytury wnioskodawczyni.

Poza sporem jest natomiast, o czym była już mowa wcześniej, iż skarżąca wnosząc odwołanie od decyzji z dnia z dnia 6.12.2018 r., z dnia 28.12.2018 r. oraz z dnia 27.09.2019 r. wszczęła niniejsze postępowanie sądowe. Reasumując, nie sprawia to, iż przedmiotem analizy Sądu może być ocena i zasadność wydanej względem jej osoby decyzji z dnia 18.12.2012 r. (której wnioskodawczyni nie zaskarżyła) oraz decyzji z dnia 25.07.2013 r. (co do której zapadł już prawomocny wyrok sądu), które to nie są i nie mogą być obecnie w sporze. Innymi słowy w tym postępowaniu, wnioskodawczyni nie mogła skutecznie podnosić argumentów w kwestii wznowienia postępowania odnośnie decyzji z dnia 18.12.2012 r., ani żądać stwierdzenia w tym postępowaniu, że decyzja z dnia 25.07.2013 r. wydana została z rażącym naruszeniem prawa. Wnioskodawczyni nie mogła również w tym postępowaniu skutecznie podnosić argumentów, że w obrocie prawnym występują całkowicie sprzeczne ze sobą i wykluczające się decyzje ZUS – z dnia 18.12.2012 r. i z dnia 25.07.2013 r., które w sposób odmienny kształtują jej prawa, a ponadto że decyzja z dnia 18.12.2012 r. stanowi podstawę do unieważnienia decyzji ZUS z 25.07.2013 r.

Idąc dalej, zasady obliczania wysokości przysługującej ubezpieczonej emerytury określają przepisy art. 25-26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2023.0.1251), zwanej dalej ustawą emerytalną.

Natomiast art. 25 ust. 1 w/w ustawy wskazuje, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

W myśl art.26 w/w ustawy, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Istota postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sprowadza się do kontroli przez Sąd wyłącznie tych rozstrzygnięć o prawach i obowiązkach stron stosunku ubezpieczenia społecznego, które zostały uprzednio podjęte przez organ rentowy. Wprawdzie kontrola ta ma wymiar pełny i wszechstronny, a jednym z jej instrumentów jest możliwość prowadzenia przez sąd ubezpieczeń społecznych postępowania dowodowego na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego, jednak rozstrzygnięcie sprawy przez sąd ubezpieczeń społecznych (po przeanalizowaniu na nowo wszelkich okoliczności faktycznych i prawnych) musi odnosić się do przedmiotu objętego treścią decyzji organu rentowego. Przeniesienie sprawy na drogę sądową ogranicza zatem przedmiot postępowania sądowego do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a spornych między stronami. Poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może istnieć. Innymi słowy, przed sądem żądać można jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoje racje odnośnie do przedmiotu objętego zaskarżoną decyzją, nie można natomiast podnosić czegoś, o czym organ rentowy nie decydował (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 r., I UK 310/11, LEX nr 1215418).

Porządkując stan rzeczy należało przypomnieć, że w niniejszym postępowaniu wnioskodawczyni zakwestionowała sposób wyliczenia wysokości zwrotu za 2011 r., a nadto wysokość odsetek jej przysługujących od tej kwoty oraz okres za jaki należne są odsetki i wniosła odwołania od następujących decyzji ZUS:

- z dnia 6.12.2018 r. dotyczą rozliczenia i zwrotu emerytury za 2011 r. oraz ustalenia wysokości emerytury;

- z dnia 28.12.2018 r. dotyczącą ponownego rozliczenia emerytury za 2011 r.

- z dnia 27.09.2019 r. dotyczącą odsetek.

Odnośnie zaś odwołania wnioskodawczyni od decyzji z dnia 6 września 2019 r. to sąd wypowiedział się już we wcześniejszej części uzasadnienia. Należało jedynie pokrótce przypomnieć, że odwołanie to podlegało odrzuceniu na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., jako że decyzja ta z uwagi na brak doręczenia jej skarżącej nie funkcjonowała w obrocie prawnym.

Z uwagi na powyższe, w przedmiotowej sprawie rola Sądu sprowadzała się do kontroli pozostałych w/w decyzji ZUS, które zostały zaskarżone przez wnioskodawczynię.

Odnosząc się do dokonywanych przez organ rentowy potrąceń to Sąd nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości w tym zakresie.

Zweryfikowania przez sąd wymagała prawidłowość rozliczenia przez organ rentowy emerytury wnioskodawczyni za 2011 roku i ustalonej kwoty wyrównania podlegającej zwrotowi.

Kwestia potrąceń regulowana jest przez art.139 i następne ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art.139 ust.1 w/w ustawy, ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie – po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych – podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art.141, należności wymienione w pkt 1-10 tego przepisu.

Stosownie zaś do treści art. 140 ustawy emerytalnej:

1. Potrącenia, o których mowa w art. 139, mogą być dokonywane, z zastrzeżeniem art. 141, w następujących granicach:

1) świadczeń alimentacyjnych, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 3 - do wysokości 60% świadczenia;

2) należności egzekwowanych związanych z:

a) odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej,

b) odpłatnością za pobyt w zakładach opiekuńczo-leczniczych,

c) odpłatnością za pobyt w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, do wysokości 50% świadczenia;

3) innych egzekwowanych należności - do wysokości 25% świadczenia.

4. Potrącenia, z zastrzeżeniem art. 141, nie mogą przekraczać:

1) 50% miesięcznego świadczenia - jeżeli potrąceniu podlegają należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz w pkt 6-9;

2) 60% miesięcznego świadczenia - jeżeli potrąceniu podlegają należności alimentacyjne, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 4;

3) 65% miesięcznego świadczenia - jeżeli potrąceniu podlegają należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 10.

Stosownie do treści art. 141 ustawy emerytalnej:

1. Emerytury i renty są wolne od egzekucji i potrąceń, z zastrzeżeniem ust. 2, w części odpowiadającej:

1) 500 zł – przy potrącaniu:

a) należności, o których mowa w art. 139 należności potrącane ze świadczeń określonych w ustawie ust. 1 pkt 3, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi,

b) należności, o których mowa w art. 139 należności potrącane ze świadczeń określonych w ustawie ust. 1 pkt 4;

2) 825 zł – przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 należności potrącane ze świadczeń określonych w ustawie ust. 1 pkt 5, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi;

3) 660 zł – przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 należności potrącane ze świadczeń określonych w ustawie ust. 1 pkt 1–2d i 6–9;

4) 200 zł – przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 należności potrącane ze świadczeń określonych w ustawie ust. 1 pkt 10.

1a. Kwoty, o których mowa w ust. 1, podlegają corocznej waloryzacji od dnia 1 marca na zasadach określonych dla emerytur i rent.

1b. Jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wysokość świadczenia jest niższa niż kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji, o której mowa w ust. 1, potrąceń i egzekucji nie dokonuje się.

2. Kwoty emerytur i rent przyznanych z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia za granicą, wolne od potrąceń i egzekucji, ustala się proporcjonalnie do wypłacanego świadczenia.

3. Kwoty wolne od potrąceń i egzekucji ustala się dla emerytur i rent wraz ze wszystkimi wzrostami i zwiększeniami, dodatkami oraz innymi świadczeniami wypłacanymi wraz z emeryturą lub rentą na podstawie odrębnych przepisów, z wyłączeniem świadczeń rodzinnych oraz dodatku dla sierot zupełnych, dodatku pielęgnacyjnego, dodatku weterana poszkodowanego i dodatku pieniężnego do renty inwalidzkiej.

4. W razie zbiegu uprawnień do dwóch lub więcej świadczeń pieniężnych kwotę wolną od egzekucji i potrąceń ustala się od jednego - wyższego świadczenia.

W zakresie nieuregulowanym w art. 139-141 do egzekucji ze świadczeń pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego albo przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego.

Decyzją z dn. 18.12.2012 r. organ rentowy dokonał rozliczenia emerytury ubezpieczonej - B. Z. z tytułu uzyskanego przychodu za 2011 rok. Łączna kwota przychodu za 2011 r. wynosiła 62.829.80 zł. na który składały się następujące pozycje:

• podstawa wymiaru składki w następujących miesiącach (płatnikiem składek była Firma (...) s.c. - E. S., M. S.):

a) maj: 2.666,67 zł.

b) czerwiec - sierpień: 8.000 zł miesięcznie,

c) wrzesień: 4.000 zł.

• wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy: 2.577.26 zł,

• zasiłek chorobowy: 29.219,17 zł,

• przychód w wysokości 366.70 zł, gdzie płatnikiem składek był (...) K (...).

Z ustaleń Sądu, poczynionych w oparciu o opinię biegłego z zakresu rachunkowości, wynika, że skoro kwota przychodu wnioskodawczyni tj. 62.829,80 zł przekroczyła kwotę graniczną ustaloną dla 2011 r. na poziomie 52.824.80 zł o 10.005 zł, to z tego względu ZUS w decyzji z dn. 18.12.2012 r. ustalił, że ubezpieczona nienależnie pobrała w tym czasie świadczenie w łącznej wysokości 13.207.14 zł brutto i zobowiązał Ubezpieczoną do zwroty tej kwoty. Kwota ta stanowiła sumę miesięcznych kwot świadczenia emerytalnego za 2011 rok. tj.:

• 1.069.32 zł x 2 miesiące = 2.138.64 zł. tj. od 01.01.2011 r. do 28.02.2011 r„

• 1.106,85 zł x 10 miesięcy = 11.068.50 zł. tj. od 01.03.2011 r. do 31.12.2011 Następnie kwota 13.207.14 zł wraz z kwotą nienależnie pobranych zasiłków chorobowych za 2010 rok ustalonych decyzjami z dnia 18.12.2012 oraz 19.12.2012 była potrącana z wypłacanej emerytury w okresie od 01.04.2013 r. do 31.10.2015 r.

Ponadto zgodnie z opinią biegłego, na skutek zaskarżenia przez Ubezpieczoną decyzji ZUS z dn. 6.12.2018 r. organ rentowy dokonał ponownego rozliczenia emerytury za 2011 r. bez uwzględnienia podstaw wymiaru składek z tytułu zatrudnienia w Firmie (...) s.c. po 31.05.2011 r. oraz kwot nienależnie pobranych zasiłków chorobowych. Po ponownym przeliczeniu ZUS ustalił, że przychód ubezpieczonej za 2011 rok wynosił łącznie 15.132,17 zł i nie przekroczył niższej kwoty granicznej przychodu (tj. 70% przeciętnego wynagrodzenia) ustalonej dla analizowanego roku. Graniczna kwota przychodu za 2011 r. wynosiła 28.444.40 zł. Biegły wyjaśnił, że oznaczało to, że osiągnięty przez Ubezpieczoną przychód nie uzasadniał do zmniejszenia ani zawieszenia emerytury, co zostało stwierdzone w decyzji ZUS z dn. 6.12.2018 r. W związku z tym ZUS ustalił, że kwota 13.207.14 zł powinna zostać wyrównana Ubezpieczonej.

Z opinii biegłego wynika, że kwota 13.207.14 zł została wyrównana Ubezpieczonej w dn. 10.01.2019 r., gdzie kwotę 13.207.14 zł pomniejszono o nienależnie pobrane zasiłki chorobowe w wysokości 10.665,50 zł a resztę, tj. 2.541.64 zł wpłacono Ubezpieczonej na rachunek bankowy. Rozliczenie kwoty 13.207,14 zł zostało zatem dokonane przez ZUS prawidłowo.

Podsumowując biegły uznał, że prawidłowo została ustalona przez organ rentowy kwota wyrównania w wysokości 13.207,14 zł tytułem niesłusznie potrąconej emerytury za 2011 rok, podlegająca zwrotowi ubezpieczonej.

W zaświadczeniu z dn. 27.08.2013 r. organ rentowy ustalił, że Ubezpieczona pobierała nienależnie zasiłki chorobowe z tytułu zatrudnienia w Firmie (...) s.c w okresach (k. 131):

• od 30.09.2011 r. do 31.12.2011 r.,

• od 15.03.2012 r. do 14.05.2012 r.,

• od 23.07.2012 r. do 31.12.2012 r.,

• od 18.01.2013 r. do 29.03.2013 r.

Łączna kwota nienależnie wypłaconych Ubezpieczonej zasiłków brutto wynosiła 71.242,83 zł (tj. należność główna) powiększona o odsetki w wysokości 8.783,50 zł. co dało łączną kwotę w wysokości 80.026,33 zł.

Przypomnieć należało, że ubezpieczona zaskarżyła decyzję ZUS z dnia 02.08.2013 r.. składając odwołanie do Sądu Rejonowego w Łodzi. W dniu 06.04.2018 r. Sąd oddalił odwołanie W. od decyzji z sierpnia 2013 r.. zobowiązując ją do zwrotu nienależnie pobranych zasiłków chorobowych w wysokości 71.242.83 zł. W dniu 22.05.2018 r. Sąd Rejonowy wydał wyrok (sygn. akt XU 670/17). na mocy którego wnioskodawczyni została zwolniona z obowiązku zwrotu do organu rentowego odsetek ustawowych w kwocie 8.783.50 zł.

Biegły wyjaśnił, że na chwilę obecną dokonywane są potrącenia z emerytury Ubezpieczonej na poczet nienależnie pobranych zasiłków chorobowych, natomiast odsetki ustawowe naliczane są miesięcznie od kwoty należności głównej pomniejszonej o kwotę potrącenia, tj. od następnego dnia po potrąceniu do daty kolejnego potrącenia. Kwota odsetek przypadająca na dzień 22.11.2019 r. wynosiła zdaniem biegłego 36 513,95 zł, a według ZUS – 36 513,63 zł. Wartości te zatem pokrywały się, a nieznaczne różnice jak podawał biegły wynikały wyłącznie z odmiennie przyjętej zasady zaokrąglania liczb.

Następnie w dniu 06.12.2018 r. organ rentowy wydał dwie decyzje, w których dokonał ponownego rozliczenia emerytury wnioskodawczyni i przyznał jej wyrównanie w wysokości 13.207.14 zł. Ubezpieczona w dniu 09.01.2019 r. złożyła odwołanie od decyzji z dn. 06.12.2018 r., w którym zwróciła się do organu rentowego wypłatę odsetek od przyznanej kwoty wyrównania za 2011 r. Następnie ZUS ponownie ustalił wysokość odsetek, wydając nową decyzję w dn. 27.09.2019 r. Kwota odsetek ponownie wyliczona przez ZUS wynosiła wówczas 1.000.49 zł.

Wnioskodawczyni w 2011 r. miała wypłacana co miesiąc emeryturę w wysokości niepomniejszonej.

Zweryfikowania przez sąd wymagała również kwestia prawidłowości ustalonych kwot odsetek wskazanych w zaskarżonych decyzjach.

Biegły z zakresu rachunkowości wytłumaczył skrupulatnie czemu ZUS przy obliczeniu odsetek odwołującej od kwoty wyrównania za 2011 r. (13 207,14 zł) przyjął początek naliczania odsetek od 12.12.2017 r., tj. od drugiego dnia roboczego po terminie płatności po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dn. 30.10.2017 r. (sygn. akt III AUa 1529/16) aż do momentu wypłaty wyrównania Ubezpieczonej, tj. 10.01.2019 r. Dopiero uprawomocnienie się w dniu 30.10.2017 r. wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05.07.2016 sygn. akt VIII U 5678/13 - stwierdzającego, że B. Z. nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i chorobowemu jako pracownik u ww. płatnika składek od 01.06.2011r. - ujawniło, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru, a wnioskodawczyni i płatnik składek złożyli nieprawdziwe oświadczenia woli oraz złożyli nieprawdziwe dokumenty do ZUS. Przy naliczaniu tych odsetek organ rentowy słusznie też jak zaznaczył biegły przyjął oprocentowanie przewidziane do obliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie, które od 01.01.2016 r. wynosiło 7% w skali roku.

W konsekwencji biegły podzielił zapatrywanie ZUS odnośnie tego, że ustalona w decyzji z dnia 27.09.2019 roku kwota odsetek 1000,49 zł za okres 12.12.2017 r. tj. od następnego dnia roboczego po terminie płatności po uprawomocnieniu się w dniu
30.10.2017 r. wyroku dotyczącego niepodlegania jest prawidłowa. Odsetki naliczono do dnia 10.01.2019 r. tj. do dnia wypłaty wyrównania. Kwota odsetek za całościowy okres od 10.01.2011 r. do 10.01.2019 r. wynosiła ostatecznie 1000,49 zł (z datą początkową naliczania odsetek – 12.12.2017 r.).

W związku z powyższym ZUS, prawidłowo interpretując cytowane przepisy, zweryfikował poprawność ustalonej przez organ rentowy kwoty wyrównania podlegającej zwrotowi na rzecz ubezpieczonej oraz dokonanego przez ten organ rozliczenia emerytury wnioskodawczyni za rok 2011. Uwzględnił prawidłową kwotę potrąceń z tytułu nienależnie pobranych zasiłków chorobowych w okresie od 11.05.2018 – 10.11.2019. Organ rentowy prawidłowo wyliczył w jakich granicach dopuszczalne jest dokonanie potrącenia, kierując się zasadą wyrażoną w art. 140 ust 1 pkt 3 ustawy emerytalnej i w konsekwencji stwierdził, że kwota 13 207,14 zł została wyrównana ubezpieczonej w dniu 10.01.2019 r. i stosownie pomniejszona o nienależnie pobrane zasiłki chorobowe. Z tego wynika, że podstawą naliczania odsetek powinna być kwota wyrównania za 2011 r. na poziomie 13 207,14 zł i taką też przyjął ZUS pomnożona przez zsumowaną liczbę dni, za które świadczenie nie zostało opłacone, tj. za okres od 12.12.2017 r. oraz przez oprocentowanie przewidziane dla obliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie, których poziom od 01.01.2016 r. wynosił 7 % w skali roku.

Wnioskodawczyni negując w/w sposób obliczenia kwoty potrącenia oraz kwoty, która po potrąceniach powinna podlegać wypłacie, nie wskazała żadnych argumentów prawnych, które mogłyby czynić jej argumentację słuszną. Odwoływała się raczej do subiektywnego rozumienia zasad, wedle których tego rodzaju potrącenia powinny być dokonywane, a odsetki wypłacane. Tymczasem przepisy, które Sąd przeanalizował i które prawidłowo zastosował organ rentowy, przeczą sposobowi wyliczenia przyjętemu przez ubezpieczoną. Potwierdzają natomiast słuszność wyliczeń Zakładu, wobec tego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w pkt 2 sentencji wyroku.