Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 listopada 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił T. T. przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w sprawie decyzji, wobec złożenia wniosku po upływie miesiąca od daty ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie P 20/16 i braku okoliczności uzasadniających przywrócenie terminu. (decyzja - k. 38 plik III akt ZUS)

Odwołanie od decyzji w ustawowym terminie złożyła ubezpieczona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając decyzję organu rentowego w całości. Decyzji organu rentowego zarzuciła naruszenie: art. 58 § 1 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy ubezpieczona uchybiła terminowi do wniesienia skargi o wznowienie postępowania nie ze swojej winy, a z uwagi na ciężkie stadium depresji, na którą choruje od lat, ciągle hospitalizowanie, jak również śledzenie informacji związanych z wydaniem przedmiotowego wyroku, art. 7 k.p.a. zgodnie, z którym, w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny obywateli, art. 77 k.p.a. zgodnie z którym organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzeć cały materiał dowodowy, art. 80 k.p.a. zgodnie z którym organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona, art. 148 k.p.a. poprzez jego zastosowanie i w konsekwencji uznanie, iż nie można przywrócić terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania oraz naruszenie prawa materialnego tj. art. 190 Konstytucji poprzez jego niezastosowanie i niewznowienie decyzji ZUS poprzez odmowę uchylenia decyzji ZUS i przeliczenia emerytury ubezpieczonej w sytuacji, gdy spełnione zostały warunki do jej przeliczenia wynikające z określonych powyżej przepisów, w szczególności wynikające z postanowień wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6.03.2019 r. Ponadto wniosła o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania i zobowiązania ZUS do przeliczenia ubezpieczonej otrzymywanej emerytury. Nadto wniosła o przeprowadzenie dowodu z akt ubezpieczeniowych wnioskodawczyni, zaświadczenia o stanie zdrowia z dnia 18 grudnia 2019 r., karty leczenia szpitalnego, zeznań świadka B. T.. W uzasadnieniu pełnomocnik wnioskodawczyni wskazała, że ubezpieczona od wielu lat choruje na depresję. Stadium choroby ubezpieczonej jest bardzo rozwinięte, co spowodowało, że ubezpieczona nie miała świadomości, że wyszedł przedmiotowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego. W dniu (...) córka ubezpieczonej poinformowała ją o przedmiotowym wyroku. (odwołanie - k. 3 - 7)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu decyzji i wniósł o oddalenie odwołania. (odpowiedź na odwołanie - k. 12 – 12 odw.)

Pismem z dnia 5 maja 2020 r. pełnomocnik ubezpieczonej podtrzymała stanowisko w odwołaniu z dnia 27 grudnia 2019 r. Pełnomocnik wskazała, że wnioskodawczyni nie zgadza się z decyzją ZUS, ponieważ w okresie, w którym został ogłoszony wyrok Trybunału Konstytucyjnego T. T. ciężko chorowała na depresję. W opinii pełnomocnika ubezpieczona wymaga nieustannej pomocy lekarzy i specjalistów, trudno jest zatem mówić, że rozwijająca się u wnioskodawczyni choroba powstała z jej woli i stanowi jej wyłączną winę. (pismo pełnomocnik k.16 – 17)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. T. urodziła się (...) (niesporne)

Ubezpieczona była uprawniona do emerytury w wieku obniżonym (art. 29 w zw. z 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. (niesporne)

Decyzją z dnia 03 stycznia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział przyznał ubezpieczonej emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego, której wysokość obliczono z zastosowaniem art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) czyli podstawę emerytury pomniejszono o sumę kwot pobranych emerytur. Wypłata emerytury została zawieszona, gdyż korzystniejszym świadczeniem była dotychczasowa emerytura. (decyzja k. 32 – 34, plik III akt ZUS)

Wyrokiem z 6 marca 2019 r. wydanym w sprawie sygn. akt P 20/16 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 12 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 poz. 39) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r. w zakresie w jakim dotyczy urodzonych w r. kobiet które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego został ogłoszony w dniu 21 marca 2019 r. (niesporne)

W dniu 20 listopada 2019 r. T. T. złożyła wniosek o przywrócenie terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania wraz z wnioskiem o przeliczenie emerytury (wniosek k. 36 plik III akt ZUS)

Wnioskodawczyni nie dochowała terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania, ponieważ nie wiedziała, że obowiązuje ją ten termin, ponieważ od 10 lat choruje przewlekle na depresję. T. T. wymaga stałej opieki psychiatrycznej. Ubezpieczona była kilkukrotnie hospitalizowana w Wojewódzkim Szpitalu (...) – Curie w Z.. Wnioskodawczyni przebywała w Szpitalu (...) w Z. od 24.11.2018 r. do 18.12.2018 r., a następnie od 21.08.2019 r. do 13.09.2019 r . W dniu 21 sierpnia 2018 r. stwierdzono u wnioskodawczyni zaburzenia depresyjne nawracające, ciężką depresję z objawami psychotycznymi, nadciśnienie tętnicze, chorobę G.- B., cukrzycę typu II, zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych (zaświadczenie od lekarza psychiatry k. 8, karta leczenia szpitalnego k. 9, dokumentacja medyczna ze Szpitala (...) w Z. koperta k.25)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z brzmieniem art. 145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. Zgodnie z treścią § 2 powołanego przepisu w sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Przepis art. 190 ust. 4 Konstytucji RP stanowi z kolei, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Przepis ten wprost odnosi się do możliwości wzruszania w trybach nadzwyczajnych prawomocnych orzeczeń sądowych, ostatecznych decyzji administracyjnych lub rozstrzygnięć w innych sprawach.

Ustalenia Sądu poczynione w przedmiotowej sprawie wykazują, że wnioskodawczyni złożyła skargę o wznowienie postępowania po upływie miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r.

Natomiast zgodnie z treścią art. 58 § 1 i 2 k.p.a. w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy; prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu; jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

Chociaż uprawdopodobnienie jest wyjątkiem od reguły formalnego przeprowadzenia dowodu, działającym na korzyść strony powołującej się na określony fakt, to jednak nie oznacza to, że może ono w każdej sytuacji opierać się tylko na samych twierdzeniach strony. Odwołanie się w art. 58 § 1 k.p.a. do braku winy powoduje, że przywrócenie uchybionego terminu uzasadniają wyłącznie obiektywne, występujące bez woli strony, okoliczności i zdarzenia, które mimo dołożenia odpowiedniej staranności w prowadzeniu własnych spraw udaremniły dokonanie czynności we właściwym czasie.

Przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie jest dopuszczalne, gdy strona zawiniła uchybieniu terminu, choćby w postaci lekkiego niedbalstwa. Przy ocenie winy należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od osoby dbającej należycie o swoje interesy. Kryterium braku winy jako przesłanki zasadności wniosku o przywrócenie terminu wiąże się z obowiązkiem strony do zachowania staranności przy dokonywaniu czynności.

Przy ocenie winy strony lub jej braku w uchybieniu terminu do dokonania czynności procesowej należy brać pod rozwagę nie tylko okoliczności, które uniemożliwiły stronie dokonanie tej czynności w terminie, lecz także okoliczności świadczące o podjęciu lub niepodjęciu przez stronę działań mających na celu zabezpieczenie się w dotrzymaniu terminu. Brak winy w uchybieniu terminu należy przyjąć wtedy, gdy zainteresowany nie był w stanie przeszkody pokonać (usunąć) przy użyciu sił i środków normalnie dostępnych, nie ryzykując własnym bądź innych zdrowiem, życiem lub nie narażając siebie bądź innych na poważne straty majątkowe. Osoba zainteresowana powinna uwiarygodnić stosowną argumentacją swoją staranność oraz fakt, że przeszkoda była od niej niezależna i istniała przez cały czas, aż do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu.

Do okoliczności faktycznych uzasadniających brak winy po stronie zainteresowanego przywróceniem terminu należy zaliczyć przerwę w komunikacji, nagłą chorobę, która nie pozwala się na wyręczenie inną osobą, powódź, pożar itp.

W ocenie Sądu stan zdrowia wnioskodawczyni uległ pogorszeniu w 2018 r., trafienie do szpitala psychiatrycznego z powodu zaburzeń urojeniowych, nawracających zaburzeń depresyjnych wraz z ciężkim epizodem z objawami psychotycznymi i następujące w związku z tym przeciwdepresyjne leczenie farmakologiczne i psychoterapeutyczne uzasadniają uznanie, że w sprawie zaszła szczególna, nadzwyczajna okoliczność przemawiająca za przywróceniem terminu do złożenia skargi. Jak wynika bowiem z ustaleń Sądu wnioskodawczyni w okresie na złożenie skargi faktycznie skupiona była jedynie na opornym leczeniu depresji i wizytach u psychiatry. Uprawdopodobniła w ten sposób, że była wyłączona z codziennych spraw życiowych, nie śledziła wydarzeń, nie czytała prasy. Zaistniała zatem obiektywna przeszkoda wpływająca bezpośrednio na uchybienie terminu do wniesienia tej skargi, dająca podstawę do przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania.

Podkreślenia wymaga, że Naczelny Sąd Administracyjny w swoim orzecznictwie wielokrotnie już wskazywał, że choroba, jaką jest depresja, może powodować stan uniemożliwiający skuteczne podjęcie czynności procesowych. W wyroku z 16 czerwca 2017 r., sygn. akt I OSK 2732/16 Sąd uznał, że leczenie choroby, jaką jest depresja, a więc oddziałującej na stan psychiczny strony, należy uznać za tożsame z byciem w stanie uniemożliwiającym skuteczne podjęcie czynności procesowych. Także w wyroku z 9 stycznia 2019 r., sygn. akt I GSK 945/16 Naczelny Sąd Administracyjny podniósł, że zdiagnozowana depresja, mająca charakter przewlekły o zróżnicowanym przebiegu, uniemożliwiająca samodzielne funkcjonowanie, co wynika z przedłożonych zaświadczeń lekarskich oraz historii choroby, uprawdopodobnia brak winy w uchybieniu terminowi . (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 2019 r. I OSK (...))

Reasumując, z uwagi na to, że organ rentowy nieprawidłowo ocenił wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, przywracając T. T. termin do złożenia skargi o wznowienie postępowania.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując go do ich zwrotu w przypadku złożenia apelacji.

J.K.