Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że K. K. nie podlega od dnia 24 lipca 2020 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek (...) M. M. (1) w Ł. podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą i ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. Organ rentowy podkreślił, że w toku postępowania nie uzyskano dokumentów potwierdzających wykonywanie czynności pracowniczych na umówionym stanowisku pracy. Brak jest jakichkolwiek informacji na temat okoliczności zatrudnienia, czasu i miejsca wykonywania pracy, obecności w pracy, formy otrzymywania wynagrodzenia za pracę, brak dowodów świadczenia pracy przez K. K.. (decyzja k. 10 verte – 11 akt ZUS)

Od powyższej decyzji płatnik M. M. (1) złożył w dniu 22 grudnia 2020 r. odwołanie do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że ubezpieczona jako pracownik płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu od dnia 24 lipca 2020 r. Skarżący podniósł, że K. K. faktycznie w jego firmie realizowała w sposób fachowy obowiązki pracownicze dzięki czemu jego działalność gospodarcza mogła się rozwijać i dlatego on jako pracodawca był bardzo zadowolony z efektów jej pracy. Dodatkowo podkreślił też, że zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem brak jest zakazu zatrudniania kobiet w ciąży. Nadto według skarżącego ubezpieczona po okresie ciąży oraz pobierania zasiłku macierzyńskiego ponowienie podejmie zatrudnienie w jego firmie. (odwołanie k. 3 - 4 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 5 – 5 verte)

Wezwana do wzięcia udziału w sprawie w charakterze zainteresowanej K. K. przyłączyła się do odwołania. ( e-protokół rozprawy z dnia 15.12.2021 r. oświadczenie zainteresowanej 00:00:17, płyta CD k. 137)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Zainteresowana K. K. urodziła się w dniu (...), legitymuje się wyższym wykształceniem, w 2015 r. ukończyła studia na Uniwersytecie (...), kierunek socjologia stosowana i antropologia. (bezsporne, a nadto kopia dyplomu k. 27, kwestionariusz osobowy w załączonych aktach osobowych)

W 2020 r. zainteresowana była zatrudniona na umowę o pracę w Stowarzyszeniu (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowniczym. Praca była świadczona w W. w ramach nienormowanego zadaniowego czas pracy. (zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

Zainteresowany M. M. (1) w 2020 r. był zarejestrowany w PUP w Ł. jako osoba niepełnosprawna bezrobotna. We wcześniejszym okresie czasu prowadził on działalność gospodarczą w formie spółek. W 2020 r. nie prowadził on już żadnej firmy, gdyż był to warunek otrzymania dotacji finansowej. (informacja Centrum (...) k. 31 załączonych akt z PUP)

W dniu 4.06.2020 r. wyżej wymieniony złożył w PUP wniosek o przyznanie środków finansowych na podjęcie działalności gospodarczej w ramach środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, który został rozpoznany pozytywnie. Na mocy umowy z dnia 10.07.2020 r. wnioskodawca otrzymał dofinansowanie w kwocie 65.000 zł na pokrycie wydatków związanych z podjęciem indywidualnej działalności gospodarczej w zakresie: działalności paramedycznej.

W dniu 23 lipca 2020 r. zostały przez wnioskodawcę złożone końcowe dokumenty. Warunkiem rozpoczęcia działalności było przelanie środków z (...) na jego konto osobiste na prowadzenie tej działalności gospodarczej i zgodnie z umową następnego dnia można było tę działalność zarejestrować. Umowa zakładała możliwość zatrudnienia pracowników. ( pismo z dnia 25.06.2020 r. k. 40 załączonych akt z PUP, umowa k. 57 załączonych akt z PUP, zeznania wnioskodawcy 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137, zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

Od dnia 1.08.2020 r. M. M. (1) rozpoczął prowadzenie na podstawie wpisu do (...) jednoosobowej pozarolniczej działalności gospodarczej pod firmą (...) w Ł., której przeważającym przedmiotem była działalność paramedyczna. Firma ta zajmowała się min. wytwarzaniem wyrobów przeznaczonych dla rolnictwa zawierających efektywne mikroorganizmy (O.). (wydruk z (...) k. 64 załączonych akt z PUP, zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24 w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

Wnioskodawca i zainteresowana tworzą związek partnerki . (bezsporne, a nadto zeznania wnioskodawcy 00:21:21, płyta CD k. 24 w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

Wyżej wymienieni zamierzali we wcześniejszym okresie otworzyć firmę, ale musieli zaczekać do momentu, aż uzyskają dofinansowanie. Firmy nie założyli wspólnie ze względu na fakt, że ubezpieczona była jeszcze członkinią zarządu Stowarzyszeniu Kooperatywa (...) i w związku z tym miała dużo zadań do wykonania. (zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

Wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni ustalił przyszły pracodawca – M. M. (1). Ubezpieczony podjął taką decyzję, gdyż prowadził już wówczas bardzo zaawansowane rozmowy z dużymi firmami, które zakupują nawozy sztuczne zaś jego firma proponowała naturalne środki ochrony roślin i wzrostu tych roślin (tzw. mikroorganizmy glebowe EM/O.), które generują roczne obroty finansowe dla firm w wysokości około dziesiątek milionów złotych. (zeznania wnioskodawcy 00:21:21, płyta CD k. 24 w zw. z 00:01:17, płyta CD 137, zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24 w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

W dniu 23 lipca 2020 r. K. K. zawarła z M. M. (1) umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 24 lipca 2019 r. na stanowisku menagera w pełnym wymiarze czasu z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 14.400,00 zł brutto. Strony ustaliły, że miejscem wykonywania pracy będzie Polska i świat. (umowa o pracę k. 13 – 14 akt ZUS)

K. K. przedłożyła orzeczenie podpisane przez lekarza do badań profilaktycznych o jej zdolności do pracy na stanowisku menagera ważne do dnia 10.10.2021 r. (orzeczenie lekarskie k. 15 akt ZUS)

Wnioskodawczyni odbyła szkolenie wstępne w dziedzinie BHP. (karta szkolenia wstępnego w aktach osobowych i k. 16 - 16 verte akt ZUS)

Płatnik składek w ustawowym terminie dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego oraz zdrowotnego z tytułu zawartej umowy o pracę od dnia 24.07.2020 r. ( bezsporne)

Ubezpieczona nie otrzymała pisemnego zakresu obowiązków pracowniczych. (bezsporne)

Wnioskodawczyni faktycznie podjęła zatrudnienie w firmie płatnika zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę. Czynności pracownicze wykonywała w ramach zadaniowego systemu czasu pracy, który nie był niższy, niż 8 godzin dziennie. Pracodawca ewidencjonował jej czas pracy. Ubezpieczona i płatnik mieli wiedzę na temat innych firm, które zajmują się podobnymi produktami i znali ceny jakie oferują za swoje produkty. Ceny płatnika były zaś bardzo konkurencyjne. Część produktów - mikroorganizmów była dystrybuowana.

Ubezpieczona prowadziła rozmowy z przyszłymi kontrahentami zmierzające do podpisania umowy. W większości obowiązki pracownicze ubezpieczonej opierały się na prowadzeniu researchu na dalszą dystrybuuję i rozwój firmy. Ubezpieczona stworzyła z płatnikiem kilka filmików reklamowych.

Ubezpieczona pozyskała do współpracy sklepy prowadzone przez Stowarzyszenie (...). Sklepy prowadzone przez (...) stanowiły podmiot spółdzielczy będący własnością kolektywu. Firma płatnika była reprezentowana przez K. K., która zaproponowania Stowarzyszeniu produkt w postaci olejków (...), które zostały wprowadzone do asortymentu sklepów jako uzupełnienie oferty produktów (...). Do chwili obecnej między tymi podmiotami jest stała współpraca. Około raz na dwa miesiące Stowarzyszenie uzupełnia asortyment olejków. Rozliczenie za ten produkt następowało następnie w formie przelewu na podstawie otrzymanej od płatnika - dostawcy faktury VAT. Współpraca Stowarzyszenia z (...) tak jak z każdym innym dostawcą polegała na składaniu zamówienia na towar i sprzedaży go w sklepach (...). Stowarzyszenie zakupuje olejki od płatnika w hurtowej cenie 100 zł za sztukę. Około 3.000 zł miesięcznie firma zarobiła na współpracy ze Stowarzyszeniem (...). W sierpniu 2020 r. ubezpieczona reprezentując firmę płatnika zaproponowała M. K., który zajmował się żywnością ekologiczną i miał kontakty z (...) Kooperatywą Południową oraz rolnikami i producentami żywności ekologicznej, ściślejszą i bardziej sformalizowaną współpracę z firmą (...). Po kilku rozmowach telefonicznych, spotkaniach i wymianie korespondencji mailowej podpisano umowę o współpracy.

W ramach promocji i sprzedaży wyrobów NeoAqua ubezpieczona wykonała czynności takie jak: nawiązanie bezpośrednich kontaktów z potencjalnymi odbiorcami - rolnikami i producentami żywności - zarówno poprzez kontakty osobiste jak i telefoniczne oraz mailowe. Było to ok. 40-50 osób, przygotowała i rozesłała spersonalizowaną ofertę mailową, jako follow up przeprowadzonych rozmów, przygotowała specjalną stronę internetową pod adresem (...) przygotowała i wydrukowała ulotki informacyjne na temat wyrobów (...), zorganizowała udział M. M. (1) jako prelegenta na spotkaniach i festiwalach poświęconych zdrowej żywności i rolnictwu ekologicznemu. Nawiązała także współpracę z Krajową Radą Izb Rolniczych i organizowała spotkania z W. S. - prezesem (...). Na skutek podjętej współpracy dokonano dystrybucji około 50 darmowych próbek wyrobów (...) (opakowania od 1 do 30 litrów), dokonano sprzedaży ponad 4000 litrów wyrobów m.in. do firm: (...) SA, Gospodarstwo Rolne (...), Gospodarstwo (...), Gospodarstwo (...).

W sierpniu 2020 r. M. K. kontaktował się wielokrotnie z ubezpieczoną telefonicznie oraz odbył około 4 osobiste spotkania. Pod koniec sierpnia 2020 r. M. K. kontaktował się już tylko z M. M. (2). W ramach współpracy ustalono szczegółowe ceny zakupu oraz ceny dalszej sprzedaży wyrobów (O.-ów, kwasu podchlorawego oraz nicieni) wraz z marżami i kosztami dystrybucji. Ustalono także prowizje od sprzedaży dokonanej bezpośrednio przez (...) do klientów pozyskanych przez (...) sp. z o.o.

Za wykonane w pracy czynności ubezpieczona otrzymywała od płatnika wynagrodzenie przelewane na jej rachunek bankowy. (zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137, zeznania wnioskodawcy 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137, zeznania świadka R. A. 83, faktury VAT k. 88 – 94, zeznania świadka M. K. k. 108 – 109, tabela cen i prowizji k. 111, faktury VAT k. 112 – 113, ulotki reklamowe k. 114 – 116, lista płac k. 17 - 19, historia rachunku k. 20 - 21 akt ZUS, ewidencja czasu pracy w załączonych aktach osobowych)

Zainteresowanej nie było łatwo pogodzić pracy w dwóch firmach. Udało się to z uwagi na to, że w(...) świadczyła pracę w systemie zadaniowym i część obowiązków wykonywała w weekendy, albo po południu. (zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

W maju 2020 r. ubezpieczona dowiedziała się, że jest w ciąży. Pierwsza wizyta położnicza miała miejsce w lipcu 2020 r. Od dnia 24 sierpnia 2020 r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu ciąży zagrożonej poronieniem. W styczniu 2021 r. urodziła dziecko i od tej daty przebywa na urlopie macierzyńskim. (zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24 w zw. z 00:01:17, płyta CD 137, historia wizyt k. 70 - 76, historia choroby z (...) Spółki z o.o. Spółki komandytowej k. 80 - 81)

Firma wnioskodawcy nadal rozwija się i obecnie wystąpił on do PUP z wnioskami o zatrudnienie 3 - 4 kolejnych pracowników. Aktualnie dzierżawi urządzenia, które wytwarzają na miejscu mikroorganizmy glebowe. Koszt wynajmu takiego urządzenia to około 35.000 zł rocznie plus trzy razy tyle za obrót tymi środkami. (zeznania wnioskodawcy 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137, zeznania zainteresowanej 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

W spornym okresie czasu płatnik nie zatrudniał żadnego pracownika na umowę o pracę poza wnioskodawczynią. (zeznania wnioskodawcy 00:21:21, płyta CD k. 24, w zw. z 00:01:17, płyta CD 137)

W 2020 r. firma (...) w Ł. uzyskała dochód w kwocie 128.000 zł . (zestawienie księgi przychodów i rozchodów k. 34, historia rachunku k. 16 -18, k. 36)

W związku z przeprowadzoną kontrolą decyzją z dnia 11 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że K. K. nie podlega od dnia 24 lipca 2020 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek (...) M. M. (1) w Ł. podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą i ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. (decyzja k. 10 verte – 11 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy, w tym w aktach osobowych wnioskodawczyni z firmy (...) w Ł., w szczególności: umowę o pracę, listę płac, ewidencję czasu pracy, orzeczenie lekarskie, kartę wstępnego szkolenia BHP, nadto o dokumenty w postaci faktur VAT, tabeli cen i prowizji, ulotek reklamowych, historii rachunków, o dokumentację medyczną związaną z przebiegiem ciąży oraz o dokumenty w załączonych do akt sprawy aktach z PUP oraz akt ZUS z przebiegu kontroli doraźnej u płatnika składek oraz o zeznania wnioskodawcy i zainteresowanej a także o zeznania świadków: R. A. i M. K. – kontrahentów płatnika, których ubezpieczona pozyskała w spornym okresie do stałej współpracy z płatnikiem.

Świadkowie Ci jednoznacznie potwierdzili, że w spornym okresie K. K. faktycznie wykonywała czynności pracownicze i umowa o pracę była rzeczywiście realizowana. Świadkowie wymienili czynności, które ubezpieczona wykonywała. Potwierdzili, że pracę świadczyła ona w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę. Pracę wykonywała w warunkach podporządkowania pracowniczego. Świadkowie zeznali, że ubezpieczona przede wszystkim wykonywała czynności takie jak: pozyskiwanie klientów i kontaktowanie się z nimi, nawiązanie bezpośrednich kontaktów z potencjalnymi odbiorcami, przygotowanie oferty płatnika i jego strony internetowej ulotek reklamowych, organizowanie udziału płatnika na spotkaniach i festiwalach poświęconych zdrowej żywności i rolnictwu ekologicznemu.

Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wymienionych osób, w których wskazywali oni na realność zawartej umowy o pracę między K. K. a M. M. (1) oraz faktyczne świadczenie przez nią pracy w ramach powyższej umowy. W ocenie Sądu zeznania odwołującego się, zainteresowanej oraz świadków w tym zakresie są jasne, logiczne, wzajemnie niesprzeczne i uzupełniające się oraz pozostają w zgodności z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym w postaci dokumentów. Świadkowie są osobami obcymi dla płatnika i ubezpieczonej i nie mają zatem żadnego interesu w zeznawaniu na ich korzyść.

Wskazać trzeba zaś, że na uzasadnienie swojej wersji świadczącej o tym, że umowa o pracę nie była realizowana przez strony, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił w toku procesu wystarczających dowodów oraz zasadnie nie podważył załączonych do akt dokumentów i zeznań wnioskodawcy, zainteresowanej oraz świadków.

Organ rentowy jest stroną postępowania, która, jak każda strona procesu, jest zobligowana do wykazania twierdzeń, z których wywodzi skutki prawne (art. 232 k.p.c.). W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ rentowy ma pozycję strony (art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c.), więc powinien przejawiać odpowiednią aktywność dowodową, w przeciwnym razie ponosi negatywne skutki prawne swej bierności, polegające zwłaszcza na zmianie wydanej decyzji. (vide wyrok SA w Katowicach z dnia 19.11.2013 r., III AUa 2476/12, opubl. LEX nr 1394193)

W tym stanie rzeczy zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający, aby wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie, czy zawarta przez K. K. umowa o pracę nosiła cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z chorobą i ciążą.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie M. M. (1) w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zmianami), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U z 2019 r., poz. 1040 ze zmianami), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy stosunku pracy z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), pracownikom, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast zgodnie z treścią art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest faktycznie realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego
w L. z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika faktycznie świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie ubezpieczona K. K. zawarła w dniu 23 lipca 2020 r. z M. M. (1) prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł., umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana.

Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 23 lipca 2020 r. nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c. oraz nie jest ona także sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z treścią art. 83 kc w związku z art. 300 kp nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją faktycznie świadczyła od dnia 24 lipca 2020 r., a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. (por. wyrok SN z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251 oraz wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235)

Ustawodawstwo polskie nie ukształtowało zakazu zatrudniania kobiet w ciąży, a przeciwnie, odmowa zatrudnienia kobiety tylko z tej przyczyny, że jest w ciąży, byłaby uznana za dyskryminację ze względu na płeć na podstawie art. 18 ^3a § 1 i art. 18 ^3b § 1 pkt 1 KP (por. wyrok SN z 11.1.2006 r., II UK 51/05, (...) Nr (...), s. 34).

Trudno uznać, że dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być zakwalifikowane jako zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia.

Zatem jednym z celów zawarcia umowy o pracę może być uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego – a nie jest to cel sprzeczny z ustawą.

Już same okoliczności zawarcia spornej umowy o pracę nie świadczą o jej pozorności, bowiem K. K. miała realny powód do zatrudnienia w firmie płatnika na umowę o pracę, podobnie jak i płatnik do zatrudnienia wnioskodawczyni. W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawczyni.

Zainteresowany M. M. (1) w 2020 r. był zarejestrowany w PUP w Ł. jako osoba niepełnosprawna bezrobotna.

Ubezpieczona i wnioskodawca zamierzali otworzyć firmę, ale musieli zaczekać do momentu, aż uzyskają dofinansowanie. W dniu 4.06.2020 r. M. M. (1) złożył w PUP wniosek o przyznanie środków finansowych na podjęcie działalności gospodarczej w ramach środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, który został rozpoznany pozytywnie. Na mocy umowy z dnia 10.07.2020 r. Wnioskodawca otrzymał dofinansowanie w kwocie 65.000 zł na pokrycie wydatków związanych z podjęciem indywidualnej działalności gospodarczej w zakresie działalności paramedycznej.

W dniu 23 lipca 2020 r. zostały przez wnioskodawcę złożone końcowe dokumenty. Warunkiem rozpoczęcia działalności było przelanie środków z (...) na jego konto osobiste na prowadzenie tej działalności gospodarczej i zgodnie z umową następnego dnia można było tę działalność zarejestrować. Umowa zakładała możliwość zatrudnienia pracowników. Od dnia 1.08.2020 r. M. M. (1) rozpoczął prowadzenie na podstawie wpisu do (...) jednoosobowej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wnioskodawca prowadził już wówczas bardzo zaawansowane rozmowy z dużymi firmami, które zakupują nawozy sztuczne zaś jego firma proponowała naturalne środki ochrony roślin i wzrostu tych roślin, które generują bardzo wysokie roczne obroty finansowe dla firm.

Ubezpieczona i płatnik mieli wiedzę na temat innych firm, które zajmują się podobnymi produktami i znali ceny jakie oferują za swoje produkty.

W dacie zawarcia umowy o pracę wnioskodawczyni przedstawiła ważne orzeczenie lekarza do badań profilaktycznych.

Organ rentowy w postępowaniu przed Sądem nie wykazał, że przedmiotowy dokument jest nierzetelny co do daty jego wystawienia oraz ważności i co do oceny zdolności do pracy ubezpieczonej.

W przedmiotowej sprawie ponad wszelką wątpliwość ustalono, że w spornym okresie od dnia 24 lipca 2020 r. K. K. posiadała status pracownika, bowiem faktycznie wykonywała ona osobiście pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod którego kierownictwem pozostawała i którego polecenia służbowe wykonywała, który tą świadczoną przez nią pracę przyjmował. Z tytułu wykonywanej pracy pobrała wynagrodzenie.

O okoliczności, że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała swą pracę w granicach powierzonych jej obowiązków świadczy zgromadzona dokumentacja w postaci min. faktur VAT, tabeli cen i prowizji, ulotek reklamowych a także zeznania wnioskodawcy, zainteresowanej oraz przede wszystkim świadków –stałych kontrahentów, którym Sąd dał wiarę i które nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę przeciwną (art. 6 kc).

Z zebranego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawczyni faktycznie podjęła zatrudnienie w firmie płatnika od dnia 24.07.2020 r., zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę. K. K. czynności pracownicze wykonywała w ramach zadaniowego systemu czasu pracy, który nie był niższy, niż 8 godzin dziennie. Pracodawca ewidencjonował jej czas pracy. Ubezpieczona prowadziła rozmowy z przyszłymi kontrahentami zmierzające do podpisania umowy. W większości obowiązki pracownicze ubezpieczonej opierały się na prowadzeniu researchu na dalszą dystrybuuję i rozwój firmy. Ubezpieczona stworzyła z płatnikiem kilka filmików reklamowych.

Ubezpieczona pozyskała do współpracy sklepy prowadzone przez Stowarzyszenie (...). Firma płatnika była reprezentowana przez K. K., która zaproponowania (...) produkt w postaci olejków (...), które zostały wprowadzone do asortymentu sklepów jako uzupełnienie oferty produktów (...). Współpraca ta przeobraziła się między innymi w stałą współpracę. Około raz na dwa miesiące Stowarzyszenie uzupełnia asortyment olejków. Rozliczenie za ten produkt następowało następnie w formie przelewu na podstawie otrzymanej od płatnika - dostawcy faktury VAT. W sierpniu 2020 r. ubezpieczona reprezentując firmę płatnika zaproponowała także M. K., który zajmował się żywnością ekologiczną i miał kontakty z (...) Kooperatywą Południową oraz rolnikami i producentami żywności ekologicznej ściślejszą i bardziej sformalizowaną współpracę. Po kilku rozmowach telefonicznych, spotkaniach i wymianie korespondencji mailowej podpisano umowę o współpracy.

W ramach promocji i sprzedaży wyrobów NeoAqua ubezpieczona wykonała czynności takie jak: nawiązanie bezpośrednich kontaktów z potencjalnymi odbiorcami - rolnikami i producentami żywności - zarówno poprzez kontakty osobiste jak i telefoniczne oraz mailowe. Było to ok. 40-50 osób, przygotowała i rozesłała spersonalizowaną ofertę mailowej, przygotowała specjalną stronę internetową pod adresem (...) przygotowała i wydrukowała ulotki informacyjne na temat wyrobów (...), zorganizowała udział M. M. (1) jako prelegenta na spotkaniach i festiwalach poświęconych zdrowej żywności i rolnictwu ekologicznemu. Nawiązała także współpracę z Krajową Radą Izb Rolniczych i organizowała spotkania z W. S. - prezesem (...). Na skutek podjętej współpracy dokonano dystrybucji około 50 darmowych próbek wyrobów NeoAąua, dokonano sprzedaży ponad 4000 litrów wyrobów m.in. do firm: (...) SA, Gospodarstwo Rolne (...), Gospodarstwo (...), Gospodarstwo (...).

W sierpniu 2020 r. M. K. kontaktował się wielokrotnie z ubezpieczoną telefonicznie oraz odbył z nią około 4 osobiste spotkania. W ramach współpracy ustalono szczegółowe ceny zakupu oraz ceny dalszej sprzedaży wyrobów. Ustalono także prowizje od sprzedaży dokonanej bezpośrednio przez NeoAqua do klientów pozyskanych przez (...) sp. z o.o.

Za wykonane w pracy czynności ubezpieczona otrzymywała od płatnika wynagrodzenie przelewane na jej rachunek bankowy.

Zaznaczyć przy tym należy, że brak ścisłego ustalenia godzin pracy wcale nie przemawia za uznaniem, że ubezpieczona nie świadczyła pracy w ramach ważnego stosunku pracy. Prawo pracy bowiem nie zawsze wymaga, aby godziny wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników były sztywno wyznaczone przez pracodawcę czego najlepszym przykładem są przepisy o zadaniowym czasie pracy (art. 140 kp) (tak komentarz do art. 22 kp autorstwa Kazimierza Jaśkowskiego, stan prawny na 01.01.2014 r., LEX)

Okoliczność, że ubezpieczona świadczyła pracę w ramach zadaniowego czasu pracy pozwoliło jej na wykonywanie obowiązków pracowniczych u dwóch różnych podmiotów.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności uznać należy, że wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę na podstawie umowy o pracę.

Powyższe w ocenie Sądu jest jak najbardziej wiarygodne i zostało w toku postępowania udowodnione.

W tej sytuacji zdaniem Sądu nie można podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Jak już wyżej wskazano wnioskodawca miał realne powody do zawarcia umowy o pracę z ubezpieczoną.

Podkreślić należy, że stan zdrowia ubezpieczonej nie stanowił przeszkody do zawarcia spornej umowy o pracę.

Ubezpieczona legitymowała się w dacie zawarcia umowy o pracę ważnym orzeczeniem lekarskim. Wiedza o ciąży nie stanowiła przeszkody do zawarcia umowy o pracę. Ciąża nie jest bowiem przeciwwskazaniem do wykonywania pracy w ogóle, a nawet do podjęcia pracy w tym okresie. Takie twierdzenie jak już wyżej wskazano wypływa wprost z przepisów prawa pracy (polskich i wspólnotowych), które odmowę zatrudniania czy zwolnienie kobiety w ciąży tylko z tego powodu traktują jako dyskryminację. Ustawodawca w sposób szczególny chroni kobiety w ciąży, obejmując je ochroną trwałości stosunku pracy. Z tych chociażby względów z samej okoliczności podjęcia pracy w okresie ciąży, gdy brak ku temu przeciwwskazań medycznych, nie można wyprowadzać twierdzenia o pozorności zawartej umowy. Uznanie, że każda umowa o pracę zawarta z kobietą w okresie ciąży jest nieważna prowadziłoby do wprowadzenia praktycznego zakazu zawierania umów o pracę z kobietami ciężarnymi.

W dacie zawarcia spornej umowy wnioskodawczyni czuła się dobrze i dopiero od 24 sierpnia 2020 r. okazało się, że wymaga ona zwolnienia lekarskiego.

Do dnia niezdolności do pracy spowodowanej chorobą w okresie ciąży, tj. do 24.08.2020 r. ubezpieczona faktycznie wykonywała swoją pracę i otrzymała za nią wynagrodzenie.

Uwzględniając wszystkie wskazane wyżej okoliczności należy uznać, że niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wykazał zasadnie, że między stronami było porozumienie w tym zakresie lub zgoda stron na pozorność zatrudnienia.

Mając na względzie poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, Sąd Okręgowy przyjął, że w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy przyjmowanego przez pracodawcę za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. ciąży, choroby ), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa bądź, że jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Podkreślić bowiem należy, że wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę, gdy stan jej zdrowia był dobry. Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Wskazać na marginesie trzeba, że zaskarżona decyzja ZUS ma jedynie charakter ustalający. Decyzja ta porządkuje okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym. Niezbędnym jest bowiem ustalenie za jaki okres, z jakiego tytułu istniał bądź nie istniał obowiązek podlegania określonym ubezpieczeniom społecznym. Kwestia wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek nie była zaś przedmiotem tej decyzji, tym nie mniej jak ustalono w 2020 r. firma płatnika przyniosła znaczny dochód

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawcy za zasadne.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, wypożyczając akta ZUS.

K.B.