Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 listopada 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. M. (1) od dnia 4 grudnia 2014 r. nie podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia u płatnika składek M.M. (...) Serwis (...). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał na krótki okres pomiędzy zatrudnieniem M. M. (1) (4 grudnia 2014 r.) , a zaistnieniem u niej niezdolności do pracy (17 marca 2015 r.). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w dniu 4 grudnia 2014 r. strony zawarły umowę, której nadały nazwę umowy o pracę i mocą której M. M. (1) powierzono obowiązki pracownika biurowego , zaopatrzeniowca na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy i wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 1 950,00 zł. Organ rentowy wskazał, iż zwolnienia lekarskie M. M. (1) zostały wystawione na okres od 17 marca 2015 r. do 30 czerwca 2015 r. , a za okres od 1 lipca 2015 r. do 28 czerwca 2016 r. M. M. (1) wystąpiła o zasiłek macierzyński. Za okres od 29 czerwca 2016 r. do 23 sierpnia 2016 r. M. M. (1) złożyła zwolnienia lekarskie w związku z opieką , a w okresie od 24 sierpnia 2016 r. do 25 września 2016 r. była niezdolna do pracy. Organ rentowy wskazał, że M. M. (1) została zatrudniona na specjalnie utworzonym dla niej stanowisku pracy, a pomimo jej długiej nieobecności w pracy , na jej miejsce nie zatrudniono innego pracownika. Co również istotne , M. M. (1) w okresie od 17 marca 2011 r. do 21 lipca 2014 r. była zarejestrowana jako osoba bezrobotna , a w okresie od 22 lipca 2014 r. do 3 grudnia 2014 r. jako osoba bezrobotna pobierająca stypendium. W ocenie organu rentowego , działania polegające na zgłoszeniu do ubezpieczeń M. M. (1) w charakterze pracownika były podyktowane interesem prywatnym tj. uzyskaniem, po krótkim okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zasiłku chorobowego, a następnie zasiłku macierzyńskiego oraz kolejnych świadczeń.

/decyzja k.67 - 69 akt ZUS/

W dniu 13 grudnia 2016 r. pełnomocnik M. M. (1) złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie , że M. M. (1) od 4 grudnia 2014 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. W uzasadnieniu odwołania wskazano , że M. M. (1) w ramach zawartej umowy o pracę , oprócz wykonywania prac związanych z pracą biurową serwisu samochodowego i kontaktów z klientami , zajmowała się wystawianiem faktur i paragonów , przyjmowaniem i wysyłaniem paczek i pism , dostarczaniem dokumentów , utrzymywaniem czystości biura , dostarczaniem zaopatrzenia , obsługą urządzeń biurowych oraz prowadzeniem danych. Prace wykonywane przez M. M. (1) miały istotny wymiar ekonomiczny dla firmy płatnika, a o faktycznym wykonywaniu pracy przez M. M. (1) świadczą chociażby wystawione przez nią faktury VAT. Wprawdzie M. M. (1) przed podjęciem zatrudnienia u płatnika nie posiadała tytułu do ubezpieczenia , to jednak odbyła staż , który przygotował ją do rozpoczęcia pracy. W ocenie pełnomocnika , niezdolność do pracy jest okolicznością niezależną od pracownika , a sam fakt skorzystania przez M. M. (1) z przysługujących jej uprawnień nie może być traktowany jako nadużycie , a tym bardziej jako argument świadczący o pozorności zawartej umowy.

/odwołanie k.2-7/

W odpowiedzi na odwołanie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi organ rentowy przytoczył argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.66-67 odwrót/

Na rozprawie w dniu 5 lipca 2017 r. płatnik składek poparł złożone przez wnioskodawczynię odwołanie.

/oświadczenie płatnika min.00:02:29 – 00:03:05 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.88/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek M. M. (2) od 1986 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...).M. (...) Serwis (...) i w jej ramach zajmuje się naprawą samochodów oraz obsługą myjni samochodowej. W ramch prowadzonej działalności gospodarczej M. M. (2) nie zatrudnia pracowników , lecz korzysta z pomocy uczniów odbywających praktyki zawodowe.

/zeznania M. M. (2) min.00:08:01 – 00:13:23 rozprawy z dnia 18 kwietnia 2018 r. , płyta CD k.211 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:12:09 – 00:37:09 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.93/

W 2014 r. przychód firmy płatnika wyniósł 140 293,54 zł.

W 2015 r. przychód firmy płatnika wyniósł 229 855,41 zł.

/zestawienie k.47- 48/

Wnioskodawczyni M. M. (1) legitymuje się wykształceniem średnim. M. M. (1) jest synową M. M. (2). W okresie od 17 marca 2011 r. do 21 lipca 2014 r. wnioskodawczyni była zarejestrowana jako osoba bezrobotna , a w okresie od 22 lipca 2014 r. do 3 grudnia 2014 r. jako osoba bezrobotna pobierająca stypendium.

/okoliczności bezsporne/

Badaniem ginekologicznym z dnia 3 grudnia 2014 r. stwierdzono u wnioskodawczyni 8 tydzień ciąży.

/dokumentacja medyczna k.63 , 146 ,

W dniu 4 grudnia 2014 r. pomiędzy firmą (...).M. (...) Serwis (...) , a M. M. (1) zawarto umowę o pracę na czas nieokreślony od 4 grudnia 2014 r. M. M. (1) została zatrudniona na stanowisku pracownika biurowego , zaopatrzeniowca w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 1 950,00 zł.

/umowa o pracę k. 9/

Zaświadczenie lekarskie z dnia 28 listopada 2014 r. wskazuje ,że M. M. (1) jest zdolna do wykonywania obowiązków pracowniczych na stanowisku pracownika biurowego.

/zaświadczenie lekarskie k.15/

W dniu 4 grudnia 2014 r. M. M. (1) odbyła szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

/karta szkolenia BHP k.12/

Zgodnie z otrzymanym przez wnioskodawczynię zakresem obowiązków , do powierzonych jej zadań miało należeć:

- sumienne, dokładne i terminowe wykonywanie zleconych przez pracodawcę zadań związanych z obsługą klientów biura,

- organizowanie pracy w sposób zapewniający prawidłowe i racjonalne funkcjonowanie biura,

- przedkładanie pracodawcy informacji o przebiegu i wynikach pracy na stanowisku,

- dbałość o skuteczne zabezpieczenie mienia związanego ze stanowiskiem pracy,

- przestrzeganie przepisów BHP oraz bezpieczeństwa przeciwpożarowego,

- dbałość o higienę i estetykę na stanowisku pracy i w obrębie biura, pełnienie zastępstwa w przypadku nieobecności innego pracownika,

- wykonywanie innych zadań zleconych przez pracodawcę.

-utrzymanie czystości w obrębie biura.

- przestrzegania przepisów o ochronie tajemnicy służbowej.

/zakres czynności służbowych wnioskodawczyni k.16/

Powierzone M. M. (1) stanowisko pracy było stanowiskiem nowoutworzonym.

/zeznania wnioskodawczyni min.00:02:46 – 00:08:01 rozprawy z dnia 18 kwietnia 2018 r. , płyta CD k.211 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:03:05 – 00:12:09 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.93 , zeznania M. M. (2) min.00:08:01 – 00:13:23 rozprawy z dnia 18 kwietnia 2018 r. , płyta CD k.211 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:12:09 – 00:37:09 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.93/

M. M. (1) zajmowała się kwestiami biurowymi, obsługiwała klientów, przygotowywała i wystawiała faktury , zamawiała lakiery, a także przywoziła części zamienne.

/zeznania świadków : D. K. min.00:37:11 – 00:45:10 , D. M. min.00:45:10 – 00:51:23 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.93 , M. J. min.00:02:48 – 00:10:43 rozprawy z dnia 6 grudnia 2017 r. ,płyta CD k.182 , zeznania wnioskodawczyni min.00:02:46 – 00:08:01 rozprawy z dnia 18 kwietnia 2018 r. , płyta CD k.211 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:03:05 – 00:12:09 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.93 , zeznania M. M. (2) min.00:08:01 – 00:13:23 rozprawy z dnia 18 kwietnia 2018 r. , płyta CD k.211 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:12:09 – 00:37:09 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.93/

Płatnik składek wypłacał M. M. (1) miesięczne wynagrodzenie w wysokości 1 950,00 zł brutto.

/dokumentacja k.21 – 32/

Wnioskodawczyni podpisywała listy obecności.

/listy obecności k.17 – 20/

M. M. (1) stała się niezdolna do pracy od dnia 17 marca 2015 r.

/dokumentacja medyczna k.153/

Podczas nieobecności wnioskodawczyni w pracy , płatnik nie zatrudnił pracownika na jej miejsce.

/zeznania wnioskodawczyni min.00:02:46 – 00:08:01 rozprawy z dnia 18 kwietnia 2018 r. , płyta CD k.211 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:03:05 – 00:12:09 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.93 , zeznania M. M. (2) min.00:08:01 – 00:13:23 rozprawy z dnia 18 kwietnia 2018 r. , płyta CD k.211 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:12:09 – 00:37:09 rozprawy z dnia 5 lipca 2017 r. , płyta CD k.93/

Wnioskodawczyni urodziła dziecko w dniu 1 lipca 2015 r.

/dokumentacja medyczna k.164/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał przede wszystkim w oparciu o załączone do akt dokumenty w postaci m.in. akt osobowych wnioskodawczyni, jej dokumentacji medycznej , akt rentowych ZUS, dokumentacji finansowej płatnika składek oraz częściowo tylko w oparciu o zeznania świadków: D. K., D. M., M. J. , wnioskodawczyni i zainteresowanego płatnika składek.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków D. K., D. M., M. J. , wnioskodawczyni i zainteresowanego płatnika składek , w których wskazywali na zatrudnienie wnioskodawczyni na podstawie umowy o pracę. W ocenie Sądu, brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie pracy przez wnioskodawczynię w ramach stosunku pracy. Przeciwko prawdziwości zeznań świadków, wnioskodawczyni i zainteresowanego przemawiają, zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne. W szczególności brak jakichkolwiek wiarygodnych dokumentów, które w badanym okresie zostałyby sporządzone i podpisane przez wnioskodawczynię jako pracownika płatnika składek. Wprawdzie do akt niniejszej sprawy załączono faktury VAT opatrzone podpisami M. M. (1) , ale w ocenie Sądu zostały one sporządzone wyłącznie na potrzeby niniejszego postępowania w celu uwiarygodnienia jej stanowiska w niniejszej sprawie. Podkreślić bowiem należy ,że zarówno zainteresowany jak i wnioskodawczyni nie potrafili w żaden racjonalny sposób wyjaśnić dlaczego część oryginałów wystawionych faktur różniła się od ich kopii (w szczególności: faktura z dnia 8 stycznia k.216 oraz jej kopia k.105 , faktura z dnia 28 stycznia 2015 r. k.214 oraz jej kopia k.102).

W ocenie Sądu , dokumentacja zatrudnienia wnioskodawczyni jest przejawem jedynie formalnego zadośćuczynienia obowiązkowi zainteresowanego jako pracodawcy, natomiast nie przesądza o tym, że praca była przez skarżącą faktycznie wykonywana w ramach stosunku pracy. Wprawdzie zeznający w sprawie świadkowie wskazywali na czym miały polegać jej obowiązki pracownicze , to jednak nie sposób uznać , aby posiadali oni wiedzę na temat stosunku prawnego łączącego wnioskodawczynię z płatnikiem. Nadto na podstawie zeznań świadków, wnioskodawczyni oraz zainteresowanego oraz list obecności wnioskodawczyni w pracy nie można z całą pewnością ustalić godzin w jakich miała ona świadczyć pracę , a także kwestii podporządkowania pracowniczego.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1778) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.l ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art.8 ust.l ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanego przez art. 22 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Stosownie do treści art.22§l k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosunek pracy posiada szczególne cechy, które pozwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych.

Stosunek pracy wyróżnia się:

1)  koniecznością osobistego wykonania pracy,

2)  podporządkowaniem pracownika pracodawcy,

3)  wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy

4)  i na jego ryzyko,

5)  a ponadto odpłatnością pracy.

W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy na co dzień, drugi na wypadek zdarzeń losowych. Stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że podleganie pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu jest uwarunkowane nie tyle samym faktem zawarcia umowy o pracę i opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Sam bowiem fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art.22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna. Jeżeli strony umowy o pracę przy składaniu oświadczeń woli mają świadomość tego, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik pracy świadczyć nie będzie, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, i do podjęcia i wykonywania pracy nie doszło a jedynym celem umowy było umożliwienie skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, to taką umowę uważa się za zawartą dla pozoru - art.83 § 1 k.c. Umowa ta nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 roku II UK 148/07, Lex nr 846577; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku II UK 321/04, OSNP 2006/11-12/190; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2001 roku II UKN 244/00, OSNP 2002/20/496; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 roku II UK 204/09, Lex nr 590241).

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku (II UK 141/04, OSNP 2005/15/235) oraz w wyroku z dnia 2 lipca 2008 roku (II UK 334/07, Lex nr 531865), w których stwierdzono, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art.58§l k.c. w zw. z art.300 k.p.). Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia - innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia. Nawiązanie umowy o pracę może bowiem wynikać z czynności faktycznych wyrażających się z jednej strony zobowiązaniem pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, z drugiej zobowiązaniem pracodawcy do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art.22§l k.p.).

Zgodnie z art.83§l k.c. w zw. z art.300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozomości. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie przez strony na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozomości oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art.58§l k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O pozomości umowy o pracę wnioskować należy z całokształtu okoliczności dotyczących momentu zawarcia umowy, jak i przez pryzmat zdarzeń późniejszych.

W niniejszej sprawie zainteresowany M. M. (2) zawarł z M. M. (1) w dniu 4 grudnia 2014 r. umowę o pracę , która z formalnego punktu widzenia stanowiła podstawę do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i wynikającego z nich prawa do świadczeń na wypadek choroby i macierzyństwa.

W ocenie Sądu , wnioskodawczyni M. M. (1) oraz zainteresowany M. M. (2) nie wykazali , że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała czynności w ramach nawiązanego stosunku pracy. Poczynione w sprawie ustalenia uzasadniają twierdzenie, iż zakwestionowana przez ZUS umowa o pracę została zawarta dla pozoru, to jest bez zamiaru realizacji obowiązków z niej wynikających, a jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Zdaniem Sądu, nie ulega wątpliwości, że wnioskodawczyni mogła podjąć pracę pracownika biurowego , ale jednocześnie zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że umowa o pracę sporządzona przez strony miała charakter pozorny.

W ocenie Sądu płatnik nie miał potrzeby zatrudniania pracownika, a wskazuje na to choćby brak zatrudnienia pracownika w czasie nieobecności wnioskodawczyni w pracy. Co również istotne , płatnik składek do momentu zawarcia spornej umowy o pracę nie zatrudniał pracowników biurowych i w żaden sposób nie przeszkadzało mu to w prowadzeniu działalności gospodarczej. Fakt zatem braku zatrudnienia pracownika na miejsce wnioskodawczyni w czasie jej nieobecności utwierdza Sąd w przekonaniu, że zatrudnienie M. M. (1) przez zainteresowanego było fikcyjne.Nadto wskazać należy ,że data zawarcia umowy o pracę ( 4 grudnia 2014 r.) zbiegła się z datą odbycia przez wnioskodawczynię wizyty u lekarza ginekologa ( 3 grudnia 2014 r.). Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby wnioskodawczyni wykonywała pracę pod kierownictwem zainteresowanego , a także aby kontrolował on czas jej pracy. Brak zaś podporządkowania wnioskodawczyni i nadzoru nad jej pracę świadczy o tym, ze praca nie była wykonywana w warunkach określonych w art.22 k.p.

W ocenie Sądu przedstawione okoliczności przemawiają za uznaniem, że M. M. (1) , ze względu na spodziewaną niezdolność do pracy i związane z tym prawo do świadczeń, była zainteresowana objęciem jej tytułem ubezpieczeń społecznych. Strony umowy musiały mieć świadomość tego, że umowa nie będzie ich obowiązywać, a ich ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne będą krótkotrwałe. Nawiązanie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron. Stronom chodziło o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu ciąży i porodu i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

W ocenie Sądu poczynione w sprawie ustalenia uzasadniają twierdzenie, że zakwestionowane przez organ rentowy umowa o pracę została zawarte dla pozoru, to jest bez zamiaru realizacji obowiązków z niej wynikających, a jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Umowa taka z mocy art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p. jest nieważna.

Gdyby nawet uznać, że wnioskodawczyni w jakimś zakresie świadczyła pracę i umowa o pracę nie była pozorna to wykonywanie przedmiotowej umowy podlegałoby także ocenie z punktu widzenia zasad współżycia społecznego.

Stosownie do treści art.58§l k.c. w zw. z art.300 k.p. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

Należy także wskazać, iż czynność prawna mająca na celu obejście przepisów ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. W odniesieniu do umowy o pracę o obejściu prawa mówić można w sytuacji, gdy strony działając w zamiarze nawiązania stosunku pracy określają wzajemne prawa i obowiązki w sposób zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jednak celem ich działania nie jest uzyskanie świadczeń w postaci pracy i wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy np. uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej na wypadek choroby czy macierzyństwa. Należy bowiem podkreślić, iż intencją ustawodawcy jest, aby cel zawarcia umowy o pracę stanowiło nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia było uzyskanie wskazanych korzyści. Tymczasem przy założeniu, że strony zawarły umowę o pracę należałoby uznać, iż w rozpoznawanej sprawie cele te uległy odwróceniu. Stronom chodziło bowiem o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i temu celowi podporządkowały konstruowanie określonej sytuacji prawnej - umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie realizacji tego celu. W przedmiotowym postępowaniu bezsprzecznie wykazane zostało, że sporna umowa o pracę została zawarta, gdy obie strony wiedziały jakie warunki musi spełnić wnioskodawczyni, aby otrzymać świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Powyższa kwestia przestaje być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy po uregulowaniu składek za stosunkowo krótki okres ( od 4 grudnia 2014 r. do 17 marca 2015 r.) przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W systemie ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada solidaryzmu. Solidaryzm oznacza urzeczywistnienie idei samopomocy społecznej poprzez udzielanie świadczeń osobom znajdującym się w potrzebie, z funduszu wypracowanego wspólnym wysiłkiem ubezpieczonych. Oznacza to, że płacą wszyscy, a korzystają tylko ci którzy zostali dotknięci ryzykiem socjalnym, (por. W. Muszalski Ubezpieczenie społeczne, Warszawa 2004). Tymczasem działania zainteresowanego i wnioskodawczyni zmierzały do tego, aby osiągnąć nieuzasadnione świadczenia z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych osób ubezpieczonych.

Cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, jednak umowa musi być wykonywana. Zawarcie umowy o pracę nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Przedstawione wyżej rozważania jednoznacznie wskazują, iż zawarta umowa o pracę i sposób jej realizacji nie odpowiada treści art.22 k.p. Nadto sporna umowa o pracę są nieważna przede wszystkim z uwagi na ich pozomość (art.83§l k.c.), a w przypadku uznania, że praca była faktycznie świadczona, co nie zostało w żaden sposób udowodnione w toku postępowania - z uwagi na cel obejścia prawa i sprzeczność z zasadami współżycia społecznego (art.58 k.c.).

Wobec powyższego Sąd uznał, że zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalająca niepodleganie przez M. M. (1) od dnia 4 grudnia 2014 r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w firmie (...) odpowiada prawu i na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od M. M. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 180,00 złotych ( sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( t.j. Dz. U. z 2018 r. , poz.265).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni.

S.B.