Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 16 marca 2022 roku Towarzystwo (...) Spółka akcyjna z siedzibą we W. wniosła o podzielenie hipoteki umownej w kwocie 111.726,66 zł ustanowionej na rzecz (...) Bank Spółki akcyjnej z siedzibą w W. i wpisanie, w następstwie podziału, hipoteki umownej na rzecz wnioskodawczyni w kwocie 14.045,79 zł oraz zmniejszenie hipoteki umownej ustanowionej na rzecz (...) Bank Spółki akcyjnej z siedzibą w W. do kwoty 97.680,87 zł. Wnioskodawczyni wniosła o wpis hipoteki na jej rzecz z pierwszeństwem równym hipotece ustanowionej na rzecz (...) Bank Spółki akcyjnej z siedzibą w W.. Do wniosku jako podstawę wpisu załączono oświadczenie (...) Bank Spółki akcyjnej z siedzibą w W. o otrzymaniu odszkodowania.

Postanowieniem z dnia 27 lipca 2022 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek, wskazując, że z przedłożonego jako podstawa wpisu oświadczenia banku nie wynika, w jakiej części hipoteka przeszła na Towarzystwo (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą we W.. Zaznaczono, że spłata określonej kwoty przez ubezpieczyciela nie musi oznaczać nabycia hipoteki dokładnie w tej samej kwocie, ponieważ suma hipoteki nie musi odpowiadać sumie zabezpieczonej wierzytelności. Ponadto żądanie wpisu podziału hipoteki objętej wnioskiem na hipoteki o równym pierwszeństwie wydaje się pozostawać w sprzeczności z art. 828 zd. drugie k.c. oraz art. 518 § 3 k.c.

Skargę na powyższe orzeczenie Referendarza sądowego złożyła w ustawowym terminie Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W., wnosząc o dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem. Skarżąca wskazała, że nie zgadza się ze stwierdzeniem, że oświadczenie banku nie stanowi dostatecznej podstawy do dokonania wpisu. Zaznaczyła, że z niniejszej sprawie ma miejsce subrogacja ustawowa z art. 828 § 1 k.c.

Postanowieniem z dnia 24 października 2022 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. o wpis w dziale IV księgi wieczystej (...) w sprawie przy udziale (...) Bank Spółki akcyjnej z siedzibą w W..

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na następujących ustaleniach stanu faktycznego:

Księga wieczysta (...) prowadzona jest dla lokalu mieszkalnego nr (...) stanowiącego odrębną własność położonego w Ł. przy ul. (...). W dziale II jako właściciela ujawniona jest A. T.. W dziale IV wpisana jest m.in. hipoteka umowna w wysokości 111.726,66 zł na rzecz (...) Bank Spółki akcyjnej z siedzibą w W. zabezpieczająca kredyt, roszczenia o odsetki, należności uboczne w tym opłaty i prowizja wynikające z umowy kredytu nr (...) z dnia 24 lipca 2014 roku.

W dniu 17 lutego 2022 roku w imieniu (...) Bank Spółki akcyjnej z siedzibą w W. zostało złożone oświadczenie, w treści którego stwierdzono, że Towarzystwo (...) Spółka akcyjna z siedzibą we W. wypłaciło bankowi w oparciu o postanowienia Generalnej Umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego z dnia 24 lipca 2009 roku odszkodowanie w kwocie 14.045,79 zł z tytułu ubezpieczenia kredytu udzielonego A. T. na podstawie umowy kredytu (...) z dnia 24 lipca 2014 roku, która to wypłata odszkodowania w części zaspokoiła wierzytelność banku z tytułu udzielonego kredytu. Powyższa kwota obejmuje zadłużenie z kwoty niespłaconego i wymagalnego kapitału kredytu na ostatni dzień okresu wypowiedzenia umowy kredytu w wysokości 14.045,79 zł. W związku z powyższy (...) Bank Spółka akcyjna oświadcza, że w związku z zaspokojeniem w części roszczeń banku z tytułu w.w kredytu wierzytelność banku w kwocie 14.045,79 zł na mocy art. 828 k.c. przeszła na Towarzystwo (...) Spółka akcyjna z siedzibą we W.

Przy takich ustaleniach stanu faktycznego Sąd I instancji oddalił wniosek.

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd I instancji podniósł, że załączony do wniosku o wpis dokument nie stanowi podstaw do dokonania żądanego wpisu. Ponadto Sąd zaznaczył, że w oświadczeniu wierzyciela nie ma informacji, że dokonuje podziału wierzytelności hipotecznej, a jeśli tak – to w jaki sposób, jak również brak jest wzmianki, że takie oświadczenie zostało złożone dłużnikowi.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyła wnioskodawczyni zaskarżając je w całości i wnosząc o dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem. Skarżąca wskazała, że nie zgadza się ze stwierdzeniem, że oświadczenie banku nie stanowi dostatecznej podstawy do dokonania wpisu. Zdaniem apelującej Sąd Rejonowy nieprawidłowo ocenił stan faktyczny poprzez przyjęcie, iż wniosek o podzielenie hipoteki składa wierzyciel hipoteczny. Skarżąca uważa, że nie jest wierzycielem hipotecznym, bezzasadnym więc było domaganie się przez Sąd od wnioskodawczyni złożenia przez nią oświadczenia, o którym mowa w art. 68 ¹ ust. 3 zd. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, a dodatkowo ustanowiona w wyniku podziału hipoteka zabezpieczałaby wierzytelność innego wierzyciela niż wpisana już hipoteka na rzecz (...) Bank S.A. Zaznaczyła, że z niniejszej sprawie ma miejsce subrogacja ustawowa z art. 828 § 1 k.c.

W uzupełnieniu braków apelacji, skarżąca wskazała, że zarzuca Sądowi Rejonowemu błędną ocenę stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że wniosek o podzielenie hipoteki umownej ustanowionej na rzecz (...) Bank S.A. składa wierzyciel hipoteczny, a co za tym idzie zastosowanie w niniejszej sprawie mają przepisy art. 68 ¹ u.k.w.h. W ocenie wnioskodawczyni za wystarczające dla wpisania hipoteki umownej na jej rzecz uznać należy oświadczenie umocowanego pracownika banku o zapłacie odszkodowania na rzecz banku i wstąpienia tym samym wnioskodawczyni w prawa zaspokojonego wierzyciela na podstawie art. 828 § 1 k.c. w zw. z art. 518 § 1 pkt 4 k.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Apelacja w zakresie meritum sprawy jest niezasadna i jako taka nie może wywrzeć zamierzonego przez skarżącą skutku w postaci uwzględnienia jej wniosków apelacyjnych. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy należycie ustalił stan faktyczny oraz dokonał wnikliwej i prawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W oparciu o tę ocenę wyprowadził również trafne wnioski jurydyczne. Jednocześnie swoje stanowisko wyczerpująco i przekonująco uzasadnił. Z tego względu dokonane ustalenia faktyczne Sąd odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za własne, zwłaszcza że apelująca nie przedstawiła zarzutów, które mogłyby poddać w wątpliwość prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej.

W rozpoznanej sprawie Sąd I instancji dokonał prawidłowej analizy zarówno treści księgi wieczystej, treści wniosku jak i załączonego do wniosku dokumentu, w oparciu o który wnioskodawczyni żądała dokonania wpisu.

Zgodzić należy się w pełni z Sądem I instancji, że przedstawiony przez skarżącą dokument nie mógł stanowić podstaw żadnego wpisu, co skutkowało oddaleniem wniosku.

Jak trafnie zauważył Sąd I instancji, zgodnie z dyspozycją art. 68 ¹ ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tj. Dz.U. Z 2023 r. poz. 147 ze zm.) wierzyciel hipoteczny może podzielić hipotekę. Oświadczenie o podziale hipoteki należy złożyć właścicielowi nieruchomości. Podział hipoteki staje się skuteczny z chwilą wpisu w księdze wieczystej. Podział hipoteki na podstawie przywołanego przepisu następuje w wyniku jednostronnej, rozporządzającej czynności prawnej, która składa się z dwóch elementów: 1) oświadczenia woli wierzyciela hipotecznego skierowanego do właściciela nieruchomości oraz 2) konstytutywnego wpisu podziału hipoteki w księdze wieczystej. Jeżeli wierzycielem hipotecznym jest bank, a hipoteka zabezpiecza wierzytelności wynikające z czynności bankowych materialnoprawne oświadczenie dotyczące podziału hipoteki, które bank doręcza właścicielowi nieruchomości, nie wymaga formy szczególnej pod rygorem nieważności. Podstawą konstytutywnego wpisu do księgi wieczystej jest wówczas pisemne oświadczenie banku, że doszło do określonego podziału hipoteki. Oświadczenie woli wierzyciela powinno wskazywać hipotekę, która ma ulec podziałowi, oraz określać sposób, w jaki się ona dzieli.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni domagała się ujawnienia w dziale IV księgi wieczystej (...) podziału hipoteki umownej w związku wypłatą odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia kredytu. Jako podstawę wpisu powołała oświadczenie (...) Bank Spółki akcyjnej z siedzibą w W. z dnia 17 lutego 2022 roku. W treści przedmiotowego oświadczenia wierzyciela hipotecznego brak jest jakiejkolwiek wzmianki o hipotece umownej ujawnionej w dziale IV księgi wieczystej (...). Nie sposób również doszukać się oświadczenia wierzyciela, że dokonuje podziału wierzytelności hipotecznej, a jeśli tak – to w jaki sposób. Brak jest także wzmianki, że takie oświadczenie zostało złożone dłużnikowi.

Stosownie art. 68 ust. 2 powołanej ustawy o księgach wieczystych i hipotece hipoteka zabezpiecza wierzytelność do oznaczonej sumy pieniężnej. Hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki oraz przyznane koszty postępowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu (art. 69 u.k.w.h.). Ujawniona w dziale IV hipoteka umowna zabezpiecza kredyt w kwocie 111.726,66 zł, nadto zaś odsetki i należności uboczne. Potwierdzona przez wierzyciela spłata określonej kwoty nie musi oznaczać nabycia hipoteki w dokładnie tej samej kwocie, ponieważ suma hipoteki nie musi odpowiadać sumie zabezpieczonej wierzytelności.

Zdaniem Sądu Okręgowego rozważania skarżącej na temat zastosowania art. 828 § 1 k.c. w niniejszej sprawie nie zmieniają również oceny zasadności wniosku. W załączonym oświadczeniu brak jest określenia zakresu, w jakim doszło do przejścia wierzytelności na wnioskodawcę tj. czy tylko w zakresie należności głównej czy odsetek. Wejście w prawa wierzyciela na podstawie art. 828 § 1 k.c. i nabycie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką umowną nie jest wystarczającą przesłanką do dokonania podziału hipoteki. Przesłanki dokonania podziału są bowiem ściśle określone w art. 68 ¹ ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Ustawa ta nie przewiduje innych mechanizmów dokonania podziału hipoteki.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowe oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.