Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2022 roku w sprawie z powództwa U. Ś. i W. Ś. przeciwko M. B., M. D. i J. D. o wydanie nieruchomości, Sąd Rejonowy w Skierniewicach:

nakazał pozwanym M. B., M. D. i J. D. aby wydali powodom U. Ś. oraz W. Ś. - stanowiące część nieruchomości obejmującej budynek handlowo – usługowy posadowiony na działce ewidencyjnej nr (...), do której powodom, zgodnie z treścią księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Skierniewicach, przysługuje prawo użytkowania wieczystego - pomieszczenie sanitarne o powierzchni 2,4 m2, oznaczone na mapie z przebiegiem granic działek nr (...) - sporządzonej przez biegłego geodetę R. J. w dniu 2 lutego 2022 roku - kolorem zielonym,

ustalił, że pozwani M. B., M. D. i J. D. obowiązani są zwrócić solidarnie powodom w całości koszty procesu i pozostawił szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Pozwani w swej apelacji zaskarżyli wyrok w całości, zarzucając skarżonemu orzeczeniu naruszenie:

art. 65 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i pominięcie faktycznego zamiaru stron umowy - aktu notarialnego z dnia 17.02.1994 r., Rep. (...), jakim było przeniesienie na pozwaną M. B. przez powodów prawa użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) o powierzchni 25m ² oraz prawa własności znajdującego się na tej działce lokalu, stanowiącego część pawilonu handlowo - usługowego przy ul. (...) w S., wraz z pomieszczeniem sanitarnym o powierzchni ok 2 m ²,

art. 222 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nakazanie pozwanej M. B., aby wydała powodom U. Ś. oraz W. Ś. stanowiące część nieruchomości obejmującej budynek handlowo - usługowy posadowiony na działce ewidencyjnej nr (...), do której powodom zgodnie z treścią księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Skierniewicach, przysługuje prawo użytkowania wieczystego - pomieszczenie sanitarne o powierzchni 2,4 m ², wobec wadliwego przyjęcia, że znajduje on zastosowanie do pozwanej niewładającej faktycznie rzeczą sporną, a zatem wadliwie ustalenie legitymacji procesowej biernej pozwanej,

z ostrożności procesowej, na ewentualność nieuwzględnienia przez Sąd drugiej instancji pozostałych zarzutów, zarzucam wyrokowi Sądu pierwszej instancji naruszenie art. 5 k.c., poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że roszczenie o wydanie rzeczy w niniejszej sprawie nie narusza zasad współżycia społecznego, w sytuacji, gdy z dowodów z dokumentów jednoznacznie wynika, że zamiarem stron umowy - aktu notarialnego z dnia 17.02.1994 r., Rep. A 194/94, było przeniesienie na pozwaną M. B. prawa użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) o powierzchni 25m ² oraz prawa własności znajdującego się na tej działce lokalu, stanowiącego część pawilonu handlowo - usługowego przy ul. (...) w S. wraz z pomieszczeniem sanitarnym o powierzchni ok 2 m2, zaś powód na poczet w/w przeniesienia prawa własności lokalu przyjął zapłatę zgodnie z jego oświadczeniami z dnia 27.07.1992 r.,

art. 232 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. polegające na nieprawidłowej, dowolnej, arbitralnej i co najmniej przedwczesnej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że pozwana M. B. swoim działaniem naruszyła prawo własności, mające przysługiwać powodom do spornego pomieszczenia sanitarnego o powierzchni 2,4 m2 i faktycznie włada spornym pomieszczeniem sanitarnym, co mogło mieć i z dużym stopniem prawdopodobieństwa miało wpływ na wynik sprawy,

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sprawie w sposób dowolny, bez wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności poprzez brak wnikliwej oceny dowodu z opinii biegłego geodety R. J. złożonej do akt 26.10.2021 r. oraz uzupełniającej złożonej do akt 7.02.2022 r. oraz ustnej opinii uzupełniającej z dnia 5.07.2022r. i pominięcie faktu, iż jest ona niezupełna, nie realizuje postanowienia Sądu z dnia 12.01.2021 r. oraz 26.11.2021 r. i pozostawia niewyjaśnione wątpliwości, co do kwestii wymagających wiadomości specjalnych, bowiem biegły nie załączył do opinii dokumentów geodezyjnych, w oparciu o które miał pracować, nie dokonał pomiaru grubości ścian, nie okazał punktów granicznych wewnątrz budynku pomiędzy działkami (...), w czasie czynności na nieruchomości nie wykonał samodzielnych pomiarów, w tym części działki (...) usytuowanej poza częścią zabudowaną, a jedynie oparł swoje ustalenia na dokumentach, których nie załączył do opinii, wskazał, że wielkość spornego pomieszczenia sanitarnego wynosi 2,4 m ² - nie wskazując, czy jest to powierzchnia użytkowa, czy zabudowy, nie okazał punktów zewnętrznych granicznych granic działek (...) poza częścią zabudowaną, przez co jego opinia jest nierzetelna i nie jest wystarczająca do ustalenia faktu , do której działki przynależy sporne pomieszczenie, co mogło mieć i z dużym stopniem prawdopodobieństwa miało wpływ na wynik spraw,

naruszenie art. 235 ²§1 pkt 5 k.p.c. w zw. z art.227 k.p.c. i art. 286 k.p.c. poprzez bezpodstawne pominięcie wniosku dowodowego strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego geodety, podczas gdy opinii biegłego geodety J. podczas gdy opinia biegłego geodety R. J. - złożona do akt 26.10.2021 r. oraz uzupełniająca złożona do akt 7.02.2022 r., a także ustna opinia uzupełniająca z dnia 5.07.2022r. nie wyjaśniły w sposób jednoznaczny i wyczerpujący przebiegu granic wewnętrznych pomiędzy działkami nr (...), biegły nie załączył do opinii dokumentów geodezyjnych, w oparciu o które miał pracować, nie dokonał pomiaru grubości ścian, nie okazał punktów granicznych wewnątrz budynku, w czasie czynności na nieruchomości nie wykonał samodzielnych pomiarów, w tym części działki (...) usytuowanej poza częścią zabudowana, a jedynie oparł swoje ustalenia na dokumentach, których nie załączył do opinii, wskazał, że wielkość spornego pomieszczenia sanitarnego wynosi 2,4 m ² - nie wskazując, czy jest to powierzchnia użytkowa, czy zabudowy nie okazał punktów zewnętrznych granicznych granic działek (...). poza częścią zabudowaną, przez co jego opinia jest nierzetelna i nie jest wystarczająca dla ustalenia faktu, do której działki przynależy sporne pomieszczenie, co mogło mieć i z dużym stopniem prawdopodobieństwa miało wpływ na wynik sprawy,

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sprawie w sposób dowolny i naruszający zasady doświadczenia życiowego, bez wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w zakresie oceny przed Sąd dowodów z dokumentów tj. aktu notarialnego z dnia 17.02.1994 r., Rep. A 194/94, umowy najmu z dnia 30.04.1992 r. zawartej z likwidatorem Spółdzielni Pracy (...) w Likwidacji w S. a M. D., a dotyczącej tego samego lokalu użytkowego, który objęty był następnie aktem notarialnym z dnia 17.02.1994 r., Rep. A 194/94., „ umowy przyrzeczenia kupna sprzedaży” z dnia 27.07.1992 r., oświadczenia powoda W. Ś. z dnia 12.12.2003 r., z podpisem notarialnie poświadczonym, zgodnie z którym „ część budynku handlowo - usługowego znajdującego się na działce nr (...) obejmuje również pomieszczenie sanitarne o powierzchni ok 2 m2” oraz oświadczeń W. Ś. z dnia 27.07.1992 r. . o przyjęciu w sumie kwoty 65 000 000,00 zł na poczet odsprzedaży lokalu użytkowego dla M. D. w zakresie, w jakim w/w dokumenty wskazują na zamiar stron i ukształtowanie przedmiotu umowy o przeniesieniu prawa użytkowania wieczystego gruntu i prawa własności budynku - lokalu użytkowego nabytego przez pozwaną M. B. od powodów, co mogło mieć i z dużym stopniem prawdopodobieństwa miało wpływ na wynik sprawy,

art. 235 (2) § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c poprzez wadliwe pominięcie dowodów z zeznań świadków B. M., J. S., K. S., A. K. (1), M. K. i E. T., jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, podczas gdy powołane dowody zmierzały do wykazania faktów sprawowania faktycznego władztwa nad sporną rzeczą przez pozwaną M. B. oraz faktu powierzchni nieruchomości, na jakiej pozwani M. D. i J. D. prowadzili działalność gospodarczą, a także faktu przeniesienia własności nieruchomości obejmującej sporne pomieszczenie sanitarne, a zatem faktów istotnych dla rozstrzygnięcia,

naruszenie art. 235 (2) § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez wadliwe pominięcie dowodu z przesłuchania stron, jako nieistotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, podczas gdy powołane dowody zmierzały do wykazania faktów sprawowania faktycznego władztwa nad sporną rzeczą przez pozwaną M. B. oraz faktu powierzchni nieruchomości, na jakiej pozwani M. D. i J. D. prowadzili działalność gospodarczą, a także faktu przeniesienia własności nieruchomości obejmującej sporne pomieszczenie sanitarne, a zatem faktów istotnych dla rozstrzygnięcia,

naruszenie art. 50 § 3 pkt 2 k.p.c. poprzez wydanie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie pomimo niezakończenia postępowania w sprawie z wniosku o wyłączenie sędziego, bowiem w dacie wydania zaskarżonego orzeczenia Sądu pierwszej instancji postanowienie Sądu pierwszej instancji z dnia 14.07.2022 r. oddalające wniosek strony pozwanej o wyłączenie sędziego, było nieprawomocne, a pozwani zaskarżyli w/w postanowienie zażaleniem z dnia 25.08.2022 r., co mogło mieć wpływ na wynik postępowania,

Apelujący na podstawie art. 380 k.p.c. wnieśli o rozpoznanie postanowień Sądu pierwszej instancji z dnia 5.07.2022 r., co do których strona pozwana złożyła zastrzeżenie do protokołu rozprawy na podstawie art. 162 k.p.c., mających wpływ na wynik sprawy, tj:

1. postanowienia o pominięciu wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka B. M., a także wnieśli o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka B. M., zam. ul. (...), (...)-(...) S. dla wykazania faktu braku przebywania przez pozwaną M. B. w lokalu przy ul. (...) w S., niekorzystania przez pozwaną M. B. z części nieruchomości stanowiącej pomieszczenie sanitarne, znajdującej się na działce (...), powierzchni nieruchomości, na jakiej działalność prowadzili pozwani M. D. i J. D. przy ul. (...) w S., usytuowania ścianek działowych na nieruchomości stron, dokonywania zmian usytuowania ścianek działowych lub ich braku, zakresu umowy najmu nieruchomości zawartej z poprzednim właścicielem, przeniesienia własności nieruchomości obejmującej sporne pomieszczenie sanitarne na pozwaną M. B.,

2. postanowienia o pominięciu dowodu z zeznań świadków J. S., K. S., A. K. (1), M. K. i E. T., a także wnieśli
o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków:

-J. S., ul. (...), (...)-(...) S.,

-K. S., ul. (...), (...)-(...) S.,

-A. K. (2), ul. (...), (...)-(...) S.,

-M. K., ul. (...), (...)-(...) S.,

wszystkich dla wykazania faktów powierzchni nieruchomości, na jakiej działalność prowadzili pozwani M. D. i J. D. w budynku przy ul. (...) w S., usytuowania ścianek działowych na nieruchomości stron, dokonywania zmian usytuowania ścianek działowych lub ich braku, zakresu umowy najmu nieruchomości zawartej z poprzednim właścicielem, przeniesienia własności nieruchomości obejmującej sporne pomieszczenie sanitarne na pozwaną M. B.,

3. postanowienia o pominięciu dowodu z przesłuchania stron, a także wnieśli o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron dla wykazania faktu braku przebywania przez pozwaną M. B. w lokalu przy ul. (...) w S., niekorzystania przez pozwaną M. B. z części nieruchomości stanowiącej pomieszczenie sanitarne, znajdującej się na działce (...), powierzchni nieruchomości, na jakiej działalność prowadzili pozwani M. D. i J. D. w budynku przy ul. (...) w S., usytuowania ścianek działowych na nieruchomości stron, dokonywania zmian usytuowania ścianek działowych lub ich braku, zakresu umowy najmu nieruchomości zawartej z poprzednim właścicielem, przeniesienia własności nieruchomości obejmującej sporne pomieszczenie sanitarne na pozwaną M. B.,

4. postanowienia o pominięciu wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego geodety, a także wnieśli o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego geodety dla wykazania faktu przebiegu granic wewnętrznych pomiędzy działkami nr (...) na posesji przy ul. (...) w S., grubości ścian wewnętrznych i zewnętrznych w lokalu użytkowanym przez pozwanych, usytuowanym na działce (...), okazania punktów granicznych wewnątrz budynku pomiędzy działkami nr (...), określenia zabudowanej i niezabudowanej powierzchni działek (...)^9, okazania zewnętrznych punktów granicznych działek (...), usytuowania spornego pomieszczenia sanitarnego względem granic działek (...), przy ul. (...) w S., określenia powierzchni zabudowy i powierzchni użytkowej spornego pomieszczenia sanitarnego, określenia powierzchni zabudowy i powierzchni użytkowej lokali na działkach (...),

wskazując, iż Sąd pierwszej instancji wadliwie pominął w/w wnioski dowodowe, pomimo że zmierzały do wykazania faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W konkluzji apelujący pozwani:

- wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanych solidarnie zwrotu kosztów postępowania, a tym kosztów zastępstwa procesowego; z ostrożności procesowej,

- w przypadku nieuwzględnienia przez Sąd wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku, wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania,

- wnieśli o rozpoznanie niniejszej sprawy na rozprawie,

- wnieśli o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanych solidarnie zwrotu kosztów sądowych w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnieśli o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powodów solidarnie kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi
za opóźnienie w zapłacie tychże kosztów liczonych od dnia uprawomocniania się wyroku do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanych nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, co czyni zbędnym ich ponowne przytaczanie w tej części uzasadnienia.

Wnoszący apelację pozwani zasadniczo kwestionują ustalenia faktyczne Sądu I instancji w wyniku dokonania – według nich błędnej oceny materiału dowodowego, proponując własną, odmienną, ocenę dowodów i dokonanie ustaleń faktycznych.

W tym kontekście przypomnieć przede wszystkim należy, że skuteczne kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, zadowalających dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej oceny materiału dowodowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 roku, sygn. akt II CKN 572/99, lex 53136). Jeśli tylko z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby nawet w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak np. Sąd Apelacyjny w Warszawie w Wyroku z dnia 28 maja 2013 roku, sygn. akt VI ACa 1466/13, lex 1342419).

Taka sytuacja nie występuje w niniejszej sprawie. Wbrew stanowisku apelujących, Sąd I instancji przekonująco wyjaśnił, dlaczego oddalił wnioski dowodowe zgłoszone przez pozwanych. Za prawidłowe zatem trzeba uznać postanowieniem Sądu z dnia 5 lipca 2022 roku w zakresie oddalenia wniosków dowodowych o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków oraz z opinii innego biegłego geodety. Wnioski o przesłuchanie świadków zmierzały do wykazania okoliczności nieistotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a w związku z tym także do przedłużenia postępowania w sprawie. Należało podzielić stanowisko Sądu I instancji, że ze względu na fakt, iż sporna granica ma charakter prawny, wynik przeprowadzenia w przedmiotowym postępowaniu żadnego innego dowodu poza dowodem z opinii biegłego geodety, w szczególności z zeznań świadków i stron postępowania, nie miał znaczenia dla badania przebiegu granicy między nieruchomościami. Z kolei, jeśli chodzi o ponowny wniosek o opinię biegłego, to wskazać należy, że po złożeniu przez biegłego geodetę powołanego w sprawie ustnej opinii uzupełniającej, w ramach której biegły szczegółowo opisał czynności podejmowane w celu realizacji zlecenia Sądu, brak było podstaw do kwestionowania wiarygodności i rzetelności opinii. Z tego względu wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego geodety musiał podlegać oddaleniu. Opinia sporządzona w toku sprawy przez biegłego R. J. , w ocenie Sądu Okręgowego, jako w pełni wiarygodna stanowiła wystarczająca podstawę do dokonania ustaleń w niniejszej sprawie, bez konieczności powoływania kolejnego biegłego o tej samej specjalizacji.

Z tożsamych - jak wskazane powyżej – przyczyn Sąd Okręgowy pominął wnioski dowodowe ponowione w apelacji.

Za bezzasadny należało uznać zarzut apelujących naruszenia art. 232 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c.. Jak słusznie wskazał Sąd I instancji pozwana M. B. swoim postępowaniem naruszyła prawo własności, mające przysługiwać powodom do spornego pomieszczenia sanitarnego, gdyż faktycznie podejmowała czynności wskazujące na wolę władania spornym pomieszczeniem. Trafnie Sąd Rejonowy zwrócił uwagę na treść pisma pozwanej z dnia 3 listopada 2019 roku (k. 20 – 21 akt), z której wynika, że M. B. była aktywnie zaangażowana w spór na etapie przedprocesowym, co oznacza, że oddając rzecz w posiadanie zależne (swoim rodzicom) nie wyzbyła się całkowicie władztwa nad tą rzeczą. W przekonaniu Sądu Odwoławczego, posiadacz samoistny, który oddał rzecz w posiadanie zależne, ale nie wyzbył się całkowicie woli władania rzeczą, jest legitymowany biernie w procesie windykacyjnym. M. B., której przysługuje status posiadacza samoistnego zaś jej rodzicom zależnego, była aktywnie zaangażowana w spór zarówno na etapie przedprocesowym jak i w trakcie procesu, co oznacza, że oddając rzecz w posiadanie zależne (swoim rodzicom) nie wyzbyła się całkowicie władztwa nad tą rzeczą. Osobą pozwaną, czyli legitymowanym biernie, w procesie windykacyjnym jest ten, kto faktycznie włada cudzą rzeczą, a pozwana M. B. jasno zamanifestowała, że osobiście nie wyraża zgody na dobrowolne wydanie pomieszczenia.

Z uwagi na ścisły związek legitymacji materialnej z procesowym charakterem skargi windykacyjnej zakres legitymacji biernej w procesie windykacyjnym należy określać, biorąc pod uwagę możliwość skutecznej egzekucji wyroku uwzględniającego takie powództwo. Wymagało to badania zasadności powództwa przeciwko wszystkim pozwanym. Apelujący przez wiele lat korzystali ze spornego pomieszczenia. Z oświadczenia powodów z dnia 12 grudnia 2003 roku wynika, że pozwani byli uprawnieni do wspólnego z powodami korzystania z tego pomieszczenia. Przy założeniu, że było to źródło stosunku zobowiązaniowego łączącego strony procesu, dającego pozwanym prawo do korzystania z objętego wyrokiem pomieszczenia, to niewątpliwie stosunek ten wygasł najpóźniej w dniu doręczenia pozwanym odpisu pozwu. Sąd I instancji słusznie zatem uznał, że legitymowani biernie w niniejszym postępowaniu są wszyscy pozwani.

W kontekście przedstawionych rozważań za bezzasadny trzeba było uznać również zarzut naruszenia art. 222 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nakazanie pozwanej M. B., aby wydała powodom U. Ś. oraz W. Ś. stanowiące część nieruchomości obejmującej budynek handlowo, to jest pomieszczenie sanitarne o powierzchni 2,4 m ².

Chybiony okazał się również zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy dokonał wnikliwej oceny dowodu z opinii biegłego geodety R. J., która należy uznać za zupełną i realizującą postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 12.01.2021 r. oraz 26.11.2021r.. Uwagi i wątpliwości do tejże opinii, zgłaszane przez pozwanych w treści apelacji (nie załączenie przez biegłego do opinii dokumentów geodezyjnych, w oparciu o które miał pracować, nie dokonanie pomiaru grubości ścian, nie okazanie punktów granicznych wewnątrz budynku pomiędzy działkami (...), w czasie czynności na nieruchomości nie wykonanie samodzielnych pomiarów, w tym części działki (...) usytuowanej poza częścią zabudowana, a jedynie oparł swoje ustalenia na dokumentach, których nie załączył do opinii, biegły wskazał, że wielkość spornego pomieszczenia sanitarnego wynosi 2,4 m ² - nie wskazując, czy jest to powierzchnia użytkowa, czy zabudowy, nie okazał punktów zewnętrznych granicznych granic działek (...), poza częścią zabudowaną) prawidłowo zostały ocenione przez Sąd I instancji jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy z przyczyn wskazanych przez biegłego w opinii i opinii uzupełniającej. Powyższe zarzuty apelacji w żadnej mierze nie mogły przesądzać o nierzetelności opinii biegłego.

Jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy, pomiędzy stronami istniał spór odnośnie do tego, komu przysługuje prawo rzeczowe do pomieszczenia sanitarnego. Rozstrzygnięcie tego sporu wymagało ustalenia przebiegu wspólnej dla nieruchomości powodów i pozwanych granicy oraz wyjaśnienia, po której stronie tej granicy znajduje się to pomieszczenie. Rozstrzygnięcie sprawy wymagało zatem ustalenia, czy sporne pomieszczenie jest usytuowane w granicach działki nr (...) czy 50/9. Uczynił to biegły ds. geodezji, a z opinii wynika, że sporna granica ma charakter prawny. W niniejszej sprawie opinię biegłego ds. geodezji należało uznać za w pełni wiarygodne źródło dowodowe. Dokumenty dotyczące działki nr (...), tj. danych zawartych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym, przede wszystkim zaś w operacie podziałowym dotyczącymi działki nr (...), została zgromadzona w aktach sprawy. Biegły używał sprzętu (...), dokonywał wewnętrznych pomiarów. Wynik działań biegłego ostatecznie doprowadził do ustalenia, że sporne pomieszczenie znajduje się w granicach działki powodów.

W tym miejscu należy podnieść, że Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu I instancji, że zarzuty pozwanych odnośnie do opinii biegłego, nie wynikają z rzeczywistych uchybień biegłego popełnionych przy sporządzaniu opinii, lecz z niezrozumienia istoty niniejszego postępowania oraz podstawowych kwestii związanych z konstrukcją użytkowania wieczystego, prawa odrębnej własności budynków jako prawa z nim związanego i instytucji przeniesienia tych praw w drodze różnego rodzaju umów.

Za bezzasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 286 k.p.c. poprzez bezpodstawne pominięcie wniosku dowodowego strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego geodety.

Odwołując się do dotychczasowych rozważań zawartych w uzasadnieniu, dodatkowo podnieść należy, że w ocenie Sądu Okręgowego wydana w sprawie opinia jest wyczerpująca, jasna, fachowa, obiektywna, nie zawiera sprzeczności ani luk, a co za tym idzie, mogła stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Opinia była szczegółowa i dawała wyczerpujące odpowiedzi na pytania Sądu. Powołany w sprawie biegły z zakresu geodezji właściwie uzasadnił wnioski końcowe opinii, a dostępny w sprawie materiał dowodowy uzasadniał te wnioski. Geodeta, w obu opiniach, w wystarczająco jasny sposób wykazał, że sporne pomieszczenie to część starego korytarza, ciągnącego się przez środek budynku. Nabyta działka przez pozwanych jest czworokątem. Wpisanie spornego pomieszczenia w powierzchnię działki (...) spowodowałoby zmianę jej kształtu z czworokątu na wielokąt. Biegły odpowiedział na zarzuty do opinii podstawowej w pisemnej opinii uzupełniającej.

W tej sytuacji, wobec braku zarzutów mogących podważyć opinię biegłego, Sąd I instancji zasadnie oddalił wniosek o dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego. Zauważyć trzeba, że dla podważenia opinii biegłego i uwzględnienia wniosku o innego biegłego, nie wystarczy fakt że strona jest niezadowolona z wniosków opinii, konieczne jest wskazanie konkretnych zarzutów do opinii, które dają Sądowi możliwość rzetelnej oceny opinii. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wtedy gdy przeprowadzona już opinia zawiera istotne luki, jest niekompletna, bo nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, niejasna, czyli nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna, tj. gdy przedstawiona ekspertyza nie pozwala organowi orzekającemu zweryfikować zawartego w niej rozumowania co do trafności wniosków końcowych. Takiej potrzeby w niniejszej sprawie nie było.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się również naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.. Przypomnieć należy, iż w myśl powołanego wyżej przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom strony apelującej, w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji.

Za chybiony należało uznać także zarzut naruszenia art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w z w. z art. 227 k.p.c. poprzez wadliwe pominięcie dowodów z zeznań świadków i przesłuchania stron, jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Jak to już podniesiono w poprzedzających rozważaniach biegły geodeta wskazał w swojej opinii, że granice nieruchomości obejmujących działki ewidencyjne nr (...) zostały ustalone i pomierzone w toku prac geodezyjnych związanych z podziałem działki nr (...). Opisano je w operacie geodezyjnym dotyczącym podziału działki nr (...), przyjętym do ośrodka dokumentacji geodezyjnej pod nr (...) 739/93 w dniu 1 grudnia 1993 roku. Podział działki nr (...) został zatwierdzony ostateczną Decyzją Urzędu Rejonowego w S. z dnia 30 listopada 1993 roku. Granice działek ewidencyjnych nr (...) mają w związku z tym charakter prawny. (opinia biegłego geodety k. 221 – 224, k. 258 - 260). W związku z czym, wynik żadnego innego dowodu, w szczególności z zeznań świadków i stron postępowania, nie mógł wpłynąć na treść rozstrzygnięcia Sądu, w takim stopniu jak opinia biegłego, która w niniejszej sprawie była jednoznaczna.

Również zarzut naruszenia art. 50 § 3 pkt 2 k.p.c. nie mógł odnieść zamierzonego skutku. W niniejszej sprawie możliwe było ogłoszenie orzeczenia w dniu 5 sierpnia 2022 roku, pomimo tego, że nie uprawomocniło się jeszcze postanowienie o oddaleniu wniosku o wyłączenie sędziego referenta (wniosek został złożony po zamknięciu rozprawy w dniu 5 lipca 2022 roku). Jak stanowi art. 360 k.p.c. postanowienia Sądu stają się skuteczne z chwilą ich ogłoszenia, a jeżeli ogłoszenia nie było, z chwilą podpisania sentencji. W ocenie Sadu Okręgowego nie ma podstaw do twierdzenia, że przepis ten nie obejmuje swoją dyspozycją postanowień w przedmiocie wniosku o wyłączenie sędziego. W sprawie, nie może być w związku z tym mowy o naruszeniu na gruncie przedmiotowej sprawy dyspozycji art. 50 § 3 k.p.c. Sad Okręgowy w pełni aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 5 listopada 2020 roku, sygn. akt III CSK 125/20, zgodnie z którym skutki czynności dokonanych przez sędziego wbrew zakazowi z art. 50 § 3 kodeksu postępowania cywilnego kształtują się różnie, w zależności od sposobu zakończenia postępowania o wyłączenie, a w dalszej kolejności od przyczyny wyłączenia. Jeżeli wniosek o wyłączenie został zwrócony, odrzucony albo oddalony, czynności te są w pełni skuteczne i nie powodują nieważności postępowania. Nie powoduje również nieważności postępowania dokonanie czynności wbrew zakazowi z art. 50 § 3 k.p.c., jeżeli sędzia został następnie wyłączony z przyczyn wskazanych w art. 49 Kodeksu postępowania cywilnego. W takim przypadku dokonane czynności mogą być uznane co najwyżej za uchybienie procesowe stanowiące podstawę środka zaskarżenia, o ile mogło mieć wpływ na wynik sprawy, co w rozpoznawanej sprawie nie miało miejsca.

Bezzasadny okazał się także zarzut naruszenia art. 65 § 2 k.c.. Należy wskazać, że powodowie, w niniejszej sprawie wykazali, że przysługuje im prawo użytkowania wieczystego działki (...). Skorzystali także z domniemania wynikającego z art. 3 u.k.w.h.. Apelujący natomiast nie zdołali obalić tego domniemania, powołując się na dokumenty, które z mocy prawa nie mogły skutkować ani nabyciem prawa użytkowania wieczystego ani prawa własności. Kwalifikowanymi dowodami były też załączone do akt decyzje administracyjne w tym, w szczególności decyzja Urzędu Rejonowego w S. z dnia 30 listopada 1993 roku nr G.III. (...) zatwierdzająca projekt podziału.

Zarzut podniesiony z ostrożności procesowej, na ewentualność nieuwzględnienia przez Sąd drugiej instancji pozostałych zarzutów, tj. naruszenie art. 5 k.c., także należało uznać za nietrafny. Nie można przyjąć, że roszczenie o wydanie rzeczy w niniejszej sprawie naruszało zasady współżycia społecznego. Oddalenie powództwa windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. jest praktycznie niedopuszczalne. Ochrona własności jest zasadą konstytucyjną. Odwołując się do powszechnie przyjętej w orzecznictwie tzw. „zasady czystych rąk” należy wskazać, że na naruszenie zasad współżycia społecznego nie może się powoływać osoba, która sama te zasady narusza. Tymczasem w niniejszej sprawie pozwani nie zachowali się lojalnie wobec strony powodowej. W ocenie Sądu Okręgowego pozwani nie mogą domagać się ochrony ich praw podmiotowych ze względu na zasady współżycia społecznego, bowiem sami naruszyli zasady współżycia społecznego. To pozwani naruszyli zasady współżycia społecznego, a nie powodowie, którzy całymi latami im pomagali, począwszy od samej możliwości nabycia od nich pomieszczenia lodziarni. Po niemal 25 latach korzystania na zasadzie użyczenia, z pomieszczenia sanitarnego powodów. Nie można zaakceptować sytuacji, w której ochroną prawną będzie się obejmować zachowanie świadomie i kompletnie ignorujące prawa innych osób, w tym prawo własności. Zachowanie pozwanych wobec powodów było nielojalne i lekceważące ich wolę dysponowania rzeczą.

Podsumowując powyższy wywód stwierdzić należy, iż apelacja pozwanych nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego i w konsekwencji podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Na koszty wygrywających powodów złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, ustalone w kwocie 450 zł na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265 z zm.).