Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 lipca 2021 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, sygn. I C 651/21, w sprawie z powództwa P. A. przeciwko Miastu Ł. – Zarządowi Lokali Miejskich w Ł. o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu, oddalił powództwo i zasądził od P. A. na rzecz Miasta Ł. – Zarządu Lokali Miejskich w Ł. kwotę 270 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od opisanego wyroku wniósł powód, zaskarżając orzeczenie
w części oddalającej powództwo, któremu zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 691 § 1 k.c. poprzez ustalenie, że przesłanki zawarte w przepisie nie zostały w niniejszej sprawie wypełnione;

2. naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnej i obiektywnej analizy materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności przez pominięcie zeznań i uwag powoda dotyczących okoliczności wspólnego zamieszkiwania P. A. i spadkodawcy do dnia jego śmierci, a nadto przez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że przesłanki z art. 691 § 1 k.c. nie zostały w niniejszej sprawie wypełnione.

Wobec tak podniesionych zarzutów powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie prawa do wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w zaskarżonym zakresie sądowi I instancji. Ponadto wniósł o zwolnienie z kosztów postępowania apelacyjnego w całości.

W przypadku oddalenia apelacji, powód wystąpił o nieobciążanie go kosztami postępowania należnymi pozwanemu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Wstępnie odnotować należy, że Sąd Rejonowy na podstawie zgromadzonego materiału procesowego dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za własne.

Zarzut naruszenia art. 691 k.c. należy uznać za chybiony.

Przepis art. 691 k.c. reguluje warunki wstąpienia w stosunek najmu lokalu po zmarłym najemcy. Zgodnie z § 1 przywołanej regulacji, w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą.
Z powyższego wynika, że przepis ten uzależnia wstąpienie w stosunek najmu po zmarłym najemcy od spełnienia kryteriów rodzinnych, obowiązku alimentacyjnego lub wspólnego pożycia z najemcą.

Jeżeli chodzi o więzy rodzinne to art. 691 § 1 k.c. statuuje katalog zamknięty podmiotów, które mogą skorzystać z omawianego prawa. Wśród nich nie wymieniono wnuków.

W tym miejscu warto nadmienić, że przepis ten uległ zmianie, gdyż w 1994 roku na mocy ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 z późn. zm.) uchylono przedmiotową regulację, która zakładała możliwość wstąpienia w stosunek najmu osób bliskich najemcy, po jego śmierci.

Co do warunku wspólnego pożycia z najemcą odnotować należy,
że zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa, faktyczne wspólne pożycie, w rozumieniu art. 691 § 1 k.c., oznacza więź łączącą dwie osoby pozostające w takich relacjach jak małżonkowie (uchwała SN z 20.11.2009 r., III CZP 99/09, OSNC 2010/5, poz. 74). Obecnie nie budzi wątpliwości, że mogą to być osoby pozostające w konkubinacie, a także tej samej płci.

Kolejną przesłanką, którą musi spełnić każda z wymienionych wyżej osób, aby wstąpić w stosunek najmu, jest stałe zamieszkiwanie z najemcą
w tym lokalu do chwili jego śmierci, co oznacza, że w tamtym momencie lokal ten stanowił centrum życiowe takiej osoby. Na marginesie odnotować należy, że pojęcie "stałego zamieszkiwania" zostało sprecyzowane w judykaturze jako zamieszkiwanie w konkretnym mieszkaniu, w określonej miejscowości
z zamiarem stałego pobytu, wyrażonym przez to, że w tym mieszkaniu i w tej miejscowości skupia się życie osobiste i działalność osoby bliskiej najemcy (tak wyrok SN z dnia 6 maja 1980 r., sygn. akt III CRN 61/80, opubl. Monitor Prawniczy z 1994 r. Nr 9, poz. 273).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszego postępowania, zgodzić się trzeba z Sądem I instancji, że P. A. nie wstąpił w stosunek najmu po swojej babci – J. W., bowiem nie należy on do kręgu podmiotów uprawnionych, wymienionych w art. 691 § 1 k.c. Jak już wyżej wspomniano, przepis ten zawiera katalog zamknięty, opisany w sposób wyczerpujący, a wnuk do podmiotów w nim wymienionych nie należy.

W niniejszej sprawie brak było też podstaw do uznania, że powód jest osobą, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. W tym zakresie sąd meritii trafnie uzasadnił swoje stanowisko, powołując się na ugruntowane poglądy judykatury. Sąd Okręgowy w pełni podziela tezę uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 r., III CZP 26/02, przytoczoną także przez Sąd I instancji, zgodnie z którą wnuk zmarłego najemcy nie należy do osób wymienionych w art. 691 § 1 k.c. także wtedy, gdy łączyła go z najemcą więź gospodarcza i uczuciowa. Co istotne, wyrok Sądu Rejonowego
w G. z dnia 28 maja 2015 roku, sygn. I C 386/15, na który powołał się powód w apelacji, odnosi się do więzi emocjonalnej, uczuciowej
i gospodarczej, trwającej 25 lat, między osobami pozostającymi
w niesformalizowanym związku, a uprzednio w małżeństwie – nie zaś
w stosunkach rodzinnych dziadkowie – wnuki. Tożsame rozważania należy poczynić co do judykatu Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 r., sygn. III CZP 65/12.

Sąd I Instancji trafnie zastosował obowiązujące przepisy prawa, a zarzut apelacji dotyczący obrazy art. 691 § 1 k.c. należy uznać za chybiony.

Jako niezrozumiały jawi się zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnej i obiektywnej analizy materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności przez pominięcie zeznań i uwag powoda, dotyczących okoliczności wspólnego zamieszkiwania do dnia śmierci najemcy. Jak trafnie dostrzegł Sąd I instancji, przesłanka stałego zamieszkiwania z najemcą do jego śmierci nie jest wystarczająca dla przyjęcia, że zostały spełnione warunki, o których mowa w art. 691 k.c.
Za konieczne uznać należy pozostawanie w określonym stopniu pokrewieństwa, ciążenie na najemcy obowiązku alimentacyjnego wobec osoby, która może wstąpić na jego miejsce, bądź pozostawanie w faktycznym pożyciu z najemcą. Wskazać należy, że powód nie był małżonkiem najemcy, jego dzieckiem czy współmałżonkiem potomka. Nadto nie udowodnił, aby
na najemcy ciążył obowiązek alimentacyjny względem powoda. P. A. nie należy także do grupy osób pozostających z najemcą
w faktycznym pożyciu, wbrew temu, co zostało przywołane w apelacji. Poglądy, że osobą pozostającą w faktycznym wspólnym pożyciu z najemcą może być także inna niż konkubent osoba - spokrewniona z najemcą
np. wnuk, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, dziecko w rodzinie zastępczej, która pozostawała z najemcą we wspólnocie domowej, duchowej i gospodarczej, nie znalazły uznania w orzecznictwie.

Zauważenia wymaga także, że skarżący formułując zarzuty naruszenia przepisu postępowania w postaci obrazy art. 233 § 1 k.p.c., w gruncie rzeczy zakwestionował poczynioną przez Sąd Rejonowy ocenę ustalonego stanu faktycznego w kontekście przepisów prawa materialnego.

W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji wysnuł prawidłowe wnioski z przeprowadzonych dowodów, nie przekraczając przy tym swobody sędziowskiej. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne
z doświadczeniem życiowym, to dokonana przezeń ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu,
na podstawie tego samego materiału dowodowego, dało się wysnuć wnioski odmienne (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, L., który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela).

Podsumowując powyższy wywód stwierdzić należy, że wywiedziona przez powoda apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego.

W konsekwencji wywiedziony środek odwoławczy podlegał oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.