Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 3 kwietnia 2024 roku w zakresie punktów 1. i 2.

Wyrokiem z dnia 3 marca 2022 r, w sprawie z powództwa J. G. i B. G. przeciwko G. M. i P. M., o zapłatę Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi:

1.  zasądził od G. M. i P. M. solidarnie na rzecz J. G. i B. G. solidarnie kwotę 40 099,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2019r. do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  nie obciążył pozwanych kosztami procesu;

4.  przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi na rzecz r. pr. K. J. kwotę 4 428 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu;

5.  nie obciążył powodów i pozwanych nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

Apelację od powyższego orzeczenia wnieśli powodowie zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie pkt. 2 sentencji oraz zarzucając naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku, mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczenie swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, stanowiące zarazem błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzekania, a polegające na:

a.  wyprowadzeniu z zebranego materiał dowodowego tj. zeznań świadka W. Ł., iż nie otrzymał on wynagrodzenia za wykonanie ocieplenia dachu, co jest nielogiczne i niezgodne z prawdą a świadek zeznał tak w obawie, iż poniesie negatywne konsekwencje niezgłoszenia otrzymania wynagrodzenia za wykonaną pracę do urzędu skarbowego;

b.  wyprowadzeniu z zebranego materiału dowodowego tj. zeznań pozwanych, dokumentów wskazujących na zawarcie ugody, zawezwania do próby ugodowej, iż pozwani dążyli do ugodowego zakończenia sporu a powodowie nie wyrażali na to zgody, podczas gdy warunkiem zawarcia ugody przez powodów z pozwanymi było zrzeczenie się dalszych roszczeń w przypadku pojawienia się nowych kolejnych wad, a takie zdarzenia miały miejsce;

c.  nieuwzględnienia przez Sąd wskazań zawartych w opinii biegłego sądowego ds. budownictwa Pana Z. H. odnośnie konieczności wymiany szamba na większe, wskazania iż istniejące szambo nie spełnia wymagań jakie są przyjęte dla budynków jednorodzinnych całorocznych zgodnie z przepisami prawa i opinią z czerwca 2021 roku oraz opinią uzupełniająca z września 2021 roku, jak również dowodów złożonych przez powodów potwierdzających konieczność co tygodniowego opróżniania szamba jako niedostosowanego do funkcjonowania domu jako domu całorocznego oraz zeznań powodów w tym zakresie, a tym samym nie uwzględnienia kosztów wymiany szamba;

d.  nieodniesieniu się przez Sąd do zebranego materiału dowodowego tj. zeznań stron powodowych oraz świadka L. F. co do wadliwości zbiornika na ścieki (szamba) braku jego dostosowania przez pozwanych przy przekształceniu budynku z letniskowego na całoroczny, podczas gdy świadek L. F. zeznała, że przed sprzedażą domu powodom przez pozwanych:

⚫

„nie widziała nigdy opróżniania szamba u sąsiadów” co świadczy o sporadycznym korzystaniu z domu przez pozwanych z domu letniskowego, gdzie wielkość szamba była wówczas wystarczająca jak dla domu letniskowego,

⚫

„teraz jest opóźniane tydzień w tydzień” co świadczy o niedostawaniu szamba przy przekształceniu domu letniskowego na całoroczny, które to niedostosowanie utrudnia normalne korzystanie, użytkowanie domu, powoduje zwiększone wydatki za wywóz nieczystości, nieekonomiczność istniejącego zbiornika, który winien był być dostosowany przez pozwanych przy przekształceniu budynku a nie zrobiono tego (k 273 protokół z dnia 21 grudnia 2020 roku, 00:10:44)

e.  nieuwzględnienia przez Sąd innych czynników, dowodów, zeznań stron powodowych co do wysokości poniesionych kosztów usunięcia ujawnionych wad budynku a przyjęcie jedynie wyliczeń wskazanych przez biegłego sądowego podczas gdy przy ocenie zasadności roszczenia obniżenia ceny w oparciu o przepis art. 560 § 3 k.c., obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady. Dyspozycja tego przepisu nie wymaga od kupującego usunięcia wady ani wykazywania związanych z tym kosztów. Koszty ewentualnego usunięcia wady przez kupującego mogą i mają pomocnicze znacznie dla ustalenia wartości rzeczy obarczonej wadami, które Sąd całkowicie pominął.

W konkluzji powodowie wnieśli o zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powodów J. G. i B. G. dalszej kwoty 15 400,85 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 16 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty i zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości według norm przepisanych, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Ponadto o przyznanie na rzecz pełnomocnika powodów wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodom z urzędu, przy czym oświadczam, że opłata z tego tytułu nie została uiszczona w całości ani w części.

Pozwani w odpowiedzi na apelację powodów wnieśli o jej oddalenie w całości
i obciążenie powodów solidarnie kosztami postępowania drugoinstancyjnego według norm przepisanych, w tym kosztami zastępstwa procesowego,

Powodowie, w piśmie z dnia 17 października 2022 roku odnieśli się do treści odpowiedzi strony pozwanej podtrzymując stanowisko jak w apelacji.

W piśmie z dnia 28 lutego 2023 roku, uzupełnionym pismem z dnia 26 czerwca 2023 r. powodowie wnieśli o przeprowadzenie w postępowaniu apelacyjnym dowodu:

1.  z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa oraz szacunku nieruchomości celem ustalenia, że zakupiony przez powodów budynek w dacie zawarcia umowy sprzedaży miał również wady fizyczne w postaci ugięcia, w tym obniżenia, konstrukcji dachu oraz braku izolacji cieplnej w stropie między parterem a piwnicą, następnie wskazania wartości budynku bez rzeczonych wad oraz wartości budynku z rzeczonymi wadami, opisania charakteru, skutków oraz zakresu prac koniecznych do usunięcia tych wad fizycznych, wskazania prac, jakie strona powodowa winna przeprowadzić, aby budynek mieszkalny spełniał wymogi dotyczące konstrukcji dachu oraz izolacyjności cieplnej między parterem a piwnicą tak aby przedmiot umowy sprzedaży doprowadzić do stanu zgodnego ze stanem budynku mieszkalnego całorocznego w sposób określony w aktualnych przepisach, w tym techniczno - budowlanych, oraz zgodnie z aktualnymi zasadami wiedzy technicznej, a także, jaki jest aktualny oraz na dzień zawarcia umowy sprzedaży (28 lipca 2017 r.) koszt usunięcia wskazanych wad fizycznych, a także celem ustalenia, że zlecone przez powodów prace związane z budynkiem położonym w S. - L. przy ul. (...) były konieczne oraz ekonomicznie uzasadnione;

2.  z opinii biegłego sądowego z zakresu instalacji wodno - kanalizacyjnej celem dokonania oceny istniejącego w dacie zawarcia umowy sprzedaży zbiornika na ścieki, wykazania, że zbiornik na ścieki nie odpowiadał wymogom obowiązującym w dacie sporządzania oceny technicznej, która stała się podstawą przekwalifikowania budynku na mieszkalny całoroczny, w tym ustalenia prawidłowości wykonania instalacji wodnej i kanalizacyjnej w budynku położonym w S. - L. przy ul. (...), wskazania parametrów oraz warunków jakie powinien spełniać zbiornik na nieczystości, aby można było korzystać całorocznie z budynku mieszkalnego, a także wskazania zakresu i wartości aktualnej oraz na dzień zawarcia umowy sprzedaży (28 lipca 2017 r.) wybudowania bezodpływowego zbiornika o pojemności 10 m3 łącznie z usunięciem istniejącego zbiornika;

3.  z opinii biegłego sądowego z zakresu mikologii budowlanej na okoliczność stanu zagrzybienia i zawilgocenia budynku mieszkalnego całorocznego położonego na zakupionej nieruchomości wraz z kosztami aktualnymi oraz na dzień zawarcia umowy sprzedaży (28 lipca 2017 r.) potrzebnymi do odgrzybienia przedmiotowego budynku.

Powodowie podnieśli, iż potrzeba powołania wyżej zgłoszonych wniosków wynikła później w związku z twierdzeniami zawartymi w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji oraz w uzasadnieniu odpowiedzi na apelację.

Z daleko posuniętej ostrożności na wypadek oddalenia apelacji powodowie wnieśli o nie obciążanie ich obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego powołując się na zasadę słuszności oraz o przyznanie A.. M. B. od Skarbu Państwa zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych - oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone ani w całości, ani w części.

Pozwani wnosili o pominiecie zgłoszonych przez powodów w postępowaniu odwoławczym wniosków dowodowych z opinii biegłych sądowych.

Postanowieniem z dnia 11 października 2023 roku Sad Okręgowy zawiesił postepowanie ze skutkiem od dnia 12 lipca 2023 roku, z uwagi na śmierć G. M. i podjął zawieszone postępowanie apelacyjne z udziałem P. M. jako spadkobiercy G. M..

Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2024 roku Sąd Okręgowy pominął dowody zgłoszone przez powodów w piśmie procesowym z dnia 6 marca 2023 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżone orzeczenie należało uznać za prawidłowe i stanowiące wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego. Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia, a w konsekwencji przyjmuje je za swoje. Również ocena prawna zebranego materiału dowodowego jest prawidłowa.

Nie zachodzi przede wszystkim podstawa do uzupełnienia postępowania dowodowego przeprowadzonego przed Sadem I instancji w zakresie wskazanym w piśmie powodów z dnia 28 lutego 2023 roku, uzupełnionym pismem z dnia 26 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy okoliczności wskazane w apelacji ustalił na podstawie innych środków dowodowych, a apelujący zgłaszając przez profesjonalnego pełnomocnika kolejne dowody w ocenie Sądu Okręgowego nie uzasadnili w ramach podstaw wynikających z art. 381 k.p.c. tego, że nie mogli przedstawić ich już na etapie postępowania I-instancyjnego, dotyczą nowych faktów lub, że potrzeba powołania się na nie powstała dopiero w postępowaniu apelacyjnym. Zgodnie z treścią art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. W orzecznictwie sądów powszechnych od dawna ukształtował się pogląd, do którego Sąd Okręgowy w pełni się przychyla że strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni. Potrzeba powołania nowych faktów i dowodów powinna być następstwem zmienionych okoliczności sprawy, które są niezależne od zapadłego rozstrzygnięcia pochodzącego od sądu pierwszej instancji albo otwarcia się możliwości dowodzenia okoliczności faktycznych wcześniej niemożliwych do wykazania z przyczyn obiektywnych. Nie ma wątpliwości że należyte wykonanie przez powoda obowiązków wynikających z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. pozwalało na zgłoszenie stosownych wniosków dowodowych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. przed sądem pierwszoinstancyjnym, zatem nie było żadnych przeszkód aby powód zgłosił stosowne wnioski dowodowe w toku tego postępowania. W toku postepowania apelacyjnego powód nie wykazał. aby nastąpiła zmiana okoliczności sprawy. Nie stanowi bowiem takiej potrzeby ani fakt, że strona spodziewała się innej, korzystnej dla siebie oceny materiału dowodowego, ani też sam fakt wydania niekorzystnego dla skarżącego wyroku, ani wreszcie niedbalstwo strony, polegające na oczywistym nie przedłożeniu właściwych dokumentów. Potrzeba powołania nowych faktów i dowodów może wynikać także z informacji uzyskanych przez stronę z uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji. Nie chodzi jednak o sytuację, gdy sąd uznał dowody przedstawione przez stronę za niewystarczające, gdyż ryzyko niepowodzenia w tym zakresie, co do zasady, ponosi strona. ( tak M. Manowska – komentarz do k.p.c. Lex 2013 ) Powodowie, w uzasadnieniu wniosku nie wyjaśnili dlaczego nie wnosili w toku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu instalacji sanitarnych już postepowania pierwszoinstancyjnego. Pierwotnie zgłoszony wniosek dowodowy został cofnięty (protokół rozprawy – 00:12:16 – k. 478), zatem Sąd Rejonowy słusznie uznał, że nie przedstawili w tym zakresie dowodu odpowiedniego do wymogów art. 278 § 1 k.p.c. Z mocy art. 6 par. 2. k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są przytaczać wszystkie okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko.

Za nietrafny należało uznać postawiony przez stronę powodową zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Należy wskazać, że zarzut naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że – co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 r., I ACa 180/08, LEX nr 468598).

Takiego działania powoda zabrakło w rozpoznawanej sprawie, co czyni zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. bezzasadnym. Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy dokonał właściwej oceny zeznań świadka Ł., który wyraźnie stwierdził, że nie żądał i nie otrzymał od powodów wynagrodzenia za prace przy ociepleniu. Brak jest zatem jakichkolwiek uzasadnionych i logicznych przesłanek, aby Sąd dokonał innej oceny tych zeznań i przyjął założenie, że korzystali oni świadomie z usług nierzetelnego podatkowo wykonawcy, który dodatkowo złożył przed sadem fałszywe zeznania. Podkreślić należy, że powodowie przedstawili wystawione rachunki za inne roboty wykonywane przez tego wykonawcę, co powoduje, że przedmiotowy argument nie jest zgodny z zasadami logiki ani doświadczenia życiowego. Świadek, jak to ustalił Sąd, wykonywał w tym czasie także inne prace dla powodów i rozliczał się za te prace, pobierając wynagrodzenie, stąd też brak jest podstaw, aby odmówić mu wiarygodności w tym przedmiocie. Powodowie zatem nie udowodnili, aby z tego tytułu ponieśli szkodę. Zważyć dalej należy, że każde twierdzenie strony powinno być poparte dowodami. Przedmiotem dowodu są fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, istotność ta wynika z przedmiotu postępowania i wiąże się z twierdzeniami faktycznymi stron. Obowiązek wskazywania dowodów obciąża przede wszystkim strony i zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu, wynikającą z przepisu art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zasadę tę w postępowaniu cywilnym realizuje przepis art. 232 k.p.c., który stanowi, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. W niniejszej sprawie powodowie, mimo takiego obowiązku, nie przedstawili dowodu na podniesioną przez siebie okoliczność.

Co do kwestii żądania odszkodowania z tytułu zbyt małej pojemności zbiornika na ścieki (szamba) wskazać należy, że powodowie zarzucają, iż wada ta wynika z konieczności zbyt częstego ich zdaniem opróżniania zbiornika. Twierdzenia te trudno uznać za obiektywne, Powodowie z uwagi na chorobę syna wyjątkowo mogą bowiem częściej korzystać z tego zbiornika, na co wskazywała strona pozwana. Ponadto, co nie było kwestionowane w sprawie powodowie w dniu zakupu nie sprawdzili rozmiarów (głębokości szamba), nie uczynili w tym żadnych zastrzeżeń w umowie ani w akcie kupna. Należy zaznaczyć, że w czasie w jakim budynek winien spełniać warunki techniczne dla budynków mieszkalnych całorocznych nie było norm prawa powszechnie obowiązującego, które określałyby obowiązujące parametry techniczne zbiornika.

Ponadto powodowie, nie zdołali udowodnić wadliwości zbiornika. Cofnęli wniosek o powołanie biegłego sądowego nie przedstawiając Sądowi Rejonowemu w tym zakresie dowodu odpowiedniego do wymogów art. 278 § 1 k.p.c. W konsekwencji, wobec niewykazania przez powodów, by zbiornik na ścieki nie odpowiadał wymogom obowiązującym w dacie sporządzania oceny technicznej, która stała się podstawą przekwalifikowania budynku na mieszkalny całoroczny, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawały okoliczności związane z kosztami wymiany zbiornika, w tym złożoną przez powodów kalkulację kosztów montażu zbiornika szczelnego na ścieki o objętości 10m3. Poza tym w dacie przekształcenia budynku na mieszkalny, nie obowiązywały żadne normy prawa powszechnie obowiązującego, które zostałyby niedopełnione lub przekroczone. Również opinia arch. J. A., na która powoływali się powodowie nie zawierała w tym zakresie żadnych wskazań. Z kolei wypowiedzi biegłego H. co do „zwyczajowych zbiorników” nie mogą być uznane za dowód w sprawie , gdyż wykraczają one poza ustawowo określone jego zadania.

Odnośnie zarzutu pominięcia zeznań świadka L. F., wskazać należy, że Sąd Rejonowy na podstawie zeznań świadka ustalił, iż w budynku na terenie przedmiotowej nieruchomości, od czasu jego wybudowania w latach 80. ubiegłego wieku korzystali członkowie rodziny pozwanych, pobyty na terenie nieruchomości były częste, z czasem były to pobyty głównie w dni wolne, również w okresie zimowym, nikt nie mieszkał stale na terenie nieruchomości Po zamieszkaniu przez powodów na terenie nieruchomości zbiornik na ścieki musiał być opróżniany często, w okresie od maja 2018r. do marca 2019r. był opróżniany 12 razy. Powyższe ustalenia nie przesadzają jednak o niedostawaniu szamba przy przekształceniu domu letniskowego na całoroczny, które to niedostosowanie utrudnia normalne korzystanie, użytkowanie domu, powoduje zwiększone wydatki za wywóz nieczystości, nieekonomiczność istniejącego zbiornika. Zeznania świadka (sąsiadki) z obserwacji domu pozwanych nie mogły zastąpić opinii biegłego d/s urządzeń sanitarnych w zakresie powyższych ustaleń, gdyż te wymagały wiadomości specjalnych. Powodowie, w toku postępowania przed Sądem I instancji, cofnęli jednak wniosek o powołanie biegłego z zakresu urządzeń sanitarnych, który mógłby dokonać oceny istniejącego w dacie zawarcia umowy sprzedaży zbiornika na ścieki.

Sąd Rejonowy ustalając kwotę uzasadnionego roszczenia powodów słusznie oparł się na wydanej w sprawie opinii biegłego, a nie wyłącznie rachunkach i kosztorysach przedstawionych przez powodów i dotyczących prac przez nich wykonanych. Kwestia oceny wartości prac budowlanych wymaga wiadomości specjalnych, zatem z mocy art. 278 § 1 k.p.c. zastrzeżona jest do kompetencji biegłego. Biegły jednoznacznie wskazał, że prace izolacyjne wykonane przez powodów mają wyższe parametry izolacyjności niż wymagały tego obowiązujące normy. Mając na uwadze, że w świetle art. 278 § 1 k.p.c. opinia biegłego nie może być zastąpiona innym dowodem, stąd Sąd Rejonowy zasadnie oparł się na opinii biegłego z zakresu budownictwa. Biegły w ramach opinii uzupełniających, pisemnej i ustnej, odniósł się do wszystkich wątpliwości podnoszonych przez strony, a swoje stawisko szczegółowo i przekonująco uzasadnił, nadto zostało ono poparte dokumentacją fotograficzną, w tym z oględzin budynku oraz załączonymi kosztorysami. Po uzupełnieniu opinii strony jej nie kwestionowały i nie wnosiły o dalsze uzupełnienie opinii przez biegłego. Wydana przez biegłego H. opinia wyraźnie ustala zakres robót, które były konieczne, aby budynek spełniał kryteria budynku mieszkalnego całorocznego w prawidłowo ustalonej dacie i odróżnił je od ponad miarowych robót wykonanych przez powodów, za które odszkodowanie nie przysługuje.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że orzeczenie Sądu I instancji odpowiada prawu. Apelacja powodów nie zawierała zarzutów, mogących podważyć zasadność rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, co za tym idzie podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Powodowie pozostają bowiem w trudnej sytuacji rodzinnej i majątkowej, dochodzone zaś roszczenie wskazuje na usprawiedliwione okolicznościami sprawy subiektywne przekonanie odnośnie wysokości dochodzonego odszkodowania. W toku postępowania powodowie korzystali z pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, który złożył wniosek o przyznanie z tego tytułu wynagrodzenia, oświadczając, że nie zostało ono uiszczone nawet w części.