Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2022 roku Sąd Rejonowy w Skierniewicach, w sprawie z powództwa PPHU (...) spółki jawnej
z siedzibą w S. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej
z siedzibą w W. o zapłatę:

1.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.
na rzecz PPHU (...) spółki jawnej z siedzibą
w S. 819,72 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 20 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądził od PPHU (...) spółki jawnej z siedzibą
w S. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. 1 091,90 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Skierniewicach od:

a)  PPHU (...) spółki jawnej z siedzibą
w S. 31,13 zł,

b)  (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. 5,50 zł,

tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na wynagrodzenie biegłego.

Apelację od wskazanego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w części, a to w zakresie
pkt 2 wyroku co do oddalonego powództwa zakresie kwoty 4 616,28 zł oraz w zakresie pkt 3 i 4, będącego konsekwencją zaskarżenia pkt 2. Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. oraz art. 826 § 1 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie poprzez uznanie, że poszkodowany bezzasadnie przyczynił się do zwiększenia zakresu odpowiedzialności poprzez wynajęcie pojazdu na podstawie umowy, z której wynikała wyższa niż zaakceptowana przez pozwanego stawka czynszu;

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym, dowolną i wybiórczą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego i przyjęcie, że:

- zasadna stawka najmu w niniejszej sprawie to 99 zł, chociaż z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynikała zasadność stawki 250 zł;

- bezzasadnego przyjęcia, że najem proponowany przez pozwanego był korzystniejszy dla poszkodowanego, chociaż pozwany nie przedstawił żadnego dowodu, z którego wynikałyby warunki takiego najmu, zaś z dokumentu złożonego przez pozwanego (§ 2) wynika, że możliwy był udział własny Najemcy, swobodne decydowanie o długości najmu przez pozwanego oraz, że otrzymanie pojazdu przez poszkodowanego nastąpiło by co najmniej kilka dni po wyrażeniu przez niego chęci zawarcia umowy z podmiotem proponowanym przez pozwanego, przez który to czas pozostawałby on bez pojazdu zastępczego, a także, że poszkodowany, aby w ogóle zawrzeć taką umowę musiałby spełnić niewskazane w warunkach współpracy pozwanego z podmiotem wynajmującym warunki (prawdopodobnie wkład własny);

- uznania treści Umowy o współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych z dnia 14 sierpnia 2018 roku za wykazującą warunki najmu proponowane przez pozwanego poszkodowanemu, chociaż nie wynikają z tego dokumentu żadne z nich, co więcej wynika z niej, że możliwy był udział własny poszkodowanego, zaś pozwany i wynajmujący swobodnie decydowali odpowiednio o długości najmu oraz o wynajęciu pojazdu;

- nieprawidłową ocenę zeznań poszkodowanego poprzez przyjęcie, że poszkodowany zainteresowany był wyłącznie bezkosztowym wynajęciem i inne warunki go nie interesowały, podczas gdy z zeznań świadka powyższe nie wynika;

b)  art. 233 § 2 k.p.c. poprzez jego zastosowanie wobec nie przedłożenia przez pozwanego projektu umowy, jaka miałaby być zawarta z ramienia podmiotu współpracującego
z pozwanym z poszkodowanym;

c)  przepisu art. 278 k.p.c. poprzez pomięcie wniosków opinii biegłego co do uzasadnionej wysokości stawki czynszu najmu pojazdu zastępczego i dokonanie w tym zakresie przez Sąd własnych sprzecznych z opinią ustaleń.

Wobec powyższego powód wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez uwzględnienie żądań pozwu w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów niniejszego postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego w całości. Ponadto apelujący wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym opłaty od apelacji oraz od wniosku o uzasadnienie, a także kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych, w tym opłaty skarbowej od pełnomocnictwa z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty oraz o przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do pozwu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest niezasadna i podlega oddaleniu.

Wbrew zapatrywaniom apelującego, zaskarżone orzeczenie należało uznać za prawidłowe, stanowiące wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego. Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd I instancji ustalenia i w konsekwencji przyjmuje za swoje, uznając za zbędne powielanie ich w całości w treści niniejszego uzasadnienia. W ocenie Sądu odwoławczego
Sąd I instancji w sposób właściwy zastosował również odpowiednie przepisy prawne do stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Z argumentacją zarzutów powoda wskazanych w treści wywiedzionej apelacji nie można się zgodzić. Stanowi ona de facto powtórzenie wątpliwości zgłoszonych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, które wyczerpująco zostały omówione w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia.

Zarzut art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w dokonał prawidłowej oceny zgromadzonego przez strony materiału dowodowego
i wbrew wywodom apelacji dokonał jego wszechstronnej oceny nie naruszając zasady swobodnej oceny dowodów. Podkreślić bowiem należy, iż przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko w przypadku, gdyby nie była oparta na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną
z doświadczeniem życiowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 roku, sygn.
II CKN 817/00). Skarżący braku logiki w ocenie materiału dowodowego lub sprzeczności tej oceny z doświadczeniem życiowym zdaniem Sądu Okręgowego nie wykazał. Zauważyć bowiem trzeba, że powód podnosząc powyższy zarzut nie wskazał, w jaki sposób Sąd I instancji zasadę swobodnej oceny dowodów naruszył, ograniczając się jedynie do zaprezentowania stanu faktycznego ustalonego na podstawie własnej oceny dowodów. Samo natomiast przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze i doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu nie może stanowić o skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Zdaniem Sądu Okręgowego ocena dowodów zarówno osobowych, jak
i z dokumentów dokonana została w sposób obiektywny, rzetelny i wszechstronny. Wszystkie przeprowadzone dowody zostały przez Sąd Rejonowy przywołane i omówione. Ich ocena nie ogranicza się do tylko niektórych przesłanek, lecz opiera się na zestawieniu ich treści
z pozostałymi, przeciwnymi dowodami naświetlającymi okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy w sposób odmienny. Nie można też zarzucić, by Sąd I instancji na tle przeprowadzonych dowodów budował wnioski, które z nich nie wynikają. Uzasadnienie zawarte w apelacji,
w kontekście podniesionego zarzutu, stanowi jedynie polemikę z ustaleniami Sądu I instancji, ponieważ skarżący poprzestał jedynie na własnej ocenie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Skarżący odnosząc się do zeznań świadka P. M. formułuje wnioski, które
z nich nie wynikają, próbując zwalczać niekorzystne dla niego ustalenia faktyczne. Tym samym nie mogły odnieść zamierzonego skutku. Z treści zeznań P. M. wyraźnie wynika, iż przy wyborze pojazdu zastępczego nie kierował się on jakimikolwiek innymi kryteriami oprócz braku odpłatności za najem. Na ocenę tę nie ma wpływu skrótowa forma w jakiej to zostało zapisane
w protokole rozprawy z dnia 16 grudnia 2021 roku. Nie budzi wątpliwości, że gdyby P. M. uznawał któreś z okoliczności wskazanych w ankiecie wypełnionej w związku z zawarciem umowy najmu z B. W. za decydujące o wyborze pojazdu zastępczego, to wówczas wskazałby je wprost w treści swoich zeznań.

W świetle całości zgromadzonego materiału dowodowego Sąd I instancji prawidłowo doszedł do przekonania, że podjęte przez B. W. próby kontaktu z ubezpieczycielem celem zorganizowania dla P. M. najmu pojazdu zastępczego miały charakter wyłącznie pozoracyjny, w szczególności gdy działanie to nie było dla niego, jako wynajmującego, uzasadnione ekonomiczne, a przy tym do zbycia przez P. M. na rzecz B. W. wierzytelności z tytułu odszkodowania za zwrot kosztów najmu zastępczego oraz kosztów parkowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 16 lutego 2021 roku doszło przeszło miesiąc wcześniej, w dniu zawarcia umowy najmu. Przedłożone przez pozwanego dokumenty,
w tym umowa o współpracy ubezpieczyciela ze spółką (...) S.A. oraz wiadomości e-mail jasno wskazują, że warunki najmu pojazdu zastępczego oferowane poszkodowanemu przez ubezpieczyciela były co najmniej zbliżone do warunków na jakich wynajął on pojazd od B. W.. Do odmiennych wniosków z pewnością nie prowadzi analiza załączonego
do przedmiotowej apelacji regulaminu najmu oferowanego przez spółkę (...) S.A. Tym samym stwierdzić należy, iż powód w żaden sposób nie wykazał by wynajęcie pojazdu zastępczego
za stawkę wyższą niż oferowana przez ubezpieczyciela było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Należy podkreślić, iż Sąd I instancji poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o całość dokumentacji przedłożonej przez pozwanego. Tym samym Sąd Okręgowy podziela również wniosek Sądu a quo, iż w realiach niniejszej sprawy zasadna stawka najmu to 99 zł powiększona o stawkę podatku VAT. Jej wysokość wynika z treści załącznika nr 1 do aneksu nr (...) do umowy o współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych z dnia 14 sierpnia 2018 roku, a nie jak chce tego skarżący
z złącznika nr 2 do w/w umowy.

W żadnym razie nie może odnieść zamierzonego skutku zarzut sprzeczności ustaleń faktycznych sprawy z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Uwzględnić bowiem należy, że apelujący zarzuca sprzeczność poczynionych ustaleń i wyprowadzonych przez
Sąd I Instancji wniosków ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Niemniej jednak sprzeczności tej nie wykazuje. Poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne znajdują pełne oparcie w przeprowadzonych dowodach. Sąd Okręgowy nie stwierdza w tym zakresie żadnych uchybień. Pozwala to Sądowi Okręgowemu na przyjęcie ustaleń Sądu Rejonowego za własne. Sama zaś treść twierdzeń powoda nie może przeważyć wymowy pozostałych zgromadzonych dowodów, dających spójny i przejrzysty obraz stanu faktycznego.

Zarzut naruszenia art. 233 § 2 k.p.c. również jest chybiony. Należy bowiem podkreślić,
że możliwość zastosowania regulacji w/w przepisu uzależniona jest od wystąpienia działania strony co najmniej utrudniającego przeprowadzenie dopuszczonego uprzednio przez sąd dowodu. Taki charakter ma m.in. nieudzielenie na żądanie sądu informacji o konkretnym dowodzie, miejscu jego położenia, gdy nie budzi wątpliwości, że strona takie informacje ma, a żaden przepis prawa nie zobowiązuje jej do ich nieudostępniania. W toku postępowania Sąd I instancji nie zobowiązał pozwanego do przedstawienia projektu umowy jaka miałaby być zawarta z ramienia podmiotu współpracującego z pozwanym z poszkodowanym. Tym samym przepis ten wbrew treści zarzutu nie został w realiach niniejszej sprawy zastosowany, zaś dokonane w tym zakresie ustalenia zostały omówione powyżej.

Nietrafny jest również zarzut naruszenia art. 278 k.p.c. Przepis ten uprawnia sąd
do dopuszczenia dowodu z opinii biegłego lub biegłych, jeżeli w sprawie istnieje potrzeba wyjaśnienia okoliczności wymagających wiadomości specjalnych, a nadto do zażądania ustnego uzupełnienia opinii złożonej na piśmie, w sytuacji, gdy opinia nie jest wyczerpująca lub też
z innych względów, według oceny sądu, wymaga uzupełnienia lub wyjaśnienia. Nie ma racji skarżący, iż Sąd I instancji bezpodstawnie pominął wnioski biegłego co do wysokości stawki rynkowej czynszu najmu pojazdu zastępczego i dokonał w tym zakresie własne, sprzeczne z opinią biegłego ustalenia. Sąd uprawniony był do przyjęcia zasadnej stawki najmu poniżej wartości rynkowych określonych przez biegłego, bowiem w realiach niniejszej sprawy jej wysokość wyznaczona jest nie przez wartości rynkowe mające zastosowanie do klientów indywidualnych, lecz przez wysokość stawki za jaką pozwany mógł zapewnić poszkodowanemu pojazd zastępczy. Jednocześnie przyjęcie stawki wyższej w ustalonym stanie faktycznym nie może być uznane
za celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Przechodząc do oceny zasadności zarzutu naruszenia prawa materialnego, tj. art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. oraz art. 826 § 1 k.c. wskazać należy, że również on jest niezasadny.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe
i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (uchwała Sądu Najwyższego
z dnia 17 listopada 2011 roku, sygn. III CZP 5/11). Co do zasady zatem poszkodowany ma pełne prawo korzystać z auta zastępczego na czas niezbędny do celowej naprawy uszkodzonego pojazdu bądź nabycia auta w przypadku szkody całkowitej. Nie wszystkie jednak wydatki pozostające
w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. oraz art. 826 § 1 k.c.). Powszechnie wiadomym jest, iż zakłady ubezpieczeń w ramach likwidacji szkody zapewniają możliwość najmu pojazdu zastępczego, zaś jego organizacja nie przysparza szczególnych problemów a wymaga jedynie od osoby poszkodowanej dołożenia minimum staranności w postaci kontaktu z ubezpieczycielem i zainteresowania jego ofertą. Ewentualne jedno lub dwudniowe oczekiwanie na podstawienie takiego auta nie wydaje się być tak istotną niedogodnością, aby miała ona rzutować na najem pojazdu z firmy zewnętrznej. Bezrefleksyjna i niczym nieuzasadniona odmowa skorzystania z propozycji ubezpieczyciela, brak jakiejkolwiek współpracy z zakładem ubezpieczeń wywołana jedynie wcześniejszym zapewnieniem sobie auta zastępczego, skutkująca jednak dysproporcją cenową w stawkach najmu może być uznana - stosownie od okoliczności faktycznych sprawy - za przyczynienie się poszkodowanego
do zwiększenia rozmiarów szkody (art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 362 k.c.). Nie ulega bowiem wątpliwości, iż uprawnieniem poszkodowanego jest uzyskanie pojazdu zastępczego o danej klasie pojazdu bez względu przecież na miejsce, z którego jest on wynajmowany, jednak jego obowiązkiem jest dążenie do minimalizacji szkody, chociażby poprzez wybór tańszej oferty najmu pojazdu tej samej kategorii. Aktualność w tym zakresie zachowują poglądy wyrażone m.in.
w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 lipca 2020 roku, sygn. I ACa 1219/18, wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2015 roku, sygn. IV CSK 297/14 czy postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2018 roku, sygn. I CSK 765/17. Niemożliwym do zaakceptowania jest takie zachowanie poszkodowanego, który bez uzasadnionych powodów wynajmuje pojazd
od wypożyczalni zewnętrznej po znacznie wyższej stawce najmu niż możliwa do uzyskania
za pośrednictwem zakładu ubezpieczeń, a następnie zachowuje jedynie pozory zainteresowania możliwością najmu pojazdu od ubezpieczyciela. Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób,
z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika.

Biorąc pod uwagę powyższe wskazać należy, iż do szkody doszło w dniu 16 lutego 2021 roku, zaś szkoda została zgłoszona w dniu 18 lutego 2021 roku. Zakład ubezpieczeń poinformował o możliwości organizacji pojazdu zastępczego w dniu 22 lutego 2021 roku za pośrednictwem wiadomości mailowej oraz sms, wskazując przy tym warunki oferty. Pismem z dnia 26 lutego 2021 roku ubezpieczyciel potwierdził zgłoszenie szkody oraz ponownie zaproponował poszkodowanemu bezpłatny najem pojazdu zastępczego. Mimo to poszkodowany nie zdecydował się na najem pojazdu zastępczego oferowanego przez pozwanego i ani razu nie skontaktował się z nim w tej sprawie. Z uwagi na zbycie wierzytelności z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w dniu 18 lutego 2021 roku na B. W. przeszły prawa i obowiązki poszkodowanego a więc również wynikający z art. 354 § 2 k.c. obowiązek współdziałania z zakładem ubezpieczeń w zakresie najmu pojazdu. Nie budzącą wątpliwości jest natomiast okoliczność, iż B. W. jako wynajmujący nie był takim kontaktem zainteresowany, zaś podjęte przez niego działania dopiero w dniu 19 marca 2021 roku należy ocenić z dużą dozą ostrożności także z tego względu, iż od daty nabycia wierzytelności przysługującej pierwotnemu poszkodowanemu, de facto łączył on role zarówno wynajmującego pojazd zastępczy, jak i poszkodowanego uprawnionego do uzyskania kosztów najmu. Obie role w realiach faktycznych sprawy wskazują zaś na sprzeczność tych interesów, skoro B. W. był przede wszystkim zainteresowany dalszym najmem pojazdu poszkodowanemu
i uzyskaniem pełnego zwrotu przysługujących mu należności. W takiej konfiguracji podmiotowej, pytanie kierowane do ubezpieczyciela dotyczące warunków umowy najmu należy traktować jedynie jako pozorowanie zainteresowania ofertą ubezpieczyciela, w szczególności gdy zostało ono skierowane na kilka dni przed upływem najmu. Okoliczności te pozwalają na przyjęcie, iż doszło do świadomego naruszenia obowiązku współdziałania z zakładem ubezpieczeń, pomimo złożonej informacji o możliwości organizacji najmu pojazdu zastępczego. Brak przy tym podstaw
do akceptacji stanowiska, iż propozycja tego rodzaju musi wskazywać w swej ofercie jakiekolwiek szczegółowe dane. Pozwany podał bowiem dane kontaktowe i nic nie stało na przeszkodzie, aby ustalić szczegóły najmu pojazdu przez poszkodowanego. Jedynym zatem obowiązkiem B. W. było skontaktowanie się z ubezpieczycielem w celu zapewnienia poszkodowanemu najmu pojazdu, którego z oczywistych względów leżących po swojej stronie zaniechał, aż do momentu gdy najem pojazdu oferowanego przez ubezpieczyciela stał się de facto bezprzedmiotowy.

Poszkodowany mógł korzystać z pojazdu wynajętego za pośrednictwem pozwanego,
co pozwala na przyjęcie, iż maksymalne stawki najmu mogą obejmować jedynie kwoty wskazywane przez pozwanego. Stawki, za które B. W. wynajął pojazd poszkodowanemu nie pozostają zatem w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą i nie mogą obciążać strony pozwanej.

Mając powyższe na uwadze, wobec bezzasadności zarzutów sformułowanych w apelacji oraz nieujawnienia okoliczności, które winny być uwzględnione w toku postępowania drugoinstancyjnego z urzędu, Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda w oparciu o art. 385 k.p.c., jako bezzasadną.

Konsekwencją powyższego rozstrzygnięcia było na podstawie art. 98 § 1, 1(1) i 3 k.p.c.
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. obciążenie powoda w całości kosztami postępowania odwoławczego poniesionymi przez pozwaną, które stanowiły wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 450 zł. Wysokość tego wynagrodzenia ustalona została - przy uwzględnieniu wartości przedmiotu zaskarżenia określonego na kwotę 4 616,28 zł – zgodnie z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat
za czynności radców prawnych (Dz. U.2023. 1935 z późn.zm.).