Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2018 r., wydanym na skutek skargi uczestnika postępowania J. U. na wpis referendarza z dnia 29 czerwca 2018 r. w sprawie z wniosku zastępcy komornika M. K. zastępującej Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi K. P. z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., polegający na wykreśleniu z działu III księgi wieczystej Nr (...) wzmianki o toczącej się egzekucji z prawa użytkowania wieczystego gruntu i prawa własności budynku w sprawie Km 2665/09 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi A. K., Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi utrzymał w mocy zaskarżony wpis.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd I instancji wskazał, że księga wieczysta Nr (...) prowadzona jest dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), której właścicielem jest Skarb Państwa, a użytkownikiem wieczystym (...) Business Park Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., a we wniosku z dnia 11 kwietnia 2018 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi K. P. domagał się wykreślenia z jej działu III wzmianki o egzekucji prowadzonej z wniosku wierzyciela J. U. w sprawie Km 2665/09 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi A. K.. Wniosek został uwzględniony przez referendarza sądowego w dniu 29 czerwca 2018 r., jednak J. U. złożył skargę na to orzeczenie, podnosząc, że nie wyraża zgody na wykreślenie wzmianki, dopóki (...) Business Park Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. nie spłaci mu obciążającego ją długu.

Sąd meriti uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Przytoczył art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. określający zakres kognicji Sądu wieczystoksięgowego oraz powołał się na art. 924 § 2 k.p.c. stwierdzający, że w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego lub ukończenia egzekucji w inny sposób niż przez umorzenie komornik składa wniosek o wykreślenie z księgi wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji. Sąd wywiódł, że skoro jego kognicja nie może wykracza poza zakres badania treści wniosku o wpis i dokumentu do niego załączonego w zestawieniu z treścią księgi wieczystej, to tym samym nie jest uprawniony do rozstrzygania sporów o istnienie wierzytelności dochodzonej w toku egzekucji, która została ujawniona wzmianką w księdze, ani do oceny prawidłowości czynności egzekucyjnych podjętych przez komornika. Postępowanie wieczystoksięgowe nie może w tym wypadku wykraczać poza zbadanie, czy wniosek złożyła osoba uprawniona, czy do wniosku dołączono dokument mogący stanowić podstawę wykreślenia wpisu i czy wpis podlegający temu wykreśleniu figuruje w księdze wieczystej. W ocenie Sądu referendarz trafnie ustalił, że wniosek złożyła osoba legitymowana, przedkładając prawomocne postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, a skoro w związku z tym istniały podstawy do wykreślenia z działu III księgi wpisanej tam wzmianki o wszczęciu egzekucji, złożona skarga jest bezzasadna, zaś okoliczności w niej podniesione nie podlegają badaniu w postępowaniu wieczystoksięgowym. Wobec powyższego, stosownie do art. 518 ¹ § 3 k.p.c., zaskarżony wpis utrzymano w mocy.

Apelację od tego orzeczenia wniósł uczestnik postępowania J. U., a z treści tego pisma wynika, że zaskarża on postanowienie Sądu meriti w całości i wnosi o jego zmianę poprzez uchylenie zaskarżonego wpisu i oddalenie wniosku. Na uzasadnienie swojego stanowiska apelujący podniósł, że nie wiedział o umorzeniu postępowania egzekucyjnego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi A. K. i nie wyrażał na to zgody, a wcześniejszy wniosek o wykreślenie przedmiotowej wzmianki, złożony przez (...) Business Park Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., został prawomocnie oddalony, gdyż zgodnie z art. 313 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (obecnie „Prawo upadłościowe” – t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2344 ze zm.), podstawą do wykreślenia wzmianki może być prawomocny plan sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości obciążonej. Dodatkowo skarżący wywiódł, że w zupełnie innej sprawie egzekucyjnej Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi A. K. ściągnął od niego wbrew treści orzeczenia sądowego kwotę 10.000,00 zł i do tej pory pieniędzy tych nie zwrócił.

W odpowiedzi na apelację zastępca komornika M. K. zastępująca Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi K. P. wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Złożona apelacja skutkuje uwzględnieniem jej wniosków, choć z zupełnie innych przyczyn niż te, na które powołuje się jej autor.

Skarżący stwierdza na wstępie swoich wywodów, że uzasadnienie orzeczenia Sądu Rejonowego jest bardzo lakoniczne i niezrozumiałe, niemniej jednak Sąd ten skonstruował je w pełni prawidłowo, ustalając stan faktyczny sprawy i przywołując przepisy prawa, na których się oparł, jak również odnosząc się do argumentacji przedstawionej w skardze. Zawarte w apelacji argumenty świadczą o tym, że J. U. najwyraźniej nie uwierzył w istnienie przepisów prawnych, na których oparto wydane rozstrzygnięcie i których treść została przytoczona oraz obszernie wyjaśniona przez Sąd. Mimo, że Sąd I instancji powołał się na art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., dokonując w dwóch rozbudowanych akapitach wykładni zawartej tam normy prawnej i wywodząc konsekwentnie, że prawo nie zezwala Sądowi w postępowaniu wieczystoksięgowym badać ewentualnych nieprawidłowości w toku egzekucji, w szczególności zgodności wydania orzeczenia mającego stanowić podstawę wykreślenia wzmianki z przepisami proceduralnymi, apelujący powołuje się w ramach uzasadnienia złożonego środka odwoławczego na niepowiadomienie go przez komornika o umorzeniu postępowania prowadzonego z jego wniosku. Sąd II instancji może jedynie powtórzyć, że stanowisko Sądu meriti w tej kwestii jest w pełni trafne i w istocie przywołany art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. nie zezwala w postępowaniu wieczystoksięgowym na dokonywanie ustaleń co do problematyki podniesionej w apelacji, w szczególności na badanie, czy postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, dołączone do wniosku o wykreślenie przedmiotowej wzmianki z księgi wieczystej, jest rzeczywiście prawomocne, wbrew temu, co zostało stwierdzone w jego treści. Kwestia ta może zostać przez J. U. ewentualnie wyjaśniona w ramach postępowania egzekucyjnego (nawiasem mówiąc, z postanowienia komornika wynika, że jego odpis został przesłany do reprezentującego wierzyciela adw. W. C., który winien był powiadomić swego mocodawcę o umorzeniu postępowania, zatem brak wiedzy skarżącego o treści orzeczenia niekoniecznie musiał być związany z nieprawidłowym doręczeniem tego odpisu).

Podobnie, nietrafny jest argument apelującego, w ramach którego powołuje się on na wcześniejszą odmowę wykreślenia przedmiotowej wzmianki na wniosek (...) Business Park Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.. Z dołączonego do apelacji odpisu postanowienia z dnia 26 lutego 2013 r. wynika, że Sąd wieczystoksięgowy odmówił uwzględnienia wniosku na podstawie przedłożonej przez wnioskodawcę umowy zawartej w formie aktu notarialnego, zaznaczając, że w oparciu o powoływany przez niego art. 313 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (obecnie „Prawo upadłościowe” – t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2344 ze zm.) wykreślenie może nastąpić tylko wówczas, jeżeli przedłożony zostanie prawomocny plan podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości. Stwierdzenie, że wykreślenie wzmianki nie mogło w określonych okolicznościach nastąpić w oparciu o wskazany wyżej przepis, nie oznacza oczywiście, iż nie istnieją inne normy prawne, które mogłyby stanowić podstawę takiego wykreślenia. Sąd Rejonowy powołał taki właśnie przepis, czyli art. 924 § 2 k.p.c., przytaczając jego treść i wyjaśniając sposób jego zastosowania w rozpoznawanej sprawie, jednak treść apelacji wskazuje na to, że J. U. i tym razem argumentacji Sądu nie uwierzył i nie przyjął do wiadomości istnienia art. 924 § 2 k.p.c. Trudno inaczej zatem odnieść się do przedmiotowego zarzutu apelacyjnego niż zapewniając skarżącego, że taki przepis rzeczywiście istnieje, a zgodnie z jego treścią, prawomocne postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z nieruchomości w istocie może być podstawą wykreślenia z księgi wzmianki o toczącej się egzekucji. Jeśli chodzi o trzeci z podniesionych przez autora apelacji zarzutów, stwierdzić należy, że Sąd II instancji nie widzi jakiegokolwiek związku pomiędzy zarzucanymi nieprawidłowościami popełnionymi jakoby przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi A. K. w innym postępowaniu egzekucyjnym niż to, którego dotyczyła przedmiotowa wzmianka, a rozstrzygnięciem sprawy niniejszej, a w konsekwencji tego zastrzeżenia J. U. w tym zakresie nie mogą skutkować uwzględnieniem wniosków apelacyjnych.

Efektem złożenia apelacji będzie jednak zmiana zaskarżonego orzeczenia w sposób zgodny z tymi wnioskami, choć – jak zaznaczono na wstępie – z zupełnie innych przyczyn niż te, na które powołał się skarżący. Sąd I instancji bardzo trafnie wskazał w sporządzonym uzasadnieniu, że do jego zadań przy rozpoznawaniu sprawy niniejszej należy zbadanie, czy wniosek złożyła osoba uprawniona, czy do wniosku dołączono dokument mogący stanowić podstawę wykreślenia wpisu i czy wpis podlegający temu wykreśleniu figuruje w księdze wieczystej, jednak w ocenie Sądu odwoławczego nie dość wnikliwie odniósł się do pierwszego z tych zagadnień. Art. 924 k.p.c. stwierdza, że wraz z wysłaniem dłużnikowi wezwania do zapłaty komornik składa do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej wniosek o wpis o wszczęciu egzekucji wraz z odpisem tego wezwania, a w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego lub ukończenia egzekucji w inny sposób niż przez umorzenie – wniosek o wykreślenie w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji (będące również wpisem, jak stanowi art. 626 ⁸ § 7 k.p.c.). W doktrynie prawa i orzecznictwie początkowo problematyczna była rola, jaką pełni w postępowaniu egzekucyjnym komornik działający z upoważnienia tego przepisu, jednak ostatecznie powszechnie przyjęło się stanowisko zaprezentowane w uchwale SN z dnia 12 stycznia 2001 r., III CZP 48/00, OSNC Nr 5 z 2001 r., poz. 70 i uchwale SN z dnia 17 czerwca 2003 r., III CZP 31/03, OSP Nr 8 z 2004 r., poz. 94, w myśl którego komornik prowadzący postępowanie egzekucyjne z nieruchomości działa w tym wypadku w interesie i na rzecz wierzyciela. Choć ustawa przyznaje mu wyjątkowo możliwość złożenia wniosku o wpis, to jednak nie staje się on przez to uczestnikiem postępowania wieczystoksięgowego, ale jest po prostu uprawniony i zobowiązany do składania wniosków w postępowaniu wieczystoksięgowym w zastępstwie wnioskodawcy; w piśmiennictwie podkreśla się, że komornik jest tu „wyręczycielem” wierzycieli i zastępuje ich, sam nie zajmując pozycji wnioskodawcy. Oznacza to, że do złożenia wniosków o dokonanie wpisu zarówno na gruncie § 1, jak i § 2 art. 924 k.p.c., legitymowany jest komornik prowadzący postępowanie egzekucyjne, którego dotyczy wpis, działający w imieniu i na rzecz wierzyciela, z którego wniosku postępowanie egzekucyjne wszczęto.

W ocenie Sądu II instancji, z całą pewnością nie ma podstaw, biorąc pod uwagę treść oraz ratio legis tych norm, by przyjąć, że do złożenia przedmiotowych wniosków uprawniony jest inny komornik niż prowadzący wcześniej postępowanie egzekucyjne, którego dotyczy wzmianka. Takie stanowisko należy zająć już choćby z tej przyczyny, że – jak powiedziano wyżej – wpis wzmianki o konkretnej egzekucji dokonywane są w interesie i na rzecz egzekwującego wierzyciela, a w takim charakterze może działać jedynie ten komornik, którego wierzyciel do tego pośrednio upoważnił poprzez skierowanie do niego wniosku o wszczęcie tej egzekucji; przywołany przepis nie daje jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż odmiennie kwestię legitymacji należy oceniać przy składaniu wniosku o wykreślenie wzmianki dotyczącej tejże egzekucji. W sprawie niniejszej natomiast – choć przedmiotowe postępowanie egzekucyjne prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi A. K. – wniosek o wykreślenie wzmianki odnoszącej się do toczącej się w sprawie Km 2665/09 egzekucji z nieruchomości ze względu na prawomocne umorzenie tego postępowania złożyła zastępca komornika M. K. zastępująca Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi K. P., – notabene, wskazując w swoim wniosku jako podstawę wykreślenia wzmianki (niezgodnie ze stanem rzeczywistym i wbrew treści załączonego dokumentu) postanowienie o umorzeniu egzekucji wydane jakoby w dniu 10 kwietnia 2018 r. w prowadzonej przez siebie sprawie Km 254/18. Należy więc podkreślić, że w przekonaniu Sądu II instancji legitymację do złożenia wniosku w trybie art. 924 § 2 k.p.c. ma tylko ten komornik, który prowadził postępowanie egzekucyjne umorzone lub zakończone w inny sposób, a przepisy proceduralne nie dają komornikowi prowadzącego inne postępowanie egzekucyjne uprawnienia do działania w tym zakresie ani we własnym imieniu – jak to miało miejsce w rozpoznawanej sprawie – ani też w interesie i na rzecz wierzyciela, z którego wniosku to postępowanie prowadzi. Sąd meriti winien był więc stwierdzić brak legitymacji wnioskodawcy w sprawie niniejszej i z uwagi na to, że wniosek złożył podmiot do tego nieuprawniony, co stanowi ewidentną przeszkodę do dokonania wpisu, działając na podstawie art. 518 ¹ § 3 k.p.c. w związku z art. 626 ⁹ k.p.c., uchylić w całości wpis dokonany przez referendarza i wniosek oddalić.

Z tych przyczyn, w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., Sąd II instancji zdecydował o wydaniu orzeczenia reformatoryjnego. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w myśl art. 520 § 1 k.p.c.