Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 października 2013 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki J. J. kwotę 2500 złotych tytułem zadośćuczynienia, oddalił powództwo w pozostałej części i nie obciążył powódki kosztami postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 7 stycznia 1999 roku powódka zawarła ze stroną pozwaną umowę rachunku oszczędnościowego E.. W dniu 1 lutego 2006 roku powódka zawarła ze stroną pozwaną umowę o kredyt i elektroniczna kartę płatniczą M.. Bank zgodnie z umową udzielił J. J. odnawialnego kredytu do wysokości limitu kredytowego w kwocie 500 zł. Powódka zobowiązała się do spłaty wykorzystanych kwot wraz z odsetkami, opłatami i prowizjami.

J. J. posiadała także inne zobowiązania kredytowe w innych bankach. Na podstawie tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 14 czerwca 2010 roku o nr (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wystawionego przez Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w K. wszczęto przeciwko powódce postepowanie egzekucyjne kwoty 7.422,63 zł (na dzień 27 lipca 2010 roku). W dniu 12 sierpnia 2010 roku prowadzący egzekucję przeciwko powódce z wniosku banku (...) Komornik Sądowy przy Sadzie Rejonowym dla Warszawy M. M. G. dokonał zajęcia rachunku bankowego powódki prowadzonego przez stronę pozwaną.

W dniu 14 września 2010 roku saldo na rachunku powódki było ujemne i wynosiło minus 1039,34 zł. W tym dniu na rachunek bankowy powódki wpłynęła kwota 866,36 zł z tytułu emerytury powódki. Saldo nadal było ujemne w wysokości minus 172,98 zł.

Powódka zgłosiła się do Banku celem pobrania pieniędzy. Pracownica Banku odmówiła wypłaty powołując się na zajęcie komornicze. Pismem z dnia 25 października 2010 roku w odpowiedzi na skargę powódki strona pozwana poinformowała, iż dokonała zajęcia rachunku bankowego J. J. na podstawie zawiadomienia o zajęciu rachunku przez Komornika dlatego też powódka nie mogła korzystać z dostępnych środków w ramach udzielonej pożyczki.

Powódka została bez żadnych środków do życia. Musiała „chodzić po ludziach”. Powódka od września 2010 roku pobierała emeryturę od listonosza.

Zajęcie emerytury J. J. nastąpiło dopiero w dniu 25 października 2010 roku. Strona pozwana nie pobrała żadnej kwoty z rachunku powódki na poczet zobowiązań powódki w Banku (...). nW dniu 31 marca 2011 roku umowa rachunku bankowego oraz umowa o kredyt i kartę zostały wypowiedziane.

W dniu 18 kwietnia 2011 roku Bank (...) SA z siedzibą w W. wniósł przeciwko J. J. pozew o zapłatę kwoty 728,99 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości określonej tymże pozwem. Jako podstawę swego roszczenia bank wskazał fakt, iż J. J. była dłużnikiem Banku z tytułu umowy o kredyt i elektroniczna kartę płatniczą (...) Nr (...) z dnia 1 lutego 2006 roku, a z uwagi na nie spłacanie zadłużenia przez J. J. bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny.

W dniu 17 maja 2011 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt XVIII Nc 3195/11 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym w całości uwzględnił żądanie pozwu (nakaz zapłaty k. 29 akt XVIII C 290/12). Wyrokiem z dnia 24 lipca 2012 roku wydanym w sprawie XVIII C 290/12 Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi utrzymał w mocy w całości nakaz zapłaty w postepowaniu nakazowym z dnia 17 maja 2011 roku w sprawie XVIII Nc 3195/11 i orzekł o kosztach postępowania. Wyrok ten jest prawomocny.

Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie powódki jest zasadne jedynie w części, a mianowicie w zakresie zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, a to na podstawie art. 415 k.c. i art. 448 k.c. w związku z naruszeniem przez bank art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe. Sąd I instancji wskazał, iż między stronami istniały (co najmniej) dwa stosunki prawne: jeden wynikający z łączącej strony umowy rachunku bankowego oraz drugi wynikający z łączącej strony umowy z dnia 1 lutego 2006 roku o kredyt i elektroniczną kartę płatniczą M.. Kiedy komornik sądowy dokonał zajęcia rachunku bankowego powódki, pozwany bank odmówił wypłaty powódce jakiejkolwiek kwoty (po wpływie emerytury powódki na rachunek bankowy) powołując się na tę czynność prawną. W ocenie Sądu I instancji działanie strony pozwanej było wadliwe.

Sąd Rejonowy podniósł, że zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego nie dotyczy zajęcia wierzytelności przysługującej posiadaczowi rachunku z tytułu udzielonego kredytu w tymże rachunku bankowym. Środki powódki, które wpłynęły na rachunek bankowy w dniu 14 września 2010 roku, aby mogły podlegać zajęciu, wymagały dodatkowej czynności komornika sądowego w postaci zajęcia wierzytelności przysługującej powódce wobec banku z tytułu tego kredytu (art. 895 k.pc.). Innymi słowy – w ocenie Sądu Rejonowego – bez odrębnego wniosku komornik sądowy nie może dokonać zajęcia środków z tytułu udzielonego kredytu bowiem nie są to środki posiadacza rachunku ale samego Banku. Zajęcie przez Komornika Sądowego rachunku bankowego powódki nie było zatem równoznaczne z zajęciem wierzytelności powódki wobec banku z tytułu udzielonego kredytu. Wierzytelność kredytowa może podlegać zajęciu przez komornika sądowego w ramach postępowania egzekucyjnego, ale musi być odrębnie wskazana jako przedmiot egzekucji we wniosku o jej wszczęcie.

Sąd Rejonowy przywołał również przepis art. 54 ust. 1 ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z treścią tego przepisu środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał roszczenie powódki za słuszne co do zasady na podstawie naruszenia art. 69 ust. 1 Prawa bankowego oraz art. 415 k.c. i 448 k.c. Bank bowiem w sposób zawiniony i bezprawny odmówił powódce wypłaty środków przyznanych w ramach wiążącej strony umowy, na skutek czego powódka zmuszona była pożyczać pieniądze, pozostała bez środków do życia do czasu wpływu kolejnej emerytury, co wiązało się z naruszeniem dóbr osobistych w postaci godności. Sąd Rejonowy przyznał zatem powódce tytułem zadośćuczynienia kwotę 2500 zł, szczegółowo uzasadniając wysokość zasądzonej kwoty. W pozostałej części Sąd I instancji oddalił powództwo jako nieudowodnione, zaś rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparł na podstawie art. 102 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego, wniósł pozwany zaskarżając wyrok w całości. Pozwany zarzucił zaskarżonemu wyrokowi sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przyjęcie, że pozwany bank wyrządził szkodę powódce przez niewypłacenie jej środków z zajętego przez komornika rachunku, gdyż powódka miała prawo korzystać z środków na rachunku w ramach przyznanego jej limitu kredytowego, podczas gdy limit kredytowy był zasilany z rachunku zajętego przez komornika, podczas gdy limit kredytowy był zasilany z rachunku zajętego przez komornika, co spowodowało zablokowanie przez pozwany bank elektronicznej karty płatniczej powódki. Skarżący zarzucił nadto naruszenie prawa materialnego przez nieuwzględnienie treści przepisu art. 889 § 1 k.p.c. zakazującego wypłat z rachunku bankowego zajętego przez komornika.

W oparciu o wskazane zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powódka wnosiła o oddalenie apelacji jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna w zakresie punktu 1. zaskarżonego wyroku i bezzasadna w części dotyczącej kosztów procesu.

Skarżący podnosił zarzuty odnoszące się do błędnych ustaleń faktycznych. W istocie jednak nie kwestionował pozytywnych ustaleń zawartych w części uzasadnienia poświęconej stanowi faktycznemu. Skarżący powoływał się jedynie na postanowienia umowy, co do których Sąd Rejonowy ustaleń nie poczynił, a nadto wywodził, że niewypłacenie powódce środków z rachunku nie może być uznane za wyrządzenie szkody.

Odnosząc się do pierwszej z wymienionych kwestii należy wskazać, że wykorzystanie kredytu następować miało przez operacje dokonywane kartą (§ 2 umowy). W § 25 łączącej strony umowy kredytowej zastrzeżono natomiast, że „w przypadku wpływu do banku zajęcia wierzytelności z tytułu rachunku prowadzonego w banku na rzecz posiadacza na podstawie zawiadomienia komornika sądowego (…) bank zablokuje możliwość dalszego posługiwania się kartą”. Nadto, w § 5 ust. 2 umowy przewidziano, że z tytułu spłaty zadłużenia wykazanego w każdym wyciągu (…) bank obciąża rachunek o charakterze bieżącym w złotych posiadacza prowadzony przez bank (umowa kredytu k. 5 i k. 7 akt sprawy XVIII C 290/12). W omawianym zakresie Sąd Okręgowy uzupełnił zatem ustalenia faktyczne dokonane przez Rejonowy, w pozostałej części przyjmując je za własne.

Zagadnienie, czy niewypłacenie pozwanej określonej kwoty może być uznane za zdarzenie szkodzące, nie jest już kwestią ustaleń faktycznych, lecz zastosowania prawa materialnego. Odnosząc się zatem do kwestii materialnoprawnych należy podnieść, że jak wynika z cytowanego powyżej postanowienia § 25 umowy, uprawnieniem (lecz również powinnością) banku było zablokowanie możliwości posługiwania się kartą (korzystania z kredytu). Wobec tego, odmawiając powódce wypłaty świadczenia z tytułu kredytu (operacji kartą), bank nie naruszył łączącej strony umowy. Przeciwnie, pozwany działał zgodnie z postanowieniami umowy, nie naruszając nadto art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe.

Nie ma również podstaw by zarzucić pozwanemu naruszenie art. 54 ust. 1 ustawy Prawo bankowe. Środki pieniężne, które wpłynęły na rachunek bankowy pozwanej w dniu 14 września 2014 r. pokryły bowiem (jedynie w części) debet na rachunku, na co wskazał zresztą Sąd Rejonowy. Pomimo wpływu kwoty 866,36 zł, saldo rachunku nadal było ujemne. Skoro tak, powódce nie przysługiwała względem banku żadna wierzytelność o wypłacenie środków z rachunku bankowego. Tym samym nie można mówić o środkach wolnych od zajęcia, skoro na rachunku powódki nie znajdowały się jakiekolwiek środki.

Podsumowując, działanie pozwanego nie było ani bezprawne, ani tym bardziej zawinione. Brak bezprawności działania wyklucza możliwość zastosowania art. 24 § 1 k.c. i 415 k.c., co przesądza o braku podstaw do zastosowania art. 448 k.c. przewidującego możliwość przyznania przez sąd zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych. Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok przez oddalenie powództwa.

W części dotyczącej kosztów procesu, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną. Sąd Rejonowy był bowiem uprawniony do zastosowania zasady słuszności przewidzianej w art. 102 k.p.c. Za rozstrzygnięciem takim przemawiała szczególnie trudna sytuacja życiowa powódki (k. 11 - 13, 20) wiążąca się z niskimi dochodami i brakiem majątku. Sąd uwzględnił też subiektywne przekonanie powódki o zasadności jej roszczeń, wiążące się z faktem, że powódka zwracała się do pozwanego o wypłatę gotówki bezpośrednio po wpływie środków na rachunek bankowy. Z tych samych względów Sąd nie obciążył powódki kosztami postępowania apelacyjnego (art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.).