Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w sprawie z wniosku z dnia 26 kwietnia 1991 roku F. i J. małż. O. postanowił w dniu 7 maja 1991 roku o założeniu księgi wieczystej nr Kw (...) dla nieruchomości składającej się z działek nr (...) (postanowienie k. 6).

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w sprawie z wniosku T. T. w dniu 21 sierpnia 2009 roku odłączył z księgi wieczystej (...) część nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) przy ulicy (...) i założył dla niej nową księgę wieczystą nr (...) (akta i dokumenty KW LD1M/00225708/0).

Prawomocnym postanowieniem z dnia 9 listopada 2009 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w sprawie z wniosku T. T. z udziałem G. M., K. K., Z. O., M. O. i G. O. dokonał w dziale II księgi wieczystej KW (...) nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...) wpisu prawa własności jako współwłaścicieli G. M. do 2/14 części, K. K. do 2/14 części, Z. O. do 2/14 części , M. O. do 1/14 części , G. O. do 1/14 części oraz T. T. do 6/14 części w miejsce F. O. i J. O. właścicieli nieruchomości na prawach wspólności ustawowej. Podstawą wpisu prawa własności było postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi z dnia 10 grudnia 2008 roku o dział spadku po J. O. i F. O. i zniesienie współwłasności sygn. akt III Ns 1250/07.

W dniu 30 marca 2010 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w sprawie z wniosku T. T. zawartego w akcie notarialnym umowy darowizny z dnia 12 maja 20109 roku rep A nr 5409/2009 zawartego przed notariuszem M. W., mocą którego T. T. darowała M. O. 1/28 część działki gruntu numer (...), G. (...) część działki gruntu numer (...), G. M. 1/14 część działki gruntu numer (...) oraz K. K. 1/14 część działki gruntu numer (...) zmniejszając udział T. T. do 3/14 części, a nadto ustanowiła na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej działkę gruntu numer (...) na czas nieograniczony nieodpłatną służebność gruntową polegającą na prawie przechodu przez działkę gruntu numer (...) dokonał wpisu zgodnie z wnioskiem ( akt notarialny darowizny k. 149 – 152, zawiadomienie k.155 i 156). A zatem w dziale II Sąd wpisał jako współwłaścicieli T. T. do 3/14 części, M. O. do 1/28 części, G. O. do 1/28 części, G. M. do 1/14 części i K. K. do 1/14 części.

Wpisem z dnia 14 marca 2013 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w sprawie z wniosku T. T. do działu I – O wpisał adres nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) jako (...).

W dniu 8 lutego 2016 roku Z. O. złożył wniosek o weryfikację wpisu w księdze wieczyste dokonanego na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi z dnia 10 grudnia 2008 roku o dział spadku po J. O. i F. O. i zniesienie współwłasności sygn. akt III Ns 1250/07, ponieważ w dniu 2 lutego 2016 roku w sprawie sygn. akt III Ns 916/14 Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi zdecydował o tym, że obowiązuje nadal postanowienie z dnia 10 grudnia 2008 roku, co oznacza, że dokonany wcześniejszy wpis nie uwzględniał punktu 5 tegoż postanowienia odnośnie wyłącznego prawa własności T. T. nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) przy ulicy (...). W sprostowaniu wniosku Z. O. wniósł o wpisanie w współwłaścicieli działki nr (...) T. T. do 6/14 części, M. O. do 1/14 części, G. O. do 1/14 części, G. M. do 2/14 części, Z. O. do 2/14 części i K. K. do 2/14 części.

Zaskarżonym wpisem z dnia 7 lipca 2016 roku w sprawie nr Dz Kw 13065/16 Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w księdze wieczystej (...) na podstawie postanowienia o dział spadku i zniesienie współwłasności w sprawie sygn. akt III Ns 1250/07 z dnia 10 grudnia 2008 roku w dziale II Sąd jako współwłaścicieli T. T. do 6/14 części, M. O. do 1/14 części, G. O. do 1/14 części, G. M. do 2/14 części, Z. O. do 2/14 części i K. K. do 2/14 części.

Apelacje wpisu złożyli wnioskodawca i uczestniczka T. T..

Wnioskodawca Z. O. zaskarżył wpis w całości i podniósł, że wpisano nieprawidłowe wartości udziałów dla spadkobierców, wadliwie wpisano adres działki nr (...) mimo prawidłowej mapy z Wydziału Geodezji.

Uczestniczka w swojej apelacji zaskarżając wpis w całości podniosła, że zaskarżony wpis nie uwzględnia aktu notarialnego darowizny udziałów w nieruchomości nr 258/3.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje.

Apelacje należało uznać za zasadne.

Wskazać należy, że według art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Powołany przepis określa zakres kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym. Badanie to ogranicza się do okoliczności przytoczonych we wniosku oraz legitymacji wnioskodawcy, a także wymogów formalnych wniosku. Nie obejmuje natomiast badania ani rozstrzygania jakichkolwiek sporów o istnienie lub nieistnienie prawa, które ma być wpisane czy też wykreślone, zarówno w charakterze przesłanki rozstrzygnięcia, jak i samego rozstrzygnięcia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2011 r., V CSK 235/10, LEX nr 785890). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, obowiązek badania treści dokumentu dołączonego do wniosku o wpis mieści w sobie również konieczność oceny, czy dokument ten stanowi uzasadnioną podstawę wpisu. W konsekwencji sąd jest obowiązany badać czynność materialną stanowiącą podstawę wpisu nie tylko pod względem formalnoprawnym, lecz także pod względem jej skuteczności materialnej. Powinien zatem zbadać, czy czynność ta uzasadnia powstanie, zmianę lub wygaśnięcie prawa, które ma być wpisane do księgi wieczystej lub z niej wykreślone. Musi ocenić, czy prawo, które ma być wpisane, zostało ważnie ustanowione. Trzeba jednak podkreślić, że podstawę tej oceny stanowić mogą wyłącznie ustalenia dokonane na podstawie treści wniosku, treści dołączonych do niego dokumentów oraz treści księgi wieczystej. W postępowaniu wieczystoksięgowym bowiem sąd nie może prowadzić postępowania dowodowego wykraczającego poza granice, które zostały zakreślone w art. 626 ⁸ § 2 KPC ani uwzględniać dalszych okoliczności niewynikających z wskazanych w tym przepisie dowodów ( postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 1955 r., II CO 116/54, OSNCK 1956, nr 1, poz. 15, z dnia 25 lutego 1963 r., III CR 177/62, OSNCP 1964, nr 2, poz. 36, z dnia 18 listopada 1971 r., III CRN 338/71, OSNCP 1972, nr 6, poz. 110, z dnia 13 lipca 1984 r., IV CR 343/84, OSNCP 1985, nr 7, poz. 92 i z dnia 20 lutego 2003 r., II CKN 1237/00, oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1990 r., III CZP 14/90, Rej. 1991, nr 1, s.129, z dnia 20 lipca 1995 r., III CZP 88/95, OSNC 1995, nr 11, poz. 163, z dnia 22 maja 1996 r., III CZP 50/96, OSNC 1996, nr 11, poz. 141 i z dnia 17 stycznia 2003 r., III CZP 79/02, OSNC 2003, nr 11, poz. 142, postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 12 maja 2016 r., I CSK 207/15, Legalis numer 1488798; z dnia 20 stycznia 2016 roku IV CSK 438/15, Legalis numer 1460671).

Na treść księgi wieczystej składają się dokonane w niej wpisy, które wskazują na zmianę stanu prawnego nieruchomości. Są to wpisy prawa, zmiany treści prawa i wykreślenia. Wpis do księgi wieczystej zgodnie z art. 31 ustawy i księgach wieczystych i hipotece może być dokonany na podstawie dokumentu. Jednak przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece, używając pojęcia dokumentu, nie definiują go. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o procesie, które z mocy art. 13 § 2 KPC stosuje się do postępowania wieczystoksięgowego, wyróżniają dokumenty urzędowe i prywatne(art. 244 kpc i art. 245 kpc). Do dokumentów urzędowych mogących być podstawą wpisu w księdze wieczystej zalicza się w szczególności: orzeczenia sądów (por. wyr. SN z 13.5.2010 r., IV CSK 565/09, L.), akty notarialne (por. post. SN z 9.12.2015 r., II CSK 86/15, L.; post. SN z 28.6.2000 r., IV CKN 1083/00, L.), decyzje administracyjne (por. post. SN z 5.10.2011 r., IV CSK 606/10, L.) oraz inne dokumenty. Wpis do księgi wieczystej może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu.

Inaczej mówiąc, podstawę wpisu w księdze wieczystej stanowi udokumentowane formalnie zdarzenie cywilnoprawne (por. T. Czech, Komentarz KWU, 2014, s. 461; E. Gniewek, w: SPP, t. 3, 2013, s. 168; I. Heropolitańska, w: I. Heropolitańska, Komentarz KWU, 2014, s. 104).

Przyjmując regułę wpisu w księdze wieczystej na podstawie udokumentowanego zdarzenia cywilnoprawnego, ustawodawca zawęził równocześnie zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego. Postanowił mianowicie, że rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej (art. 626 ⁸ § 2 kpc). Zatem postępowanie dowodowe sądu wieczystoksięgowego ogranicza się do zbadania załączonych do wniosku dokumentów, natomiast innym materiałem dowodowym sąd nie dysponuje i nie może dysponować (por. E. Gniewek, w: SPP, t. 3, 2013, s. 168 i powołana tam dalsza literatura; z późniejszej literatury zob. T. Czech, Komentarz KWU, 2014, s. 459).

Przepis art. 31 ust. 1 KWU jest normą o charakterze proceduralnym, regulującą tylko podstawę wpisu do księgi wieczystej, nie zmienia natomiast reguł prawa materialnego odnoszących się do źródeł i sposobu powstania danego prawa (por. T. Czech, Księgi wieczyste i hipoteka, s. 480; E. Gniewek, Księgi wieczyste, s. 653; S. Gurgul, Dochodzenie praw osobistych, s. 36; J. Ignatowicz, Podstawy wpisów, s. 9 i n.; J. Zawadzka, w: J. Pisuliński (red.), Księgi wieczyste i hipoteka, s. 457).

W tej sprawie kluczowe znaczenie ma postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 10 grudnia 2008 roku sygn. akt III Ns 1250/07 w powiązaniu z aktem notarialnym darowizny udziałów w nieruchomości stanowiącej działkę (...).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy winien wziąć pod uwagę dokumenty znajdujące się w aktach księgi wieczystej, a w szczególności umowę zawartą w formie aktu notarialnego dotyczącą darowizny udziałów i dokonanego na jej podstawie wpisu prawa własności. Zdaniem Sądu Okręgowego w Łodzi ocena zasadności złożonego wniosku nie może zostać dokonana bez rozważenia tej okoliczności.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. z obu apelacji – uchylił zaskarżony wpis i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.