Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo (...) Spółdzielni Mieszkaniowej skierowane przeciwko A. J. i E. J. o zapłatę oraz zasądził od powoda (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w C. na rzecz pozwanych A. J. i E. J. solidarnie kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając go w całości. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego apelujący zarzucił naruszenie:

- art. 4 ust 1 ¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i art. 4 i 5 w brzmieniu obowiązującym w okresie objętym wyrokiem poprzez przyjęcie, że osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, nie są obowiązane uczestniczyć w uiszczaniu opłat na takich zasadach jak członkowie spółdzielni;

- art. 227 i 217 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego powódki
o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości na okoliczność, że pozwane są winne powodowi dochodzoną kwotę.

W konkluzji apelujący wniósł o zamianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Ponadto apelujący wniósł
o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Zażalenie na rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu zawarte w pkt 2 powyższego wyroku wniosły pozwane, zaskarżając je w całości w zakresie orzeczenia
o solidarności wierzytelności obejmującej zwrot kosztów procesu pozwanych oraz w części
co do wysokości tychże kosztów. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżące zarzuciły naruszenie:

- art. 98 § 1 oraz 3 k.p.c. w zw. z § 17 i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu poprzez:

- art. 105 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie solidarności po stronie uprawnionych do zwrotu kosztów procesu pozwanych będących współuczestnikami materialnymi co do istoty sprawy, podczas gdy przepis ten określa solidarność współuczestników w sprawie przy obowiązku zwrotu kosztów.

W konkluzji skarżące wniosły o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od powódki tytułem kosztów procesu na rzecz A. J. kwoty 617 zł oraz
na rzecz E. J. kwoty 617 zł, a także zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest niezasadna, natomiast zażalenie pozwanych jest częściowo zasadne.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że przedmiotowa sprawa była rozpoznawana
w postępowaniu uproszczonym i z tego względu, zgodnie z przepisem art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Nadto, uproszczenie procedowania znalazło także swój wyraz w przyjęciu modelu "apelacji uproszczonej" jako środka prawnego zabezpieczającego zbadanie legalności rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Stosownie
do art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. apelację można oprzeć na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

Nie jest trafny podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów art. 217 i 227 k.p.c. Zgodnie z przepisem art. 217 k.p.c strona może
aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Jednakże sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń
i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Przepis art. 227 stanowi zaś, że przedmiotem dowodu są fakty mające
dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie narusza żadnego z powyższych przepisów.
W pierwszej kolejności zauważyć należy, iż art. 217 k.p.c. w ogóle nie znalazł w niniejszej sprawie zastosowania, bowiem wniosek dowodowy powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego nie został oddalony jako spóźniony, lecz jako prawnie niedopuszczalny. Powódka domagała się bowiem powołania biegłego z zakresu księgowości na okoliczność, że pozwane są winne powodowi dochodzoną pozwem kwotę. Przedmiotem dowodu nie miały być zatem fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, lecz istnienie normy indywidualno-konkretnej będącej przedmiotem niniejszego procesu. Rozstrzygnięcie
o istnieniu i treści powyższej normy należy do wyłącznej kompetencji sądu rozstrzygającego sprawę i nie może być przedmiotem dowodu. Przedmiotem dowodu mogą być bowiem wyłącznie określone fakty. W konsekwencji stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy, zgodnie
z treścią art. 217 k.p.c., trafnie oddalił niedopuszczalny wniosek dowodowy powódki.

Za chybiony należy także uznać podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 4 ust.
1 ¹ ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r., poz. 119, nr 1116; dalej: u.s.m.), zgodnie z którym osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, są obowiązane uczestniczyć
w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż Sąd Rejonowy, wbrew stanowisku apelującej, nie uznał, iż osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, nie są obowiązane uczestniczyć w uiszczaniu opłat na takich zasadach jak członkowie spółdzielni. Taka wykładnia omawianego przepisu, będąca w istocie wykładnią contra legem, nie została przez Sąd I instancji zastosowana. Sąd ten wyraził jedynie przyjęte w orzecznictwie (por. m. in. wyrok SN z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 439/06, OSNC 2008/1/10) oraz podzielane przez Sąd Okręgowy zapatrywanie,
iż osobom niebędącym członkami spółdzielni, która ma prawo do lokalu w budynku należącym do spółdzielni, przysługuje w stosunku do tej spółdzielni ochrona oparta
na zasadach ogólnych. W związku zaś z brakiem uprawnień kontrolnych, jakie przysługują członkom spółdzielni, w stosunku do osób niebędących jej członkami konieczne jest szczególnie uważne zweryfikowanie żądanych przez spółdzielnię opłat i wydatków.

W związku z faktem, iż pozwane kwestionowały zasadność dochodzonych od nich opłat eksploatacyjnych, Sąd I instancji dokonał weryfikacji ich zasadności, której przebieg
i wnioski Sąd Okręgowy w pełni podziela.

W pierwszej kolejności należy bowiem podnieść, iż powódka nie była uprawniona
do naliczania opłat z tytułu kosztów zużycia wody, odprowadzania ścieków oraz wywozu nieczystości za lokal należący do pozwanych na podstawie § 57 Regulaminu rozliczania kosztów […]. Zgodnie z powyższym paragrafem dla lokali, w których odstąpiono
od meldowania się dopuszcza się ustalenie kosztów jednostkowych zużycia wody, odprowadzania ścieków oraz wywozu nieczystości […] w wysokości iloczynu opłaty ustalonej od 1 osoby i przeciętnej liczby osób przypadających na 1 mieszkanie w zasobach spółdzielni wynoszącej 2. Przepis ten nie znajduje jednak zastosowania do pozwanych, gdyż, jak trafnie stwierdził Sąd Rejonowy, nigdy nie zamieszkiwały one w spornym lokalu. Według twierdzeń powoda liczba osób zameldowanych w lokalu jest podstawowym wskaźnikiem pozwalającym na ustalenie wysokości powyższych opłat. Omawiany paragraf regulaminu pozwala zatem na naliczanie opłat w sytuacji, gdy zamieszkujące lokal osoby nie są w nim zameldowane. Przepis powyższy nie sposób zatem interpretować inaczej niż jako obejmujący swą dyspozycją sytuacje, w której osoby w lokalu faktycznie zamieszkujące odstępują od meldowania się w nim. W sytuacji, w której lokal jest niezamieszkany, nie można odstąpić od meldowania się w nim, gdyż nie zaistniały przesłanki do dokonania tej czynności. Poza tym inna wykładnia powyższego przepisu prowadziłaby do zupełnie nieuzasadnionych ekonomicznie i prawnie wniosków, iż spółdzielnia ma prawo obciążyć osobę, której przysługuje prawo do lokalu, nieistniejącymi kosztami. W orzecznictwie natomiast przyjmuje się zasadę, podzielaną przez Sąd Okręgowy, wiązania wysokości opłat z rzeczywistą wysokością wydatków ponoszonych przez spółdzielnie na poszczególny lokal (por. np. uchwała SN z dnia 5 grudnia 1991 r., III CZP 127/91, OSP 1992, z. 9, poz. 209). Wysokość opłat eksploatacyjnych powinna zatem znajdować pokrycie w ponoszonych przez spółdzielnię kosztach tak, aby nie powstawała różnica między wielkością kosztów i przychodów [por. S. A., Komentarz do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, [w:] Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz., komentarz do art. 4].

Powyższa interpretacja Regulaminu wynikająca z uzasadnienia Sądu Rejonowego
i podzielana przez Sąd Okręgowy nie może prowadzić do zarzucanego w apelacji naruszenia art. 4 lub 5 (który w niniejszej sprawie w ogóle nie znalazł zastosowania) u.s.m. Nie uzależnia ona bowiem wysokości ponoszonych opłat od stosunku członkostwa w spółdzielni. W istocie zatem fakt, iż pozwane nie były członkiniami spółdzielni mieszkaniowej, nie był rozstrzygający w niniejszej sprawie. Ponieważ podstawy prawnej dochodzonego roszczenia nie mógł stanowić § 57 Regulaminu, powódka zaś nie udowodniła w inny sposób zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia, powództwo podlegało oddaleniu.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy w punkcie 1. wyroku, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację strony powodowej jako bezzasadną.

Odnosząc się zaś do treści zażalenia pozwanych stwierdzić należy, iż podniesione zarzuty dotyczące braku podstaw co do solidarnego charakteru zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu sumy są w pełni zasadne. Brak jest bowiem zarówno ustawowej, jak
i umownej podstawy solidarności. W szczególności podstawy takiej nie stanowi art. 105 § 2 k.p.c., gdyż nie znajduje on zastosowania, gdy współuczestnictwo zachodzi po stronie wygrywającej proces. W związku z powyższym sumę przypadającą pozwanym tytułem zwrotu kosztów procesu należało zasądzić w częściach równych na rzecz każdej
z pozwanych.

Niezasadny natomiast okazał się zarzut dotyczący wysokości zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu sumy. Pozwane, jako współwłaścicielki spornego prawa, są bowiem współuczestniczkami materialnymi w rozumieniu art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd Okręgowy podziela zaś przedstawiony przez Sąd Najwyższy pogląd, iż wygrywającym proces współuczestnikom, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c., reprezentowanym przez tego samego pełnomocnika, sąd przyznaje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika (por. uchwała SN z dnia 30 stycznia 2007 r., III CZP 130/06, OSNC 2008/1/1 oraz uchwała SN z dnia 20 grudnia 1963 r., III PO 17/63, OSNC 1964/6/107). Podstawy przyznania odrębnego wynagrodzenia za każdą reprezentowaną w postępowaniu cywilnym osobę nie stanowi natomiast przywołany przez skarżące
§ 17 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 wrześnie 2002 r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz.461), który dotyczy stawek minimalnych w sprawach karnych i w sprawach o wykroczenia.

Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Sąd wzajemnie zniósł koszty postępowania, bowiem uwzględnieniu podlegało tylko jedno z dwóch żądań skarżących, a zatem należy przyjąć, iż strony wygrały powyższe postępowania w 50%.