Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2019 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi:

1.  zasądził od (...) SA w L. Oddział Ł. - Miasto na rzecz K. G. kwotę 4.967,31 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

a)  4.747 zł od dnia 28 lutego 2017r do dnia zapłaty;

b)  220,31 zł od dnia 7 marca 2017r do dnia zapłaty

oraz kwotę 3.062 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  zasądził od (...) SA w L. Oddział Ł. - Miasto na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.736,83 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. G. jest właścicielem nieruchomości położonej w R., w województwie (...) przy ul. (...), stanowiącej działkę o nr (...) o powierzchni 3.433 m ² , dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...). W dziale III powyższej księgi znajdują się wpisy służebności gruntowych drogi koniecznej.

Nieruchomość zlokalizowana jest w południowo - wschodniej części gminy A., w bliskim sąsiedztwie granicy gminy z miastem Ł.. Działka znajduje się w obrębie drogi dojazdowej oznaczonej symbolem (...). Tereny przyległe do tej drogi dojazdowej przeznaczone są pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne. Działka jest niezabudowana, użytkowana jako droga wewnętrzna. Od strony północnej graniczy z pasem ul. (...), od strony wschodniej i zachodniej z nieruchomościami przeznaczonymi pod budowę mieszkaniową jednorodzinną. Działka zagospodarowana jest jako droga o nawierzchni z tłucznia i drobnych kamieni i stanowi drogę dojazdową do nieruchomości graniczących z nią od strony zachodniej. Wzdłuż granic zachodniej i wschodniej działka jest ogrodzona ogrodzeniami nieruchomości sąsiednich. Przez działkę wzdłuż granicy wschodniej przebiega linia elektroenergetyczna 15 Kv R. – A., jest to linia napowietrzna w układzie trójkątnym o rozstawie belki 2,20 m, wsparta w północnej części na słupowej stacji transformatorowej nr 4- (...) na słupach żelbetowym ŻN -12 o wymiarach 2,40 x 2,95 m, w części środkowo – północnej na słupie aowym ŻN – 12 o rozstawie 3,60 m o nr 4- (...) i w części środkowo-południowej i południowej na słupach podwójnych ŻN – 12. Ze słupa stacji transformatorowej wyprowadzone są 2 sieci napowietrzne niskiego napięcia i dwie linie kablowe nn.

Przedmiotowa linia energetyczna została wybudowana w 1982 r i w dniu 26 listopada 1982 roku została przekazana do eksploatacji zakładowi energetycznemu.

Usytuowania linii energetycznej na nieruchomości stanowiącej obecnie działkę powoda nie poprzedzało wydanie w tym zakresie decyzji administracyjnej, ani umowa z poprzednikami powoda.

Brak jest dokumentów wskazujących na podstawę, w oparciu o którą urządzenia pozwanego na nieruchomości wybudowano.

Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości w pasie linii elektroenergetycznej w okresie od września 2013 r. do czerwca 2016 r. wynosi 4.747 zł.

Poprzednikiem prawnym pozwanego był Zakład (...) w Ł., wchodzący zgodnie z zarządzeniem nr 3 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 3 stycznia 1972 roku, w skład (...) w W.. Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku utworzono z dniem 1 stycznia 1989 roku przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...). Przedsiębiorstwo to powstało wskutek podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Centralny O. Energetyczny w W.; nowoutworzonemu przedsiębiorstwu powierzono składniki mienia powstałego z podziału Centralnego O. Energetycznego w W.. Zarządzeniem nr 181/O./93 Ministra Przemysłu z dnia 9 lipca 1993 r. na podstawie art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 1 pkt 2 oraz art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 5 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa dokonano z dniem 12 lipca 1993 r. podziału Zakładu (...) w Ł. w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia do spółki akcyjnej (...) S.A. w W. i przekształcił przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. (...) S.A. w Ł. wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki Zakładu (...) w Ł., z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) S.A. w W. dotyczących mienia. Załącznik do w/w rozporządzenia stanowił wykaz składników majątkowych przekazywanych do (...) S.A., określenie szczegółowych granic przekazywanych składników majątkowych miał dokonać przekazujący z przyjmującym w protokole zdawczo-odbiorczym. Aktem notarialnym z dnia 12 lipca 1993 roku przekształcono Zakład (...) w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa.

W dniu 30 czerwca 2007 roku została zawarta umowa aportowego zbycia przedsiębiorstwa między Spółką (...) S.A, a (...) Sp. z o.o. w Ł.. Zgodnie z uchwałami podjętymi przez organy (...) i (...), wydzielenie prawne operatora systemu dystrybucyjnego ze strony (...) nastąpiło w formie wniesionego aportem przedsiębiorstwa (...) w rozumieniu art. 55 ¹ k.c., to jest zorganizowanie zespołu składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej związanej ze świadczeniem usług dystrybucji energii elektrycznej i wykonywaniem zadań operatora systemu dystrybucji, stanowiącego razem zorganizowaną cześć przedsiębiorstwa, która obejmuje również zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa – na pokrycie podwyższonego kapitału zakładowego (...). (...) spółka z o.o. w Ł. zmieniła nazwę na (...) spółka z o.o. w Ł.. Następcami prawnymi pozwanych są: w wypadku (...) S.A. – (...) S.A., zaś w przypadku (...) Sp. z o.o. – (...) S.A. Oddział Ł.-Miasto.

Pismem z dnia 27 sierpnia 2010 r. K. G. wystąpił z wnioskiem o zawezwanie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...) S.A. z siedzibą w Ł. do próby ugodowej, wnosząc o ugodowe załatwienie sporu o zapłatę na jego rzecz wynagrodzenia za korzystanie do dnia złożenia wniosku z – pasa nieruchomości położonej w R., gmina A. przy ul. (...), pasa nieruchomości położonej w R., gmina A. oznaczonej jako ulica (...) o łącznej powierzchni 44 a 97 m ² oznaczonych w rejestrze gruntów jako działki nr (...) dla których Sąd Rejonowy w Zgierzu V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą oznaczoną w repertorium KW nr (...); oraz wynagrodzenia za obniżenie wartości oznaczonej powyżej nieruchomości wnioskodawcy. Przedmiotowy wniosek został doręczony drugiej stronie w dniu 15 września 2010 r.

Wyrokiem z dnia 26 marca 2013 r., w sprawie I C 327/11, na skutek pozwu z dnia 30 grudnia 2010 r., Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi m.in. zasądził od pozwanego i (...) SA w R. solidarnie na rzecz powoda kwotę 2.556,13 zł z odsetkami od dnia 16 września 2010 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanych z nieruchomości powoda – między innymi ulicy (...) stanowiącej działkę nr (...) objętej KW nr (...), w okresie od grudnia 2000 r do grudnia 2006 r oraz od samego pozwanego - (...) Spółki Akcyjnej w L. kwotę 2.016,47 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 16 września 2010 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z tejże działki w okresie od lipca 2007 r. do grudnia 2010 r., oddalił powództwo w zakresie żądania zasądzenia kwoty 6.000 zł z tytułu obniżenia wartości nieruchomości i oddalił powództwo w pozostałej części w stosunku do (...) S.A. w R.. Zasądzając wynagrodzenie sąd uznał, że żaden z pozwanych nie wykazał by służyło mu skuteczne względem powoda prawo do korzystania z nieruchomości, w tym uznał niezasadność zarzutu zasiedzenia służebności.

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2015 r., w sprawie I C 1165/13, na skutek pozwu z dnia 30 sierpnia 2013 r., Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi m.in. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 9.534,50 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z przedmiotowej nieruchomości powoda za okres od stycznia do czerwca 2007 r. i od stycznia 2011 r. do sierpnia 2013 r., ponownie nie uznając by pozwanemu służyło skuteczne względem powoda prawo do korzystania z nieruchomości, w tym nie uznał zasadności zarzutu zasiedzenia służebności.

Pismem z dnia 22 czerwca 2016 r. powód wezwał pozwanego do dobrowolnej zapłaty świadczenia objętego pozwem wyznaczając termin do dnia 29 czerwca 2016 r.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo jest w przeważającej części zasadne.

Podstawą prawną dochodzonego przez powoda roszczenia jest art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c.

Pozwany nie udowodnił w tym postępowaniu, że łączył go, bądź poprzedniego właściciela spornych linii energetycznych z powodem jakikolwiek stosunek prawny usprawiedliwiający korzystanie z jego nieruchomości bez wynagrodzenia, nie była zawarta pomiędzy stronami żadna konsensualna umowa, ani też nie została wydana decyzja administracyjna, stanowiąca podstawę do korzystania z nieruchomości powoda.

Odnosząc się do podniesionego przez pozwanego zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu Sąd Rejonowy wskazał, że ciężar udowodnienia zasiedzenia służebności przesyłu ciążył na pozwanym zakładzie zgodnie z art. 6 k.c.

Zgodnie z art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. służebność przesyłu może zostać nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu przez przedsiębiorcę w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, z urządzenia służącego do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innego urządzenia podobnego, które wchodzi w skład przedsiębiorstwa, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z art. 305 ⁴ k.c. do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Termin „odpowiednio” wymaga niezbędnych modyfikacji wynikających z istoty i celu danej konstrukcji prawnej. Oznacza to, iż sąd uwzględnia przepisy dotyczące służebności gruntowych w takim zakresie, w jakim nie zostanie naruszona istota ograniczonego prawa rzeczowego jakim jest służebność przesyłu.

Treść hipotezy i dyspozycji art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. dla potrzeb oceny zasiedzenia służebności przesyłu przez pryzmat art. 305 ¹ § 1 k.c. wymaga zatem wyeliminowania pojęcia „trwałego i widocznego urządzenia”, gdyż stan prawny urządzeń przesyłowych został zdefiniowany w art. 49 § 1 k.c., co explicite wynika z art. 305 ¹ k.c., który reguluje instytucję służebności przesyłu, która może zostać ustanowiona w drodze umowy, oraz uwzględnienia treści art. 305 ¹ k.c. poprzez określenie zakresu korzystania ze służebności przesyłu. Stosownie do tego przepisu nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Zatem zgodnie z art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. służebność przesyłu może zostać nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu przez przedsiębiorcę w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, z urządzenia służącego do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innego urządzenia podobnego, które wchodzi w skład przedsiębiorstwa, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z art. 172 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. posiadanie służebności przesyłu prowadzi do jej nabycia przez zasiedzenie, jeżeli było to posiadanie zależne, wykonywane nieprzerwanie w złej wierze przez lat 30.

Nie budzi wątpliwości, iż zakład energetyczny jest przedsiębiorcą, który w oznaczonym zakresie korzysta z nieruchomości obciążonej, z urządzenia służącego do doprowadzania energii elektrycznej, które wchodzi w skład przedsiębiorstwa, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego tak poprzednicy prawni pozwanego, jak i sama (...) spółka z o.o. w Ł. są przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 55 ¹ k.c. W skład tych przedsiębiorstw w poszczególnych okresach wchodziło urządzenie energetyczne znajdujące się na nieruchomości powoda.

W świetle treści księgi wieczystej nie budzi wątpliwości, że K. G. jest właścicielem przedmiotowej nieruchomości, na której znajdują się przedmiotowe urządzenia energetyczne, zatem zarzut braku legitymacji czynnej jest niezasadny.

Z materiału dowodowego nie wynika by pozwany korzystał z służebności przesyłu przez wymagany do jej zasiedzenia okres 30 lat.

Zgodnie z art. 172 § 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. posiadanie służebności przesyłu prowadzi do jej nabycia przez zasiedzenie, jeżeli było wykonywane nieprzerwanie w dobrej wierze przez lat 20, zaś złej wierze przez lat 30.

Powód nie zakwestionował by ww. posiadanie nie nosiło cech posiadania nieprzerwanego, a dowód ten ciążył na nim zgodnie z art. 6 k.c., gdyż za nieprzerwanym posiadaniem przemawiają domniemania prawne korzystne na rzecz pozwanych.

Jak wynika jednak z okoliczności przyznanych przez samego pozwanego (dokumentacja /m.in. protokół jej odbioru/, zeznania świadka) sporna linia energetyczna została wybudowana dopiero w 1982 r., a zatem przyjmując datę wybudowania przedmiotowej linii za datę początkową - to i tak, przy złej wierze pozwanego (brak bowiem podstaw do innej oceny przedmiotowego stanu rzeczy), 30 letni termin wymagany tu do zasiedzenia upływał by dopiero w 2012 r., tymczasem już w 2010 r. powód wystąpił z żądaniem zapłaty stosownej należności za bezumowne korzystanie przez pozwanego i jego poprzedników ze spornej działki w ramach próby ugodowej, jak i dwukrotnie już wytoczył powództwo o nie za okresy poprzedzające przedmiotowe żądanie. W tym stanie rzeczy o zasiedzeniu nie może być mowy.

Nie zachodziły też żadne inne okoliczności, z których miałoby wynikać skuteczne względem powoda prawo pozwanego do korzystania z nieruchomości powoda w sposób bezpłatny.

Mając na względzie wskazane powyżej argumenty, a także treść opinii biegłego, Sąd Rejonowy uznał za uzasadnione roszczenie powoda za okres od września 2013 r. do czerwca 2016 r. w zakresie należności głównej w wysokości 4.747 zł. W pozostałym zakresie żądanie jako wygórowane oddalił.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek Sąd Rejonowy zważył, iż stosownie do przepisu art. 481 § 1 k.c., stanowiącego – zgodnie z dyspozycją art. 359 § 1 k.c. – formalne, ustawowe źródło odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Istotne jest więc ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. W tym zakresie uzasadnione było zasądzenie odsetek zgodnie z ogólną regułą art. 455 k.c., według którego świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Takie wezwanie nastąpiło pismem z dnia 22 czerwca 2016 r, w którym zakreślono termin do 29 czerwca 2016 r. Tym samym uzasadnione było zasądzenie odsetek od należności głównej z dniem już następnym. Uprawnione było zatem żądanie zasądzenia skapitalizowanych odsetek za okres od 30 czerwca 2016 r. do 27 lutego 2017 r. – które od zasądzonej kwoty wynosiły 220,31 zł, jak i dalszych odsetek od należności głównej od dnia wskazanego w pozwie tj. 28 lutego 2017 r.

Co do odsetek od odsetek, zgodnie z art. 482 k.c., mogły być one zasądzone dopiero od dnia wytoczenia o nie powództwa, tj. od 7 marca 2017 r. – żądanie zasądzenia odsetek od odsetek z datą wcześniejszą było nieuprawnione, a zatem podlegało oddaleniu.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. mając na uwadze fakt, iż zasądzona kwota w całości prawie odpowiadała wartości przedmiotu sporu, powód uległ w nieznacznej części.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z zastosowaniem w/w art. 100 zd. 2 k.p.c., obciążając nimi pozwanego, jako stronę przegrywającą.

Powyższy wyrok, w części uwzględniającej powództwo i rozstrzygającej o kosztach procesu, zaskarżył apelacją pozwany.

Skarżący zarzucił wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1) art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w związku z art. 175 k.c. i art. 292 k.c. przez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że wytoczenie przez właściciela nieruchomości powództwa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy oraz wystąpienie z zawezwaniem do próby ugodowej dotyczącym tego wynagrodzenia jest czynnością przerywającą bieg zasiedzenia;

2) art. 172 k.c. w związku z art. 292 k.c. i art. 305 k.c. przez ich niezastosowanie i nieprawidłowe uznanie, że nie doszło do nabycia przez pozwaną służebności przesyłu w drodze zasiedzenia;

3) art. 225 k.c. w związku z art. 224 § 2 k.c. oraz art. 7 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i nieuprawnione przyjęcie, że pozwana korzystała z nieruchomości powoda w okresie objętym powództwem bezprawnie, podczas, gdy pozwana posiadała tytuł prawny do korzystania z nieruchomości powoda wynikający ze służebności przesyłu.

Przy tak sformułowanych zarzutach skarżący wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości

2) zmianę rozstrzygnięcia Sądu I instancji w zakresie kosztów sądowych przez obciążenie tymi kosztami powoda w całości;

3) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wobec faktu, że sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie wyroku zawierać będzie jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Stan faktyczny sprawy ustalony przez Sąd Rejonowy był bezsporny, zarzuty stawiane zaś w apelacji dotyczą jedynie sfery prawa materialnego.

Podstawą uwzględnienia powództwa była ocena prawna dokonana przez Sąd Rejonowy a sprowadzająca się do oceny, że pozwanemu nie służy wobec powoda żadne skuteczne prawo do korzystania z nieruchomości powoda.

Pozwany wskazywał, że swoje prawo do korzystania z przedmiotowej nieruchomości wywodzi z faktu, iż doszło do nabycia przez pozwaną służebności przesyłu w drodze zasiedzenia.

Sąd Rejonowy ustalił, że sporna linia energetyczna została wybudowana w 1982 r., a jej posiadanie przez pozwanego miało charakter nieprzerwany. Biorąc pod uwagę złą wiarę pozwanego 30 - letni termin wymagany do zasiedzenia upływał by w 2012 roku. Do zasiedzenia służebności przesyłu zdaniem Sądu Rejonowego jednak nie doszło, gdyż w 2010 r. powód wystąpił z żądaniem zapłaty stosownej należności za bezumowne korzystanie przez pozwanego i jego poprzedników ze spornej działki w ramach próby ugodowej, jak i dwukrotnie już wytoczył powództwo o nie za okresy poprzedzające przedmiotowe żądanie, co w ocenie Sądu Rejonowego przerwało bieg zasiedzenia służebności.

Powyższy pogląd Sądu Rejonowego nie zasługuje na aprobatę.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone zostało stanowisko o możliwości - co do zasady - wystąpienia właściciela nieruchomości przeciwko przedsiębiorstwu przesyłowemu, jako posiadaczowi służebności przesyłu (przed dniem 3 sierpnia 2008 r. - służebności odpowiadającej treścią tej służebności), z roszczeniem o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości w zakresie potrzebnym do wykonywania służebności (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2002 r., III CZP 64/02, i z dnia 13 lutego 2014 r., V CSK 167/13, oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005 r., III CZP 29/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 64, z dnia 8 września 2011 r., III CZP 43/11, OSNC 2012, nr 2, poz. 18 i z dnia 24 lipca 2013 r., III CZP 36/13, OSNC 2014, nr 3, poz. 24; odmiennie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2007 r., II CSK 457/06, oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2011 r., III CZP 7/11, OSP 2012, nr 10, poz. 93). Uznano także w orzecznictwie i w doktrynie, że roszczenie takie jest niezależne od wytoczenia powództwa windykacyjnego lub negatoryjnego (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 r., III CZP 21/02, OSNC 2002, nr 12, poz. 149 i z dnia 24 lipca 2013 r., III CZP 36/13, OSNC 2014, nr 3, poz. 24 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2010 r., IV CSK 76/10, OSNC 2011, nr 4, poz. 46 i z dnia 18 kwietnia 2013 r., II CSK 504/12). Dominujące jest również stanowisko, że przed zmianami dokonanymi w kodeksie cywilnym od dnia 3 sierpnia 2008 r. możliwe było zasiedzenie służebności gruntowej obejmującej uprawnienie do korzystania z urządzeń określonych w art. 49 k.c., a obecnie urządzeń przesyłowych - przy czym chodziło o służebność gruntową zbliżoną tak bardzo do służebności przesyłu, że nie było dla niej potrzebne wskazanie nieruchomości władnącej (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r., I CSK 11/05, Biul. SN 2006, nr 5, s. 11 oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, Biul. SN 2008, nr 10, s. 8, z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13, OSNC 2013, nr 12, poz. 139 i z dnia 27 czerwca 2013 r., III CZP 31/13, OSNC 2014, nr 2, poz. 11, oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08, OSNC 2010, nr 1, poz. 15, a także uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014 r., III CZP 87/13, OSNC 2014, nr 7-8, poz. 68).

Przed wejściem w życie przepisu art. 305 ² k.c. przyjmowano, że wobec braku racjonalności we wnoszeniu roszczeń petytoryjnych przez właściciela nieruchomości, roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu stało się jedynym środkiem ochrony dla właściciela, a jego aktywność zmierzała do ukształtowania stosunku prawnego między nim a posiadaczem służebności, przez co nie można było dalej mówić o samoistności, samodzielności i nieodpłatności korzystania przez posiadacza urządzeń przesyłowych z nieruchomości.

Powyższy pogląd nie może być podtrzymywany po wejściu w życie art. 305 ² k.c., umożliwiającego właścicielowi nieruchomości żądanie ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem. W takiej sytuacji, dopiero złożenie odpowiedniego wniosku przerywa bieg terminu zasiedzenia, czego nie może spowodować wytoczenie powództwa o wynagrodzenie, oddzielone od domagania się ustanowienia służebności (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2011 r., III CZP 124/10, OSNC 2011, nr 9, poz. 99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2013 r., V CSK 320/12, i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 88/13). Aktualności nabiera zatem twierdzenie, że sprawa o zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu nie jest sporem o własność pomiędzy właścicielem a posiadaczem służebności. Tak więc nawet szeroka interpretacja art. 123 § 1 pkt 1 w związku z art. 175 k.c. nie daje obecnie podstawy do twierdzenia, że wytoczenie powództwa o wynagrodzenie skutkuje przerwaniem biegu terminu zasiedzenia służebności.

W realiach niniejszej sprawy zarówno wystąpienie przez powoda z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, jak i pozwami o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości miały miejsce wtedy, gdy mógł już on wystąpić z wnioskiem na podstawie art. 305 k.c.. Nie negując zasadności szerokiego rozumienia art. 123 § 1 pkt 1 k.c. wskazać należy, że dla przerwania biegu zasiedzenia konieczne jest podjęcie przed sądem czynności zmierzającej i zdolnej bezpośrednio do ukształtowania stosunków prawnorzeczowych na nieruchomości między jej właścicielem a posiadaczem służebności, w tym zmierzającej do pozbawienia posiadania albo zmiany jego charakteru. Do takiego celu nie zmierza ani nie jest w stanie tego celu osiągnąć powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, niezmieniającego niczego w stosunkach prawnorzeczowych dotyczących nieruchomości. Nie prowadzi ono także ani do nawiązania stosunku obligacyjnego w postaci umowy o korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu, ani do zmiany charakteru posiadania służebności. W efekcie powództwo takie nie prowadzi do ukształtowania stosunku prawnego między właścicielem nieruchomości a posiadaczem służebności, a tym samym nie niweczy samoistnego, samodzielnego i nieodpłatnego charakteru korzystania z nieruchomości.

Przepisy o zasiedzeniu - rzeczy i służebności - oraz przepisy o przedawnieniu roszczeń majątkowych, do których odwołują się przepisy o zasiedzeniu, zwłaszcza w kwestii biegu zasiedzenia (art. 175 k.c.), wywodzą się z instytucji tzw. dawności. Jest ona pod różnymi postaciami obecna w obowiązujących systemach prawnych z tego względu, że tylko za postulat można uważać strzeżenie przez wszystkie podmioty prawa swoich interesów oraz brak potrzeby porządkowania stosunków prawnych, zwłaszcza w celu osiągnięcia stabilności i pewności stanu prawnego. Z tego względu niewystarczający jest argument wspierający tezę o przerwaniu biegu terminu zasiedzenia w razie wniesienia powództwa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w granicach służebności przesyłu, unormowanej w art. 305 ¹ i nast. k.c., akcentujący potrzebę uniknięcia sytuacji, w której osoba dochodząca takiego wynagrodzenia od posiadacza służebności zostałaby zaskoczona wygaśnięciem tego roszczenia wskutek zasiedzenia służebności. Okoliczności faktyczne i czas niezbędny do zasiedzenia przeczą temu, a w orzecznictwie umacnia się stanowisko, że osobie, która wskutek zasiedzenia utraciła własność rzeczy nie przysługuje wobec posiadacza roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za okres korzystania z rzeczy bez tytułu prawnego przed zasiedzeniem (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2011 r., III CZP 7/11 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 258/11; z dnia 10 lipca 2013 r., V CSK 320/12; z dnia 19 września 2013 r., I CSK 700/12, i z dnia 12 lutego 2014 r., IV CNP 28/13, Biul. SN 2014, nr 5, s. 13).

Przepis art. 123 § 1 pkt 1 k.c. obejmuje powszechnie i jednolicie rozumianą „czynność przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia prawa”. Tradycyjnie ujmując, czynność taka musi zmierzać do wyzucia posiadacza z władania rzeczą w zakresie prowadzącym do zasiedzenia. W wypadku posiadania służebności „dochodzenie prawa” przez właściciela nieruchomości może również prowadzić do uzyskania pełnego władztwa nad rzeczą bez dalszego wykonywania służebności (przez roszczenie windykacyjne lub negatoryjne), ale częściej jest to usuwanie niezgodności między stanem faktycznym a stanem prawnym przez ustanowienie służebności przesyłu.

Skuteczne dochodzenie prawa przez właściciela prowadzi do zakwestionowania posiadania mogącego doprowadzić do zasiedzenia służebności. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem prowadzi do pozbawienia posiadania, a więc stanowi przesłankę przerwania biegu terminu zasiedzenia. Ustanowienie służebność przesyłu nie powoduje pozbawienia posiadania, lecz zmienia jego charakter na mający podstawę prawną (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2011 r., III CZP 124/10 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 88/13). W takiej sytuacji dochodzi tylko do przerwy biegu zasiedzenia; bieg ten traci ciągłość i ustaje, a posiadanie uzyskuje podstawę prawną, natomiast jego zakres wynika z relacji między właścicielem nieruchomości a uprawnionym do władania nieruchomością w zakresie potrzebnym do wykonywania służebności. Wniesienie przez właściciela nieruchomości powództwa o zapłatę wynagrodzenia powoduje jedynie zmianę dobrej wiary posiadania służebności w złą wiarę. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2011 r., III CZP 124/10 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 88/13).

Należy zatem stwierdzić, że czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia prawa w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 w związku z art. 292 i 175 k.c. jest każde zachowanie właściciela nieruchomości przed właściwym organem, zmierzające bezpośrednio do uregulowania stosunków prawnorzeczowych wykonywanej służebności lub do zaniechania wykonywania tej służebności. Nie odpowiada temu samo wystąpienie o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności odpowiadającej służebności przesyłu, gdyż ani to roszczenie, ani jego realizacja nie zmienia relacji prawnorzeczowych właściciela z posiadaczem służebności, zwłaszcza że właściciel może nie żądać ustanowienia służebności, lecz wyłącznie wynagrodzenia na podstawie stosunku obligacyjnego (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2014 r., V CSK 167/13).

Powyższy wywód jest w pełni zgodny z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 26 listopada 2014 roku, III CZP 45/14.

Przenosząc poczynione uwagi na grunt przedmiotowej sprawy wskazać trzeba, że działania powoda w postaci wystąpienia z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej jak i wniesienie pozwów z żądaniem zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie doprowadziły do przerwania biegu terminu zasiedzenia służebności przesyłu na rzecz pozwanego. Tym samym pozwany nabył taką służebność w roku 2012 i od tej pory służy mu skuteczna prawnie podstawa korzystania z nieruchomości.

Powyższe skutkuje bezzasadnością roszczenia powoda i prowadzić musi do oddalenia powództwa.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c..

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł z mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. obciążając nimi powoda jako stronę przegrywającą, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy.

Na zasądzoną z tego tytułu sumę złożyły się kwoty: 249 złotych opłata uiszczona przez pozwanego od apelacji oraz 450 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu apelacyjnym.

Wysokość kosztów zastępstwa procesowego ustalono na podstawie przepisów § 2 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (tekst jedn. Dz. U. z 2018 roku, poz. 265).

Biorąc pod uwagę stopień zawiłości sprawy oraz nakład pracy pełnomocnika pozwanego i jego wkład pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności fakt, iż postępowanie apelacyjne zakończyło się na pierwszym terminie rozprawy, zaś w jego toku nie było prowadzone postępowanie dowodowe, brak było podstaw do ustalenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego w wysokości innej niż minimalne, przewidziane przepisami wyżej wskazanego rozporządzenia.