Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2019 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I C 610/19, z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przeciwko S. S. o zapłatę Sąd Rejonowy w Łowiczu:

1.  zasądził od pozwanego S. S. na rzecz powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 9440, 86 zł wraz:

a.  z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 8819, 80 zł (osiem tysięcy osiemset dziewiętnaście 80/100) od dnia 7 marca 2019 roku do dnia zapłaty;

b.  z ustawowymi odsetkami płatnymi za opóźnienie od kwoty 621,06 (sześćset dwadzieścia jeden 06/100) złotych od dnia 19 marca 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądził od pozwanego S. S. na rzecz powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 119 zł złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W swej apelacji, pozwany zaskarżył wyrok w całości, oraz podniósł zarzuty naruszenia:

1.  naruszenie art. 212, 232, 227, 217 k.p.c. i 6 oraz 58, 353 § 1 , 385 § 1 k.c., jednocześnie zgłaszając zastrzeżenie do protokołu na oddalenie wszystkich wniosków dowodowych pozwanego, podczas gdy miały one podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,

2.  naruszenie prawa procesowego mogące mieć wpływ na wynik sprawy, tj. art. 232 w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że powód wywiązał się z obowiązku udowodnienia faktów z których wywodzi skutki prawne postaci w istnienia zadłużenia pozwanego wobec powoda z umowy kredytu, podczas gdy przedłożony celem udowodnienia powyższego materiał dowodowy nie daje do tego podstaw, w szczególności w okolicznościach nie udowodnienia przez powoda, że wypłacił pozwanemu kwotę pożyczki oraz opierając się na wyciągu z ksiąg banku w okolicznościach gdy ten dokument stanowi jedynie oświadczenie powoda nie mające znaczenia dla sprawy i to właśnie powód powinien wykazać okoliczności na których oparł pozew,

3.  naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 212 § 1 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności sprawy polegające na zaniechaniu wyjaśnienia poszczególnych części składowych przedmiotowej pożyczki i wysokości tych składników,

4.  naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 232 k.p.c. poprzez uznanie, że strona powodowa w sposób wystarczający udowodniła swoje twierdzenia w zakresie zasadności naliczenia pozwanemu opłat i kosztów związanych z udzieleniem pożyczki,

5.  naruszenie prawa materialnego mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 385 1 § 1 k.c. poprzez nieuwzględnienie klauzul niedozwolonych w umowie pożyczki zarówno na zarzut pozwanego, jak i z urzędu, a w konsekwencji nie uznanie ich przez Sąd jako klauzule abuzywne i niewiążące pozwanego.

W świetle przedstawionych zarzutów skarżący wniósł o rozpoznanie sprawy na rozprawie oraz o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. Skarżący wniósł również o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, a ponadto o zwolnienie pozwanego od kosztów sądowych od niniejszej apelacji, gdyż pozwany nie jest w stanie ich uiścić.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, oraz o przeprowadzenie rozprawy, także pod nieobecność pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Ustalenia faktyczne Sądu I instancji, w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy, są prawidłowe i znajdują odzwierciedlenie z zgromadzonych dowodach, zatem sąd odwoławczy przyjmuje je za swoje i czyni podstawą własnego rozstrzygnięcia.

Strona apelująca w ramach zarzutów środka zaskarżenia, odwoływała się zarówno do zarzutów prawa materialnego jak i prawa procesowego. Należyte rozpoznanie apelacji wymaga odniesienia się w pierwszej kolejności do zarzutów wywodzonych z przepisów prawa procesowego. Jest bowiem zrozumiałe, że oceny zasadności zarzutów naruszenia prawa materialnego można dokonać dopiero wówczas, gdy stan faktyczny sprawy stanowiący podstawę rozstrzygnięcia, został prawidłowo ustalony (vide przykładowo: uzasadnienie wyroku SN z 18 kwietnia 2007 r. V CSK 55/07, OSNC-ZD 2008, z. 1, poz. 24; teza z uzasadnienia wyroku SN z 20 kwietnia 2004 r. V CK 92/04, Lex 194083).

Pozwany zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 212, 232, 227, 217 k.p.c. i 6 oraz 58, 353 § 1, 385 § 1 k.c. w związku z oddaleniem jego wszystkich wniosków dowodowych. Zgodnie z art. 162 k.p.c. "strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy". Nie ulega wątpliwości, że obowiązek zgłoszenia zastrzeżeń do czynności sądu w trybie przewidzianym w art. 162 k.p.c. obejmuje m.in. postanowienia w przedmiocie przeprowadzenia dowodu (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2012 r. VI ACa 1188/11, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r. III CZP 55/05, OSNC z 2006 nr 9 poz.14). Niezgłoszenie zastrzeżenia do protokołu rozprawy uniemożliwia skuteczne powoływanie się w apelacji na zarzuty związane z uchybieniem przepisom postępowania. W niniejszej sprawie pozwany w toku postępowania I - instancyjnego ani razu nie zgłosił zastrzeżenia w przedmiocie przeprowadzenia wnioskowanych dowodów i nie zażądał jego zaprotokołowania. W konsekwencji jego uprawnienie na powołanie się na to uchybienie w apelacji wygasło.

Chybiony okazał się zarzut naruszenia art. 232 w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. Powód wywiązał się z obowiązku udowodnienia faktów z których wywodzi skutki prawne postaci w istnienia zadłużenia pozwanego wobec powoda z umowy kredytu, W szczególności powód udowodnił, że wypłacił pozwanemu kwotę pożyczki przedstawiając wyciąg z ksiąg banku. W opinii Sądu Okręgowego Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że pozwany otrzymał od powoda środki z tytułu zawartej umowy kredytu. Okoliczność ta została udowodniona przez powoda przedłożonymi dowodami w postaci dokumentów: umowy kredytu, wezwania do zapłaty przed wypowiedzeniem wraz z dowodem nadania, wyciągu z ksiąg banku, szczegółowego rozliczenia kredytu. Nie bez znaczenia jest fakt, iż pozwany kredytobiorca po zaciągnięciu kredytu dokonywał spłat, co wynika z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. W przypadku gdyby pozwany nie otrzymał środków z kredytu, wówczas kwestionowałby tę okoliczność tuż po zawarciu kredytu, a nie po upływie kilku lat od daty jego zawarcia. Nie sposób więc przyjąć, że pozwany spłacał kredyt pomimo braku jego wypłaty. Pozwany natomiast nie przedłożył Sądowi Rejonowemu żadnych dowodów potwierdzających, że spłacił zadłużenie w całej wysokości, czy też że posiada zadłużenie w niższej wysokości aniżeli dochodzone przez powoda.

Niezasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 212 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. W opinii Sądu Okręgowego Sąd I instancji wyjaśnił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności sprawy, w tym również dokonał analizy składników przedmiotowej pożyczki i ich wysokości na podstawie załączonej przez powoda umowy kredytu, w której wyraźnie wskazane zostały kwoty, oraz to co składa się na poszczególne składniki umowy kredytu, tj.: wysokość oprocentowania odsetek umownych, oprocentowanie odsetek karnych, wysokość opłat i prowizji. Sąd Rejonowy szczegółowo odniósł się do tej kwestii w uzasadnieniu skarżonego wyroku.

Również zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. należy określić jako bezzasadny. W ocenie Sądu Odwoławczego Sąd I instancji prawidłowo ustalił na podstawie zebranego materiału, w szczególności wymienionych już wyżej dowodów z dokumentów przedstawionych przez powoda, że wszelkie opłaty jakie zostały przez strony ustalone nie przekraczały odsetek maksymalnych i nie zmierzały do obejścia przepisów prawa.

Zgodnie z art. 353 k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Pożyczkodawca udzielił pozwanemu kwoty 11.080,74 zł., a pozwany zobowiązał się do zwrotu łącznej kwoty 14.591,84 zł, na którą złożyły się: udzielona pozwanemu kwota kapitału - 8.565,41 zł, prowizja - 1.850,49 zł, składki ubezpieczeniowe z tytułu ubezpieczenia na wypadek zgonu pożyczkobiorcy- 664,84 zł oraz odsetki od kapitału pożyczki wynoszące 3.511,10 zł. Oprocentowanie pożyczki zostało przez strony ustalone na 9,45 % w skali roku, zaś rzeczywista roczna stopa oprocentowania kredytu wyniosła 21,1%. Pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo do naliczania odsetek karnych od niespłacanego terminowo kapitału pożyczki, które wynosiły 14% w stosunku rocznym.

Należy wskazać, że umowa pożyczki jest umową odpłatną, zaś zwyczajową formą wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału są odsetki, ewentualnie także inne opłaty (np. prowizja). Oczywiście wysokość tych opłat nie może być dowolna. W sytuacji gdy są one rażąco wygórowane, można uznać postanowienia umowy je kształtujące, za niezgodne z zasadami współżycia społecznego lub też za zmierzające do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i przez to nieważne. Czynności prawne bowiem (w tym także i umowy) podlegają ocenie pod kątem zgodności z zasadami współżycia społecznego i zgodności z prawem. Zgodnie zaś z art. 58 § l k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest także czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Należy podkreślić, że za naruszenie zasad współżycia społecznego należy rozumieć zawarcie umowy sprzecznej z uczciwością i rzetelnością kupiecką lub takiej, która kształtować będzie wzajemne stosunki między stronami w sposób ewidentnie urągający słuszności.

W ocenie Sądu Okręgowego, pozwany nie udowodnił, że kwestionowane postanowienia umowy, zmierzają do obejścia prawa czy też naruszają reguły uczciwości kontraktowej. Podkreślić należy, że zaciągnięcie pożyczki było świadomą i suwerenną decyzją pozwanego, który zaakceptował prezentowane mu warunki.

Art. 385 1 § 1 k.c. stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Analiza poszczególnych postanowień przedmiotowej umowy pożyczki przez pryzmat art. 385 1 § 1 k.c. prowadzi do wniosku, iż żadne z postanowień umownych dotyczące prowizji bankowej oraz ubezpieczenia nie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami ani też nie naruszają interesów konsumenta. Jak prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy, pozaodsetkowe koszty kredytu nie przekraczały kwoty otrzymanych przez pozwanego środków, a zatem koszty te nie przekraczają limitów wskazanych w ustawie. Z tego względu zarzuty dotyczące wygórowania kosztów ubezpieczenia, prowizji, czy nie ekwiwalentności świadczeń należało uznać za bezzasadne. Powyższe postanowienia umowy nie są abuzywne i wiążą pozwanego.

Podzielając w całości ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd Rejonowy, jak i wywiedzioną ocenę prawną żądania powoda, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie artykułu 385 k.p.c.