Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 5 lipca 2021 roku R. S. wniósł o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości gruntowej położonej w G., powiat (...), województwo (...), przy ul. (...), oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), w obrębie ewidencyjnym (...), o obszarze 0,0517 ha, dla której zgodnie ze złożonym oświadczeniem nie była prowadzona księga wieczysta, ani zbiór dokumentów, a była objęta księgą dawną (...) nr 191 nr daj. 16 Oraz dokonanie w dziale II nowo założonej księgi wieczystej wpisu prawa współwłasności na rzecz:

-

R. S. - w udziale 1/2 części;

-

K. P. - w udziale 1/4 części;

-

K. W. - w udziale 1|/12 części;

-

J. O. (1) - w udziale 1/12 czyści;

-

P. W. - w udziale 1/12 części

Do wniosku załączono: |

1.  wypis z rejestru gruntów wraz z wyrysem z mapy ewidencyjnej wydany przez Starostę (...) w dniu 24 czerwca 2021 roku, numer kancelaryjny: GK. (...). (...).2021.KP wydany dla działki ewidencyjnej oznaczonej numerem (...), w obrębie ewidencyjnym (...) przy ul. (...), o obszarze 0,0517 ha;

2.  poświadczoną kopię aktu notarialnego sporządzonego przez J. K.

- notariusza w Ł. - Repertorium nr 934 - dokumentującego umowę z 15 kwietnia 1931r. (wydaną przez Archiwum Państwowe w Ł. w dniu 12 lipca 1994r. ), |

3.  wypis aktu notarialnego Rep.A nr 326 sporządzonego przez dr K. S. – notariusz przy Wydziale Hipotecznym Sądu Okręgowego w Łodzi, dokumentującego umowę z dnia 19 kwietnia 1946 roku;

4.  odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Zgierzu wydanego w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po J. S.|i F. S., sygn. akt: I Ns 409/94;

5.  odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli wydanego w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po J. P. (1), sygn. akt: I Ns 654/17;

6.  odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Zgierzu wydanego w sprawie o stwierdzenie

nabycia spadku po J. P. (2) i J. P. (3), sygn. akt: I Ns 1404/08;

7.  wypis aktu poświadczenia dziedziczenia po D. W. sporządzonego przez J. F. - notariusza w G. - Rep. A nr 6308/2010;

8.  wypis aktu poświadczenia dziedziczenia po W. W. (1) sporządzonego przez A. S. - notariusza w G. - Rep. A nr 478/2016;

9.  pismo wnioskodawcy z dnia 5 lipca 2121 r.

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2022 roku referendarz sądowy oddalił powyższy wniosek. W uzasadnieniu postanowienia wskazano m.in., że wnioskodawca wykazał prawo współwłasności wymienionych we wniosku osób jedynie co do udziału w ½ części wprawie własności przedmiotowej nieruchomości, co uzasadniało oddalenie wniosku. Skargę na powyższe orzeczenie złożył wnioskodawca zarzucając naruszenie art.233 k.p.c., art.626 ⁹ k.p.c. oraz art.626 ⁸§ 2. k.p.c.. W ocenie wnioskodawcy nabycie przez pierwotną właścicielkę prawa własności działki obecnie oznaczonej numerem 150 jest dostatecznie wykazane na podstawie złożonych dokumentów.

Postanowieniem z dnia 6 marca 2023r. Sąd Rejonowy w Zgierzu oddalił wniosek oraz ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na następujących ustaleniach stanu faktycznego :

W dniu 15 kwietnia 1931 r. S. G. sprzedała J. P. (1), nabytą przez siebie na zasadzie aktu zeznanego przed J. K. - w dniu 18 lutego 1929 r. - Rep. 657 - niepodzielną połowę placu pochodzącego z części dóbr ziemskich (...), powiatu (...), oznaczonego na planie i rejestrze pomiarowym, załączonym do księgi wieczystej wymienionych dóbr pod nr 191-16,zawierającego przestrzeni około 3000 łokci kwadratowych. J. P. (1) sprzedała następnie J. P. (4) i F. S. w równych między nimi częściach niepodzielną połowę wyżej opisanej niepodzielnej połowy placu położonego w G. przy ulicy (...) w dniu 19 kwietnia 1946 roku pozostawiając jako spadkobiercę testamentowego syna - J. P. (2).

Spadek po J. P. (2), zmarłym w dniu 26 marca 2001 roku, na podstawie ustawy nabyli: żona J. P. (3) oraz dzieci: K. P. i D. W., zaś spadek po J. P. (3) zmarłej w dniu 17 października 2008 roku w G. nabyły dzieci: K. P. i D. W. po 1/2 części. Spadek po D. W. zmarłej 10 października 2010 roku w G. nabyli z mocy ustawy mąż W. W. (1) oraz dzieci : J. W., K. W. i P. W. po ¼ części spadku każde z nich. W. W. (1) zmarł w dniu 16 grudnia 2014 roku, zaś spadek po nim nabyły dzieci: J. O. (2) (z domu W.), K. W. i P. W. po 1/3części spadku każde z nich. J. S. zmarła w dniu 7 (listopada 1987 roku w Ł., zaś spadek po niej nabył mąż F. S. i syn R. S. po 1/2 części każdy z nich. Spadek po F. S. nabył w całości syn - R. S..

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji wywiódł, że jak stanowi art. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2019 r. poz. 2204 z późn. zm.), księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości.

Założenie księgi wieczystej może nastąpić tylko wówczas, gdy prawo własności tego, kto ma być wpisane w zakładanej księdze wieczystej jako właściciel, zostało dostatecznie wykazane. W postępowaniu wieczystoksięgowym wykazanie prawa własności jest dopuszczalne wyłącznie przez złożenie dokumentów stwierdzających nabycie własności konkretnej nieruchomości, sporządzonych w odpowiednej, przewidzianej przez prawo formie (art. 31 ustawy o księgach wieczystych i hipotece).

Zgodnie z § 106 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz. U. poz. 312 z późn. zm.) do wniosku o założenie księgi wieczystej dołącza się dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości.

Zdaniem Sądu I instancji, wnioskodawca nie wykazał tytułu prawnego do nieruchomości objętej wnioskiem, a tym samym brak było podstaw do dokonania wpisu zgodnego z wnioskiem, co skutkowało oddaleniem wniosku o założenie księgi wieczystej oraz wpis prawa własności ( art. 626 ⁹ k.p.c.).

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył wnioskodawca.

Skarżący zarzucił rozstrzygnięciu:

1.obrazę prawa materialnego, tj.

a. art. 26 ust.1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie przy rozpoznaniu wniosku o wpis danych zawartych w wypisie z ewidencji gruntów i wyrysie z mapy ewidencyjnej,

b. art. 35 w zw. z art. 1 ust.1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przez oddalenie wniosku o założenie księgi wieczystej, w sytuacji gdy w przypadku braku księgi właściciel nieruchomości obciąża prawny obowiązek złożenia wniosku o jej założenie i ujawnienie w niej przysługującego jej prawa,

c. art. 65 § 2 k.c. poprzez nieuwzględnienie woli stron aktu notarialnego nr 934 z dnia 15 kwietnia 1931r., w sytuacji gdy z treści aktu notarialnego oraz ze sposobu użytkowania nieruchomości wynika wprost, że wolą i zgodnym zamiarem stron była sprzedaż fizyczna połowy działki nr (...) jako odrębnej nieruchomości, na co wskazują również sformułowania zawarte w akcie:” sprzedaje współstawającej J. P. (1) na pełną jej własność, „połowa placu” „połowa nieruchomości”;

d.§ 107 ust. 1 i 2 rozporządzenai Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016r. w zakresie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym przez błędną wykładnię, polegająca na przyjęciu i uznaniu, że przedłożone przez wnioskodawcę dokumenty nie uzasadniają założenia księgi wieczystej;

2.naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a. art. 628 ⁸ § 2 k.p.c. w zw. z § 109 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego (...). w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym, poprzez zbadanie jedynie treści i formy wniosku oraz dołączonych do niego dokumentów, podczas gdy w postępowaniu tym sąd jest zobowiązany wziąć pod uwagę z urzędu również zbiory dokumentów, dokumenty należące do zaginionej lub zniszczonej dotychczasowej księgi nieczystej oraz zachowane części takiej księgi , a także dane z ewidencji gruntów i budynków;

b. art. 626 ⁹ k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o wpis w księdze wieczystej pomimo nieistnienia przeszkód do jego dokonania ,

c. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez sąd oceny dowodów w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, polegającej na ustaleniu, że zgodnym zamiarem stron aktu notarialnego nr 934 z dnia 15 kwietnia 1931 roku było dokonanie sprzedaży udziału we współwłasności nieruchomości, oznaczonej jako działka gruntu nr (...) w sytuacji gdy w akcie tym wprost zostało użyte sformułowanie, że S. G. sprzedaje J. P. (5) połowę nieruchomości na pełną jej własność oraz gdy zarówno z przedłożonych dokumentów jak i sposobu użytkowania działek oznaczonych obecnie nr 149 i 150 wynika jednoznacznie, że zamiarem stron był podział działki na dwie niezależne nieruchomości .

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie wniosku o założenie księgi wieczystej jak również dokonanie w niej wpisów w prawa własności zgodnie z wnioskiem.

Nadto, skarżący niósł o dopuszczenie dowodu :

1. z mapy dla celów prawnych z dnia 10 sierpnia 2016r., sporządzoną przez geodetę W. P. dla działki nr (...), objętej księga hipoteczną 136 ”D. O.” na okoliczność sposobu zabudowy działek (...) , lokalizacji studni i przebiegu garnicymiedzy działkami;

2.z aktu notarialnego Rep. A nr 156 za 1937 r., sporządzanego w dniu 25 października 1937 r. przed notariuszem K. L., na okoliczność woli stron tejże umowy co do przekazania na wyłączną własność obdarowanemu połowy placu stanowiącego działkę oznaczoną numerem (...) z wyłączeniem innych osób, tj. faktu, że akt ten obejmował połowę działki , nie zaś udział we współwłasności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Wbrew zarzutom podniesionym w apelacji, Sąd I instancji nie naruszył zarówno przepisów prawa materialnego jak i procedury cywilnej, regulującej postępowanie wieczystoksięgowe.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 381 k.p.c. w zw. art. 13 § 2 k.p.c. pominął wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji jako spóźnione, gdyż tego rodzaju dowody skarżący mógł złożyć w toku postępowania przed sądem I instancji.

Kognicja sądu wieczystoksięgowego została opisana dyspozycją art.626 ⁸ § 2 k.p.c., zgodnie z którym, rozpoznając wniosek o wpis sąd bada jedynie treść wniosku, załączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Kognicja ta jest wąsko zakreślona w stosunku do postępowania nieprocesowego. Sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym nie rozstrzyga sporów i nie przeprowadza postępowania dowodowego na okoliczność sposobu użytkowania nieruchomości objętych wnioskiem, jak również nieruchomości sąsiednich – tego rodzaju zagadnienia są poza kognicją sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym. Tym samym zarzut naruszenia art. 65 k.c. jest całkowicie bezzasadny.

Stosownie do § 106 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz. U. poz. 312 z późn. zm.), do wniosku o założenie księgi wieczystej dołącza się dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości.

Z tego zapisu wynika jednoznacznie, że do wniosku o założenie księgi wieczystej wnioskodawca winien załączyć dokumenty stanowiące podstawę nabycia prawa własności nieruchomości objętej wnioskiem. Tego wymogu nie spełniają dokumenty stwierdzające nabycie jedynie udziału w prawie walności nieruchomości objętej wnioskiem.

Powołana przez skarżącego regulacja zawarta w § 109 przedmiotowego rozporządzenia dotyczy zbirów dokumentów, bądź też dokumentów należących do zaginionej lub zniszczonej księgi wieczystej, która była prowadzona dla nieruchomości. Skarżący nie precyzuje jakie dokumenty opisane dyspozycją tego przepisu sąd winien wziąć pod uwagę z urzędu w przedmiotowej sprawie. Tym samym zarzut ten jest całkowicie bezzasadny.

W niniejszej sprawie, jak trafnie zauważył Sąd I instancji, skarżący swoje prawo własności oraz prawa wskazanych we wniosku współwłaścicieli do działki nr (...) położonej w G. wywodzi od pierwotnej właścicielki - J. P. (1). J. P. (6) umową z dnia 15 kwietnia 1931 roku nabyła jedynie udział wynoszący1/2 część w prawie własności opisanej w tym dokumencie nieruchomości. Rację ma Sąd I instancji, że tak należy rozumieć użyte w akcie notarialnym sformułowanie „niepodzielna połowa”' odpowiadające dzisiejszemu udziałowi we współwłasności w 1/2 części. Gdyby przedmiotem tej umowy była fizycznie wydzielona połowa nieruchomości, zostałyby określone jej granice przez wskazanie choćby tego, czy przedmiotem transakcji jest prawa bądź lewa, ewentualnie wschodnia czy zachodnia albo północna czy południowa połowa nieruchomości. Takich określeń w umowie z dnia 15 kwietnia 1931 roku nie ma, mowa jest jedynie o „niepodzielnej połowie”, czyli udziale we współwłasności. W tym stanie rzeczy, w istocie J. P. (1) umową z dnia 15 kwietnia 1931 roku nie nabyła działki o obszarze około 1500 łokci kwadratowych - jak to rozumie wnioskodawca, lecz udział wynoszący ½ części w prawie własności nieruchomości o obszarze około 3000 łokci kwadratowych. Podobnie - mocą kolejnej złożonej przez wnioskodawcę umowy z dnia 19 kwietnia 1946 foku, J. P. (1) sprzedała J. P. (4) i F. S. połowę swojego udziału w przedmiotowej nieruchomości, czyli udział wynoszący 1/4 część, a nie fizycznie wydzieloną działkę odpowiadającą obszarem temu właśnie udziałowi. Do wniosku nie dołączono przy tym dokumentów, które mogłyby wskazywać na dokonanie formalnego zniesienia współwłasności nieruchomości, w wyniku którego J. P. (1) (bądź jej następcy prawni) nabyliby własność nieruchomości odpowiadającej obecnie działce nr (...). Powołanie się na to, iż dla drugiej połowy nieruchomości jest założona księga wieczysta nie jest wystarczające. Sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym orzeka na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku i nie poszukuje samodzielnie innych dowodów potwierdzających prawo własności wnioskodawcy i uczestników postępowania.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu Okręgowego, zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 233 § 1 k.p.c., jest całkowicie bezzasadny.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że skarżący nie przedstawiał dokumentów, które mogłyby stanowić podstawę żądanego wpisu prawa własności – stosownie do art. 31 ustawy o księgach wieczystych i hipotece – tym samym zarzut naruszenia art. 626 ⁹ k.p.c. nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Zdaniem Sadu Okręgowego brak jest podstaw do stawiania Sądowi I instancji zarzutów naruszenia prawa materialnego – w szczególności art. 26 ust. 1 , czy też art. 35 w zw. z art. 1 ust.1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece ( tj.Dz.U. z 2023r. poz. 146).

Wbrew poglądowi skarżącego, dane zawarte w ewidencji gruntów, czy też wyrys z mapy ewidencyjnej nie są dokumentami, które stanowić mogą podstawę wpisu prawa wolności w dziale II księgi wieczystej. Dane z tych dokumentów mogą stanowić podstawę oznaczenia nieruchomości w dziale I księgi wieczystej, w sytuacji gdy wykazane jest prawo własności przedmiotowej nieruchomości

Sam przepis art. 35 w zw. z art.1 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych nie może stanowić podstawy wpisu w księdze wieczystej, w sytuacji gdy brak jest dokumentów stwierdzających prawo własności przedmiotowej nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c.