Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2023 r., w sprawie Dz.Kw.3019/22 Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej oddalił wniosek W. K. o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości B., obręb 3, gmina B., powiat (...), województwo (...), stanowiącej działkę nr (...) o obszarze 0,0390 ha i dokonanie w tej księdze wpisu prawa współwłasności na rzecz: W. M. K., córki T. i N., PESEL (...) w udziale wynoszącym ¼; J. T., syna T. i N., PESEL (...) w udziale wynoszącym ¼ oraz C. M., córki P. i F., PESEL (...) w udziale wynoszącym 1/2 i nakazał zwrot W. K. ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rawie Mazowieckiej kwoty 50 zł , stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą uiszczoną przez wnioskodawczynię tytułem opłaty sądowej od wniosku, a rzeczywistą wysokością należnej opłaty.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, że po dokonaniu badania treści i formy złożonego wniosku, dołączonych do niego dokumentów, a także dokumentów, na które powołała się wnioskodawczyni, a także z urzędu stwierdzono, iż prawo współwłasności tejże działki przysługuje K. C. i I. C. w udziale wynoszącym 4/8, W. K. – w udziale 1/8, J. T. – w udziale 1/8 i C. M. – w udziale 2/8. Wobec tego wniosek o założenie księgi wieczystej nie mógł zostać uwzględniony, albowiem uczynienie zadość zgłoszonym przez wnioskodawczynię żądaniom doprowadziłoby do założenia księgi wieczystej, w której treść wpisów w dziale II byłaby niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości. Rolą sądu wieczystoksięgowego jest takie rozstrzyganie wniosków, by było to zgodne z obowiązującym prawem, a nadto w taki sposób aby realizować podstawowy cel w jakim księgi wieczyste są tworzone – ustalenie stanu prawnego nieruchomości (art. 1 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Wiedząc, iż uwzględnienie wniosku doprowadziłoby do powstania sytuacji, w której wpis nie odzwierciedlałby rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości, sąd wieczystoksięgowy nie może takiego wniosku uwzględnić. W postępowaniu o założenie księgi wieczystej stosuje się również art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., który stanowi, że rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej (jeżeli taka księga istnieje). Nie jest więc uprawnione przyjmowanie w takim wypadku szerszej kognicji sądu wieczystoksięgowego. Tym samym nie jest możliwe - w świetle art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. - zastąpienie dokumentu, który ma być podstawą wpisu, żadnym innym środkiem dowodowym, wykazywanie treści tego dokumentu za pomocą innych środków dowodowych, jak również ustalenie prawa własności nieruchomości lub jej stanu prawnego w innym zakresie w odmienny sposób. Wniosek o założenie księgi wieczystej i wpis prawa własności może być uwzględniony wtedy, gdy będzie pozwalał - zarówno z uwagi na brzmienie żądania, jak i dokumenty, którymi zostanie ono wykazane - na ujawnienie w księdze wieczystej wszystkich współwłaścicieli nieruchomości, tak by suma ich udziałów wyczerpywała . Brak jest w sprawie dokumentów, które pozwalałyby jednoznacznie stwierdzić, iż M. S. i A. W., bądź ich następcy prawni dokonali w sposób formalny, a w konsekwencji też prawnie skuteczny, jakiegokolwiek zniesienia współwłasności nieruchomości, dla której prowadzony był zbiór dokumentów nr 843, a w szczególności zniesienia współwłasności, w wyniku którego następcy prawni A. W. (ostatecznie strony niniejszego postępowania) staliby się jedynymi współwłaścicielami części tej nieruchomości, stanowiącą obecnie działkę nr (...). Analiza dokumentów wskazuje, iż prawo współwłasności do tejże działki przysługuje także K. i I. C.. Mylne jest zdaniem Sądu Rejonowego przekonanie wnioskodawczyni, iż z postanowienia Sądu Rejonowego w Rawie Mazowieckiej z dnia 4 czerwca 1995 roku wynika coś innego niż jego rzeczywista treść. Postanowienie dotyczy wyłącznie działki (...) a co za tym idzie w żadnej mierze nie dotyczy działki numer (...) dla której obecnie miałby być założona księga wieczysta. O ile kiedyś działka geodezyjna numer (...) będąca współwłasnością 3 rodzin została nawet faktycznie podzielona do odrębnego użytkowania to stwierdzenie zasiedzenia tylko na jednej części nieruchomości (583/1) na rzecz rodziny C. nie przesądza o tym, że przestała ona być współwłaścicielem innej części działki (583/2 i 583/3). Przynajmniej nie jest tak z punktu widzenia sądu wieczystoksięgowego, który musi się opierać wyłącznie na dokumentach będących podstawą wpisu.

Apelację od tego postanowienia złożyli: wnioskodawczyni oraz uczestnicy postępowania. Zarzucili skarżonemu orzeczeniu dokonanie dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie oraz dokumentacji z księgi wieczystej (...) poprzez ustalenie prawa własności do działki (...) w B., objętej wnioskiem o wpis w oderwaniu do treści dokumentacji aktów notarialnych z połowy XX wieku oraz postanowienia Sądu Rejonowego w Rawie Mazowieckiej w sprawie I Ns 285/95 i dokonanego badania hipotecznego przez uprawnionego geodetę, co narusza art. 233 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.; błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu, iż własność działki (...) objętej wnioskiem pozostaje również w majątku K. i I. C., a nie jedynie w majątku wnioskodawczyni i uczestników. W konkluzji wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Rawie Mazowieckiej do ponownego rozpoznania celem uwzględnienia wniosku.

Sąd Okręgowy zważył,

co następuje:

Sąd I instancji swoje rozstrzygnięcie oparł przede wszystkim na gramatycznej wykładni przepisu art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece ( Dz.U. 2018.1916 z późn. zm.). W przedmiotowej sprawie jednak wniosek zmierza przede wszystkim do założenia księgi wieczystej i dokonania w niej stosownych wpisów. Jak jednak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 lutego 2023 r., w sprawie II CSKP 1239/22 mimo ograniczonej kognicji sądu wieczystoksięgowego może on uwzględnić okoliczności, o których powziął wiadomość w inny sposób niż przy badaniu treści wniosku i dołączonych do niego dokumentów a to przez wzgląd na potrzebę zapobiegania dokonywania wpisów niezgodnych z rzeczywistym stanem prawnym. Zważywszy na tę regułę przyjętą przez Sąd Najwyższy uznać trzeba, że Sąd I instancji nie przeanalizował wszystkich dokumentów złożonych przy wniosku, jak i znajdujących się już w założonych wcześniej księgach wieczystych, przez co wniosku stwierdzającego brak możliwości założenia księgi wieczystej dla przedmiotowej nieruchomości z wpisami żądanymi we wniosku na tym etapie postępowania nie można uznać za zasadny.

W tym stanie rzeczy Sad Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.