Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 23 października 2018 r. Sąd Rejonowy w Skierniewicach w sprawie z powództwa G. C., A. Z. i A. G. przeciwko K. o zapłatę

- w punkcie 1) zasądził od pozwanego K. P. na rzecz powodów G. C., A. Z. i A. G. jako wierzycieli solidarnych kwotę 5.472,97 zł umownymi odsetkami w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonymi w skali roku:

a)  od kwoty 5.250 zł od dnia 29 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 222,97 zł od dnia 15 maja 2018 roku do dnia zapłaty;

- w punkcie 2) oddalił powództwo w pozostałej części;

- w punkcie 3) zasądził od pozwanego K. P. na rzecz powodów G. C., A. Z. i A. G. jako wierzycieli solidarnych kwotę 1.963,65 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Rejonowy poczynił następujące ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy w całości podzielił i przyjął za własne:

W dniu 5 lipca 2017 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. (pożyczkodawca) zawarła z pozwanym K. P. (pożyczkobiorcą) umowę pożyczki gotówkowej. Na mocy tej umowy pożyczkodawca udostępnił pozwanemu kwotę 3.000 zł (kapitał pożyczki), zaś pozwany zobowiązał się zwrócić mu z tego tytułu kwotę 5.849,46 zł. Kwota, ta oprócz kapitału pożyczki obejmowała sumę 2.250 zł z tytułu prowizji oraz sumę 599,46 zł z tytułu odsetek kapitałowych należnych za cały okres kredytowania. Odsetki kapitałowe określono na poziomie dwukrotności wysokości odsetek ustawowych określonych w treści art. 359 § 2 k.c. Pozwany zobowiązał się zwrócić pożyczkę w terminie do dnia 30 lipca 2019 roku, w 24 miesięcznych ratach, płatnych w terminach wskazanych w harmonogramie. Przy zawarciu umowy pożyczkodawca był reprezentowany przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w T.. Pozwany złożył dyspozycję wypłaty kwoty pożyczki na swój rachunek bankowy.

Zgodnie z treścią § 8 pożyczki, niespłacenie w terminie raty pożyczki w całości lub w części, powodowało uznanie niespłaconej sumy za zadłużenie przeterminowane. Od zadłużenia przeterminowanego pożyczkodawca naliczał, w stosunku rocznym, odsetki w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Jak stanowił § 9 umowy, pożyczkodawca miał prawo wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie spłacił dwóch kolejnych rat pożyczki. Dla wypowiedzenia umowy strony zastrzegły formę pisemną, zaś okres wypowiedzenia określiły na 7 dni.

W dniu 6 lipca 2017 roku pomiędzy (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w T. a A. Z., A. G. i G. C. prowadzącymi działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe (...) spółka cywilna w T. została zawarta umowa przelewu wierzytelności wynikającej z w/w. umowy pożyczki. W imieniu pożyczkodawcy umowę przelewu wierzytelności podpisała A. S., legitymująca się pełnomocnictwem udzielonym jej przez prezesa zarządu pożyczkodawcy G. C., zaś w imieniu powodów E. F., dysponująca pełnomocnictwem udzielonym jej przez wszystkich wspólników spółki cywilnej (...).

W dniu 27 listopada 2017 roku pozwany otrzymał pisemne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, które w imieniu A. Z., A. G. i G. C. złożyła Dyrektor Centrum (...), która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w firmie pośrednika.

Na objętą żądaniem pozwu kwotę składają się:

1)  kwota 5.250 zł z tytułu kapitału pożyczki oraz prowizji,

2)  207,69 zł z tytułu odsetek kapitałowych, obliczonych na dzień 4 grudnia 2017 roku,

3)  15,28 zł z tytułu niespłaconych odsetek za opóźnienie od niespłaconych w terminie rat pożyczki, obliczonych na dzień 4 grudnia 2017 roku,

4)  kwota 316,15 zł z tytułu odsetek za opóźnienie od zadłużenia przeterminowanego (od niespłaconego kapitału pożyczki i prowizji), liczonych od dnia wymagalności pożyczki tj. od dnia 5 grudnia 2017 roku do dnia 10 maja 2018 roku.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie znajdują zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego,
w szczególności dotyczące umowy pożyczki (art. 720 – 724 k.c.) oraz postanowienia zawartej przez strony umowy, podlegającej szczególnemu reżimowi określonemu w ustawie z dnia 12. maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2011, nr 126, poz. 715).

Zgodnie z treścią art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określona ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić te samą ilość pieniędzy albo te samą ilość rzeczy tego samego gatunku i w tej samej jakości. Zgodnie z treścią łączącej strony umowy, pozwany uzyskał pożyczkę w kwocie 3.000 zł, zaś zobowiązał się z tego tytułu do zwrotu kwoty kapitału w kwocie 3.000 zł, sumy 2.250 zł z tytułu prowizji oraz sumy 599,46 zł z tytułu odsetek kapitałowych należnych za cały okres kredytowania. Pozwany nie kwestionował faktu zawarcia umowy pożyczki z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w T. oraz prawidłowości reprezentacji pożyczkodawcy przez pośrednika przy zawarciu tej umowy. Jedyne zarzuty przeciwko żądaniu pozwu, które podniósł dotyczyły prawidłowości i skuteczności wypowiedzenia umowy oraz skuteczności umowy przelewu wierzytelności. Wbrew twierdzeniom pozwanego, umowa przelewu wierzytelności została podpisana przez osoby prawidłowo umocowane do złożenia tego rodzaju oświadczenia woli. Sąd podzielił natomiast stanowisko pozwanego odnośnie do prawidłowości i skuteczności wypowiedzenia umowy. Pochodzące od powodów wyjaśnienie, że osoba, która popisała to oświadczenie jest zatrudniona u „pośrednika” nie może być uznane za wystarczające. Nie wiadomo bowiem, jaki podmiot prawa był tym „pośrednikiem” i jaki był rzeczywisty zakres uprawnień pośrednika. Skutkuje to jednak tylko tym, że umowę należy uznać za wypowiedzianą po upływie okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu. Pozew, w którym zawarte jest stwierdzenie o wypowiedzeniu umowy oraz żądanie zwrotu całej niewymagalnej jeszcze kwoty pożyczki, z pewnością można potraktować jako oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Pozwany nie wykazał, że na moment złożenia pozwu w sądzie i doręczenia mu odpisu pozwu nie były spełnione przesłanki do wypowiedzenia umowy. Odpis pozwu doręczono pozwanemu w dniu 29 czerwca 2018 roku. Żądanie pozwu należało zatem uznać za zasadne w odniesieniu do kwot: 5.250 zł z tytułu kapitału pożyczki oraz prowizji, 207,69 zł z tytułu odsetek kapitałowych obliczonych za okres do dnia 4 grudnia 2017 roku oraz 15,28 z tytułu odsetek za opóźnienie naliczonych do dnia 4 grudnia 2017 roku. Nie było możliwe uwzględnienie żądania pozwu w odniesieniu do kwoty 316,15 zł, tj. odsetek za opóźnienie w spłacie całej pożyczki obliczonych za okres od dnia 5 grudnia 2017 roku do dnia 10 maja 2018 roku, bowiem w tym okresie cała suma pożyczki nie była jeszcze wymagalna. W tej części zatem powództwo podlegało oddaleniu.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. Żądanie pozwu w tym zakresie pozostawało w zgodzie z treścią umowy pożyczki oraz przepisami prawa.

Pozwany nie kwestionował wysokości zastrzeżonej przez pożyczkodawcę prowizji. Ponieważ jej wysokości nie narusza dyspozycji art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. 2016, poz. 1528) kwota ta podlegała zasądzeniu w całości. Wobec biernej postawy pozwanego w tym zakresie Sąd nie miał podstaw do tego, aby z urzędu badać czy nie doszło do naruszenia równowagi kontraktowej pomiędzy stronami umowy w świetle art. 385 ¹ § 1 i 3 k.c.

W niniejszej sprawie powództwo podlegało uwzględnieniu w 95%, co rodziło na podstawie art. 98 k.p.c. obowiązek pozwanej zwrotu powodowi kosztów procesu w kwocie 1.963,65 zł. Na koszty procesu złożyła się kwota 250 zł (opłaty od pozwu), oraz kwota 1.817 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany przegrał proces w 95%, w związku z czym w takiej części winien zwrócić powodom koszty procesu. (95% x 2067,00 zł = 1.963,65 zł).

Apelację od powyższego wyroku złożyli powodowie, zaskarżając go w części, zarzucając:

I. Naruszenie przepisu prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegającej na zupełnym pominięciu dla oceny zasadności naliczania odsetek umownych za opóźnienie od niespłaconego kapitału pożyczki, faktu iż kwota, od której naliczono odsetki na dzień 5 grudnia 2017 roku była wymagalna w całości, podczas gdy Sąd I instancji uznał, iż naliczenie odsetek nie jest zasadne bowiem cała suma pożyczki nie była wymagalna.

II. Naruszenie przepisu prawa materialnego, tj.:

- art. 455 k.c. w zw. z art 481 § 1 i 2 k.c. poprzez błędne niezastosowanie tego przepisu prawa i w konsekwencji nieuzasadnione przyjęcie, iż żądanie odsetek umownych za opóźnienie od niespłaconego kapitału pożyczki od dnia 5 grudnia 2017 roku jest nieuzasadnione bowiem kwota, od której były naliczane odsetki nie była wymagalna na tenże dzień, podczas gdy ustalenie terminu wymagalności następuje według reguł określonych w art. 455 k.c., a jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania;

- art. 103 k.c. poprzez błędne niezastosowanie tego przepisu, nawet przy błędnym założeniu, że powodowie nie przedstawili wraz z pozwem dokumentów potwierdzających umocowanie pełnomocników przy wypowiedzeniu umowy pożyczki gotówkowej, podczas gdy poprzez złożenie niniejszego powództwa doszło do dorozumianego potwierdzenia wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej przez mocodawców, w imieniu których działał falsus procurator.

Apelujący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów dalszej kwoty 316,15 zł z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie uregulowanych w art. 481 § 2 k.c. tj. sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie na rzecz powodów od pozwanego kosztów postępowania przed Sądem I oraz II instancji w tym kosztów zastępstwa procesowego przez radcę prawnego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Na wstępie przypomnienia wymaga, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹§ 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, opubl. OSNC Nr 6/2008 r. poz. 55; tak również M. Manowska, „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, Warszawa 2013, s. 305 – 306). Z tych też względów w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Przechodząc do zarzutów apelacji, należy wskazać, że apelujący powodowie nietrafnie zarzucili naruszenie art. 233 § 1 k.p.c..

Odnosząc się do powyższego zarzutu należy podnieść, że, jak podkreśla się w orzecznictwie i doktrynie procesu cywilnego, normy swobodnej oceny dowodów wyznaczane są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego ( por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/99). Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, niepubl.). W rozpoznawanej sprawie nie było podstaw do uznania, że Sąd I instancji wykroczył poza swobodę, którą przyznaje mu art. 233 § 1 k.p.c.. Sposób sformułowania przez stronę powodową zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c., który - według apelującego - oznacza błędne ustalenie stanu faktycznego, jest wyrazem braku akceptacji dla prezentowanej przez Sąd pierwszej instancji oceny zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego. Jak już wskazano powyżej dokonana przez Sąd ocena zebranego materiału dowodowego wbrew intencji powoda, nie stanowi naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., gdyż taka ocena należy do składu orzekającego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r. o sygn. III CK 314/05, LEX nr 172176).

Apelujący w rozpoznawanej sprawie zarzuciłli, że naruszenie art. 233§ 1 k.p.c. miało polegać na pominięciu dla oceny zasadności naliczania odsetek umownych za opóźnienie od niespłaconego kapitału pożyczki, faktu iż kwota, od której naliczono odsetki na dzień 5 grudnia 2017 roku była wymagalna w całości, podczas gdy Sąd I instancji uznał, iż naliczenie odsetek nie jest zasadne bowiem cała suma pożyczki nie była wymagalna. Sposób sformułowania zarzutu wskazuje, że apelujący kwestionują wnioski wywiedzione przez Sąd I instancji w ramach oceny materiału dowodowego. Sąd ustalił bowiem fakt, że w dniu 27 listopada 2017 roku pozwany otrzymał pisemne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, które w imieniu A. Z., A. G. i G. C. złożyła Dyrektor Centrum (...), która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w firmie pośrednika. Uznał jednak, że pochodzące od powodów wyjaśnienie, że osoba, która popisała oświadczenie o wypowiedzeniu umowy jest zatrudniona u „pośrednika” nie może być uznane za wystarczające z punktu widzenia oceny prawidłowości i skuteczności wypowiedzenia, gdyż nie wiadomo, jaki podmiot prawa był tym „pośrednikiem” i jaki był rzeczywisty zakres uprawnień pośrednika. Ocena taka jako poprawna logicznie podlegała ochronie na gruncie art. 233§ 1 k.p.c..

W konsekwencji prawidłowa była konstatacja Sądu Rejonowego, że umowę należy uznać za wypowiedzianą po upływie okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu.

Zatem nietrafnie apelująca strona powodowa zarzuciła naruszenie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c.. Kwota 316,15 zł z tytułu odsetek za opóźnienie w spłacie całej pożyczki obliczonych za okres od dnia 5 grudnia 2017 roku do dnia 10 maja 2018 roku nie podlegała uwzględnieniu, gdyż cała suma pożyczki na dzień 5 grudnia 2017 r. nie była jeszcze wymagalna.

Sąd Okręgowy nie podzielił także zarzutu naruszenia art. 103 k.c..

Powodowie bezsprzecznie nie przedstawili wraz z pozwem dokumentów potwierdzających umocowanie osoby, której nazwisko widnieje pod wypowiedzeniem umowy pożyczki gotówkowej. Natomiast wywiedzenie powództwa, w ocenie Sądu Okręgowego, wbrew stanowisku apelującej strony powodowej, w okolicznościach sprawy, nie oznaczało jednoznacznie, że doszło do dorozumianego potwierdzenia wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej przez mocodawców, w imieniu których działał falsus procurator. Znamiennym jest, że osoba, która złożyła w imieniu powodów oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, była – według ich oświadczenia - zatrudniona u „pośrednika” i, jak słusznie podniósł Sąd I instancji, nie wiadomo, jaki podmiot prawa był tym „pośrednikiem” i jaki był rzeczywisty zakres uprawnień pośrednika. Powodowie dopiero na etapie postępowania apelacyjnego podnieśli, że do potwierdzenia wypowiedzenia umowy pożyczki doszło w drodze czynności konkludentnych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy uznał, że apelacja nie zawiera uzasadnionych zarzutów, mogących podważyć stanowisko Sądu Rejonowego, a tym samym – jako bezzasadna – podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c..