Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 23 lutego 2015 r. , w sprawie Dz.Kw.164/15 Sąd Rejonowy w Kutnie oddalił wniosek E. F. i J. F. o założenie księgi wieczystej i wpisanie wnioskodawców do działu II nowej księgi jako współwłaścicieli nieruchomości nią objętej we wnioskowanych ułamkach.

Sąd Rejonowy ustalił , że w dniu 16 stycznia 2015 r. wpłynął wniosek E. F. i J. F. o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości położonej w obrębie Ż. , mieście Ż. ul. (...) , oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,5515 ha oraz wpisanie prawa własności na rzecz : E. i J. małż. F. do 3/8 części na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej, E. F. do 5/16 części oraz J. F. do 5/16 części .

Już na wstępie wskazać należy , iż ustalenie to nie do końca jest prawidłowe . Jak bowiem stanowi przepis § 103 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U.z 2013r. poz.1411 z późn. zm.) założenie księgi wieczystej dla nieruchomości jest dokonywane na podstawie wniosku zawierającego: oznaczenie nieruchomości, miejsca jej położenia, obszaru oraz sposobu korzystania z nieruchomości. Stosownie do przepisu art. 626 ² § 1 k.p.c. wniosek o dokonanie wpisu składa się na urzędowym formularzu. Wzory urzędowych formularzy wniosków stosowanych w sądach rejonowych prowadzących księgi wieczyste w systemie informatycznym ustala rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia wzorów i sposobu udostępniania urzędowych formularzy pism procesowych w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2014 r. poz.217). Przy zakładaniu księgi wieczystej wnioskodawca w formularzu (...) obowiązany jest wypełnić pola 10-13 oznaczające działkę ewidencyjną . Te pola nie zostały wypełnione, przez co wniosek nie spełnia wymogów przepisu § 103 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym, co winno było być przez Sąd I instancji zauważone i skorygowane wezwaniem do uzupełnienia braku wniosku , a co jednak nie stoi na przeszkodzie merytorycznemu rozpoznaniu sprawy .

Z treści i istoty wniosku wynika , iż chodzi w nim o założenie księgi wieczystej dla zabudowanej nieruchomości położonej w Ż. , przy ul. (...) , stanowiącej działkę gruntu nr (...), o powierzchni 0,5515 ha.

Sąd Rejonowy ustalił dalej , że z wypisu i wyrysu z operatu ewidencyjnego nr (...).4B- (...) wydanego przez Starostę (...) wynika, iż działka gruntu nr (...) pochodzi z nieruchomości (...) nr 14 i 15 i odpowiada działce nr (...) o powierzchni 0,5599 ha według AN 274/26 z dnia 29 marca 1926 r. Umową zawartą w dniu 29 marca 1926 r. , sporządzoną w formie aktu notarialnego przed notariuszem S. B. za numerem Rep. 274 J. i K. z K. małżonkowie P. nabyli od M. i S. z C. małżonków Z. z części gruntów K. Ż. Nr 14 i 15 działkę gruntu oznaczoną numerem 1 o powierzchni 5.599 m ² – w równych częściach niepodzielnie . K. P. zmarła w dniu 21 lipca 1983 r. w Ż. , tj. ostatnim miejscu zamieszkania . Postanowieniem z dnia 11 października 1989 r. , w sprawie I Ns 679/89 Sąd Rejonowy w Kutnie stwierdził , że spadek po K. P. na podstawie testamentu nabyła wnuczka E. F. oraz J. F. po ½ części każdy z nich . Postępowanie spadkowe po J. P. nie zostało przeprowadzone . J. P. nie żyje , data jego zgonu nie jest znana. Postanowieniem z dnia 28 maja 2009 r. , w sprawie I Ns 9/09 Sąd Rejonowy w Kutnie stwierdził , że E. i J. małżonkowie F. nabyli przez zasiedzenie udział wynoszący 3/8 we własności nieruchomości zabudowanej położonej przy ul. (...) w obrębie Ż. jednostka ewidencyjna Miasto Ż. składającej się z działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,5515 ha z dniem 1 stycznia 2009 r. na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej i oddalił wniosek w pozostałym zakresie .

Dokonawszy takich ustaleń faktycznych , Sąd Rejonowy zważył przede wszystkim , że postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 28 maja 2009 r. nie określa osoby , której udział w wysokości 3/8 części we współwłasności przedmiotowej nieruchomości nabyli przez zasiedzenie wnioskodawcy ; brak jest dokumentów pozwalających na ustalenie wysokości udziału we współwłasności nieruchomości K. P. , który to udział następnie na skutek spadkobrania nabyli wnioskodawcy, brak jest postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po J. P.; wątpliwości co do stanu prawnego przedmiotowej nieruchomości nie można usunąć za pomocą ogłoszeń gdyż zakresem działania tej regulacji objęta jest sytuacja, gdy osoba składająca wniosek o założenie księgi wieczystej dysponuje dokumentem wskazującym, że najprawdopodobniej jest właścicielem, ale nie jest to dokument mogący stanowić podstawę dokonania wpisu , dysponuje kopią dokumentu i nie ma możliwości uzyskania oryginału , dysponuje częścią starej księgi hipotecznej, która uległa zniszczeniu. Zważył , że wniosek de facto zmierza do ustalenia kręgu spadkobierców J. P. , co w postępowaniu wieczystoksięgowym jest niedopuszczalne .

Apelację od tego postanowienia złożyli wnioskodawcy . Zarzucili Sądowi I instancji naruszenie przepisów postępowania , a to § 108 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U.z 2013r. poz.1411 z późn. zm.) poprzez błędną jego wykładnię , polegającą na przyjęciu , że dokumentami uprawdopodabniającymi własność mogą być jedynie dokumenty takie jak kopia dokumentu statuującego prawo własności lub część starej, utraconej księgi hipotecznej , a jednocześnie poprzez przyjęcie , że wnioskodawcy chcąc założyć księgę wieczystą winni przedłożyć swój tytuł własności co do całej nieruchomości, a więc poprzez wymaganie dowodu w miejsce uprawdopodobnienia i na skutek tego brak zastosowania tego przepisu w sprawie ; naruszenie art. 626 ⁹ k.p.c. w zw z § 108 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym poprzez oddalenie wniosku w sytuacji gdy należało zarządzić obwieszczenia publiczne; naruszenie § 107 ust 1 w zw z § 104 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym przez nie zastosowanie tego pierwszego przepisu , tj. nie wzięcie pod uwagę danych z ewidencji gruntów i budynków, w sytuacji gdy należało to zrobić z urzędu; naruszenie art. 626 ² § 2 k.p.c. tj. błąd w jego subsumcji przez przyjęcie, że znajduje on zastosowanie w niniejszej sprawie; naruszenie art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. polegający na jego błędnej interpretacji poprzez przyjęcie , że przy zakładaniu księgi wieczystej kognicja sądu nie może wychodzić poza ramy zakreślone tym przepisem; naruszenie art. 172 k.c. poprzez jego błędną wykładnię na skutek przyjęcia , że konieczne jest wykazanie czyj udział w prawie własności został nabyty przez zasiedzenie; naruszenie art. 361 w zw z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak ich zastosowania polegający na nie odniesieniu się w uzasadnieniu orzeczenia do części dowodów; naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez błędy w ocenie dowodów i w konsekwencji sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z materiałem dowodowym, polegające na uznaniu, iż przedstawione dokumenty, a w szczególności wyrys i wypis z mapy ewidencyjnej i wypis z rejestru budynków oraz inne dokumenty nie stanowią wystarczającej podstawy do uznania, że prawo własności wnioskodawców w stosunku do nieruchomości zostało uprawdopodobnione, naruszenie art.361 w zw z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez powołanie w uzasadnieniu nieistniejącego przepisu tj. art. (...) k.p.c.; błędy w uzasadnieniu polegające na uznaniu , że w sprawie można ustalić „brakujący” udział w prawie własności nieruchomości w drodze postępowania cywilnego w sytuacji gdy droga do takiego ustalenia może być dla wnioskodawców zamknięta. W konkluzji wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, a ewentualnie zmianę zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie wniosku.

Sąd Okręgowy zważył,

co następuje :

Apelacja jest bezzasadna. Przede wszystkim nie doszło w sprawie do naruszenia przepisu § 108 ust 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U.2013.1411 z późn. zm) . Jak stanowi ten przepis § 108 zarządzone przez sąd obwieszczenie publiczne, w przypadku gdy zakładana jest księga wieczysta, a prawo własności tego, kto ma być wpisany, nie zostało dostatecznie wykazane, powinno zawierać: oznaczenie nieruchomości w sposób określony w § 103 ust. 1 pkt 1, ust. 2-4;

wymienienie osób przypisujących sobie prawo własności, w sposób określony w § 35; wezwanie wszystkich, którzy roszczą sobie prawo własności, ograniczone prawa rzeczowe albo prawa ograniczające możność rozporządzania nieruchomością, żeby w terminie wymienionym w obwieszczeniu zgłosili w sądzie swoje prawa i złożyli potrzebne do ich wykazania dokumenty, pod rygorem pominięcia ujawnienia ich praw w zakładanej księdze wieczystej. Przepis ten , wbrew tezie apelacji nie może mieć w sprawie zastosowania . Rację ma Sąd I instancji , że dotyczy on zupełnie innych sytuacji , przez Sąd meriti wskazanych . W sprawie niniejszej nie tyle, że prawo własności wnioskodawców nie zostało co do udziału wynoszącego 1/8 część dostatecznie wykazane , co w ogóle nie zostało wykazane . Przedstawione przez wnioskodawców dokumenty świadczą wyłącznie o tym , iż stali się oni ( w różnych konfiguracjach) współwłaścicielami nieruchomości w 7/8 częściach , brak natomiast ustalenia komu przypada owa brakująca 1/8 część. W tej sytuacji nie może być też mowy o naruszeniu przepisu art. 626 ⁹ k.p.c., albowiem miał on właśnie tu zastosowanie. Przepis § 107 ust 1 i § 104 ust 2 cyt. rozporządzenia stanowi, że przy zakładaniu księgi wieczystej dla nieruchomości, która nie miała księgi wieczystej albo której dotychczasowa księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu, bierze się z urzędu pod uwagę w szczególności zbiory dokumentów, dokumenty należące do zaginionej lub zniszczonej dotychczasowej księgi wieczystej oraz zachowane części takiej księgi, a także dane z ewidencji gruntów i budynków; jeżeli dokument stwierdzający nabycie własności zaginął lub uległ zniszczeniu, a wnioskodawca nie ma urzędowo poświadczonego odpisu tego dokumentu, powinien powołać inne dowody stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku. Wskazany w apelacji przepis nie ma w tej sprawie zastosowania jako, że dokument stwierdzający prawo własności nie zaginął ani nie uległ zniszczeniu , jako że go w ogóle nie ma. Istotnie, rację ma apelacja że przepis art. 626 ² § 2 k.p.c. nie ma w tej sprawie zastosowania, Sąd I instancji dopuścił się oczywistej omyłki , albowiem chodzi tu rzecz jasna o przepis art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. . Ten ostatni przepis zakreśla kognicje sądu wieczystoksięgowego i jest ona wbrew intencji apelacji ograniczona. Nie może być mowy o naruszeniu przepisu art. 172 k.c. , skoro Sąd I instancji nie badał przesłanek nabycia własności przez zasiedzenie . Rację ma Sąd I instancji , że postanowienie stwierdzające nabycie własności w drodze zasiedzenia winno wskazywać osobę , której prawo własności zostało odjęte. W tej jednak sprawie nie może być wątpliwości , że chodzi o część udziału J. P.. Nie doszło też do naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. , nota bene taki zarzut w postępowaniu wieczystoksięgowym jest nieco wątpliwy . Nie ma też podstaw do twierdzenia , że naruszono przepis art. 361 w zw z art. 328 § 2 k.p.c. Istotnie Sąd Rejonowy nie odniósł się do wszystkich dowodów złożonych w sprawie , te jednak na które powołują się skarżący były po prostu bezprzedmiotowe. Powołanie przepisu art. (...) k.p.c. stanowi oczywisty lapsus. Wbrew tezie apelacji , przeprowadzenie postępowania spadkowego po J. P. pozwoli na ustalenie pełnego kręgu właścicieli przedmiotowej nieruchomości.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 w zw z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację.