Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2021 roku, Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie z powództwa T. B. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. o zapłatę zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 24 409,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 16 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty, 5 638 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał zwrócić pozwanemu kwotę 442,13 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki.

Sąd Rejonowy uwzględnił dochodzoną pozwem kwotę z tytułu poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego, podzielając argumentację powoda co do zasadności najmu, przyjętej stawki godzinowej oraz czasu trwania procesu naprawy pojazdu, które to okoliczności w całości były kwestionowane przez stronę pozwaną.

Apelację od opisanego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając orzeczenie w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 12 042,50 zł.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił:

a/ naruszenie przepisów prawa procesowego, to jest art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez dowolną i swobodną ocenę dowodów, polegającą na pominięciu wniosków płynących z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej, mając na uwadze, iż okoliczności sprawy uzasadniały zasięgnięcie wiadomości specjalnych, w której to opinii biegły stwierdził, iż uzasadnionym ekonomicznie i celowym okresem najmu pojazdu zastępczego jest okres 78 dni, natomiast Sąd orzekający ustalił, iż uzasadnionym czasem najmu pojazdu zastępczego, jest czas deklarowany przez stronę powodową, tj. 87 dni ;

b/ naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

•

błędne ustalenie, iż pozwany nie przedstawił propozycji najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy z nagrania rozmowy zgłoszenia szkody (fragment od_14 rnin 50 sek do_16_ min 30 sek) wyraźnie wynika, iż poszkodowany został poinformowany, że pozwany może zorganizować pojazd zastępczy za pośrednictwem wypożyczalni partnerskiej w stawce 125,00 zł/doba (netto) i do takiej też stawki pokryje koszty najmu pojazdu zastępczego w przypadku skorzystania przez poszkodowanego z usług podmiotu zewnętrznego;

•

nienadaniu jakiegokolwiek znaczenia faktu, iż poszkodowany w chwili zgłoszenia szkody wskazał, iż nie jest zainteresowany ofertą pozwanego dotyczącą najmu pojazdu zastępczego, bowiem z pojazd zastępczy najmie sobie we własnym zakresie;

•

nienadaniu jakiegokolwiek znaczenia faktu, iż pozwany poinformował poszkodowanego, iż w przypadku zmiany swojej decyzji i chęci skorzystania z pojazdu zastępczego prosi o kontakt z likwidatorem szkody;

•

błędnym przyjęciu, iż pozwany nie podważył skutecznie rynkowości stawki wskazywanej przez powoda (280,00 zł/doba brutto), podczas gdy w pierwszym piśmie w sprawie wskazał poszkodowanemu cennik najmu pojazdów zastępczych, w którym widnieje stawka 125,00 zł/doba (netto), a ponadto, poinformował poszkodowanego o tym fakcie w trakcie rozmowy telefonicznej;

•

apriorycznym, błędnym założeniu, iż pozwany nie jest w stanie zorganizować poszkodowanemu pojazd zastępczy odpowiadający stawce i klasie pojazdu uszkodzonego, w stawce niższej niż powód podczas gdy, powód w toku postępowania nie zakwestionował faktu, że pozwany jest w stanie taki pojazd zastępczy zapewnić;

•

nienadaniu jakiegokolwiek znaczenia okoliczności, iż poszkodowany nie interesował się wysokością dobowej stawki dziennej czynszu najmu, ustaloną ze stroną powodową, podczas gdy okoliczność ta jawnie wskazuje, na brak jakiejkolwiek chęci współpracy wierzyciela (poszkodowanego) z dłużnikiem (pozwanym) przy realizacji zobowiązania oraz na brak wypełnienia obowiązku minimalizacji szkody;

c/ naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c., 826 § 1 k.c. oraz art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez niezastosowanie powyższych przepisów skutkujące:

•

brakiem uznania przez Sąd orzekający, iż zachowanie poszkodowanego, polegające na wynajmowaniu pojazdu zastępczego przez okres o 9 dni dłuższy aniżeli celowy i uzasadniony w niniejszej sprawie nie wypełnia znamion działania niezgodnego z obowiązkiem minimalizacji szkody;

•

niezastosowanie powyższych przepisów i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwot w pełnej dochodzonej wysokości, podczas gdy w toku postępowania, zostało dostatecznie wykazane, iż pozwany wyraźnie poinformował poszkodowanego o fakcie, że ubezpieczyciel pokryje koszty najmu pojazdu zastępczego wyłącznie do kwoty 125,00 zł/doba (netto), ponieważ za taką kwotę jest w stanie zorganizować poszkodowanemu pojazd zastępczy, a mimo to, poszkodowany wynajął pojazd zastępczy we współpracy z powodem za stawkę 280,00 zł/doba (brutto);

d/ naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. oraz art. 824 ¹ § 1 k.c. poprzez:

•

błędną wykładnię powyższych przepisów i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwot w pełnej dochodzonej wysokości, podczas gdy w toku postępowania, zostało dostatecznie wykazane (dowodem z opinii biegłego z zakresu techniki motoryzacyjnej), iż poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego przez okres o 9 dni dłuższy, aniżeli celowy i ekonomicznie uzasadniony okolicznościami sprawy, który to okres pozostaje poza granicami odpowiedzialności pozwanego;

•

zasądzenie na od pozwanego na rzecz powoda odszkodowania, które w części nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z zaistniałym zdarzeniem szkodowym, co wprost doprowadziło do nieuprawnionego wzbogacenia się strony powodowej i zasądzenia odszkodowania.

Wskazując na powyższe naruszenia przepisów skarżący wniósł o:

a/ zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez obniżenie zasądzonego na rzecz powoda odszkodowania do kwoty 12.042,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty i oddalenie powództwa w pozostałej części;

b/ zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie rozliczenia kosztów procesu przed Sądem Rejonowym, stosownie do wyniku sporu;

c/ zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wedle norm przepisanych.

Powód, w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne, aprobując również ocenę prawną, wywiedzioną na podstawie poczynionych ustaleń.

Konkretyzując zakres sporu w postępowaniu apelacyjnym, trzeba wskazać, że w wywiedzionym środku zaskarżenia pozwany kwestionuje dwie okoliczności, wpływające na wysokość zasądzonej kwoty, a mianowicie uzasadniony czas naprawy uszkodzonego samochodu i przyjętą stawkę za dzień najmu pojazdu zastępczego.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. jest chybiony, w sytuacji, gdy ocena materiału dowodowego, w tym co do opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej, poczyniona przez Sąd Rejonowy, pozostaje w zgodzie z dyrektywami zawartymi w przywołanej normie prawnej,.

Analizując wywody apelacji w aspekcie stawianego zarzutu procesowego, trzeba wskazać, że istotnie biegły określił zasadny czas naprawy pojazdu, obejmujący czas oczekiwania na przyjęcie odpowiedzialności przez ubezpieczyciela, kompletowania części i całkowity czas naprawy na 78 dni. Biegły stwierdził, że w oszacowaniu uzasadnionego czasu naprawy nie uwzględniono czasu oczekiwania na stanowisko naprawcze. W opinii ustnej biegły podał, że nieznany był termin otrzymania przez zakład naprawczy zamówionych części, jest to czas okołonaprawczy, a jeżeli nie było możliwości zwolnienia stanowiska naprawczego w momencie przybycia części, to czas oczekiwania na to stanowisko wydaje się zasadny.

W świetle wniosków opinii biegłego, zasad logicznego rozumowania, za nietrafny należy uznać pogląd skarżącego, jakoby po dostarczeniu sprowadzanych ze Stanów Zjednoczonych części do zakładu naprawczego, ten natychmiast miał zorganizować stanowisko naprawcze dla przedmiotowego auta. Z opinii biegłego wynika, że powinien to uczynić niezwłocznie. Z zeznań świadka T. T., właściciela zakładu naprawczego zaś wynika, że części do uszkodzonego samochodu wersji amerykańskiej były zamawiane u autoryzowanego dystrybutora F. i pochodziły z USA. Po ich zgromadzeniu, około tydzień zajęło oczekiwanie na zwolnienie się stanowiska naprawczego, której to sytuacji nie sposób uznać za nieuzasadnioną w kontekście zasad funkcjonowania warsztatu, likwidującego w tym czasie szkody w innych pojazdach. Jeśli zważy się na nieznany czas dostarczenia części do przedmiotowego samochodu, pojęcie niezwłoczności w przystąpieniu do naprawy należy zweryfikować wskazanymi wyżej obiektywnymi kryteriami, do których zaliczyć trzeba charakter działalności warsztatu naprawczego i normalny tok kolejno realizowanych napraw.

Wbrew zapatrywaniu apelującego, także opisay czas pozostaje w związku z procesem likwidacji szkody, co skutkuje przyjęciem uzasadnionego czasu naprawy przedmiotowego samochodu w wymiarze 87 dni.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne ustalenie okoliczności poprzedzających wynajęcie pojazdu zastępczego także nie zasługuje na aprobatę. Ma rację skarżący, że poszkodowany został poinformowany o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, stawkach najmu u podmiotów współpracujących z ubezpieczycielem, możliwości najmu pojazdu we własnym zakresie, z zastrzeżeniem prawa ubezpieczyciela do weryfikacji stawki najmu pojazdu, która nie powinna odbiegać od cen występujących na lokalnym rynku i mieścić się w graniach 125 zł netto (jak w wypożyczalni partnerskiej). Poszkodowany, jak wynika z jego zeznań, został poinformowany również o dodatkowych obciążeniach związanych z wynajmem pojazdu zastępczego, w przypadku kolizji. Wymienione okoliczności Sąd Rejonowy wziął pod uwagę czyniąc ustalenia faktyczne i dokonując ich oceny. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że pozwany proponował najem pojazdu zastępczego jedynie na okres przez niego akceptowany. Jak wykazało niniejsze postępowanie, poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego przez okres 87 dni i zgodnie z opinią biegłego oraz kryteriami, wskazanymi wyżej, był to czas niezbędny do naprawienia uszkodzonego pojazdu. Tymczasem pozwany pierwotnie nie uznał za zasadny czas najmu pojazdu zastępczego, kwestionując samą zasadę i odmawiając w toku postępowania likwidacyjnego odszkodowania w tym zakresie, następnie w odpowiedzi na pozew także podważał zasadność roszczenia, by ostatecznie uznać za ekonomicznie i celowo uzasadniony czas 78 dni. W tym stanie rzeczy trudno przyjąć, że poszkodowany miałby możliwość korzystania z najmu proponowanego przez pozwanego od dnia powstania szkody w sytuacji, gdy w dniu zdarzenia nie było to możliwe, gdyż ubezpieczyciel nie przedstawił oferty, a następnie wątpliwe.

W świetle powyższych uwag, zarzuty naruszenia prawa materialnego w postaci art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. art. 836 § 1 k.c. oraz art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) nie są zasadne.

Wynikający z art. 354 § 2 k.c. obowiązek współpracy poszkodowanego z ubezpieczycielem poprzez przeciwdziałanie zwiększeniu szkody i minimalizowanie jej skutków, w żadnym razie nie może oznaczać ograniczenia jego uprawnień – w szczególności prawa wyboru sposobu naprawienia już istniejącej szkody, swobody decyzji co do wyboru warsztatu naprawczego czy wyboru podmiotu, od którego wynajmie pojazd zastępczy, jeśli oferowane przez ten podmiot warunki są dla poszkodowanego korzystne w przeciwieństwie do proponowanych przez ubezpieczyciela.

Obowiązek ten nie może być w związku z tym, w ocenie Sądu Okręgowego, poczytywany za równoznaczny z obligacją skorzystania z najmu pojazdu we współpracującej z ubezpieczycielem wypożyczalni partnerskiej. Przypisanie poszkodowanemu naruszenia tego obowiązku można byłoby rozważać tylko w razie wykazania świadomości i niedbalstwa poszkodowanego przy skorzystaniu z usług podmiotu stosującego stawki wygórowane (i to rażąco) w stosunku do występujących na lokalnym rynku, a następnie domagania się odszkodowania w zawyżonej wysokości na podstawie faktur za najem pojazdu ( in concreto), co jednak w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Propozycja najmu pojazdu zastępczego została przedstawiona powodowi realnie dopiero w dniu następnym po szkodzie, gdy poszkodowany był już związany umową najmu pojazdu z powodem. Poszkodowany został poinformowany o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, jednakże ubezpieczyciel nie wskazał, by poszkodowany nie ponosił żadnych związanych z nim kosztów. Przeciwnie, z materiału dowodowego wynika, że poszkodowanego miałyby obciążać dodatkowe koszty, związane choćby z ewentualną kolizją pojazdu zastępczego. Proponowany najem był zatem dla poszkodowanego niekorzystny. Nieskorzystania więc z takiej oferty nie sposób poczytać za naruszenie obowiązku wynikającego z art. 354 k.c. a tym bardziej przyczynienia się do zwiększenia szkody w świetle art. 362 k.c.

Postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez pozwanego tzw. wydatków koniecznych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożnością korzystania z niego wskutek zniszczenia. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03, Legalis nr 277761). W niniejszej sprawie roszczenie powoda o odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego było zasadne zarówno co do zasady, jak i wysokości. Powód wykazał, że szkoda z tytułu najmu pojazdu zastępczego obejmowała okres 87 dni najmu przy przyjęciu dobowej stawki 280 zł brutto. Jak wyżej wskazano, okres najmu w takim wymiarze był uzasadniony, natomiast stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego oferowana przez powoda mieści się w przedziale cen rynkowych obowiązujących w tym czasie na rynku lokalnym. Jednocześnie pozwany nie wykazał, by mógł zorganizować dla poszkodowanego najem pojazdu zastępczego w cenie niższej od oferowanej przez powoda, z poszanowaniem uprawnień poszkodowanego. Podkreślenia wymaga, że pozwany będący dużym podmiotem działającym na terenie całego kraju ma realne możliwości zapewnienia szybkiej i kompleksowej obsługi poszkodowanych w ramach likwidacji szkody również w zakresie zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, tymczasem jego działania sprowadzają się do przesłania poszkodowanym informacji skupiającej się przede wszystkim na poinformowaniu o akceptowalnych przez ubezpieczyciela stawkach najmu pojazdu zastępczego, w pozostałym zakresie przerzucając obowiązek zorganizowania najmu na poszkodowanego poprzez kontakt z wypożyczalniami, zasięganie informacji o warunkach najmu i ich porównywanie. Takie zachowanie pozwanego nie zasługuje na ochronę, tym bardziej, że proponowane przez współpracujące z nim wypożyczalnie warunki są niekorzystne dla poszkodowanego.

Przypomnienia wymaga, że ocen, czy poniesienie określonych kosztów, związanych z najmem pojazdu zastępczego, mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, należy dokonywać zawsze na podstawie konkretnych okoliczności sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 1273/00, LEX nr 55515, a także uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., OSNC 2012, nr 3, poz. 28).

W ocenie Sądu II instancji nie można zgodzić się z twierdzeniem skarżącego, iż doszło do naruszenia regulacji art. 361 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 824 ¹ § 1 k.c., a w konsekwencji braku uznania, że w adekwatnym związku przyczynowym z przedmiotowym zdarzeniem i uszkodzeniem pojazdu pozostają koszty najmu pojazdu zastępczego przez okres łączny 78 dni. W błędzie bowiem pozostaje pozwany wywodząc, że czas 9 dni oczekiwania na zwolnienie się stanowiska w zakładzie naprawczym po dostarczeniu zamówionych części, pozostaje poza granicami odpowiedzialności pozwanego w sytuacji, gdy rodzaj prowadzonej działalności przez warsztat naprawczy i związany z tym nieodzownie harmonogram prac naprawy innych przyjętych do zakładu pojazdów sprzeciwia się tezie forsowanej przez ubezpieczyciela.

W orzecznictwie powszechnie przyjętym jest, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., sygn. III CZP 5/11, publ. OSNC 2012/3/28).

Zdaniem Sądu Okręgowego rację ma powód, że w rozpoznawanej sprawie całość poniesionych przez niego kosztów najmu pojazdu zastępczego stanowi celowy i ekonomicznie uzasadniony wydatek, albowiem konieczny czas najmu pojazdu powinien zostać wyznaczony rzeczywistym czasem naprawy tj. okresem, w którym uszkodzony pojazd mechaniczny w normalnym toku mógł zostać naprawiony z uwzględnieniem czynności procesu likwidacji szkody, do których zalicza się również decyzja o przyjęciu odpowiedzialności jak też oczekiwanie na dostarczenie zmówionych części i zwolnienie stanowiska naprawczego po ich przybyciu.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, w granicach adekwatnego związku przyczynowego ze szkodą pozostają bowiem koszty wynajęcia przez poszkodowanego pojazdu zastępczego w okresie 87 dni za rynkową stawkę, która mieści się w granicach stawek stosowanych przez inne podmioty zajmujące się wypożyczaniem aut zastępczych.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy oddalił niezasadną apelację, na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Na koszty wygrywającego postępowanie apelacyjne powoda złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1964) w kwocie 1 800 zł.