Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 11 września 2018 r., wydanym w sprawie z wniosku B. K. z udziałem A. K. i K. K. o wpisanie w dziale III księgi wieczystej Kw Nr (...) ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu sądowym o zniesienie współwłasności nieruchomości oraz o cofnięciu przez B. K. darowizny nieruchomości na rzecz A. K., zapadłym na skutek skargi na postanowienie referendarza sądowego z dnia 26 czerwca 2018 r., Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek.

Sąd I instancji w uzasadnieniu wskazał, że do przedmiotowego wniosku B. K. załączyła m.in. odpis postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 24 października 2017 r., wydanego w sprawie III Ca 1364/17, o odrzuceniu jej wniosku o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych apelacji złożonej w sprawie I Ns 1827/15, zaś w skardze na orzeczenie referendarza wskazała szereg okoliczności dotyczących jej sytuacji rodzinnej i majątkowej oraz odnoszących się do uczestników postępowania, podnosząc, że uczestnicy po dokonaniu na ich rzecz darowizny nieruchomości, dla której księga jest prowadzona, zachowali się w stosunku do niej rażąco niewdzięcznie. Sąd ustalił, że księga wieczysta Kw Nr (...) prowadzona jest dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), której współwłaścicielami są: B. K. w 1/3 części oraz A. K. i K. K. w 2/3 części do wspólności ustawowej. Podniesiono, że zgodnie z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., przy rozpoznawaniu wniosku o wpis, badaniu podlega jedynie treść i forma wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej, zaś zawężony zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego oznacza, że w tym postępowaniu ustalenia mogą być czynione wyłącznie na podstawie analizy wniosku i dołączonych do niego dokumentów, a także badania stanu prawnego ujawnionego w księdze w chwili złożenia wniosku. Sąd meriti wskazał również, że stosownie do treści art. 626 ² § 3 k.p.c. do wniosku o wpis należy dołączyć dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej i odnotował, że wnioskodawczyni takich dokumentów nie złożyła, zważywszy, że podstawą wpisu do działu III księgi wieczystej ostrzeżenia o toczącym się postepowaniu sądowym może być postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia wydane w trybie art. 730 i n. k.p.c., zaś sąd wieczystoksięgowy wniosków o udzielenie zabezpieczenia nie rozpoznaje. Skoro wnioskodawczyni nie dołączyła do swego wniosku postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, brak było podstaw do uwzględnienia jej wniosku, co uzasadniało jego oddalenie na podstawie art. 626 ⁹ k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia złożyła wnioskodawczyni zaskarżając wydane rozstrzygnięcie i wnosząc o jego zmianę poprzez dokonanie wpisu w dziale III księgi wieczystej Nr (...), zgodnie ze złożonym wnioskiem. Skarżąca wskazała, że nie zgadza się z wydanym rozstrzygnięciem i powołała się na fakt przywrócenia jej orzeczeniem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi terminu do wniesienia apelacji w sprawie o zniesienie współwłasności, wywodząc, iż w tej sytuacji zostały spełnione przesłanki z art. 730 ¹ k.p.c. w postaci uprawdopodobnienia roszczenia oraz interesu prawnego w uzyskaniu przez nią zabezpieczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie podlegała uwzględnieniu, jako bezzasadna, a zarówno ustalenia składające się na stan faktyczny sprawy, jak i zastosowanie do tych okoliczności przepisów prawa przez Sąd I instancji, należy ocenić jako w pełni poprawne i niewymagające korekty.

Sąd Rejonowy prawidłowo odwołał się do treści art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., zgodnie z którym sąd, rozpoznając wniosek o wpis do księgi wieczystej, bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Przepis ten zakreśla granice kognicji Sądów obu instancji w postępowaniu wieczystoksięgowym jako węższe niż przewidziane dla innych postępowań sądowych. Dalej należy wskazać, iż badanie treści wniosku polega na sprawdzeniu, czy wniosek został złożony przez osobę legitymowaną i czy przytoczone w nim okoliczności mogą stanowić podstawę dokonania żądanego w nim wpisu, zaś badanie jego formy z kolei polega na sprawdzeniu, czy odpowiada on wymaganiom formalnym. Analiza treści księgi wieczystej odnosi się do stanu prawnego nieruchomości (praw jawnych) ujawnionego w księdze wieczystej. Szczególnie istotne jest badanie dokumentów załączonych do wniosku, gdyż zadaniem Sądu wieczystoksięgowego jest wówczas ustalenie, czy z ich treści wynika, że wnioskodawcy przysługuje uprawnienie, jakie ma zostać ujawnione w księdze i czy ich forma jest adekwatna do przepisów prawa (ustalanie podstawy wpisu), jak również stwierdzenie, czy treść księgi skonfrontowania z treścią dokumentów nie sprzeciwia się dokonaniu wpisu (brak przeszkody do dokonania wpisu). Jeśli którekolwiek z tych ustaleń wypadnie negatywnie, art. 626 ⁹ k.p.c. nakazuje oddalenie wniosku o wpis, w szczególności Sąd wieczystoksięgowy nie może prowadzić postępowania dowodowego poza granicami określonymi w art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. ani uwzględniać dalszych okoliczności niewynikających ze wskazanych w tym przepisie dowodów. Takie stanowisko zostało już ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (np. w postanowieniu z dnia 20 stycznia 2016 r., IV CSK 438/15, niepubl., w postanowieniu z dnia 11 marca 2015 r. II CSK 273/14, niepubl., czy w postanowieniu z dnia 4 lipca 2014 r. II CSK 574/13, „Monitor Prawa Bankowego” Nr 10 z 2015 r., s. 39) oraz w orzecznictwie sądów powszechnych.

Dokumenty złożone przez B. K. – zarówno załączone do wniosku, jak i przedłożone w dalszym toku postępowania – nie spełniają wymogów, które mogłyby uczynić je podstawą wpisu do księgi wieczystej, ani co do formy, ani też co do ich treści. Wypada powtórzyć w ślad za Sądem meriti, że podstawą wpisu w dziale III księgi żądanego ostrzeżenia może być jedynie postanowienie Sądu wydane w ramach postępowania zabezpieczającego, w którym Sąd udzielający zabezpieczenia zdecydowałby się zastosować sposób zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych wnioskodawczyni w sposób przewidziany w art. 755 § 1 pkt. 5 k.p.c., a więc nakazać wpisanie do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu. Wnioskodawczyni bezsprzecznie takiego dokumentu nie przedstawiła, domagając się de facto, by to Sąd wieczystoksięgowy na podstawie przedłożonego przez nią oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, oświadczenia o odwołaniu darowizny oraz postanowienia Sądu przywracającego jej termin do wniesienia apelacji od orzeczenia wydanego w sprawie o zniesienie współwłasności, jak również w oparciu o jej twierdzenia faktyczne dotyczące jej stosunków ze współwłaścicielami nieruchomości wpisanymi do księgi i dokumenty potencjalnie je uprawdopodobniające, zbadał istnienie przesłanek udzielenia zabezpieczenia, wydał stosowne postanowienie w tym przedmiocie, a następnie ujawnił w księdze ostrzeżenie o toczącym się postępowaniu. Postulaty takie nie mogą przynieść efektu właśnie ze względu na wynikającą z treści art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. ograniczoną kognicję Sądu wieczystoksięgowego, o której była mowa powyżej. Skoro podstawą wpisu do księgi ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu może być jedynie postanowienie zabezpieczające roszczenie określające sposób zabezpieczenia przewidziany w art. 755 § 1 pkt. 5 k.p.c., to Sąd Rejonowy w rozpoznawanej sprawie mógł zbadać jedynie to, czy B. K. taki dokument – poprawny co do treści i formy – załączyła do swego wniosku, natomiast w żaden sposób nie jest uprawniony do przeprowadzania postępowania dowodowego w szerszym zakresie i analizowania istnienia przesłanek do udzielenia zabezpieczenia przewidzianych w art. 730 i art. 730 ¹ k.p.c., na które powołuje się w apelacji jej autorka. Sądem właściwym do udzielenia zabezpieczenia roszczenia w toku postępowania, które tego roszczenia dotyczy, jest – jak wynika z art. 734 zd. II k.p.c. – wyłącznie ten Sąd, w którym owo postępowanie aktualnie się toczy, a skoro – jak stwierdza art. 730 § 2 zd. I k.p.c. – udzielenia zabezpieczenia można domagać się do chwili zakończenia postępowania, zatem z powołanego w apelacji twierdzenia wnioskodawczyni o przywróceniu jej terminu do złożenia apelacji od orzeczenia w sprawie o zniesienie współwłasności wynika to jedynie, że nadal może się ona w tamtej sprawie ubiegać o wydanie postanowienia o zabezpieczeniu poprzez wpisanie ostrzeżenia do księgi wieczystej. Dopiero gdy takie orzeczenie uzyska, będzie mogło ono – jako dokument załączony do wniosku i objęty kognicją Sądu wieczystoksięgowego – skutecznie stanowić podstawę wniosku o ujawnienie ostrzeżenia w przedmiotowej księdze wieczystej.

Z powyższego wynika, że Sąd I instancji trafnie dostrzegł brak podstaw do dokonania wpisu w oparciu o załączone do wniosku dokumenty i słusznie zastosował w tej sytuacji art. 626 ⁹ k.p.c. nakazujący wówczas oddalić wniosek. Wobec prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia i wobec niepowołania w złożonym środku odwoławczym jakichkolwiek argumentów, które mogłyby taką ocenę podważyć, Sąd II instancji oddala apelację stosownie do art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.