Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 października 2018 r., w sprawie z powództwa E. B. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, Sąd Rejonowy w Łowiczu:

1.  pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty z dnia 14 października 2003 r., wydanego przez Sąd Rejonowy w Skierniewicach w sprawie I Nc 156/03, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Skierniewicach z dnia 19 czerwca 2015 r., sygn. akt I Co 426/15, w zakresie kwoty 25.550,50 zł tytułem odsetek umownych w wysokości 40% w stosunku rocznym od kwoty 10.693,16 zł za okres od dnia 21 lutego 2006 r. do dnia 18 marca 2016 r. włącznie oraz tytułem odsetek umownych w wysokości 40% w stosunku rocznym za okres od dnia 19 marca 2016 r. do dnia zapłaty – w wysokości przekraczającej odsetki maksymalne za opóźnienie;

2.  w pozostałym zakresie oddalił powództwo;

3.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana, zaskarżając go w części, tj. w pkt 1, w zakresie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie odsetek umownych od kwoty 10.693,16 zł za okres od dnia 21 lutego 2006 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. ponad odsetki maksymalne oraz w pkt 3, zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 365 § 1 k.p.c. przez jego pominięcie i na skutek tego, nie uwzględnienie konsekwencji, wynikających z powołanego przepisu w postaci związania Sądu Rejonowego w Łowiczu prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w Skierniewicach, wydanym w sprawie I Nc 156/03;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316) przez jego pominięcie;

b)  art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez jego błędną interpretację i niewłaściwe przyjęcie, że:

⚫

zachodzą przesłanki do częściowego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, albowiem „zmiana stanu prawnego jest zdarzeniem, o którym mowa w art. 840 § 2 pkt 1 k.p.c., gdy spowodowała, że zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym w części lub całości wygasło albo nie może być egzekwowane”;

⚫

zachodzą przesłanki do pozbawienia tytułu wykonawczego wobec tych dłużników solidarnych, którzy powództwa przeciwegzekucyjnego nie wnieśli, wbrew żądaniu pozwu;

⚫

zachodzą przesłanki pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie kwot wyegzekwowanych w toku postępowań egzekucyjnych, zaliczonych na spłatę odsetek narosłych za okres od dnia 21 lutego 2006 r. do dnia 8 stycznia 2007 r.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, apelująca domagała się:

1.  zmiany zaskarżonego wyroku poprzez pozbawienie co do powódki wykonalności tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Skierniewicach, sygn. akt I Nc 156/03 z dnia 14 października 2003 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności przeciwko powódce na rzecz (...) sp. z o.o. w dniu 19 czerwca 2015 r., sygn. akt I Co 426/15, w części, tj. w zakresie odsetek umownych narosłych od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty ponad wysokość maksymalnych odsetek za opóźnienie w rozumieniu art. 481 § 2 ¹ k.c.;

2.  zmiany pkt 3 wyroku poprzez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kwoty 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem I instancji;

3.  zasądzenia od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania za postępowanie apelacyjne, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, powódka domagała się jej oddalenia w całości oraz zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się zasadna i skutkować musiała zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Na wstępie niniejszych rozważań Sąd Okręgowy pragnie pokreślić, że Sąd II instancji jest nie tylko sądem odwoławczym, ale także merytorycznym, nie może zatem poprzestać jedynie na zbadaniu zarzutów apelacyjnych, lecz winien poczynić własne ustalenia i samodzielnie je ocenić z punktu widzenia prawa materialnego. Z tego też względu, sąd odwoławczy, jako sąd apelacyjny, ma obowiązek rozważenia na nowo całokształtu okoliczności istniejących w chwili zamknięcia rozprawy apelacyjnej oraz własnej ich swobodnej i samodzielnej oceny. Podstawowym celem postępowania apelacyjnego jest merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, zaś od obowiązku wydania w sprawie orzeczenia kończącego postępowanie co do meritum, sąd odwoławczy może uchylić się jedynie wyjątkowo.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doprowadziła Sąd odwoławczy do wniosku, że kwestionowane rozstrzygnięcie zostało wydane w następstwie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Niemniej jednak, w ocenie Sądu odwoławczego, Sąd I instancji dokonał nieprawidłowej oceny prawnej ustalonych faktów.

W pierwszej kolejności podnieść należy, iż Sąd I instancji nie był władny pozbawić tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty, wydanego przez Sąd Rejonowy w Skierniewicach dnia 14 października 2002 r. (sygn. akt I Nc 156/03) i zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem tego Sądu z dnia 19 czerwca 2015 r. (sygn. akt I Co 426/15), wykonalności w stosunku do pozostałych dłużników, tj. R. W. i W. M.. Zgodnie bowiem z utrwalonym zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie poglądem, w sytuacji, gdy tytuł wykonawczy stwierdza obowiązek więcej niż jednego dłużnika, każdy z dłużników może wystąpić z powództwem, o którym mowa w art. 840 k.p.c., jedynie w takim zakresie, w jakim tytuł stwierdza jego własny obowiązek.

Co więcej, Sąd Rejonowy błędnie wywiódł, iż wejście w życie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316) spowodowało, że zobowiązanie do zapłaty odsetek za opóźnienie, które stwierdzone zostało przywołanym wyżej tytułem wykonawczym, w zakresie, w jakim odsetki te przekraczały wysokość wprowadzonych ustawą z 2005 r. odsetek maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.), wygasły i od tego dnia należały się tylko odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ² k.c.).

Sąd Okręgowy w obecnym składzie w pełni bowiem podziela pogląd, wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1972 r. (II CR 385/72, L.), zgodnie z którym wejście w życie nowych przepisów prawnych, w świetle których inaczej zostały unormowane zagadnienia rozstrzygnięte prawomocnym tytułem wykonawczym, nie jest w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. zdarzeniem uzasadniającym pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, chyba że nowy przepis wyraźnie stwierdza wygaśnięcie wcześniej ustalonych zobowiązań.

Wbrew przekonaniu Sądu I instancji, na gruncie sprawy, będącej przedmiotem kontroli instancyjnej, taka sytuacja nie zachodzi. Sądowi Rejonowemu umknął bowiem najwyraźniej fakt, iż art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316) stanowi, że przepisy ustawy – w tym także i przepis art. 1, zgodnie z treścią którego w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) w art. 359 po § 2 dodaje się § 2 ¹-2 ³ w brzmieniu: ,,§ 2 ¹. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). §2 ². Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. §2 ³. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy" – stosuje się do czynności prawnych dokonywanych po jej wejściu w życie – tj. po dniu 20 lutego 2006 r. (przyp. autora).

Wobec powyższego, stwierdzić należy, iż zasadne jest żądanie przez stronę pozwaną od powódki odsetek w wysokości określonej w umowie kredytu nr (...), zawartej dnia 18 lutego 2002 r. pomiędzy (...) im. (...) a R. W., której powódka była poręczycielką.

Wskazać również należy, iż Sąd I instancji najwyraźniej nie dostrzegł, że z istoty powództwa przeciwegzekucyjnego wynika, iż może ono zostać skutecznie wniesione wyłącznie jedynie wówczas, gdy istnieje chociażby potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego w całości albo w części. Nie jest zatem dopuszczalne wniesienie powództwa, o którym mowa w art. 840 k.p.c., jeżeli stwierdzona tytułem wykonawczym wierzytelność została już wyegzekwowana, albowiem skutkiem wyegzekwowania należności jest wygaśnięcie wierzytelności w wyegzekwowanym zakresie całości albo części).

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, wskazać trzeba, że z materiału dowodowego, zgromadzonego w toku postępowania pierwszoinstancyjnego wynika, iż odsetki należne za okres od dnia 8 września 2003 r. do dnia 8 stycznia 2007 r. zostały wyegzekwowane w postępowaniu egzekucyjnym. W konsekwencji, pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności we wskazanym wyżej zakresie, nie było dopuszczalne.

Podsumowując przeprowadzony wyżej wywód, stwierdzić należy, iż Sąd Okręgowy przychylił się do argumentów apelacji, w związku z czym zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo, o czym orzekł w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c.

Biorąc pod uwagę charakter zagadnienia, będącego przedmiotem postępowania oraz sytuację materialną powódki, Sąd II instancji doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie zachodzi wypadek szczególny, o którym mowa w art. 102 k.p.c., uzasadniający odstąpienie od obciążenia jej kosztami postępowania przed Sądami obu instancji.