Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 września 2018 r., w sprawie z powództwa E. O. (1), M. O. i B. O. przeciwko Uniwersytetowi Medycznemu w Ł. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi:

1.  zasądził od pozwanego łącznie na rzecz powodów prowadzących wspólnie działalność gospodarczą pod nazwą (...) spółka cywilna w Ł. kwotę 59.758,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 września 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 10.430 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 7.242 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego;

2.  nakazał pobrać od (...) w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 731,58 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 lutego 2007 r. pomiędzy Uniwersytetem Medycznym w Ł. a spółką Grupa 3J sp. z o.o. zawarta została umowa nr (...) o roboty budowlane, przedmiotem której było wykonanie prac projektowych i budowlanych związanych z dokończeniem realizacji Centrum (...) Dydaktycznego (...) w Ł.. Na podstawie owej umowy, Grupa 3J sp. z o.o., działając jako generalny wykonawca przedmiotowej inwestycji, zawarła umowy o podwykonawstwo, m.in.:

⚫

umowę o roboty budowlane nr 99/07/BUD z 10.09.2007 r. (wraz z aneksami), na podstawie której zleciła E. O. (1) i M. O., działającym wówczas w formie spółki cywilnej pod nazwą Firma Handlowo-Usługowa (...). O. i SYN, przekształconej następnie w spółkę (...). (...) sp. z o.o. w S., wykonanie posadzki, w tym podłoża betonowego, posadzki żywicznej oraz posadzki żywicznej, cienkowarstwowej;

⚫

umowę o roboty budowlane nr 10/08/BUD z dnia 13.02.2008 r. (wraz z aneksami), na mocy której Grupa 3J powierzyła spółce (...). (...) spółka z o.o. wykonanie robót brukarskich i drogowych, obejmujących zagospodarowanie dziedzińca wewnętrznego (patio) oraz wykonanie podjazdu dla karetek;

⚫

umowę o roboty budowlane nr 264/10/BUD z dnia 1.12.2010 r., na podstawie której Grupa 3J zleciła spółce (...). (...) sp. z o.o. wykonanie robót budowlanych – adaptacji kondygnacji 9 budynku (...) Centrum (...)Dydaktycznego UM w Ł., dla potrzeb Zakładu (...) w Ł., w tym wykonanie posadzki żywicznej.

Powyższe umowy skonstruowane były w ten sposób, że kierownik budowy miał dokonywać częściowych odbiorów prac, a na podstawie tychże odbiorów Wykonawca ( spółka (...). (...) sp. z o.o., będący podwykonawcą) był uprawniony do wystawiania częściowych faktur VAT. W dalszej kolejności miał następować odbiór końcowy. Wykonawca wnosił zabezpieczenie wykonania umów w wysokości 2% (jedynie w umowie nr (...) w wysokości 10%) wartości przedmiotu umowy, uiszczane w formie dokonywanych przez Zamawiającego (Generalnego Wykonawcę – Grupę 3J) zatrzymań z faktur VAT lub gwarancji ubezpieczeniowej. Formą zabezpieczenia, przyjętą przez strony na podstawie każdej z umów, było zatrzymanie przez Generalnego Wykonawcę 2% wartości każdej z faktur wystawionych przez Podwykonawcę. Na podstawie § 9 ust. 2 każdej z umów, zwrot części wynagrodzenia zatrzymywanego w powyższy sposób, miał zostać dokonany:

⚫

w wysokości 10% całego zabezpieczenia w terminie 14 dni po upływie okresu gwarancji;

⚫

w wysokości 90% zatrzymanych kwot z każdej faktury, w terminie 30 dni po końcowym odbiorze przedmiotu umowy i uznaniu przez Zamawiającego robót na należycie wykonane.

W umowach nr (...), okres gwarancji na wykonane prace budowlane oraz zastosowane materiały ustalono na 72 miesiące od dnia podpisania odbioru końcowego przedmiotu umowy. W umowie nr (...) okres gwarancji ustalono na 36 miesięcy.

Część prac budowlanych, zleconych na podstawie umów nr (...) z 10.09.2007 r., nr 10/08/BUD z dnia 13.02.2008 r. i nr 264/10/BUD z dnia 1.12.2010 r., została prawidłowo wykonana przez E. (...) sp. z o.o. Po ich zakończeniu wystawione zostały protokoły odbiorów częściowych oraz faktury VAT. Następnie Grupa 3J sp. z o.o. zapłaciła za prace budowlane i dokonała zatrzymań części wynagrodzenia zgodnie z umową, określając te kwoty jako „kaucja”. Łączna kwota „kaucji” zatrzymanych jako część należnego wynagrodzenia, jako zabezpieczenie wykonania umowy i roszczeń gwarancyjnych, wynosi 18.193,23 zł.

Na podstawie umowy nr (...) zatrzymano 7.665,50 zł, z czego 90% wynosi 6.898,95 zł i jest wymagalne w terminie 30 dni po końcowym odbiorze przedmiotu umowy.

Na podstawie umowy nr (...) zatrzymano 12.113,63 zł, z czego 90% wynosi 10.902,27 zł i jest wymagane w terminie 30 dni po końcowym odbiorze przedmiotu umowy.

Na podstawie umowy nr (...) zatrzymano 435,57 zł, z czego 90% wynosi 392,01 zł i jest wymagalne w terminie 30 dni po końcowym odbiorze przedmiotu umowy.

(...) Medyczny w Ł. wiedział, że jednym z podwykonawców jest firma (...). (...) sp. z o.o. Budowę nadzorowali inspektorzy z (...). E. O. (1) i M. O. często kontaktowali się z Zarządem Inwestycji (...): S. R. (Dyrektorem Ekonomicznym), J. K. – pełnomocnikiem, B. Ś. i Z. P.. Zwyczajowo, przy odbiorach przez Grupę 3J sp. z o.o. prac od podwykonawców uczestniczyła także osoba z ramienia (...). (...) Medyczny wyznaczał osobę z danej branży, aby z jej udziałem dokonać odbioru prac od podwykonawców. (...) Medyczny wiedział, jaki jest zakres prac wykonywanych przez firmę (...). (...) sp. z o.o. Od pewnego momentu, pracownicy firmy zaczęli na placu budowy nosić kamizelki z jej logo. Od 2002 r. logo firmy widniało także na samochodach dostawczych spółki.

Podwykonawców zgłaszano Inwestorowi. Wraz z pismem przewodnim, do Biura (...) w Ł. przesyłany był „draft” umowy z podwykonawcą, a następnie kopia podpisanej umowy.

W pewnym momencie Grupa 3J sp. z o.o zaczęła mieć problemy finansowe; część prac na budowie (...) wstrzymano. Wstrzymanie prac części podwykonawców powodowało opóźnienia w rozpoczęciu prac przez innych podwykonawców – np. przez firmę (...). (...) sp. z o.o., która wykonywała prace wykończeniowe.

Pismem z dnia 14 czerwca 2011 r., (...) Medyczny w Ł. zwrócił się do (...) jako podwykonawcy Grupy 3J z prośbą o udzielenie informacji o stanie nieuregulowanych na ich rzecz należności z tytułu wykonania prac realizowanych przez firmę na terenie Centrum (...) Dydaktycznego UM w Ł., w zakresie należności wymagalnych i niewymagalnych. W odpowiedzi, E. O. (1) poinformował, że na dzień 29.06.2011 r. (data pisma), generalny wykonawca nie zalega z płatnościami na rzecz E. (...) sp. z o.o., jednakże spółka ma do zafakturowania roboty na kwotę około 50.000 zł netto.

Pismem z dnia 26 września 2011 r., E. (...) sp. z o.o. poinformowała Dyrektora Biura (...) w Ł. S. R., że nie może rozliczyć się z Grupą 3J i oświadczyła, że wykonała prace na terenie inwestycji (...), potwierdzone przez kierownika budowy T. L. (1), na kwotę 41.565 zł netto oraz, że zatrzymane kaucje za okres od 2007 r. opiewają na łączną kwotę 20.214,69 zł. W załączeniu przesłano potwierdzenie wykonanych robót „do zafakturowania” oraz zestawienie kaucji. Na prace te składały się: wykonanie prac na podjeździe dla karetek (posadzka i cokoły) na kwotę 14.865 zł oraz wykonanie prac na piętrze 03: położenie posadzki i cokołów za kwotę 26.700 zł (łącznie 41.565 zł). W dniu 20 czerwca 2011 r. T. L. (1) podpisał się na dokumencie, opisującym zakres prac do zafakturowania, z adnotacją „potwierdzam wykonany zakres rzeczowy”.

Pismem z dnia 10 lutego 2012 r., Grupa 3J w upadłości układowej poinformowała firmę (...). (...) sp. z o.o., że w dniu 31 stycznia 2012 r. została ogłoszona upadłość Grupy 3J z możliwością zawarcia układu. E. (...) sp. z o.o. została pouczona o możliwości zgłoszenia swoich roszczeń do masy upadłości. W dniu 16 kwietnia 2012 r. spółka (...). (...) sp. z o.o. zgłosili swoje wierzytelności w łącznej kwocie 70.924 zł (część tytułem zatrzymanych kaucji, a część tytułem wykonanych i odebranych robót budowlanych, na które nie została wystawiona faktura).

E. O. i Syn sp. o.o., jako podwykonawca, wykonywała na terenie (...) posadzki żywiczne na podjeździe dla karetek i na poziomie 03 oraz posadzki betonowe. Prace, związane z podjazdem dla karetek, składały się z różnego rodzaju czynności, m.in. prac konstrukcyjnych, drogowych i wykończeniowych.

Miała miejsce sytuacja, że po położeniu posadzki żywicznej na podjeździe dla karetek nastąpiła zmiana projektowa i podjazd był częściowo wykonywany ponownie. Spowodowało to niezawinione opóźnienie w pracach E. (...) sp. z o.o.

Rozpoczęcie prac przez E. (...) sp. z o.o. na podjeździe dla karetek było także uzależnione od zakończenia prac przez innych podwykonawców, ponieważ część prac, które miały zostać wykonane przez spółkę, były pracami wykończeniowymi (położenie posadzki żywicznej). Również z tego względu spółka rozpoczęła swoje prace z opóźnieniem. Pismami z dnia 25 kwietnia 2012 r. Generalny Wykonawca w upadłości układowej wezwał E. O. i Syn z sp. z o.o. do zakończenia prac realizowanych na podstawie umowy o nr (...) i o nr 10/08/BUD. Termin na ukończenie robót i usunięcie usterek wyznaczony został na dzień 15 czerwca 2012 r. W piśmie poproszono o kontakt z kierownikiem budowy w celu uzgodnienia terminu podjęcia prac oraz pisemnego potwierdzenia gotowości do wykonania robót w wyznaczonym terminie, czyli do dnia 15 czerwca 2012 r. Wszystkie posadzki żywiczne, które miała zrobić E. O. i Syn sp. o.o., zostały wykonane. W szczególności, na poziomie 03 w budynku (...), położona została warstwa powłoki żywiczno-koloryzującej. Jest to posadzka cieńkowarstwowa. Łączna powierzchnia na poziomie 03 budynku (...) wynosi 2.384,74 m ², przy czym posadzka położona jest na powierzchni 942,31 m ², 956,39 m ² i 164,28 m ².

Prace prowadzone przez spółkę powodów zakończyły się w 2012 r. Dnia 29 czerwca 2012 r. Komisja w składzie (...), A. G. i R. S. z Grupy 3J SA oraz Z. M. z (...) w Ł. podpisali dokument, w którym stwierdzili, że odebrano roboty polegające na wykonaniu posadzki żywicznej na podjeździe dla karetek wraz z cokołami oraz wykonaniu posadzki żywicznej na poziomie 03 wraz z cokołami, o łącznej wartości 41.565 zł (odbiór częściowy). Pod protokołem, w dwóch miejscach znajdują się stemple Grupy 3J, adnotacja: potwierdzam wykonanie prac wraz z nieczytelnym podpisem oraz adnotacja „potwierdzam wykonanie w/w prac” z podpisem (...) oraz jeden nieczytelny podpis na stemplu Grupy 3J.

Po ukończeniu wszystkich robót, pismem z dnia 16 lipca 2012 r. E. (...) sp. z o.o. zgłosiła Generalnemu Wykonawcy wykonanie wszystkich umówionych prac i wezwała Generalnego Wykonawcę do dokonania końcowego odbioru prac. Generalny Wykonawca nie stawił się jednak w wyznaczonym terminie odbioru prac i nie nadesłał żadnej odpowiedzi. Wobec tego, w dniu 1 sierpnia 2012 r. E. (...) sp. z o.o. sporządziła jednostronne protokoły odbioru prac budowlanych z każdej z umów.

Na prace opisane w protokole z dnia 29 czerwca 2012 r. (k. 114) nie została wystawiona faktura, ponieważ Grupa 3J ogłosiła już upadłość.

Pismem z dnia 10 kwietnia 2012 r. kierownik budowy Grupy 3J SA w upadłości układowej rozesłał do podwykonawców pismo informujące o spotkaniu z pełnomocnikiem Grupy 3J A. P., które odbędzie się w dniu 12 kwietnia 2012 r. na terenie budowy (...) i które będzie dotyczyć uzgodnienia sposobu dokończenia realizacji inwestycji. Poproszono o bezwzględne przybycie, zaś firmy, które chciały uczestniczyć w dokończeniu inwestycji, miały przesłać stosowne oświadczenie na adres biura budowy oraz Grupy 3J SA w upadłości likwidacyjnej. E. O. (1) i M. O. brali udział w spotkaniu.

Po spotkaniu sporządzony został wstępny projekt – wzór porozumienia pomiędzy Uniwersytetem Medycznym w Ł., Grupą 3J w upadłości i podwykonawcami. Projekt ten został również przesłany do powodów. Ostatecznie porozumienie pomiędzy Uniwersytetem Medycznym w Ł. a podwykonawcami zostało podpisane w dniu 20 kwietnia 2012 r. E. (...) sp. z o.o. nie była stroną tej umowy.

Powodowie początkowo prowadzili firmę handlowo-usługową. Następnie dokonali przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (...). (...) sp. z o.o. Grupa 3J wiedziała o przekształceniu firmy i nie zgłaszała z tego powodu żadnych zastrzeżeń. Grupa 3J również przekształciła się ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na spółkę akcyjną.

Po pewnym czasie E. O. (1) i M. O. ponownie założyli spółkę cywilną. Umową z dnia 1 czerwca 2015 r. Spółka (...). (...) sp. z o.o. przeniosła na E. O. (1) i M. O., prowadzących wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej (...) s.c. w Ł., wierzytelności dochodzone niniejszym pozwem, a przysługujące względem dłużników: (...) w Ł. oraz Grupy 3J S.A. w upadłości likwidacyjnej. Spółka (...). (...) sp. z o.o. została wykreślona z rejestru KRS w dniu 17 maja 2016 r. W 2016 r. do spółki cywilnej (...) dołączyła B. O..

Początkowo, strona powodowa skierowała swoje roszczenia do Generalnego Wykonawcy – Grupy 3J SA, powstałej z przekształcenia spółki Grupa 3J sp. z o.o. (...) żadna z kwot nie została uregulowana. Na podstawie postanowienia z dnia 31 stycznia 2012 r. ogłoszono upadłość spółki Grupa 3J SA z możliwością zawarcia układu, zmienioną w dalszym toku postępowania na upadłość likwidacyjną. W dniu 17 kwietnia 2012 r. powodowa spółka zgłosiła swoje wierzytelności do masy upadłości, ale w prowadzonym postępowaniu upadłościowym żadna z kwot nie została wyegzekwowana.

W dniu 9 kwietnia 2014 r. E. (...) sp. z o.o. skierowała przeciwko pozwanemu zawezwanie do próby ugodowej. Do ugody nie doszło.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie umów zawartych między spółką powodów a Grupą 3J, umowy z Uniwersytetem Medycznym w Ł., protokołów odbiorów i dokumentacji dotyczącej budowy. Ponadto, Sąd oparł się na zeznaniach świadków, którzy uczestniczyli w procesie budowy i na tej podstawie poczynił ustalenia co do tego, czy spółka powodów wykonała umówione prace, w jakim terminie oraz, czy Inwestor posiadał wiedzę o podwykonawcy i zakresie jego prac.

Świadek H. G., który był jednym z podwykonawców na terenie Centrum (...) Dydaktycznego UM w Ł., potwierdził, że spółka powodów również była podwykonawcą grupy 3J. Świadek ten nie pamiętał dokładnie, do kiedy spółka powodów prowadziła prace na terenie (...) (zeznania k. 234), natomiast potwierdził, że w pewnym momencie prace na budowie stanęły, a Grupa 3J zaprzestała dokonywania odbiorów prac od podwykonawców.

Świadek T. D., który w spornym okresie był pracownikiem powodów, zeznał, iż prace na terenie (...) trwały do około 2012 r., a (...) Medyczny wiedział, że E. (...) sp. z o.o. prowadzą prace na terenie (...) (zeznania k. 234 i 339). Zeznania te znajdują potwierdzenie w zeznaniach innych świadków. Świadek ten potwierdził także, że prace na podjeździe dla karetek, polegające na położeniu posadzki żywicznej, były wykonywane dwa razy, z uwagi na zmianę projektu.

Świadek T. L. (1), który w okresie 2007 – 2011/2012 był kierownikiem budowy z ramienia Grupy 3J, również potwierdził, że spółka powodów była podwykonawcą w zakresie posadzek żywicznych i betonowych oraz, że pozwany o tym wiedział. Potwierdził także, iż podpisywał protokoły częściowe odbioru prac powodów, ale nie podpisał protokołu końcowego, ponieważ wówczas już nie pracował. Świadek stwierdził, że podpis widniejący na k. 120 jest podobny do jego podpisu, lecz nie wie, czy to on go nakreślił, gdyż nie pamięta, aby sporządzał taką adnotację (zeznania k. 234v.). Z kolei na kolejnej rozprawie świadek potwierdził, że pisał taką adnotację (k. 300).

Świadek Z. M. zatrudniony był przez Rektora (...) w Ł. i nadzorował budowę Centrum od lutego 2008 r. do grudnia 2012 r. (zeznania k. 320). Potwierdził on, że (...) Medyczny wiedział o firmie (...). (...) sp. z o.o., zaś umowy z podwykonawcami znajdowały się w Biurze (...). Świadek potwierdził także, iż prace spółki powodów przedłużały się z uwagi na zmianę projektu izby przyjęć i inne niezawinione przez spółkę kwestie (np. uszkodzenia powstałe podczas innych prac).

Świadek Z. B. był pracownikiem (...) w Ł. i – od sierpnia 2008 r. – inspektorem nadzoru instalacji sanitarnych. Świadek ten potwierdził, że pozwany miał wiedzę o tym, że E. (...) sp. z o.o. prowadziła prace na terenie (...). Świadek zeznał, że ciepły podjazd dla karetek ukończony został w 2009 r. i że pamięta doskonale, jak kładziona była posadzka żywiczna, ponieważ towarzyszył temu intensywny zapach (zeznania k. 340-341). Świadek nie umiał powiedzieć, czy w dalszym toku prac nastąpiły jakieś zmiany na ciepłym podjeździe dla karetek i z tego względu jego zeznania nie mogą być dowodem na to, że takie zmiany nie miały miejsca i że posadzka nie była później kładziona jeszcze raz.

Odnosząc się do kwestii, czy spółka (...). (...) sp. z o.o. położyła posadzkę żywiczną na poziomie 03 w Budynku (...), Sąd I instancji nie dał wiary zeznaniom świadka A. J., według którego na poziomie 03 w Budynku (...) nie ma posadzek żywicznych (k. 339). Świadek zeznał, iż są tam jedynie „ślady malowania”, a poza tym jest surowa wylewka betonowa. Podobnie Sąd ocenił zeznania świadka Z. B. w tej kwestii – świadek ów również nie kojarzył, aby na poziomie 03 w A1 były posadzki żywiczne, ale stwierdził, że jest tam w jakiś sposób wzmocniony beton (k. 340). Kwestia ta w ocenie Sądu mogła być właściwie oceniona jedynie przez biegłego. W związku z powyższym, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego ds. budownictwa, który miał za zadanie ocenić, czy na poziomie 03 budynku (...) Centrum (...)Dydaktycznego w Ł. znajdują się posadzki żywiczne albo, czy były tam wcześniej (k. 354).

Opinia biegłego inż. Z. H. (k. 362-373) dokładnie i jednoznacznie odpowiada na postawione pytanie. Biegły dokonał oględzin poziomu 03 w budynku (...) przy udziale stron. Stwierdził, że część pomieszczeń posiada na posadzce wykonanej z mas betonu towarowego wierzchnią warstwę koloryzująco-wzmacniającą przy użyciu żywic syntetycznych. Warstwa ta związała i zabezpieczyła górną warstwę wylewki betonowej. Jest to zgodne z Protokołem końcowym odbioru robót (k. 130) z dnia 1 sierpnia 2012 r., zgodnie z którym odebrano roboty, polegające na wykonaniu posadzki żywicznej cienkowarstwowej. Znajduje to także oparcie w treści tzw. „Tabeli elementów” Poziomu 03 w Budynku (...) (k. 296). Z kolei przedstawione przez pozwanego „Tabele elementów” z Budynku (...) Poziomu 3 – Klinika (...) (k. 270-286) nie dotyczą w ogóle omawianego poziomu 03. Poziom 03, co jest bezsporne między stronami, znajduje się w podziemiach budynku (...) i znajdują się tam pomieszczenia techniczne. Wynika to także z zeznań świadka T. L. (1) (k. 301).

Jednym z ważniejszych dokumentów w sprawie, jest – zdaniem Sądu Rejonowego – dokument, znajdujący się na k. 114, dotyczący stwierdzenia zakresu wykonanych prac. Dotyczy on wykonania posadzki żywiczej w podjeździe dla karetek wraz z cokołami i wykonania posadzek żywicznych na poziomie 03 wraz z cokołami. Dokument ten pochodzi z dnia 29 czerwca 2012 r. i podpisany jest przez dwie osoby działające z ramienia generalnego wykonawcy, w tym A. G. oraz przez Z. M. – inspektora z ramienia (...) w Ł.. Dokument ten dotyczy prac, za które Generalny Wykonawca nie zapłacił podwykonawcy w żadnej części. Poza podpisami A. G. i Z. M., znajdują się na nim adnotacje tych osób o treści „potwierdzam wykonanie prac”.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo jest zasadne.

Sąd stwierdził, iż powodowie dochodzą od pozwanego:

1.  części wynagrodzenia zatrzymanego w formie zabezpieczenia;

2.  zapłaty kwoty 41.565 zł za roboty budowlane wykonane w obiekcie (...), za które Generalny Wykonawca (Grupa 3J w upadłości likwidacyjnej) nie wypłacił wynagrodzenia.

Sąd I instancji wywiódł, że podstawą prawną dochodzenia przez powodów od pozwanego (...) roszczeń nabytych na podstawie umowy cesji z dnia 1 czerwca 2015 r., jest przepis art. 647 ¹ § 5 k.c., zgodnie z którym inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Inwestor odpowiada zatem względem podwykonawcy tak samo, jak Generalny Wykonawca.

Początkowo powodowa spółka skierowała swoje roszczenia do Generalnego Wykonawcy – Grupy 3J SA, powstałej z przekształcenia spółki Grupa 3J sp. z o.o., jednakże żadna z dochodzonych kwot nie została uregulowana, co nie było przedmiotem sporu w niniejszej sprawie.

Pozwany podniósł zarzut braku legitymacji czynnej powodów, wskazując, że nie byli oni stroną żadnej z umów zawieranych z Grupą 3J, a każda z umów załączonych do pozwu zawierała w ostatnim paragrafie zapis o umownym zakazie przenoszenia praw i obowiązków wynikających z umowy. W związku z tym, zdaniem pozwanego, przelew wierzytelności, której dotyczy cesja z dnia 1 czerwca 2015 r., był nieskuteczny.

Sąd Rejonowy podniósł, że co prawda stosownie do treści art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania, niemniej jednak postanowienie zawarte w każdej z omawianych umów (nr (...) z dnia 10.09.2007 r., nr 10/08/BUD z dnia 13.02.2008 r. i nr 264/10/BUD z dnia 1.12.2010 r.), stanowiące, iż „Prawa i obowiązki wynikające w umowy nie mogą być przenoszone na rzecz osób trzecich”, nie może być interpretowane w oderwaniu od celu, w jakim zostało wprowadzone do umowy. Zgodnie bowiem z treścią art. 65 k.c., oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (§ 1). W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§ 2).

Sąd I instancji wywiódł, że w § 2 w/w umów stwierdzono, że w sprawach nieuregulowanych w umowie stosuje się m.in. przepisy ustawy z 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych. Postanowienie o zakazie przenoszenia praw i obowiązków, wynikających z omawianych umów, należy zatem tłumaczyć tak, że Generalny Wykonawca chciał zapewnić, aby realizowane zamówienie zostało wykonane wyłącznie przez wybranego podwykonawcę. Jest to analogia z treścią art. 7 ust. 3 prawa zamówień publicznych. W ocenie Sądu Rejonowego, zamiarem stron było zachowanie tożsamości podmiotu zobowiązanego do wykonania poszczególnych prac budowlanych.

Sąd podniósł, że nie można także pominąć faktu, iż w rozpatrywanych umowach znajduje się zakaz przelewania praw i obowiązków, czyli koniunkcja. W umowach nie jest zatem zawarty zakaz „pactum de non cedendo”, lecz zakaz jednoczesnego zbycia i praw, i obowiązków. Przy cesji natomiast dochodzi jedynie do zbycia wierzytelności.

Sąd I instancji wskazał ponadto, że dokonanie cesji wierzytelności przez spółkę (...). (...) sp. z o.o. było koniecznością, albowiem powodowie planowali likwidację spółki i musieli w jakiś sposób zabezpieczyć możliwość skutecznego dochodzenia roszczeń o zapłatę za wykonane prace budowlane na terenie (...) bez konieczności przedłużania postępowania likwidacyjnego o czas prowadzonego postępowania sądowego. Pozbawienie powodów możliwości dochodzenia zapłaty wynagrodzenia za prace, które wykonała spółka, będąca ich własnością, stałoby w ocenie Sądu w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Wobec powyższego, Sąd Rejonowy uznał, iż na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c., powodowa spółka posiada legitymację czynną do wystąpienia z roszczeniem o zapłatę do (...) w Ł., pełniącego rolę Inwestora.

Sąd wskazał, że pozwany podnosił także szereg innych zarzutów przeciwko żądaniu pozwu. Między innymi zaprzeczył, aby powodowie oraz Spółka (...). (...) sp. z o.o. byli zgłoszonymi podwykonawcami Grupy 3J. Zdaniem pozwanego, pozwany nie miał wiedzy ani o zakresie powierzonych im prac, ani o wartości wynagrodzenia, ani o zasadach rozliczeń, zaś o samym podwykonawcy dowiedział się dopiero latem 2011 r., kiedy to Generalny Wykonawca, mający już problemy finansowe, przekazał mu informacje o potencjalnych podwykonawcach. Pozwany wskazywał, że jako Inwestor nigdy nie wyraził zgody na zawarcie umów pomiędzy Generalnym Wykonawcą a podwykonawcami i że przedmiotowe umowy nigdy nie zostały jemu zgłoszone.

W ocenie Sądu I instancji, nie sposób się z tą argumentacją zgodzić, albowiem pozostaje ona w sprzeczności z treścią umowy, zawartej pomiędzy Grupą 3J a Uniwersytetem Medycznym oraz z zeznaniami świadków.

Sąd zwrócił uwagę, że w uchwale o sygnaturze III CZP 108/15, Sąd Najwyższy stwierdził wyraźnie, że „Skuteczność wyrażonej w sposób dorozumiany (art. 60 KC) zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest uzależniona od zapewnienia mu możliwości zapoznania się z postanowieniami tej umowy, które wyznaczają zakres jego odpowiedzialności przewidzianej w art. 647[1] §5 KC”. Sąd wywiódł, że Sąd Najwyższy wyszedł w owej sprawie z założenia, iż aby inwestor mógł wyrazić zgodę na realizowanie części robót budowlanych przez podwykonawcę – a co za tym idzie, aby mógł przyjąć na siebie odpowiedzialność solidarną za wypłatę wynagrodzenia dla takiego podwykonawcy – musi on mieć możliwość poznania warunków, na jakich dany podwykonawca realizuje swoje prace, w tym również warunków finansowych. Z jednej strony nie jest więc konieczne faktyczne przedstawienie inwestorowi konkretnej umowy z podwykonawcą – lub projektu tej umowy. Z drugiej jednak strony, aby można było mówić o zgodzie inwestora, skutkującej jego solidarną odpowiedzialnością, musi zaistnieć rzeczywista możliwość zapoznania się przez inwestora z taką umową w zakresie, w jakim decyduje ona o zakresie odpowiedzialności solidarnej tego inwestora.

Sąd wskazał, że również w uchwale 7 sędziów z dnia 29 kwietnia 2008 r. o sygnaturze III CZP 6/08, Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że: „Zgoda inwestora na umowę między wykonawcą a podwykonawcą, do której nie stosuje się rygorów art. 63 § 2 k.c., może być wyrażona w dowolny sposób dostatecznie ją ujawniający (art. 60 k.c.). Jeżeli zatem ogólne zasady wykładni oświadczeń woli pozwalają na stwierdzenie, że inwestor wyraził zgodę na konkretną umowę (jej projekt), z której wynika zakres jego odpowiedzialności solidarnej, to okoliczność ta jest wystarczająca dla uznania skuteczności tej zgody”.

W przekonaniu Sądu I instancji, kwestię wiedzy pozwanego o spółce (...). (...) sp. z o.o. jednoznacznie przesądziło złożenie przez pozwanego umowy nr (...) pomiędzy UM w Ł. a Grupą 3J sp. z o.o. z dnia 1 lutego 2007 r. (k. 305-316), na podstawie której prowadzone były prace w Centrum (...)Dydaktycznym UM w Ł.. W § 1 pkt 7 i 9 umowy wskazano, że przed zawarciem umów z podwykonawcami, Wykonawca zobowiązuje się udzielić Zamawiającemu informacji dotyczących tych podwykonawców (pokrywa się to całkowicie z zeznaniami świadka T. L. (1)). Zamawiający ma prawo wnieść uzasadniony sprzeciw co do wyboru wskazanego przez Wykonawcę podwykonawcy. Świadek T. L. (1) zeznał, że nie jest mu wiadome, aby UM złożył taki sprzeciw co do E. (...) sp. z o.o. Zakres umów ze spółką (...). (...) sp. z o.o. również musiał być znany pozwanemu, gdyż Wykonawca zobowiązany był do doręczenia Zamawiającemu kopii umów zawartych z podwykonawcami w terminie 2 dni od ich zawarcia (pkt 9 § 1). Stosownie do § 8 pkt 11 Umowy, Wykonawca zobowiązał się do składania oświadczeń o terminowej realizacji zobowiązań w stosunku do podwykonawców. (k. 310)

Sąd wywiódł, iż świadek T. L. (1) zeznał jednoznacznie (k. 300), że Inwestor wiedział o osobach podwykonawców, gdyż Grupa 3J przesyłała inwestorowi projekty umów z podwykonawcami, a ponadto inspektorzy branżowi z ramienia (...) uczestniczyli w odbiorach częściowych od podwykonawców. Świadek Z. M. – Inspektor Nadzoru (...) (jak wynika z jego pieczątki k. 264) – także potwierdził, że (...) Medyczny w Ł. miał wiedzę o firmach podwykonawców (k. 320). Również świadek Z. B., który od sierpnia 2008 r. był inspektorem nadzoru ds. instalacji sanitarnych, zeznał, że pamięta firmę (...). (...) sp. z o.o. z prac na terenie (...) (k. 340).

Odnosząc się pierwszego z żądań powodów – roszczenia o zapłatę reszty wynagrodzenia w kwocie 18.193,23 zł, Sąd I instancji wskazał, że z umów zawartych pomiędzy Grupą 3J a E. (...) sp. z o.o. wynikało, w jakich dokładnie częściach i terminach ma zostać powodom zwrócona pozostała część wynagrodzenia. Jeżeli chodzi o zwrot 10% wartości łącznie zatrzymanych kwot, to na dzień wytoczenia powództwa termin zwrotu tej części jeszcze nie nadszedł, albowiem owa kwota miała być zwrócona w terminie 14 dni po upływie okresu gwarancji. Natomiast 90% wartości kwot zatrzymanych z każdej faktury miała zostać zwrócona Wykonawcy w terminie 30 dni po końcowym odbiorze przedmiotu umowy i uznaniu przez Zamawiającego robót za należycie wykonane.

Sąd Rejonowy stwierdził, że powodowie dochodzą 90% wartości wynagrodzenia zatrzymanego przez Grupę 3J tytułem zabezpieczenia. Powodowie nie dochodzą całości zatrzymanych kwot z uwagi na brak upływu terminu gwarancji, co powoduje, iż część wynagrodzenia zatrzymana jako zabezpieczenie (10%), na dzień wytoczenia powództwa nie stała się jeszcze wymagalna.

W kwestii roszczeń powodów z tytułu zatrzymanych „kaucji”, Sąd Rejonowy uznał, że w rzeczywistości chodzi tu o część wynagrodzenia, zatrzymaną tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Termin wymagalności tej części wynagrodzenia został jedynie odroczony w czasie. Z tego powodu zatrzymana przez Generalnego Wykonawcę część wynagrodzenia objęta jest solidarną odpowiedzialnością pozwanego.

Sąd Rejonowy wywiódł, że w ramach przewidzianej w art. 353 ¹ k.c. swobody kontraktowania, strony mogą ustanowić różne zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Sposobem zabezpieczenia należytego wykonania umowy jest m. in. wpłata kaucji, czyli określonej kwoty, będącej jak gdyby w depozycie uprawnionego na oznaczony czas z prawem pobierania na zaspokojenie roszczenia po ziszczeniu się umówionego warunku, przy czym sama zapłata tej kwoty może nastąpić w różnych formach, nie wykluczając potrącenia. Sposobem zabezpieczenia należytego wykonania umowy jest także zatrzymanie części wynagrodzenia do umówionego czasu.

Sąd wywiódł dalej, że pomimo użycia w umowach określenia „kaucja”, należy uznać, że nie jest to kaucja w znaczeniu prawnym. Umowa kaucji (poza kaucją bankową) nie jest wprost uregulowana przepisami. Polega ona na tym, że kaucjodawca przekazuje oznaczoną kwotę pieniędzy, a kaucjobiorca może z nich korzystać i zobowiązuje się do ich zwrotu (vide: wyrok SN z dnia 19.01.2011 r., V CSK 204/10). Dla ustalenia, czy w przedmiotowej sprawie doszło do zawarcia umowy kaucji „wciągniętej” do umowy o wykonanie robót, konieczne – zdaniem Sądu – jest zbadanie treści umowy uwzględniając to, jaka była rzeczywista wola Grupy 3J i podwykonawcy. Samo użycie zwrotu „kaucja” w treści umowy nie przesądza, że nie było to wynagrodzenie. Realne ustalenia między Grupą 3J a spółką powodów sprowadzały się jedynie do odroczenia terminu płatności części wynagrodzenia, które miało na celu ułatwienie Generalnemu Wykonawcy realizacji ewentualnych roszczeń.

Odnosząc się do drugiego żądania, Sąd Rejonowy wskazał, że pomimo niewystawienia faktury za wykonane prace, ich zakres, wartość i sam fakt wykonania, potwierdzone zostały przez kierownika budowy T. L. (1) w pisemnym zestawieniu z dnia 20 czerwca 2011 r. (k. 120) oraz udokumentowane w częściowym protokole odbioru tych prac, podpisanym w dniu 29 czerwca 2012 r. m.in. przez przedstawicieli spółki Grupa 3J SA.

Sąd podniósł, że w dalszym toku postępowania pozwany zakwestionował także, aby na poziomie 03 budynku (...) położona została posadzka żywiczna (pismo pozwanego – k. 246). Podnosił, że wizja dokonana przez jednego z pracowników UM w Ł. A. J. ujawniła, że na tym poziomie nie ma posadzki żywicznej. Pozwany wskazał, że poziom 03 jest poziomem technicznym, nie ma tam żadnych użytkowników, w związku z tym kładzenie tam posadzki żywicznej nie miałoby sensu. Z opinii biegłego inż. Z. H., zeznań powodów oraz Tabeli (...) z Budynku (...) poziom 03 i z protokołu odbioru robót (k. 130) wynika jednak, że na poziomie 03 w Budynku (...) część pomieszczeń posiada na posadzce wykonanej z mas betonu towarowego wierzchnią warstwę koloryzująco-wzmacniającą przy użyciu żywic syntetycznych.

Sąd zwrócił uwagę, że przedłożona przez pozwanego Tabela (...) (k. 270-286) jest – jego zdaniem – dowodem na fakt, iż na poziomie 3 budynku (...) nie ma posadzek żywicznych. W ocenie Sądu nie wiadomym jest jednak, co to za dokument i przez kogo został sporządzony, a nadto wątpliwości budzi okoliczność, czy poziom 3 jest tożsamy z poziomem 03 tego budynku. Tymczasem powodowie przedłożyli Tabelę (...) Budynku (...) poziom 03, z którego wynika jednoznacznie, że jest to poziom techniczny i wśród prac wymieniono „wykonanie posadzki żywicznej cieńkopowłokowej” – Tabela k. 296. Z uwagi na fakt, iż pozwany zakwestionował wydruk z tej Tabeli, decydujące znaczenie w kwestii położenia posadzki żywicznej miała opinia biegłego.

Reasumując, Sąd I instancji stwierdził, że strona pozwana nie zdołała wykazać podnoszonej przez siebie okoliczności braku posadzki żywicznej na poziomie 03 w Budynku (...).

Sąd wskazał, że pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczeń powodów, wskazując, że spółka zakończyła prace już w latach 2008 i 2010 r. Na dowód tego pozwany przedstawiał dokument w postaci protokołów odbioru, sporządzonych pomiędzy Grupą 3J a UM, z którego – zdaniem pozwanego – wynika, że prace w obszarze podjazdu dla karetek zostały wykonane w 50% w okresie od dnia 1 kwietnia 2008 r. do dnia 30 kwietnia 2008 r. i w pozostałych 50% w okresie od dnia 1 maja 2008 r. do dnia 31 maja 2008 r. Od tego momentu, jak wskazał pozwany, w kolejnych protokołach odbioru pozycja „podjazd dla karetek” określany jest jako wykonany w 100% (pismo pozwanego – k. 246). Pozwany powołał się także na wpis w Dzienniku Budowy (...) z dnia 9 września 2008 r., dokonany przez K. J., z którego wynika, że podjazd dla karetek zgłoszony został do odbioru już dnia 3 września 2008 r.

Zdaniem Sądu Rejonowego, z ustalonego stanu faktycznego wynika jednak, że w/w prace zostały odebrane dopiero w 2012 r., co wynika z częściowego protokołu odbioru robót, z których strona powodowa dochodzi zapłaty kwoty 41.565 zł, opatrzonego datą 29 czerwca 2012 r. Ponadto, o niezakończeniu prac przez spółkę (...). (...) sp. z o.o. w dacie wskazywanej przez pozwanego, świadczą także pisma spółki Grupa 3J sp. z o.o. z dnia 25 kwietnia 2012 r., wzywające E. (...) sp. z o.o. do zakończenia prac wykonywanych w oparciu o zawarte umowy. Odbiorów końcowych dokonano dopiero w dniu 1 sierpnia 2012 r., natomiast ze sporządzonych protokołów odbioru wynika, że same prace zakończono dnia 20 czerwca 2012 r. W dniu 9 kwietnia 2014 r. złożono wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, co spowodowało przerwanie biegu terminu przedawnienia. Pozew zaś wniesiony został w dniu 10 czerwca 2016 r.

Również z zeznań świadka T. L. (1) wynika, że E. (...) sp. z o.o. pracowali na terenie (...) przez okres, kiedy pracował tam świadek, zaś świadek pracował tam do jesieni 2011 r. lub 2012 r. (k. 301). Świadek T. D. również zeznał, że prace na podjeździe dla karetek trwały do 2012 r. oraz, że wynikało to stąd, iż posadzka kładziona była tam dwa razy, z uwagi na zmianę w projekcie.(k. 339) Świadek Z. B. zeznał (k. 340), że prace na podjeździe dla karetek zostały zakończone chyba latem 2009 r., a zapamiętał to dlatego, że przy kładzeniu posadzki żywicznej wydobywał się specyficzny zapach. Świadek kojarzył jednak, że na podjeździe dla karetek trzeba było zerwać kostkę, ponieważ robiono izolację cieplną, lecz nie pamiętał, kiedy miało to miejsce (k. 342). Tym samym, zdaniem Sądu, potwierdził on okoliczność, że prace musiały zostać wykonane ponownie i nie były to prace poprawkowe, lecz wynikające ze zmian w projekcie.

Sąd Rejonowy wskazał również, iż k. 250 mowa jest o robotach budowlanych, natomiast kładzenie posadzki żywicznej na podjeździe dla karetek nie jest pracą budowlaną, lecz wykończeniową. O robotach budowlanych na podjeździe dla karetek jest mowa w dokumentach z 2008 r. – k. 251-252, k. 254, k 256, k. 258, k. 260. Sąd zaznaczył, że poczynając od dokumentów z 2009 r. – k. 264 i k. 267 – stan zaawansowania robót na podjeździe dla karetek przy budynku (...) określany jest na 100%. Z dziennika budowy (k. 269) wynika, że podjazd dla karetek został zgłoszony do odbioru. Ale dokładne przeczytanie tego dokumentu pozwala, w ocenie Sądu, zrozumieć, że kierownik robót drogowych K. J. zgłosił do odbioru roboty drogowe i ukształtowanie terenu – na patio wschodnim i na podjeździe dla karetek. Tymczasem prace zlecone powodom w zakresie podjazdu dla karetek w budynku (...) nie obejmowały jedynie robót drogowych, lecz także położenie posadzek żywicznych na podjeździe, co należy do kategorii robót wykończeniowych. Potwierdził to także świadek T. L. (1) (k. 300). Wynika to także z zasad logicznego rozumowania – posadzka żywiczna jest to bowiem już gotowa podłoga – alternatywa dla wykładzin, czy innych posadzek, terakoty. Zdaniem Sądu, określony na 100% wskaźnik robót drogowych nie odnosi się zatem do prac wykończeniowych na podjeździe. Przedłożone przez pozwanego dokumenty nie stanowią więc dowodu na zakończenie przez powodów prac już w 2008 r.

Sąd zwrócił uwagę, że w przypadku podjazdu dla karetek, już po wykonaniu prac przez firmę (...). (...) sp. z o.o. nastąpiła zmiana w projekcie, co skutkowało koniecznością ponownego wykonania części prac. Ów fakt wynika nie tylko z zeznań powodów, ale i z zeznań świadków T. L. (1) (k. 301), T. D. (k. 339) i Z. B. (k. 342). W rezultacie, prace się przedłużyły.

W ocenie Sądu, w zaistniały stanie faktycznym, E. (...) sp. z o.o. miała prawo dokonać jednostronnego odbioru prac budowlanych, wykonanych na podstawie poszczególnych umów. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 1998r., II CKN 673/97, sporządzenie jednostronnego protokołu odbioru prac budowlanych przez wykonawcę jest dopuszczalne, jeżeli od jego sporządzenia uzależniona jest zapłata wynagrodzenia. Blokuje się w ten sposób potencjalną możliwość szantażu podmiotu zobowiązanego do zapłaty (inwestora, generalnego wykonawcy) wobec wykonawcy (podwykonawcy). Skoro zatem, na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c., inwestor wraz z generalnym wykonawcą jest zobowiązany solidarnie do zapłaty należnego podwykonawcy wynagrodzenia, to sytuacja prawna inwestora i generalnego wykonawcy w stosunku do podwykonawcy jest taka sama. Stosownie do treści art. 627 k.c., obowiązkiem zlecającego roboty budowlane jest odbiór prac i wypłata wynagrodzenia. Inwestor zobowiązany jest do odbioru wszystkich robót od generalnego wykonawcy, a prace powoda, jako jednego z podwykonawców, stanowiły jedynie ich część.

Sąd I instancji wywiódł, że w praktyce często przyjmuje się dokonywanie jednostronnych protokołów odbioru robót budowlanych przez Wykonawców, jeżeli Inwestor uchyla się od dokonania obowiązku odbioru. Jednostronny protokół odbioru tworzy swego rodzaju fikcję prawną pokwitowania udzielonego Wykonawcy przez Inwestora na piśmie. Od strony praktycznej taki protokół pełni rolę porządkującą, szczególnie w sytuacji, w której faktyczne przekazanie wykonanych robót rzeczywiście nastąpiło. Uzasadnieniem prawnym dla wypłaty należnego Wykonawcy wynagrodzenia jest bowiem wykonanie zleconych prac, a nie podpisanie protokołu. Dlatego też odbiór robót może skutecznie nastąpić również przez dokonanie faktycznego odbioru prac bez sporządzania formalnego protokołu (vide: wyrok SA w Szczecinie z dnia 14.09.2005 r., sygn. akt I ACa 222/05).

Z powyższych względów roszczenie o zapłatę kwoty 41.565 zł, stanowiącej niewypłacone wynagrodzenie za prawidłowo wykonane i odebrane roboty budowlane, podlegało, zdaniem Sądu Rejonowego, uwzględnieniu w całości.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Na koszty poniesione przez powodów złożyły się: kwota 2.988 zł tytułem opłaty od pozwu oraz kwota 7.242 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatami skarbowymi od trzech pełnomocnictw.

W toku postępowania ze Skarbu Państwa została tymczasowo wydatkowana kwota 731,58 zł na poczet wynagrodzenia biegłego. Kwota ta, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398) powinna być pokryta przez pozwanego, jako przegrywającego sprawę.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego , tj.:

a)  naruszenie art. 647 ¹ § 5 k.c. w zw. z art. 509 § 1 k.c. poprzez uwzględnienie powództwa w przedmiotowej sprawie w sytuacji, gdy powodowie nie mają legitymacji procesowej czynnej, bowiem nie byli stroną żadnej z umów, z których wywodzą swoje roszczenia, a każda z tych umów zawierała w ostatnim paragrafie zapis o umownym zakazie przenoszenia praw i obowiązków wynikających z umowy, wobec czego umowa cesji wierzytelności z dnia 1 czerwca 2015 r. była nieskuteczna i na powodów nie przeszły wierzytelności, mające wynikać z umów zawartych ze spółką Grupa 3J sp. z o.o.;

b)  naruszenie art. 65 § 2 k.c. w zw. z § 16 ust. 3 umów: nr (...) z dnia 10 września 2007 r. oraz nr 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. w zw. z § 11 ust. 3 umowy nr (...) z dnia 1 grudnia 2010 r., poprzez dokonanie bez przeprowadzenia w tym zakresie jakiegokolwiek postępowania dowodowego sprzecznej z zasadami wykładni treści oświadczeń woli interpretacji zapisów § 16 ust. 3 oraz § 11 ust. 3 w/w umowy i bezpodstawne przyjęcie, że zapisy te nie stanowiły zastrzeżenia umownego, tzw. „pactum de non cedendo", ale że celem wprowadzenia przez strony w/w zapisu było zapewnienie realizacji umowy wyłącznie przez konkretnego podwykonawcę, w sytuacji, gdy taka interpretacja zapisów § 16 ust. 3 oraz § 11 ust. 3 pozostaje w oczywistej sprzeczności nie tylko z brzmieniem tego zapisu umowy, ale również z innymi zapisami, które rzeczywiście regulują kwestię dalszego zlecania robót budowlanych, a mianowicie § 1 ust. 5, ust. 6 oraz ust. 9, zgodnie z którymi wykonawca co do zasady miał wykonać umowę własnymi siłami, ale mógł powierzyć wykonanie części prac innemu podmiotowi i w takim przypadku w umowie został przewidziany obowiązek przedłożenia Grupie 3J sp. z o.o. kopii umowy z podwykonawcą;

c)  naruszenie art. 65 § 2 k.c. w zw. z § 16 ust. 3 umów: nr (...) z dnia 10 września 2007 r. oraz nr 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. w zw. z § 11 ust. 3 umowy nr (...) z dnia 1 grudnia 2010 r. w zw. z § 1 ust. 5, ust. 6 oraz ust. 9 w/w umów poprzez zupełne pominięcie przez Sąd, iż strony w § 1 ust. 5, ust. 6 oraz ust. 9 w/w umów wprost uregulowały kwestię dopuszczalności dalszego zlecania robót i w konsekwencji, interpretacja § 16 ust. 3 oraz § 11 ust. 3 w/w umów jako zapisu regulującego tę kwestię i niebędącego w konsekwencji zapisem „pactum de non cedendo" jest nielogiczna i pozostaje w oczywistej sprzeczności nie tylko z pozostałymi zapisami umów, ale także z regułami wykładni treści oświadczeń woli przewidzianych w art. 65 § 2 k. c.

d)  naruszenie art. 509 § 1 k.c. w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż na skutek umowy cesji wierzytelności z dnia 1 czerwca 2015 r., doszło do skutecznego przejęcia przez powodów wierzytelności, wynikających z umów o numerach: (...) z dnia 10 września 2007 r., 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. oraz 264/10/BUD z dnia 1 grudnia 2010 r. w sytuacji, gdy postanowienia każdej z w/w umów zawierały postanowienia o zakazie przenoszenia praw i obowiązków wynikających z tych umów i wobec tego, zgodnie z art. 509 § 1 k.c., umowa cesji wierzytelności z dnia 1 czerwca 2015 r. była nieskuteczna i na powodów nie przeszły wierzytelności mające wynikać z umów zawartych z Grupą 3J sp. z o.o.;

e)  naruszenie art. 647 ¹ § 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie, iż pozwany odpowiada solidarnie z generalnym Wykonawcą – Grupą 3J sp. z o.o. – za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez powodów, podczas gdy dla przyjęcia solidarnej odpowiedzialności inwestora zgodnie ze wskazanym przepisem, niezbędne jest udzielenie przez inwestora zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą, zaś w przedmiotowej sprawie pozwany zgody takiej nie udzielił, co więcej, zarówno powodowie, jak i (...) Sp. z o.o., czy też E. O. (1), M. O., nie byli zgłoszonymi podwykonawcami Grupy 3J S.A., nigdy nie zostali zgłoszeni pozwanemu, nigdy nie przedstawiono pozwanemu ani projektu, ani kopii zawartej już umowy, w konsekwencji pozwany nie posiadał nigdy wiedzy ani o zakresie powierzonych prac, ani o wartości wynagrodzenia, ani też o przyjętych pomiędzy tymi podmiotami a Generalnym Wykonawcą zasadach rozliczeń;

f)  naruszenie art. 647 ¹ § 5 k.c. poprzez jego bezpodstawne zastosowanie i uwzględnienie powództwa, w szczególności w zakresie, w jakim Sąd zasadził na rzecz powodów kwoty zatrzymane przez Grupę 3J sp. z o.o. na zabezpieczenie roszczeń, wynikających z umów o numerach: (...) z dnia 10 września 2007 r., 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. oraz 264/10/BUD z dnia 1 grudnia 2010 r., podczas gdy solidarna odpowiedzialność inwestora i generalnego wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę, ograniczona jest wyłącznie do wynagrodzenia, a nie innych roszczeń powstałych i wynikających ze stosunku obligacyjnego między generalnym wykonawcą i podwykonawcą, w szczególności solidarna odpowiedzialność nie dotyczy zabezpieczenia umowy – kaucji gwarancyjnej;

g)  naruszenie art. 117 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 118 k.c. i art. 20 k.c. oraz art. 656 k.c. poprzez brak uwzględnienia zarzutu przedawnienia roszczenia w sytuacji, gdy w ocenie skarżącego, roszczenie w niniejszej sprawie uległo przedawnieniu;

1.  naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj.:

a)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego, poprzez dowolną ocenę dowodów oraz brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności poprzez:

⚫

ustalenie – w sposób sprzeczny z wyraźnym brzmieniem zapisu umownego (§ 16 ust. 3 umów nr (...) z dnia 10 września 2007 r., nr 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. oraz § 11 ust. 3 umowy nr (...) z dnia 1 grudnia 2010 r.), a przy tym sprzecznie z zasadami logiki, ustalonymi zwyczajami i bez przeprowadzenia dowodu z zeznań drugiej strony w/w umów – iż zapis „prawa i obowiązki wynikające z tej umowy nie mogą być przenoszone na rzecz osób trzecich" nie stanowi zastrzeżenia umownego, wyłączającego możliwość przenoszenia wierzytelności, wynikającej z powyższych umów – tzw. zapisu „pactum de non cedendo” oraz przyjęcie, iż celem tego zapisu było zapewnienie przez strony realizacji umowy wyłącznie przez jednego podwykonawcę, w sytuacji, gdy w każdej z w/w umów kwestia dalszego podzlecenia robót budowlanych była uregulowana w innym punkcie umowy i to w dodatku w sposób odmienny, a nadto poczynienie powyższych ustaleń bez przeprowadzenia dowodu z zeznań drugiej strony powyższych umów, tj. Generalnego Wykonawcy, która w ogóle nie była zawnioskowana przez stronę powodową zobowiązaną do wykazania swoich twierdzeń dot. interpretacji zapisów umowy wprost sprzecznych z ich literalnym brzmieniem;

⚫

ustalenie iż zapis „prawa i obowiązki wynikające z tej umowy nie mogą być przenoszone na rzecz osób trzecich" nie stanowi zastrzeżenia umownego, wyłączającego możliwość przenoszenia wierzytelności wynikającej z powyższych umów – tzw. zapisu „pactum de non cedendo” oraz przyjęcie, iż celem tego zapisu było zapewnienie przez strony realizacji umowy wyłącznie przez jednego podwykonawcę, pomimo że nie przeprowadzono dowodu z przesłuchania żadnego przedstawiciela Grupy 3J sp. z o.o., który potwierdziłby rzekomy cel i rzekome ukryte znaczenie zapisów § 16 ust. 3 umów: nr (...) z dnia 10 września 2007 r., nr 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. oraz zapisu § 11 ust. 3 umowy nr (...) z dnia 1 grudnia 2010 r., co oznacza, iż Sąd I instancji doszedł do powyższej konstatacji w sposób dowolny, niepoparty przeprowadzonymi dowodami;

⚫

bezpodstawne przyjęcie, iż pozwany, jako Inwestor, wyraził zgodę na zawarcie umów o podwykonawstwo robót budowlanych nr 99/07/BUD z dnia 10 września 2007 r., nr 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. oraz nr 264/10/BUD z dnia 1 grudnia 2010 r., w sytuacji, gdy całokształt materiału dowodowego zebranego w przedmiotowej sprawie tego nie potwierdza, w szczególności nie potwierdziły tego zeznania świadków, którzy ogólnie wskazywali, iż jacyś podwykonawcy byli pozwanemu zgłaszani, ale nie mieli wiedzy, czy konkretnie spółka (...). O. i Syn, czy też M. O. lub E. O. (1) byli zgłoszonymi pozwanemu podwykonawcami spółki Grupa 3J sp. z o.o.;

⚫

przyjęcie, iż pozwany, jako Inwestor, miał wiedzę o treści umowy zawartej przez Generalnego Wykonawcę z powodem oraz o wysokości wynagrodzenia przewidzianego w umowie wyłącznie na tej podstawie, iż w umowie zawartej pomiędzy Inwestorem a Generalnym Wykonawcą taki obowiązek został przewidziany, bez poczynienia jakichkolwiek ustaleń, czy Generalny Wykonawca rzeczywiście udzielił Inwestorowi informacji, dotyczących spółki (...). (...) sp. z o.o., czy też dotyczących M. i E. O. (1) oraz, czy rzeczywiście Generalny Wykonawca doręczył kopie umów z tymi podmiotami, w szczególności w sytuacji, gdy w toku przedmiotowego postępowania Sądowi zakomunikowano szereg nieprawidłowości, których dopuścił się Generalny Wykonawca w trakcie realizacji inwestycji, co ostatecznie doprowadziło do otwarcia likwidacji Generalnego Wykonawcy;

⚫

dowolne i niepoparte przeprowadzeniem żadnego dowodu w sprawie przyjęcie, iż położenie posadzek żywicznych na podjeździe dla karetek stanowi element robót wykończeniowych, a nie drogowych, podczas gdy rzeczą powszechnie wiadomą jest, że roboty wykończeniowe prowadzić można w pomieszczeniach, natomiast położenie posadzki żywicznej na podjeździe dla karetek stanowi pracę budowlaną, należącą do kategorii robót drogowych, co w konsekwencji doprowadziło do błędnej oceny przez Sąd I instancji dowodu na k. 250;

⚫

pominięcie treści zeznań świadka T. D., który będąc kierownikiem robót ze strony powodów, na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2017 r. zeznał, iż podjazd dla karetek był wykonany w 2010 r.;

⚫

pominięcie treści zeznań świadka Z. B. w zakresie, w jakim świadek ten na rozprawie w dniu 9 listopada 2017 r. zeznał, iż:

- wylewki żywiczne na ciepłym podjeździe dla karetek zakończone były latem 2009 r.;

- wg dokumentu z k. 264 (tj. zestawienie wartości wykonanych robót na dzień 31 października 2009 r.), podjazd dla karetek, na datę wskazaną w dokumencie, był wykonany w 100%, co oznaczało ze posadzka żywiczna była wtedy położona;

⚫

dokonanie nieprawidłowej oceny treści zeznań świadka T. L. (1), złożonych na rozprawie w dniu 11 lipca 2017 r. i w konsekwencji, nieprawidłowe ustalenie przez Sąd I instancji, iż pozwanemu zgłoszeni zostali jako podwykonawcy E. (...) sp. z o.o., w sytuacji, gdy świadek ten zeznał „nie pamiętam, czy konkretnie zgłaszałem firmę (...). O., nie pamiętam, czy wszyscy podwykonawcy byli zgłoszeni";

⚫

pominięcie treści zeznań świadka T. L. (1) w zakresie, w jakim świadek ten na rozprawie w dniu 11 lipca 2017 r. zeznał, w odniesieniu do dokumentu z k. 264 (tj. zestawienie wartości wykonanych robót na dzień 31 października 2009 r.), iż „na karcie 264 – na tę datę podjazd był skończony, jest tam mój podpis i moja pieczątka";

⚫

dokonanie nieprawidłowej oceny treści zeznań świadka T. L. (1), która doprowadziła do nieprawidłowego ustalenia przez Sąd I instancji na str. 19 uzasadnienia zaskarżonego wyroku, iż świadek ten zeznał, iż (...) Medyczny wiedział o osobach podwykonawców, podczas gdy na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2017 r. świadek ten zeznał, iż nie pamięta, czy akurat powodowa firma była zgłoszona UM;

⚫

dokonanie nieprawidłowej oceny treści zeznań świadka T. L. (1) (str. 19 uzasadnienia) poprzez błędne z nich wywiedzenie, iż świadek potwierdził, że pozwanemu zgłoszona została spółka (...). (...) sp. z o.o., czy też E. lub M. O., w sytuacji gdy w/w świadek zeznał, że (...) Medyczny wiedział o osobach podwykonawców, ale nie stwierdził, że dotyczy to konkretnie spółki (...). (...) sp. z o.o. lub E., czy M. O., w konsekwencji, z treści ich zeznań nie wynika, aby wiedza ta dotyczyła konkretnie powodów, a stwierdzenia świadków w tym zakresie wyrażone były na poziome ogólności, którego nie można odnieść bezpośrednio do powodów;

⚫

dokonanie błędnej oceny dokumentów w postaci:

- k. 269, tj. strony 40 Dziennika Budowy, na której znajduje się wpis Kierownika Robót (...) K. J., zgodnie z którym na dzień 3 września 2008 r. zgłoszono do odbioru podjazd dla karetek i nieuzasadnione przyjęcie przez Sąd, iż wpis ten nie oznacza, że we wskazanej dacie prace na podjeździe dla karetek rzeczywiście zostały zakończone;

- k. 250 – 267, obrazujących postęp prac, zgłoszonych przez Generalnego Wykonawcę do rozliczenia w zakresie, objętym przedmiotem sporu, z których wynika, iż ciepły podjazd wykonano w 100% już 06.06.2008 r. – k. 259, zaś podjazd dla karetek przy budynku A 1 wykonano w 100% już 31.10.2009 r. – k. 264

⚫

dokonanie nieprawidłowej oceny zeznań świadka Z. M. poprzez poczynienie na ich podstawie ustaleń faktycznych w sprawie, w sytuacji gdy zeznania tego świadka należy uznać za niewiarygodne z tej przyczyny, iż świadek ten na dzień przed przejściem na emeryturę pokwitował odebranie robót, które wykonane były kilka lat wcześniej, a rzeczywista data ich ukończenia była potwierdzona przez szereg innych, niekwestionowanych dokumentów;

⚫

błędne uznanie, że kwoty zatrzymywane z każdej faktury przez spółkę Grupa 3J sp. z o.o na poczet zabezpieczenia należytego wykonania umowy stanowią część wynagrodzenia podwykonawcy, podczas gdy kwoty te stanowią kaucję gwarancyjną i z roszczeniem o jej zwrot strona powodowa winna wystąpić wyłącznie przeciwko generalnemu wykonawcy;

b)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z 278 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodu z opinii biegłego, poprzez nieuprawione przyjęcie, iż biegły stwierdził, że na poziomie 03 budynku (...), w części pomieszczeń znajduje się posadzka żywiczna cienkowarstwowa, w sytuacji, gdy z opinii biegłego taki wniosek nie wynika, albowiem biegły stwierdził jedynie "istnienie powłoki koloryzująco-wzmacniającej z materiałów na bazie żywic syntetycznych",

które to naruszenia doprowadziły do błędnych ustaleń faktycznych, polegających na niezasadnym ustaleniu, że:

a)  powód posiada legitymację procesową czynną wbrew literalnemu brzmieniu zapisu pactum de non cedento;

b)  (...) Medyczny w Ł. wiedział, że jednym z podwykonawców jest spółka (...). (...) sp. z o.o. (str. 5 uzasadnienia);

c)  (...) Medyczny w Ł. wiedział, jaki jest zakres prac wykonywanych przez E. (...) sp. z o.o. (str. 6 uzasadnienia);

d)  Pozwanemu, jako inwestorowi, zgłoszony został jako podwykonawca robót budowlanych E. (...) sp. z o.o., czy też M. O. lub E. O. (1);

e)  E. (...) sp. z o.o. lub M. O. i E. O. (1) zostali rzeczywiście zgłoszeni inwestorowi, wywodząc to z samego faktu istnienia w umowie pomiędzy pozwanym a Grupą 3J zapisu przewidującego obowiązek Generalnego Wykonawcy przedkładania inwestorowi projektów umów z podwykonawcami, pomimo, iż nie znalazło to potwierdzenia w materiale dowodowym w sprawie;

f)  prace na ciepłym podjeździe dla karetek zakończone zostały w 2012 r., podczas gdy z zeznań świadka Z. B. oraz z dokumentów przedłożonych przez pozwanego (k. 269 oraz k. 264) wynika, iż prace w tym obrębie zostały zakończone znacznie wcześniej, tj. w latach 2008-2009, co z kolei świadczy o zasadności zarzutu zgłoszonego przez pozwanego o przedawnieniu roszczeń dochodzonych przez powoda w przedmiotowym postępowaniu.

Apelujący zarzucił także naruszenie § 2 ust. 6 w zw. z § 15 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. poprzez zasądzenie na rzecz powodów, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatami skarbowymi od trzech pełnomocnictw, kwotę 7.242 zł, podczas gdy zgodnie z § 2 ust. 6 w/w Rozporządzenia, w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu wynosi powyżej 50.000 zł do 200.000 zł, stawka minimalna wynosi 5.400 zł, zaś zgodnie z § 15 ust. 1 Rozporządzenia, opłaty stanowiące podstawę zasądzania kosztów zastępstwa prawnego i kosztów adwokackich ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach w/w rozporządzenia.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, apelujący domagał się zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia od powodów na rzecz pozwanego (...) w Ł. kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, powodowie domagali się jej oddalenia w całości oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia i przyjmuje za swoje. W ocenie Sądu odwoławczego Sąd I instancji w sposób właściwy zastosował również odpowiednie przepisy prawne do stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Na wstępie koniecznym jest odniesienie się do sformułowanych przez stronę apelująca zarzutów naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego. Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest trafny. Przede wszystkim prawidłowe postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wskazania przez skarżącego konkretnych zasad (logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, całokształtu zebranego materiału dowodowego, przeprowadzenia określonych dowodów niezgodnie z zasadami procedury cywilnej, na przykład niezgodnie z zasadą bezpośredniości) lub przepisów, które sąd naruszył przy ocenie określonych dowodów (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, lex nr 172176, z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, lex nr 174185). Skuteczne podniesienie tego zarzutu wymaga zatem przeprowadzenia wywodu jurydycznego wykazującego, że dokonana ocena dowodów nie ma przymiotu wszechstronności lub została przeprowadzona z naruszeniem zasad logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Skarżący winien zatem wskazać konkretne wadliwie ocenione dowody i wykazać wyżej przywołane uchybienia. Takie zaś zarzuty w sprawie niniejszej nie zostały postawione.

Spośród zarzutów apelacyjnych należy w pierwszej kolejności odnieść się do zarzutu braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powodów, podniesionego zarówno w kontekście naruszenia przepisów postępowania tj. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego, poprzez dowolną ocenę dowodów oraz brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i ustalenie, że powód posiada legitymację procesową czynną wbrew literalnemu brzmieniu zapisu pactum de non cedento zawartego w umowach z Generalnym Wykonawcą Grupa 3J S.A., że (...) Medyczny w Ł. wiedział, że jednym z podwykonawców jest spółka (...). (...) sp. z o.o., że pozwanemu, jako inwestorowi, zgłoszony został jako podwykonawca robót budowlanych E. (...) sp. z o.o., czy też M. O. lub E. O. (1), jak również naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art. 647 ¹ § 5 k.c. w zw. z art. 509 § 1 k.c. oraz art. 65 § 2 k.c. w zw. z § 16 ust. 3 umów: nr (...) z dnia 10 września 2007 r. oraz nr 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. w zw. z § 11 ust. 3 umowy nr (...) z dnia 1 grudnia 2010 r., a nadto art. 509 § 1 k.c. w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty te nie są zasadne, a powodowie są legitymowani czynnie w niniejszym procesie. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że pierwsza umowa o roboty budowlane nr 99/07/BUD z 10.09.2007 r. została zawarta przez Grupę 3J z E. O. (1) i M. O. działającymi w formie spółki cywilnej pod nazwą Firma Handlowo-Usługowa (...). O. i SYN, a dwie następne z dnia 13.02.2008 r. Nr 10/08/BUD i z dnia 1.12.2010 r. Nr 264/10/BUD już z E. (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w R., która następnie uległa likwidacji i w maju 2016 r. została wykreślona z KRS, zaś wierzytelności przysługujące względem dłużników: (...) w Ł. oraz Grupy 3J S.A. w upadłości likwidacyjnej umową z dnia 1 czerwca 2015 r. Spółka (...). (...) sp. z o.o. przeniosła na E. O. (1) i M. O., prowadzących wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej (...) s.c. w Ł.. Generalny Wykonawca Grupa 3J wiedział o wszystkich tych zmianach, nie kwestionował ich, czemu dawał wyraz w akceptacji faktur przedstawianych przez stronę powodową. Nie można nie przyznać racji skarżącemu, że E. (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w R. uległa likwidacji i jako osoba prawna przestała istnieć z chwilą wykreślenia z KRS, jednakże Sąd Okręgowy nie podziela poglądu, iż umowa cesji z dnia 1 czerwca 2015 r. nie daje prawa powodom do wystąpienia z niniejszym procesem, bowiem naruszyła zapisy 3 spornych umów budowlanych postanawiających, że prawa i obowiązki wynikające w umowy nie mogą być przenoszone na rzecz osób trzecich, co oznacza, że powodowie działający obecnie w formie spółki cywilnej nie mogą dochodzić wierzytelności wynikających z tych umów. Sąd Okręgowy w pełni podziela w tym zakresie argumentację Sądu Rejonowego popartą orzecznictwem Sądu Najwyższego, z której wynika, że zakaz ten dotyczył kwestii faktycznego wykonywania umów wiążących podwykonawców z Generalnym wykonawcą w zakresie przedmiotowo określonych prac, natomiast nie dotyczył cesji wyłącznie wierzytelności wynikającej z wykonanej już umowy w zakresie zapłaty ceny. Skarżący wskazał, że Sąd I instancji naruszając przepis art. 65 § 2 kc dokonał nieprawidłowej i nielogicznej interpretacji zapisów umów zwłaszcza § 1 ust. 5, 6, 9 i § 16 ust. 3 wskazując, że skoro powołane przepisy § 1 ust. 5 i 6 wprost regulują kwestię dalszego zlecania przez wykonawcę wykonania prac specjalistycznych przez innych wykonawców, to Sąd I instancji bezpodstawne przyjął, że zapisy te nie stanowiły zastrzeżenia umownego, tzw. „pactum de non cedendo", ale że celem wprowadzenia przez strony w/w zapisu było zapewnienie realizacji umowy wyłącznie przez konkretnego podwykonawcę. W ocenie Sądu Okręgowego uzasadnienie wyroku nie zawiera takiej konstatacji, bowiem Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że właściwa interpretacja tych zapisów oznacza, że strony chciały zachować tożsamość podmiotu zobowiązanego do wykonania poszczególnych prac budowlanych i w tym zakresie umowa nie pozwalała na przelanie praw i obowiązków wynikających z umowy. Natomiast cesja wierzytelności nastąpiła po wywiązaniu się wykonawcy z zawartej umowy. W związku z tym umowa cesji z dnia 1 czerwca 2015 r. nie naruszyła przepisu art. 509 § 1 kc i jako ważna i skuteczna spowodowała przejście na powodów wierzytelności wynikających z umów zawartych z Grupą 3J.

Jeśli idzie o zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc polegający na bezpodstawnym przyjęciu, iż pozwany, jako Inwestor, wyraził zgodę na zawarcie umów o podwykonawstwo robót budowlanych nr 99/07/BUD z dnia 10 września 2007 r., nr 10/08/BUD z dnia 13 lutego 2008 r. oraz nr 264/10/BUD z dnia 1 grudnia 2010 r., w sytuacji, gdy całokształt materiału dowodowego zebranego w przedmiotowej sprawie tego nie potwierdza, a nadto przyjęcie, iż pozwany, jako Inwestor, miał wiedzę o treści umowy zawartej przez Generalnego Wykonawcę z powodem, to zarzut ten jest również chybiony. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zakresie przede wszystkim w postaci zeznań świadków, jednoznacznie wskazuje, że Inwestor wiedział o zawarciu umów o podwykonawstwo z powodami, wiedział i tolerował obecność pracowników powodów na terenie budowy. Powodowie w tym zakresie mieli trudną sytuację dowodową, bowiem to do obowiązków Generalnego wykonawcy należało przedstawienie Inwestorowi umów zawartych z podwykonawcami, skoro zatem pozwany twierdził, że o tych umowach nie wiedział, to jedynym sposobem udowodnienia tej okoliczności było przedstawienie świadków na tę okoliczność. W ocenie Sądu Okręgowego okoliczność ta została udowodniona ponad wszelką wątpliwość zeznaniami nie tylko pracowników powodów ( świadek T. D. ), ale również T. L. (1) - kierownika budowy z ramienia Generalnego Wykonawcy, jak również pracowników pozwanego, tj. Z. M., który nadzorował budowę z ramienia pozwanego i Z. B.. Zeznania te jednoznacznie wskazywały, że nie tylko pracownicy powodów wykonywali prace na terenie Centrum, ale również, że pozwany był o tym fakcie poinformowany. Dlatego nie zasługuje na uwzględnienie zarzut, że Sąd I instancji dokonał nieprawidłowej oceny treści zeznań świadka T. L. (1), złożonych na rozprawie w dniu 11 lipca 2017 r. gdy świadek ten zeznał „nie pamiętam, czy konkretnie zgłaszałem firmę (...). O., nie pamiętam, czy wszyscy podwykonawcy byli zgłoszeni". Skoro bowiem pracownicy pozwanego mieli wiedzę o powodach jako podwykonawcy, to stwierdzenie kierownika budowy, że nie pamięta czy zgłosił tego podwykonawcę, a jednocześnie wystawiał na ten podmiot faktury, nie może być podstawą do ustalenia, że powodowie nie byli podwykonawcą zgłoszonym Zamawiającemu.

Taka ocena materiału dowodowego w zakresie zgłoszenia firmy powodów Inwestorowi jako podwykonawcy, nie obarczona w ocenie Sądu Okręgowego błędem dowolności, czy braku logiki, skutkuje ustaleniem odpowiedzialności pozwanego wynikającej z art. 647 ¹ § 2 kc, co znalazło odzwierciedlenie w merytorycznym rozstrzygnięciu Sądu I instancji.

Kolejny zarzut skarżącego dotyczy nieprawidłowej oceny materiału dowodowego zgromadzonego na okoliczność, kiedy zostały zakończone prace na podjeździe dla karetek i w tym zakresie skarżący uznał, że Sąd Rejonowy niezasadnie przyjął, że położenie posadzek żywicznych na podjeździe dla karetek stanowi element robót wykończeniowych, a nie drogowych, podczas gdy rzeczą powszechnie wiadomą jest, że roboty wykończeniowe prowadzić można w pomieszczeniach, natomiast położenie posadzki żywicznej na podjeździe dla karetek stanowi pracę budowlaną, należącą do kategorii robót drogowych, co w konsekwencji doprowadziło do błędnej oceny przez Sąd I instancji dowodu na k. 250 tzn. faktury nr (...) dotyczącej wykonania robót budowlanych. W tym zakresie, w ocenie skarżącego, Sąd Rejonowy niezasadnie pominął zeznania świadka T. D., który będąc kierownikiem robót ze strony powodów, na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2017 r. zeznał, iż podjazd dla karetek był wykonany w 2010 r. oraz świadka Z. B. w zakresie, w jakim świadek ten na rozprawie w dniu 9 listopada 2017 r. zeznał, iż wylewki żywiczne na ciepłym podjeździe dla karetek zakończone były latem 2009 r. oraz dokumentu z k. 264 (tj. zestawienie wartości wykonanych robót na dzień 31 października 2009 r.), podjazd dla karetek, na datę wskazaną w dokumencie, był wykonany w 100%, co oznaczało że posadzka żywiczna była wtedy położona. Z taką interpretacją zeznań świadków i przedłożonych dokumentów nie można się zgodzić. Sąd Rejonowy prawidłowo bowiem uznał, że położenie posadzki żywicznej na podjeździe dla karetek stanowi prace wykończeniowe, a samo skonstruowanie i wybudowanie podjazdu, to prace budowlane. Tak również zeznał świadek T. L. (1), który dzieli etapy wykonania podjazdu na prace konstrukcyjne i wykończeniowe. /k-289, 300/ Z zestawienia na karcie 264 wynika, że na dzień 31 października 2009 r. był wykonany podjazd dla karetek i świadek T. L. zeznaje, że na ten dzień podjazd był wykonany, jednakże z materiału dowodowego, w tym również zeznań tego świadka wynika również, że nastąpiła zmiana w projekcie dotyczącym podjazdu, co skutkowało koniecznością ponownego wykonania części prac. Potwierdzeniem tej okoliczności jest pismo Grupy 3J z dnia 25 kwietnia 2012 r. wzywające powodów do zakończenia prac wynikających z umowy (...) ( dotyczącej wykonania posadzki, w tym podłoża betonowego, posadzki żywicznej grubowarstwowej i posadzki żywicznej cienkowarstwowej ), a następnie z protokołu odbioru posadzki żywicznej na podjeździe dla karetek i posadzki żywicznej na poziomie 03 z dnia 29 czerwca 2012 r.

Sąd Okręgowy nie uznał również za zasadny zarzut naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z 278 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodu z opinii biegłego, poprzez przyjęcie, iż biegły stwierdził, że na poziomie 03 budynku (...), w części pomieszczeń znajduje się posadzka żywiczna cienkowarstwowa, w sytuacji, gdy z opinii biegłego taki wniosek nie wynika, albowiem biegły stwierdził jedynie "istnienie powłoki koloryzująco-wzmacniającej z materiałów na bazie żywic syntetycznych". Ten zarzut jest o tyle niezrozumiały, że z opinii biegłego wynika, iż posadzka na poziomie 03 była wykonana z betonu towarowego i została pokryta powłoką koloryzująco-wzmacniająca na bazie żywic syntetycznych. Wydaje się, że określenie to jest tożsame z określeniem, iż jest to posadzka żywiczna cienkowarstwowa. Jeżeli, w ocenie skarżącego określenia te nie są tożsame, to winien tę okoliczność udowodnić wykorzystując wiedzę powołanego w sprawie biegłego do spraw budownictwa, czego nie uczynił.

Kolejny zarzut apelującego pozwanego dotyczy naruszenia art. 647 ¹ § 5 k.c. poprzez jego bezpodstawne zastosowanie i uwzględnienie powództwa, w szczególności w zakresie, w jakim Sąd zasądził na rzecz powodów kwoty zatrzymane przez Grupę 3J sp. z o.o. na zabezpieczenie roszczeń, wynikających ze spornych umów podczas, gdy solidarna odpowiedzialność inwestora i generalnego wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę, ograniczona jest wyłącznie do wynagrodzenia, a nie innych roszczeń powstałych i wynikających ze stosunku obligacyjnego między generalnym wykonawcą i podwykonawcą, w szczególności solidarna odpowiedzialność nie dotyczy zabezpieczenia umowy – kaucji gwarancyjnej. W tym zakresie zarzut również jest niezasadny, a Sąd Okręgowy podziela pogląd prawny Sądu Rejonowego w interpretacji zapisu dotyczącego kaucji gwarancyjnej, który przyjął, że kaucja w istocie stanowiła niewypłaconą część wynagrodzenia za wykonane prace, zatrzymaną przez Generalnego Wykonawcę jako zabezpieczenie prawidłowego wykonania umów. Orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że charakter prawny zabezpieczenia nazywanego kaucją gwarancyjną, zawsze musi być oceniany przez pryzmat postanowień umownych. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2016 r. V CSK 481/15 wskazuje, że zawsze należy badać, czy strony chciały nadać zabezpieczeniu charakter kaucji gwarancyjnej, czy też, jako zabezpieczenie miało służyć zatrzymanie wynagrodzenia wykonawcy, który po pierwsze, godził się na wypłacenie tej jego części w innym terminie, a po drugie, zgadzał się, by inwestor przeznaczył je na pokrycie wierzytelności z tytułu nienależytego wykonania robót budowlanych. W tej sprawie § 9 umów w ust. 1 przewidziano, że wykonawca wniesie zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 2% wartości przedmiotu umowy w formie gwarancji ubezpieczeniowej lub zatrzymania z faktur VAT. I właśnie taka forma zabezpieczenia, tj zatrzymanie części wynagrodzenia z faktur VAT była realizowana przez Grupę 3J, a terminy wypłaty tej części wynagrodzenia zostały uregulowane w ust. 2 tego przepisu. Nie ma zatem żadnych wątpliwości, że kaucja w niniejszej sprawie miała charakter zatrzymania części wynagrodzenia należnego podwykonawcy, a zatem dochodzona kwota 18.193,23 złote stanowiła część wynagrodzenia, za którą solidarną odpowiedzialność z Generalnym Wykonawcą ponosi Inwestor.

Skarżący podniósł również zarzut przedawnienia roszczeń powodów twierdząc, że umowy były wykonywane najpóźniej do 2010 r. co wynika z protokołów odbioru poszczególnych etapów wykonania prac. Zarzut ten nie jest zasadny. Istotnie poszczególne etapy prac były odbierane na przestrzeni 2008 – 2010 r. jednakże jak wcześniej ustalił Sąd Rejonowy posadzka żywiczna na podjeździe dla karetek była wykonywana po zmianach projektowych i odbiór tych prac nastąpił w 2012 r. co wynika z protokołu odbioru z dnia 29 czerwca 2012 r., który również dotyczy posadzki żywicznej na poziomie 03, a protokół ten został podpisany przez przedstawiciela Generalnego Wykonawcy. Wezwanie do próby ugodowej skierowane do Sądu w dniu 9 kwietnia 2014 r. przerwało zatem skutecznie bieg terminu przedawnienia, a zatem roszczenie, z którym powodowie wystąpili w dniu 13 czerwca 2016 r. nie może być uznane za przedawnione.

Niezasadny jest zarzut naruszenia § 2 ust. 6 w zw. z § 15 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. poprzez zasądzenie na rzecz powodów, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatami skarbowymi od trzech pełnomocnictw, kwotę 7.242 zł, podczas gdy zgodnie z § 2 ust. 6 w/w Rozporządzenia, w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu wynosi powyżej 50.000 zł do 200.000 zł, stawka minimalna wynosi 5.400 zł, zaś zgodnie z § 15 ust. 1 Rozporządzenia, opłaty stanowiące podstawę zasądzania kosztów zastępstwa prawnego i kosztów adwokackich ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach w/w rozporządzenia. Umknęło uwadze skarżącego, że cytowane rozporządzenie w brzmieniu obowiązującym w okresie od 1 stycznia 2016 r. do dnia 26 października 2016 r. przewidywało w § 2 pkt 6 przy wartości przedmiotu sporu od 50.000 złotych do 200.000 złotych stawkę minimalna wynagrodzenia w wysokości 7.200 złotych, a pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 13 czerwca 2016 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację i orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 k.p.c.