Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 grudnia 2022 roku skierowanym przeciwko A. S. powód (...) Bank (...) w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz (I) kwoty 58.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty tytułem zwrotu kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej, (II) 1. kwoty 55.503,55 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty z tytułu koszty poniesionego przez powoda w związku z bezumownym korzystaniem przez pozwaną w kwoty udostępnionego kapitału i kwoty 20.951,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty z tytułu zmiany wysokości roszczenia a pkt. I na skutek tzw. waloryzacji sądowej wynikającej z istotnej zmiany nabywczej pieniądza. Ponadto w punkcie (II) 2. pozwu powód zgłosił roszczenie ewentualne zapłaty kwoty 59.335,11 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty.

(pozew k. 4-17)

W odpowiedzi na pozew, doręczony 20 stycznia 2023 r., strona pozwana nie uznała żądania pozwu.

(odpowiedź na pozew k. 73)

Postanowieniem z 12 października 2023 r. Sąd ustanowił dla pozwanej pełnomocnika z urzędu.

(postanowienie k. 134)

Pismem wniesionym 11 czerwca 2024 roku powód cofnął, bez zrzeczenia się roszczenia, żądanie wskazane w pkt II ppkt 1 i 2 petitum pozwu. Powód podtrzymał w całości roszczenie o zwrot równowartości nominalnej kwoty kapitału wypłaconego pozwanej.

(częściowe cofnięcie pozwu k. 173v)

Na rozprawie 1 kwietnia 2025 r. pełnomocnik powoda podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie powództwa, ewentualnie potrącenie należności wzajemnych stron, nieobciążanie pozwanej kosztami procesu.

(protokół k. 186v)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Bank (...) SA w W. jest następcą prawnym (...) S.A. w zakresie dotyczącym praw i obowiązków powstałych w związku z działalnością obecnie już nie istniejącego oddziału tego drugiego banku w Polsce (oddział ten posługiwał się nazwą (...)).

(okoliczności niesporne, eKRS)

W dniu 19 lutego 2008 roku pozwana A. S., zawarła z (...) S.A., działającym poprzez Oddział w Polsce z siedzibą w W., umowę o kredyt hipoteczny nr (...) - sporządzoną w dniu 14 lutego 2008 roku.

Kredyt opiewał na kwotę 58.000 zł przy jednoczesnej indeksacji do walut CHF i okresie kredytowania oznaczonym na 480 miesięcy (§ 2 ust. 1 i 3 Umowy). Środki z kredytu były przeznaczone na zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym (§ 2 ust. 2 Umowy). Spłata kredytu miała następować w 480 miesięcznych równych ratach, przy czym w okresie karencji płatne były wyłącznie odsetki (§ 6 ust. 1-4 umowy).

(niesporne, nadto: umowa kredytu k. 27-32)

Kredyt został uruchomiony 29 lutego 2008 r. w kwocie 58.000 zł (26.841,91 chf).

(zaświadczenie banku k. 33)

Między stronami toczył się proces z powództwa kredytobiorczyni (pozwanej w niniejszym postępowaniu), w którym wniosła o zapłatę kwoty 12.819,47 zł. Powództwo zostało uwzględnione w części na mocy wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 25 sierpnia 2021r., w sprawie I C 811/19, którym zasądzono na rzecz kredytobiorczyni kwotę 12.819,47 zł tytułem zwrotu świadczeń nienależnych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

(kopia orzeczenia k. 61v-72)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o załączone do akt sprawy dokumenty. Wiarygodność tych dowodów nie była kwestionowana przez żadną ze stron. strona powodowa wycofała wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego (k. 173v).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie niesporne było to, że strony zawarły umowę kredytu indeksowanego kursem waluty szwajcarskiej, na podstawie której bank udostępnił stronie pozwanej kapitał w łącznej kwocie 58.000 zł. Wobec cofnięcia pozwu w zakresie żądania wskazanego w pkt II ppkt 1 i 2 petitum pozwu, Sąd, na podstawie art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c., umorzył postępowanie w sprawie. Oświadczenia powoda o cofnięciu powództwa były prawnie skuteczne.

Tym samym podlegające ostatecznie rozpoznaniu przez Sąd roszczenie strony powodowej dotyczyło wyłącznie zasądzenia od pozwanej kwoty udostępnionego kapitału.

Wobec stwierdzenia nieważności umowy zaktualizował się obowiązek wzajemnego rozliczenia w oparciu o art. 405 w zw. art. 410 k.c. tego, co strony świadczyły sobie nawzajem. Jeśli w wyniku zawarcia umowy każda ze stron spełniła świadczenie na rzecz drugiej strony, to w przypadku nieważności umowy, także w przypadku przyjęcia jej upadku wobec braku możliwości jej utrzymania po wyeliminowaniu postanowień abuzywnych, każda z nich ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia – bank o zwrot kwoty przekazanego kredytu, a kredytobiorca o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz banku w wykonaniu umowy kredytowej.

Przy tym, wskazać należy, że w niniejszej sprawie pozwana, na mocy wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 25 sierpnia 2021r., w sprawie I C 811/19, zasądzono na rzecz kredytobiorczyni kwotę 12.819,47 zł tytułem zwrotu świadczeń nienależnych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Sformułowane przez pełnomocnika pozwanej ewentualne potrącenie należności wzajemnych stron nie mogło zostać uwzględnione.

Zgodnie z art. 499 k.c., potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (w niniejszej sprawie – od momentu zażądania przez konsumenta stwierdzenia nieważności umowy). Z art. 499 k.c. wynika, iż potrącenie dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie, które ma charakter prawnokształtujący, gdyż bez niego – mimo zaistnienia ustawowych przesłanek potrącenia – nie dojdzie do wzajemnego umorzenia wierzytelności. Forma dla oświadczenia (o charakterze materialnym) nie została narzucona przez ustawodawcę.

Zarzut potrącenia jest zaś czynnością procesową dokonywaną w trakcie trwającego postępowania, do której legitymowany jest pozwany. W zarzucie potrącenia mamy do czynienia z dwoma niezależnymi oświadczeniami o zupełnie innych skutkach. Jednym z oświadczeń, które tkwi w czynności procesowej, jest oświadczenie materialnoprawne o potrąceniu, a drugim jest natomiast procesowe powołanie się na czynność materialnoprawną, której celem jest umorzenie wierzytelności. Oświadczenie o potrąceniu jest czynnością materialnoprawną powodującą – w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. – odpowiednie umorzenie wzajemnych wierzytelności, natomiast zarzut potrącenia jest czynnością procesową, polegającą na żądaniu oddalenie powództwa w całości lub w części z powołaniem się na okoliczność, że roszczenie wygasło wskutek potrącenia. W niniejszej sprawie nie zostało złożone przez pozwaną pismo wraz z dowodami doręczenia powodowi. Natomiast procesowy zarzut zawarty podniesiony na rozprawie 1 kwietnia 2025 r. nie spełniał wymogów zawartych w art. 203 ¹ § 3 k.p.c.

O odsetkach od zasądzonej kwoty należności głównej Sąd orzekł zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c., przy uwzględnieniu treści art. 455 k.c. Powód dochodził odsetek liczonych od dnia zapłaty tytułem zwrotu kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej; Sąd jako początek biegu odsetkowego wobec pozwanej uznał dzień 21 stycznia 2023 tj. dzień następujący po dniu doręczenia pozwanej odpisu pozwu. W pozostałym zakresie roszczenie odsetkowe podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na postawie art. 100 k.p.c. Powód w zakresie żądania głównego wygrał sprawę, natomiast w pozostałej części cofnął pozew i w tym zakresie należało uznać go za stronę, która przegrała proces.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 Nr 167, poz. 1398 z późniejszymi zmianami), sąd z urzędu zwraca powodowi połowę uiszczonej opłaty sądowej od pozwu, jeżeli pozew cofnięto już po przesłaniu odpisu pozwu pozwanemu lecz przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana. Opłatę zwracaną w tym przypadku obniża się o kwotę równą opłacie minimalnej (30 zł). W oparciu o wyżej przywołane przepisy ustawowe Sąd zwrócił z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz powoda kwotę 1.881,50 zł tytułem zwrotu połowy opłaty od cofniętej części powództwa pomniejszonej o opłatę minimalną.

Nakazano wypłacić pełnomocnikowi z urzędu ze środków Skarbu Państwa koszt nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej, tj. kwotę 6 642 zł z tytułu zastępstwa procesowego udzielonego pozwanej z urzędu, określoną na podstawie § 8 pkt. 6 w zw. z § 4 ust. 1 i 2 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. 2024 r. poz.764).

O odsetkach z opóźnienie od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.