Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 sierpnia 2024 r. (data nadania), skierowanym przeciwko B. Ł., (...) Bank (...) SA z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 195.192,55 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 111.664,88 zł. za okres od 27 sierpnia 2024 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych w kwocie 9.776,69 zł.

W uzasadnieniu wywodził, że na żądaną kwotę składają się: 111.664,88 zł., tytułem kapitału kredytu faktycznie udostępnionego pozwanej, 83.527,67 zł., tytułem odsetek naliczonych na dzień 26 sierpnia 2024 r., 111.664,88 zł., tytułem dalszych odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie za okres od 27 sierpnia 2024 r. do dnia zapłaty.

(pozew k. 4-6)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Podniosła zarzut nieudowodnienia wymagalności wierzytelności dochodzonej pozwem; braku udowodnienia wysokości roszczenia co do wysokości, jak i co do zasady; przedawnienia rat płatnych do 2021 roku.

(odpowiedź na pozew k. 66 i n. )

Strona powodowa, w replice na odpowiedź na pozew wywodziła, że zarzut przedawniania roszczenia jest chybiony, wobec tego, że nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia przez wytoczenie powództwa w elektronicznym postępowaniu upominawczym w sprawie Nce 1657467.19 w sierpniu 2019r., przekazanej do Sadu Okręgowego w Łodzi i prowadzonej za sygn. akt II C 2148/19, w której powództwo zostało prawomocnie oddalone, wobec stwierdzenia braku wymagalności pożyczki.

(pismo powoda k. 75-76)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 czerwca 2016 roku (...) Bank (...) S.A. zawarł z małżonkami W. i B. Ł. w formie pisemnej umowę pożyczki gotówkowej nr (...) na kwotę 154.989,12 zł (§1 ust. 1 umowy), przy czym pożyczkobiorcy upoważnili powodowy Bank do pobrania z kwoty pożyczki kwoty „prowizji od udzielonej pożyczki gotówkowej” wynoszącej 15.480 zł oraz kwoty 19.509,12 zł z tytułu „finansowania składki ubezpieczeniowej” (§1 ust. 2), a zatem ostatecznie do dyspozycji pożyczkobiorców miała być postawiona przez bank kwota 120.000 zł (§1 ust. 3, §3 ust 1 umowy). W §1 ust.4 umowy pożyczki podano, że pożyczka oprocentowana jest według stałej stopy procentowej, która wynosi 5,90% w stosunku rocznym. Z kolei w §1 ust. 15 umowy wskazano, że w razie opóźnienia w spłacie pożyczki bank pobiera odsetki od zadłużenia przeterminowanego odpowiadające wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w art. 481 k.c. W §1 ust. 8 – 9 umowy ustalono, że pożyczka podlega spłacie w 120 miesięcznych ratach równych płatnych do 25-go dnia danego miesiąca, w wysokości 1715,72 zł począwszy od 25 lipca 2016 r. W przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki bank naliczał odsetki od zadłużenia przeterminowanego (odsetki karne). Oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego miało charakter zmienny i na dzień zawarcia umowy wynosiło 14% w stosunku rocznym i było równe dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych w art. 481 k.c. Zmiana oprocentowania zadłużenia przeterminowanego następowała wraz ze zmianą wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (§1 ust. 15 umowy). W §1 ust. 17 umowy wskazano, że bank może wypowiedzieć umowę w przypadku opóźnienia w zapłacie dwóch pełnych rat spłaty pożyczki – termin wypowiedzenia określono na 30 dni. W §1 ust. 19 umowy określono, że zabezpieczeniem spłaty pożyczki jest „prawo do świadczenia ubezpieczeniowego w ramach Pakietu Podstawowego obejmującego ryzyko zgonu Ubezpieczonego oraz Trwałej i całkowitej niezdolności do pracy lub Niezdolności do samodzielnej egzystencji”. W treści umowy nie wskazano na jej jakikolwiek związek z prowadzeniem działalności gospodarczej przez pożyczkobiorców.

(kopia umowy pożyczki k. 9-11)

W tym samym dniu, tj. 16 czerwca 2016 roku, B. Ł. podpisała wniosek o zawarcie z nią umowy ubezpieczenia przez dwa zakłady ubezpieczeń:

- (...) Ltd. (spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością) z siedzibą w D., w zakresie ryzyka śmierci,

- (...) Ltd. (spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością) z siedzibą w D., w zakresie innych ryzyk (m.in. trwałej i całkowitej niezdolności do pracy).

Wysokość składki ubezpieczeniowej określono na kwotę 19.509,12 zł.

W odrębnym pisemnym oświadczeniu z dnia 16 czerwca 2016 roku B. Ł. wskazała powodowy bank jako uposażonego w zakresie świadczeń z umowy ubezpieczenia na życie w przypadku jej śmierci w okresie ubezpieczenia oraz przeniosła na ten sam bank wszelkie uprawnienia do innych świadczeń ubezpieczeniowych.

(kopia wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia k. 13, kopia oświadczenia k. 13 odwrót)

Pozwanym, powodowy Bank wypłacił kwotę pożyczki wynoszącą 120.000 zł, ponadto pobrał z sumy pożyczki określonej w §1 ust. 1 umowy kwotę 15.480 zł z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki oraz kwotę 19.509,12 zł na pokrycie składki ubezpieczenia. (okoliczność bezsporna, nadto zestawienie k. 37)

W dniu 26 sierpnia 2019 roku wyżej wskazany zakład ubezpieczeń zwrócił na rachunek banku kwotę 13.393,23 zł z tytułu składki ubezpieczeniowej. W dniu 11 września 2014 roku powodowy bank udzielił M. M. m.in. pełnomocnictwa do „składania oświadczeń woli w imieniu Banku w zakresie wypowiadania umów kredytowych”. Z uwagi na przyjęcie, że po stronie pozwanych występuje zaległość w spłacie pożyczki, powodowy bank skierował do pozwanych pismo datowane na 12 października 2017 roku zawierające wezwanie do zapłaty zaległych rat w terminie 14 dni roboczych oraz pouczenie o możliwości złożenia w tym terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Pismo to doręczono pozwanym w dniu 8 listopada 2017 roku. Z kolei w dniu 31 grudnia 2018 roku doręczono pozwanym podpisane przez M. M. pismo zatytułowane „wypowiedzenie umowy kredytu” dotyczące wypowiedzenia wyżej opisanej umowy pożyczki w terminie 30 dni, z uwagi na zaległość w spłacie rat pożyczki. (akta sprawy II C 2148/19 k. 32-35, k. 36-40, k. 11, k. 30)

W dniu 27 sierpnia 2019 roku (...) Bank (...) S.A. wystąpił przeciwko W. Ł. i B. Ł. z powództwem w elektronicznym postępowaniu upominawczym o solidarną zapłatę przez pozwanych na rzecz powoda kwoty 147.489,89 zł z tytułu należności głównej (spłata kapitału pożyczki na podstawie umowy z dnia 16 czerwca 2016 roku) z odsetkami za opóźnienie w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie za okres od dnia 21 sierpnia 2019 roku oraz kwoty 25.010,12 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek. Pismem datowanym na 31 października 2019 roku powód wycofał powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie żądania zapłaty kwoty 13.393,23 zł, tj. wniósł o zasądzenie od pozwanych kwoty 162.553,99 zł z odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 134.096,66 zł od dnia 29 października 2019 roku. Dnia 26 września 2019 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał postanowienie o przekazaniu sprawy do Sądu Okręgowego w Łodzi. Postanowieniem z dnia 14 listopada 2019 roku umorzono postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 13.393,23 zł z odsetkami za okres od 21 sierpnia 2019 roku. Kolejno powód podał, że dochodzi zapłaty kwoty 159.106,78 zł z odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie: od kwoty 147.489,89 zł za okres od 21 sierpnia 2019 roku do 26 sierpnia 2019 roku oraz od kwoty 134.096,66 zł od dnia 27 sierpnia 2019 roku. Z pisma powoda datowanego na 11 maja 2020 roku wynika, że objętą pozwem kwotę odsetek za okres przed dniem 21 sierpnia 2019 roku składają się odsetki kapitałowe naliczone za okres do 7 sierpnia 2019 roku i odsetki za opóźnienie naliczone za okres do 20 sierpnia 2019 roku. (akta sprawy II C 2148/19)

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 6 grudnia 2021 r. w sprawie o sygn. akt II C 2148/19 z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. przeciwko B. Ł. i W. Ł. o zapłatę, zasądził solidarnie od B. Ł. i W. Ł. na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W.:

1)  kwotę 22.242,02 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 21 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty,

2)  kwotę 881,69 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty,

3)  kwotę 886,02 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 września 2019 r. do dnia zapłaty,

4)  kwotę 890,38 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 października 2019 r. do dnia zapłaty,

5)  kwotę 894,76 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 listopada 2019 r. do dnia zapłaty,

6)  kwotę 899,15 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 28 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty,

7)  kwotę 903,58 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 stycznia 2020 r. do dnia zapłaty,

8)  kwotę 908,02 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 lutego 2020 r. do dnia zapłaty,

9)  kwotę 912,48 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

10)  kwotę 916,97 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

11)  kwotę 921,48 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 maja 2020 r. do dnia zapłaty,

12)  kwotę 926,01 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty,

13)  kwotę 930,56 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 lipca 2020 r. do dnia zapłaty,

14)  kwotę 935,14 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty,

15)  kwotę 939,73 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 września 2020 r. do dnia zapłaty,

16)  kwotę 944,35 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 października 2020 r. do dnia zapłaty,

17)  kwotę 949 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 listopada 2020 r. do dnia zapłaty,

18)  kwotę 953,66 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 28 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty,

19)  kwotę 958,35 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty,

20)  kwotę 963,06 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 lutego 2021 r. do dnia zapłaty,

21)  kwotę 967,80 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 marca 2021 r. do dnia zapłaty,

22)  kwotę 972,56 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty,

23)  kwotę 977,34 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 maja 2021 r. do dnia zapłaty,

24)  kwotę 982,14 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty,

25)  kwotę 986,97 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 lipca 2021 r. do dnia zapłaty,

26)  kwotę 991,83 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,

27)  kwotę 996,70 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 września 2021 r. do dnia zapłaty,

28)  kwotę 996,70 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 października 2021 r. do dnia zapłaty,

29)  kwotę 996,70 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 26 listopada 2021 r. do dnia zapłaty,

30)  kwotę 13.280,55 zł. tytułem odsetek kapitałowych naliczonych za okres do dnia 7 sierpnia 2019 r.,

31)  kwotę 3512,42 zł., tytułem odsetek za opóźnienie naliczonych za okres do dnia 20 sierpnia 2019 roku oraz oddalił powództwo w pozostałej części orzekając o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy uznał, że postanowienie umowne dotyczące prowizji w kwocie ponad 15.400 zł., stanowiącej prawie 13% sumy pożyczki - wobec oceny jej wysokości za rażąco wygórowaną, sprzeczną z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, musi być uznane za niedozwolone na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c. i jako takie z mocy prawa i od chwili zawarcia umowy nie wiązało pozwanych w ramach omawianego stosunku prawnego.

Umowa stron została uznana za częściowo wadliwą prawnie także w zakresie, w jakim do sumy pożyczki, podlegającej spłacie przez pozwanych, wliczono kwotę 19.509,12 zł z tytułu jednorazowo i z góry płatnej składki ubezpieczenia na życie, mającego obowiązywać przez dziesięcioletni okres spłaty pożyczki, wobec oceny, że rzeczona umowa ubezpieczenia na życie, w świetle art. 58 §2 k.c., jest bezwzględnie nieważna

Sąd Okręgowy uznał z kolei, że wypowiedzenie umowy pożyczki dokonane w dniu 31 grudnia 2018 roku jest prawnie bezskuteczne, a w konsekwencji pożyczka udzielona pozwanym podlega nadal spłacie w równych ratach miesięcznych (z malejącą ratą kapitałową). Powództwo podlegało zatem uwzględnieniu w zakresie, w jakim na datę zamknięcia rozprawy (29 listopada 2021 roku) istniało wymagalne już zobowiązanie solidarne pozwanych do spłaty pożyczki, w granicach kwot określonych w pozwie.

Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie I ACa 280/22 na skutek apelacji obu stron zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo w całości z uwagi na nieskuteczności wypowiedzenia przez Bank spornej umowy.

Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, że brak jest podstaw do zasądzenia na rzecz powoda od pozwanych jakiejkolwiek kwoty, skoro powód nie zmodyfikował podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia. Próbując odtworzyć domniemaną wolę powoda i przyjmując, że w przypadku negatywnego rozstrzygnięcia powód chciałby zmodyfikować żądanie, Sąd Okręgowy naruszył nie tylko zasadę autonomii woli stron ale i zasadę równości stron procesu.

Z kolei, ponieważ dochodzona pozwem wierzytelność nie była wymagalna, z tej przyczyny, że nie została prawidłowo wypowiedziana przez Bank, który nie wypełnił ciążących na nim w tym zakresie wymogów wynikających z ustawy z 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (t.j. Dz.U.2021.2439), Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, zgodnie z którym, w razie braku skutecznego wypowiedzenia, powództwo winno być oddalone w całości ze względu na brak wymagalności roszczenia objętego żądaniem pozwu (a więc ze względu na przedwczesność powództwa). Oddalenie powództwa, jako przedwczesnego nie przesądza kwestii istnienia bądź też nieistnienia wierzytelności powoda względem pozwanych, ani też jej ewentualnej wysokości.

(kopia wyroku Sądu Apelacyjnego wraz z uzasadnieniem k. 23-28, kopia wyroku Sądu Okręgowego wraz z uzasadnieniem k. 29-33)

Na poczet spłaty zobowiązania pozwana w okresie od zawarcia umowy do 25 maja 2017 r. dokonała wpłaty w kwocie 13.725,76 zł.

(niesporne, harmonogram spłat k. 38-40)

Pismem datowanym na 20 maja 2024 r. powodowy Bank wezwał pozwaną do uregulowania w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od otrzymania wezwania niespłaconych w terminie zapadłych należności banku z tytułu udzielonego kredytu w kwocie 157.221,69 zł., na które składa się : niespłacony kapitał pożyczki (79.380,52 zł.), odsteki umowne (31.157,71 zł.) i odsetki karne za okres od 25 czerwca 2017r. do 20 maja 2024r. ( 46.683,46 zł.) Jednocześnie poinformował o możliwości złożenia pisemnego wniosku o restrukturyzację zadłużenia, która obejmować miała zaległość i pozostałą do spłaty kwotę pożyczki. Wezwanie doręczono 28 maja 2024 r.

(wezwanie k. 42; potwierdzenie doręczenia k.44)

Pismem datowanym na 26 czerwca 2024 r. bank wypowiedział umowę pożyczki w całości przy zachowaniu trzydziestodniowego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie doręczono 2 lipca 2024 (wezwanie k. 43; potwierdzenie doręczenia k. 45)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy, Sąd nie znalazł żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej wskazanych w ustaleniach stanu faktycznego dokumentów prywatnych. Zgodnie zaś z treścią art. 245 k.p.c. dokumenty prywatne korzystają z domniemania autentyczności oraz domniemania pochodzenia oświadczeń zawartych w tych dokumentach od ich wystawców, a domniemania te nie zostały w skuteczny sposób wzruszone przez którąkolwiek ze stron w toku niniejszego postępowania. Sąd z urzędu również nie doszukał się żadnych okoliczności mogących wzbudzić wątpliwości co do autentyczności i wiarygodności ww. dokumentów prywatnych.

Poczynione powyżej ustalenia faktyczne pozwoliły na przyjęcie, że strony wiązała umowa pożyczki. Wprawdzie strona pozwana podnosiła, że przedłożony przez powoda materiał dowodowy nie daje podstaw do stwierdzenia skuteczności wypowiedzenia, jednak nie przedstawiła żadnych dowodów, na poparcie tych twierdzeń, w szczególności nie przedłożyła oryginałów pism zawierających wezwanie do zapłaty zadłużenia oraz wypowiedzenie umowy, celem dowiedzenia, że nie zostały one opatrzone stosownymi podpisami, nadto nie zaoferowała żadnych dowodów, które podważałyby prawdziwość i rzetelność dokumentów pochodzących od Baku również w zakresie wyliczenia zadłużenia, dokonanego przez powoda, ani w zakresie kapitału, ani w zakresie odsetek, a jej zarzuty w tym przedmiocie pozostały gołosłowne.

Pozwana prawidłowo wezwana przez Sąd na termin rozprawy w celu przesłuchania jej, pod rygorem pominięcia dowodu z zeznań, nie stawiła się na rozprawie, niwecząc tym samym możliwość przedstawienia argumentacji na poparcie własnego stanowiska w sprawie.

Mając na uwadze fakt, że strony, oprócz wyżej wymienionych dowodów, innych wniosków dowodowych nie zgłaszały oraz uwzględniając rządzącą procesem cywilnym zasadę kontradyktoryjno­ści postępowania i nie znajdując podstaw do przeprowadzenia dowodów z urzędu (art. 232 k.p.c.), Sąd uznał sprawę za dostatecznie wyjaśnioną do wydania rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Roszczenia powodowego Banku znajdowały oparcie w zawartej przez strony umowie pożyczki oraz w treści art. 720 k.c.

Stosownie do dyspozycji przepisu art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy, albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W przedmiotowej sprawie – wobec udzielenia pozwanej pożyczki przez powodowy Bank – znajdują również zastosowanie przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. 2002, Nr 72, poz. 665 z późn. zm.), w szczególności dotyczące umowy kredytu (art. 69 i n. ustawy). Zgodnie z treścią przepisu art. 69 ust. 1 wyżej wskazanej ustawy przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, o ile ustawa z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej. Termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy – 7 dni (art. 75 ust. 1 i 2 Prawa bankowego).

Wskazać również należy w tej sprawie na przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku
o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126, poz. 715 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 powołanej ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym w myśl ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki.

Umowa kredytu konsumenckiego jest umową odpłatną. Zwyczajową formą wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału są odsetki, ewentualnie także inne opłaty (nazywane najczęściej prowizją, czy opłatami przygotowawczymi). Oczywiście wysokość tych opłat nie może być dowolna. W sytuacji gdy są one rażąco wygórowane, można uznać postanowienia umowy je kształtujące za niezgodne z zasadami współżycia społecznego lub też za zmierzające do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i przez to nieważne. Czynności prawne bowiem (w tym także i umowy) podlegają ocenie pod kątem zgodności z zasadami współżycia społecznego i zgodności z prawem. Zgodnie zaś z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest także czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Przy czym za naruszenie zasad współżycia społecznego należy rozumieć zawarcie umowy sprzecznej z uczciwością i rzetelnością kupiecką lub takiej, która kształtować będzie wzajemne stosunki między stronami w sposób ewidentnie urągający słuszności (tak: Agnieszka Rzetecka-Gil, Kodeks Cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX).

W myśl art. 5 pkt 8) wyżej wskazanej ustawy o kredycie konsumenckim całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu. W pkt 6) tego artykułu wskazano, że całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Natomiast całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt (…) - art. 5 pkt 7) ustawy.

Przywołana wyżej ustawa nie wyłącza stosowania ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących pożyczki. Stanowi jednak ograniczenie wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. zasady swobody umów. Jednocześnie zgodnie z brzmieniem art. 36a tej ustawy – pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że na mocy przedmiotowej umowy pożyczki pozwana uzyskała środki finansowe, które zobowiązana była zwrócić pożyczkodawcy – kwotę pożyczki oraz związane z nią koszty, z uwzględnieniem odsetek.

W rozpoznawanej sprawie pozwana kwestionowała roszczenie co do wysokości, podnosząc, że Bank nie udowodnił, wysokości jej zadłużenia. Jednocześnie pozwana nie przedłożyła żadnych dowodów na to, że wysokość jej zadłużenia wobec Banku jest inna, niż wskazana przez powoda w pozwie. W ocenie Sądu powód, złożonymi w sprawie dokumentami, wykazał zarówno fakt zawarcia między stronami umowy pożyczki, jak i fakt, że pozwana nie spłacała rat zadłużenia w terminach i kwotach ustalonych umową i harmonogramem spłat.

Zaniechanie spłaty pożyczki upoważniało Bank do jej wypowiedzenia i postawienia całości zadłużenia w stan wymagalności, co powód uczynił skutecznie w świetle przepisów o wypowiedzeniu kredytu (pożyczki pieniężnej), w szczególności art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ustawy Prawo bankowe. Podkreślić w tym miejscu należy, że nawet samo kwestionowanie przez pozwaną wysokości żądania zgłoszonego przez powoda w pozwie bez choćby próby podważenia prawdziwości przedłożonych przez powoda dokumentów, czy też wskazanych przez niego wyliczeń, nie daje jeszcze podstaw do stwierdzenia, iż wysokość roszczenia powoda jest nieuzasadniona. Pozwana nie przedstawiła żadnego merytorycznego uzasadnienia swojego stanowiska, nie wykazała żadnych konkretnych błędów po stronie powoda, ograniczając się jedynie do gołosłownego stwierdzenia o niezasadności roszczenia również co do wysokości.

Wypowiedzenie umowy pożyczki było skuteczne. Powód, pismem datowanym na 26 czerwca 2024r. wypowiedział pozwanej umowę pożyczki, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, biegnącego od daty doręczenia wypowiedzenia i wezwał pozwaną do spłaty całości zadłużenia, powiększonego o odsetki naliczone do dnia spłaty w okresie biegu wypowiedzenia, tj. w terminie 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia. Wypowiedzenie wskazywało kwotę zadłużenia pozwanej. Bank poinformował pozwaną o skutkach nieuregulowania zadłużenia w terminie wypowiedzenia.

Ponadto zostało ono poprzedzone postępowaniem upominawczym w sposób zgodny z procedurą przewidzianą w art. 75c ust. 1–6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2187 ze zm.). Zgodnie z powołanym przepisem, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę. Bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych.

Stosowne wezwanie zostało do pozwanej skierowane w piśmie datowanym na 20 maja 2024r.

Wezwanie do zapłaty jak również wypowiedzenie umowy zostały wysłane na adres pozwanej wskazany w umowie i odebrane, odpowiednio w dniu 28 maja 2024r. i 2 lipca 2024r.

Pozwana zakwestionowała w odpowiedzi na pozew, skuteczność powołanych czynności, zarzucając brak podpisu na odpisach dokumentów przedłożonych do pozwu, jednak nie zaoferowała żadnego materiału dowodowego na poparcie tych twierdzeń, w szczególności nie przedłożyła oryginałów pism doręczonych jej przez powoda, podczas, gdy, zgodnie z twierdzeniami strony powodowej, oryginały, opatrzone podpisem pracownika Banku, zostały wysłane do pozwanej i znajdują się w jej posiadaniu.

Mając powyższe na uwadze, ten zarzut pozwanej, jako gołosłowny, nie może się ostać.

Z kolei analiza treści umowy – w ocenie Sądu – pozwala na stwierdzenie, że przedmiotowa umowa zawiera wszystkie elementy, o których mowa w art. 29 i 30 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (kwotowo wymieniona suma odsetek, całkowity koszt pożyczki, całkowita kwota do zapłaty, stopę oprocentowania pożyczki – w tym warunki jej stosowania, okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania, rzeczywistą roczna stopę oprocentowania, zasady i terminy spłaty, informację o innych kosztach, które konsument jest obowiązany ponieść, w szczególności o opłatach, prowizjach marżach, warunki i sposoby rozwiązania umowy.

Nadto podkreślenia wymaga, że żądanie pozwu obejmuje wyłącznie roszczenie o zapłatę faktycznie udostępnionej kwoty kapitału pożyczki, bez zakwestionowanych w poprzednim procesie należności z tytułu prowizji i kosztów ubezpieczenia.

Na skutek zawarcia przez strony wyżej przywołanej umowy oraz wypłacenia pozwanej sumy pożyczki w kwocie 120.000 zł powstało zobowiązanie pieniężne pozwanej, solidarne ze współpożyczkobiorcą ( uwagi na treść art. 30 §1 k.r.o.), względem powoda, do ratalnej spłaty kapitału pożyczki w stałych co do wysokości miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych wraz z odsetkami kapitałowymi, których wysokość ustalono na 5,90% w stosunku rocznym.

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości, zaś zarzut przedawnienia roszczenia podniesiony przez stronę pozwaną należało uznać za chybiony.

Na poczet spłaty zobowiązania pozwana, w okresie od zawarcia umowy do 25 maja 2017 r. dokonała wpłaty w łącznej kwocie 13.725,76 zł.

Wobec braku spłaty należności w wysokości i terminach określonych w umowie, powodowy Bank, pismem datowanym na 20 maja 2024 r., wezwał pozwaną do uregulowania w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od otrzymania wezwania niespłaconych w terminie zapadłych należności banku z tytułu udzielonego kredytu w kwocie 157.221,69 zł. Jednocześnie poinformował o możliwości złożenia pisemnego wniosku o restrukturyzację zadłużenia, która obejmować miała zaległość i pozostałą do spłaty kwotę pożyczki. Wezwanie doręczono 28 maja 2024 r. (k. 42)

Z kolei pismem datowanym na 26 czerwca 2024r. bank wypowiedział umowę pożyczki, przy zachowaniu trzydziestodniowego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie doręczono 2 lipca 2024 r. (k. 43).

Skorzystanie z prawa wypowiedzenia umowy wywoływało skutek w postaci rozwiązania tej umowy z upływem okresu wypowiedzenia.

Poza sporem pozostaje okoliczność, że pozwana uchybiła obowiązkowi terminowej spłaty pożyczki. Powyższe zaś uprawniało bank do wypowiedzenia umowy. Strona powodowa miała prawo rozwiązania umowy z pozwaną z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia i postawienia całego pozostałego do spłaty zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności, co też uczyniła. Samo zaś oświadczenie wysłane zostało, z dołożeniem przez powoda należytej staranności. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 §1 k.c.).

Zarzut przedawnienia roszczeń powoda w zakresie rat płatnych do 2021 roku nie może się ostać.

Stosownie do treści art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem (…) przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

Przerwanie biegu przedawnienia roszczenia oznacza, że z chwilą zaistnienia ww. okoliczności termin przedawnienia przestaje upływać, a po ustaniu takiej okoliczności przedawnienie biegnie od początku, tak jakby wcześniej nie rozpoczęło biegu (art. 123 KC red. Załucki 2020, wyd. 2/Rzewuski, Legalis).

Przyczyną przerwania przedawnienia jest wniesienie pozwu, przerwa następuję z chwilą jego wniesienia. Przyczyną przerwania biegu przedawnienia może być również wytoczenie powództwa, które zostało następnie oddalone (zob. A. Jedliński, w : A. Kidyba, Komantarz KC, t.I 2012, s. 766).

Dla wywołania skutku przewidzianego w art. 123 § 1 pkt 1 k.c. pozew powinien jednoznacznie wskazywać treść żądania (np. żądanie zapłaty), jego zakres (wysokość dochodzonej kwoty) oraz jego źródło przez przytoczenie okoliczności faktycznych, z których to roszczenie wynika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2021 r., sygn. I CSKP 19/21, Legalis).

Jeżeli jednak pozew został wniesiony zanim roszczenie stało się wymagalne (przedwczesne wniesienie powództwa), jego wniesienie nie może powodować przerwania biegu przedawnienia. W takich przypadkach nie ma miejsce przerwanie biegu przedawnienia, ale niemożność rozpoczęcia jego biegu. (zob. M. Jędrzejowska w : Wpływ czynności, s. 27)

Mając powyższe na uwadze, w ustalonym stanie faktycznym należało uznać, że wytoczenie powództwa w sprawie II C 2148/19, w świetle przesądzenia, że roszczenie nim objęte nie było wymagalne, wobec nieskuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki, nie spowodowało przerwania biegu przedawnienia roszczeń należnych z tytułu wypowiedzenia umowy, bowiem termin przedawnienia tychże roszczeń nie rozpoczął biegu.

W tym miejscu Sąd wskazuje, iż podziela stanowisko prezentowane w orzecznictwie, w myśl którego, rozłożenie zwrotu kapitału pożyczki na raty ma ten skutek, iż spłata w częściach dokonywana jest na poczet jednego z góry określonego jednorazowego świadczenia. Rozłożenie spłaty na raty nie powoduje, iż zwrot kapitału pożyczki staje się świadczeniem okresowym. Pozostaje nadal jednym świadczeniem, tyle że spełnianym częściowo i w ustalonych przez strony terminach, a całość zostaje spełniona w chwili zapłaty ostatniej raty. W przypadku świadczenia kolejnych rat dochodzi każdorazowo do częściowego zaspokojenia długu, przez co ulega on stopniowemu umorzeniu ( wyrok SN z 2 października 1998 r., III CKN 578/98). Świadczenie jednorazowe spełniane sukcesywnie lub ratalnie różni się natomiast od okresowego tym, że wpłacane okresowo kwoty są zaliczane na poczet jednego świadczenia.

Początek biegu przedawnienia wiąże się z wymagalnością roszczenia ‎(art. 120 § 1 KC). W przypadku zobowiązań terminowych dzień spełnienia świadczenia wynika z treści zobowiązania. Jeżeli natomiast termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 KC).

Świadczenie z umowy pożyczki ma jeden termin wymagalności, który należy wiązać z datą ostatecznej spłaty pożyczki albo z upływem okresu wypowiedzenia, bowiem, jak zostało to wcześniej wywiedzione, świadczenie kredytobiorcy uiszczane w ratach jest świadczeniem jednorazowym. Skutkuje to tym, że bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę obejmującego wymagalne raty kredytu (pożyczki) nie rozpoczyna się w dacie płatności poszczególnych rat. W konsekwencji wymagalność, z którą rozpoczyna się bieg przedawnienia ‎(art. 120 § 1 KC), wiąże się z nadejściem terminu ostatecznej spłaty zadłużenia lub ‎z momentem wypowiedzeniem umowy kredytu (zob. np. wyroki: SA w B. z 20 lutego 2020 r., I ACa 675/19; SA w P. z 14 lutego 2019 r., ‎I ACa 567/18; SA w K. z 22 lutego 2018 r., I ACa 846/17; SO ‎w W. z 15 listopada 2017 r., XXV C 927/17; SO we Włocławku ‎z 8 października 2015 r., I Ca 198/15; SA we W. z 11 lipca 2012 r., ‎I ACa 671/12). Sąd Najwyższy w wyroku z 14 marca 2019 r., IV CSK 232/18, w którym oceniając wymagalność roszczenia z umowy pożyczki, wskazał, że jeżeli umowa przewiduje końcową datę zwrotu pożyczki, wyznacza tym samym termin wymagalności roszczenia i początek biegu przedawnienia (art. 120 § 1 KC). Uzgodnienie stron dotyczące płatności w ratach związane jest jedynie z terminem zapłaty, którego uchybienie może skutkować powstaniem roszczenia o zapłatę odsetek lub zastosowaniem innych sankcji przewidzianych w umowie lub ustawie.

Mając powyższe na uwadze, w sytuacji niedotrzymania przez pożyczkobiorcę warunków udzielenia pożyczki, w szczególności, gdy pożyczka nie jest spłacana i nastąpi skuteczne wypowiedzenie umowy pożyczki, całość niespłaconego kapitału wraz z odsetkami staje się wymagalna, a pozostałe do spłaty raty, stają się natychmiast wymagalne. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 czerwca 2020 r., sygn. I AGa 111/19, Lex)

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy, termin wymagalności roszczenia o zapłatę niespłaconej części udostępnionego kapitału pożyczki wraz z odsetkami – objętego żądaniem pozwu, rozpoczął bieg z upływem 30 dniowego terminu wypowiedzenia umowy, tj. od 2 sierpnia 2024r., a zatem 3 letni termin przedawnienia o którym mowa w art. 118 k.c., nie upłynął do wytoczenia powództwa w dniu 27 sierpnia 2024r.

Podkreślenia bowiem wymaga to, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, wytoczenie powództwa w sprawie II C 2148/19, wniesionego w epu w dniu 27 sierpnia 2019r., nie mogło spowodować przerwania biegu przedawnienia w świetle wiążących ustaleń sądów orzekających w w/w sprawie o przedwczesności roszczenia o zapłatę - wobec nieskuteczności wypowiedzenia umowy, co oznacza niemożność rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia. Natomiast, gdyby przyjąć odmienne zapatrywanie, w myśl którego wypowiedzenie umowy kredytu nie wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu, które stały się wymagalne przed wypowiedzeniem umowy (zaprezentowane w powołanej przez pozwaną uchwale SN z dnia 10 maja 2023r., sygn. akt III CZP 52/22, którego Sąd rozpoznający sprawę na podziela), to wytoczenie powództwa w sierpniu 2019r., mimo nieskuteczności wypowiedzenia, skutkującego uznaniem roszczenia pozwu za przedwczesne i w konsekwencji oddaleniem powództwa, skutkowałoby jednak przerwaniem biegu przedawnienia co do niespłaconych rat kapitałowo-odsetkowych, które stały się wymagalne przed skutecznym wypowiedzeniem umowy, dokonanym w czerwcu 2024r., gdyż, co do zasady, przyczyną przerwania biegu przedawnienia jest także wytoczenie powództwa oddalonego, z tym, że roszczenie takie przedawnia się w terminie dotychczasowym, a nie w terminie określonym w art. 125 k.c.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uwzględnił powództwo w całości i zasądził na rzecz powoda 195.192,55 zł., stanowiącą wyłącznie sumę pozostałego do spłaty i faktycznie udostępnionego pozwanej kapitału pożyczki w kwocie 111.664,88 zł. (bez równowartości środków pieniężnych pobranych w kwoty kapitału pożyczki na poczet prowizji i kosztów finansowania składki ubezpieczeniowej), odsetek, naliczonych na dzień 26 sierpnia 2024r. – poprzedzający wytoczenie powództwa w kwocie 83.527,67 zł. wraz z dalszymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (par. 1 ust.15 umowy), naliczonymi od dnia wytoczenia powództwa. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., a z uwagi na to, że odsetki były w umowie określone.

W tym miejscu należy wskazać, że w wyroku wystąpiła omyłka polegająca na wydaniu orzeczenia ponad żądanie pozwu, bowiem, zasądzono odsetki w wysokości dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych (odsetki maksymalne za opóźnienie) od całej należności dochodzonej pozwem, tj. od kwoty 195.192,55 zł., podczas, gdy zgodnie w treścią roszczenia, powód dochodził odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, naliczonych od kwoty 111.664,88 zł. za okres od 27 sierpnia 2024 r. do dnia zapłaty.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu pomiędzy stronami jest zgodne z zasadami dotyczącymi obowiązku zwrotu kosztów niezbędnych do celowego prowadzenia procesu oraz odpowiedzialności za wynik procesu, statuowanymi w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Ponieważ powód wygrał proces w całości, zatem należał mu się zwrot całości poniesionych kosztów.

Na zasądzone na rzecz strony powodowej od pozwanej koszty procesu składa się kwota 9.760 zł tytułem opłaty od pozwu.

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c.