Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 września 2021 roku, skierowanym przeciwko T. K., powódka Grupa (...) Sp. z o.o. w Ł. wystąpiła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 110.700 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 18 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty, a nadto zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa, ustalonych według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu powódka podała, iż pozwany miał jej zlecić pozyskanie decyzji o warunkach zabudowy oraz przygotowanie projektu koncepcyjnego zabudowy nieruchomości, której dotyczyła wskazana decyzja, położonej w Ł. przy ul. (...). Koszty tych czynności miały zostać rozliczone, jak wskazała powódka, w toku dalszych etapów współpracy stron, przy czym współpraca ta została zawieszona, a pozwany za zlecone czynności nie uiścił na rzecz powódki wynagrodzenia.

(pozew k. 4-12)

Nakazem zapłaty, wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 5 stycznia 2022 roku pod sygn. akt II Nc 53/21, Sąd nakazał pozwanemu, aby zapłacił powódce kwotę 110.700 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 18 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 9.152 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

(nakaz zapłaty k. 60)

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, ustalonych według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany podniósł, że wszelkie rozmowy prowadził z E. D. jako architektem działającym na rzecz przedsiębiorcy J. G. (...), na co ma wskazywać oznaczenie pojawiające się w projekcie koncepcyjnym ((...), bez określenia formy prawnej), a od samego początku wiadomym było, że przyszłym inwestorem tej inwestycji miała być spółka (...) sp. z o.o. sp. k. w Ł., na co ma wskazywać sam projekt koncepcyjny. Z tych twierdzeń pozwany wywodził, że ani powódka, ani on sam nie mają w niniejszej sprawie legitymacji procesowej. Nadto, pozwany wskazał, że chociaż decyzja o warunkach zabudowy została wydana na niego, to miała ona zostać przeniesiona na inny podmiot, tj. ww. spółkę celową. Dalej, pozwany zaprzeczał, aby ustalono, że pozyskanie decyzji o warunkach zabudowy i opracowanie projektu koncepcyjnego miało być odpłatne. Jednocześnie, pozwany kwestionował prawidłowość opracowania projektu koncepcyjnego, wskazując na jego wadę istotną w postaci umieszczenia wjazdu na teren inwestycji poprzez inną nieruchomość (działka gruntu nr (...)), oraz wysokość wynagrodzenia jako wygórowaną i nieprzystającą do warunków rynkowych.

(sprzeciw od nakazu zapłaty k. 64-72)

W odpowiedzi na sprzeciw powódka podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W uzasadnieniu powódka zaprzeczyła, aby to nie z nią, lecz z E. D., działającą w ramach wskazanej jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorcy J. M. (1), pozwany pozostawał w stosunku współpracy. Wskazała, że strony współpracowały ze sobą już wcześniej i zwyczajowo pozwany zlecał pozyskanie decyzji o warunkach zabudowy lub opracowanie projektu koncepcyjnego, aby potem w zakresie projektu budowalnego i wykonawczego prawa i obowiązki przejęła powołana przezeń spółka celowa. Według twierdzeń powódki, podjęła się ona realizacji dokonanych czynności, za które zapłaty wynagrodzenia żąda, zgodnie z ustaleniami stron, iż wynagrodzenie za te czynności w kwocie 90.000 zł netto będzie uwzględnione w wartości wynagrodzenia na dalszym etapie, tj. sporządzenia projektu budowalnego i wykonawczego. Skoro zaś, jak wywodziła powódka, pozwany wycofał się z zaangażowania spółki celowej w zobowiązanie, to właśnie sam pozwany powinien rozliczyć się jako zlecający z czynności poprzedzających zawarcia umowy. Powódka wskazała również, że pełnomocnikiem w sprawie uzyskania decyzji o warunkach zabudowy była E. D., jako że w toku postępowania w przedmiocie wskazanej decyzji dopuszczalne jest pełnomocnictwo udzielone osobie fizycznej, a nie osobie prawnej, jednakże cała aktywność dotycząca inwestycji prowadzona była w ramach przedsiębiorstwa powódki. Wreszcie, powódka zaprzeczyła, aby projekt koncepcyjny posiadał wadę, która by go dyskwalifikowała, a dodatkowy zjazd przez działkę był uzgodniony przez strony.

(odpowiedź na sprzeciw k. 93-104)

Pozwany podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w sprzeciwie, wskazując, iż nie umawiał się z powódką na zapłatę wynagrodzenia za dokonane czynności w przypadku rezygnacji ze współpracy przy inwestycji, oraz że przedstawiona spółce celowej wycena czynności przygotowawczych opiewała na 40.000 zł.

(pismo przygotowawcze pozwanego k. 134-137)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka jest podmiotem świadczącym usługi architektoniczno-projektowe.

(niesporne)

Grupa (...) sp. z o.o. sp. k. w Ł. (KRS (...), wpisana 16.11.2017 r.) została przekształcona w Grupę (...) sp. z o.o. w Ł. (KRS (...), wpisana 28.05.2021 r.). Prezesem zarządu spółki jest architekt E. D..

(...) sp. z o.o. sp. k. w Ł. była Grupa (...) sp. z o.o. (KRS (...), później Grupa (...) sp. z o.o. w likwidacji), a komandytariuszem J. M. (1), która prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (...) (NIP (...)). Prezesem zarządu Grupa (...) sp. z o.o. (KRS (...), później Grupa (...) sp. z o.o. w likwidacji) była E. D..

(eKRS, (...))

Pozwany zajmuje się, obecnie za pośrednictwem innych podmiotów, działalnością deweloperską, realizując przedsięwzięcia polegających na budowie i odsprzedaży lokali mieszkalnych i użytkowych.

Pozwany prowadził rejestrowaną działalność gospodarczą w latach 2013-2017, której przeważającym przedmiotem była realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków.

(niesporne, a nadto: wydruk (...) k. 139-141)

Pozwany i M. M. (1) byli komandytariuszami wraz w (...) sp. z o.o. sp. k. w Ł. (KRS (...), wpisana z dniem 17 listopada 2016 r., wykreślona z dniem 6 września 2021 r.). Komplementariuszem tej spółki była (...) sp. z o.o. w Ł. (KRS (...)), której wspólnikami są pozwany i M. M. (1).

(eKRS)

Pozwany jest komandytariuszem w (...) sp. z o.o. (...) sp. k. w Ł. (KRS (...), rejestracja 19 grudnia 2019 r.). Komplementariuszem jest (...) sp. z o.o. w Ł. (KRS (...)), której wspólnikiem był pozwany.

(eKRS)

W dniu 5 września 2019 roku pozwany upoważnił E. D. do reprezentowania go w sprawie „uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na budowie zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych z garażami podziemnymi, z urządzeniami budowlanymi na nieruchomości w Ł. przy ul. (...) dz. nr ew. (...) w obrębie (...)”.

(pełnomocnictwo k. 18)

Powódka w związku z planowaną inwestycją uzyskała promesy od gestorów sieci elektrycznej, ciepłowniczej oraz wodno-kanalizacyjnej o warunkach przyłączenia nieruchomości do tych sieci.

(promesy k. 21-24)

W dniu 6 września 2019 r. E. D., reprezentując pozwanego, złożyła do Wydziału (...) Urzędu Miasta Ł., wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla ww. nieruchomości, wskazując na planowany sposób zagospodarowania w postaci zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych z garażami podziemnymi i projektowanym zjazdem z ulicy (...).

(wniosek o wydanie WZ k. 19-20)

Prezydent Miasta Ł. decyzją z dnia 17 grudnia 2019 roku, nr (...), ustalił warunki zabudowy dla ww. inwestycji. Decyzja została wydana na T. K.. Decyzja jest ostateczna.

(decyzja o warunkach zabudowy k. 28-34)

Na adres poczty elektronicznej pozwanego ((...)) były przez powódkę ((...)) przesyłane ww. dokumenty: wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, promesy oraz decyzja o warunkach zabudowy. Pozwany przesyłał do powódki za pośrednictwem poczty elektronicznej materiały stanowiące inspiracje na inwestycję przy (...).

(wydruki wiadomości e-mail k. 25-27 i 109-120)

W dniu 17 grudnia 2019 roku na adres poczty elektronicznej pozwanego (...) przesłana została przez powódkę (...) wycena za przygotowanie wniosku o warunki zabudowy wraz z wykonaniem analizy i wstępnej koncepcji urbanistyczno-architektonicznej oraz uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy dla nieruchomości przy ul. (...), a także projekt umowy projektowej na tę inwestycję.

(wydruk wiadomości e-mail k. 123, wycena k. 124 i 125)

Na adres poczty elektronicznej pozwanego (...) w styczniu i lutym 2020 roku były przez powódkę (...) przesyłana dokumentacji dotycząca projektu koncepcyjnego oraz sam projekt koncepcyjny planowanej inwestycji na (...). W tym okresie przesłany został również draft umowy na projekt budowlany i wykonawczy ww. inwestycji – w drafcie umowy, oznaczonej nr. (...) z dnia 2 marca 2020 r., jako strony zostały wskazane (...) sp. z o.o. (...) sp. k. w Ł. (KRS (...), rejestracja 19 grudnia 2019 r.), reprezentowana przez T. K. jako prezesa zarządu, oraz Grupa (...) sp. z o.o. sp. k. w Ł., reprezentowana przez E. D. jako projektanta głównego. W drafcie określono wynagrodzenie jako ryczałtowe na kwotę 800.000 zł netto, obejmujące projekt (w tym projekt koncepcyjny) oraz uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, oraz wskazano adresy do kontaktu: (...) i (...). Zapłata wynagrodzenia miała nastąpić w sześciu częściach – pierwsza w ciągu trzech dni o podpisania umowy w wysokości 20% od całej sumy projektu plus 23% stawka VAT.

(wydruki wiadomości e-mail k. 35-39, draft umowy k. 40-48)

Ostatecznie pozwany zdecydował, że realizować inwestycję będzie spółka (...) sp. z o.o. (...) sp. k. w Ł..

(wydruki wiadomości e-mail k. 109-120, faktura VAT (...) k. 50, wydruk wiadomości e-mail k. 51)

W dniu 2 marca 2020 roku pozwany, repezentujący (...) Sp. z o.o. (...) sp. k. w Ł. upoważnił E. D. do uzyskania decyzji o pozwolenie na budowę dla ww. inwestycji przy ul. (...).

(pełnomocnictwo z 2.03.2020 r. k. 49)

W dniu 2 marca 2020 roku powódka wystawiła fakturę VAT nr (...) na nabywcę (...) Sp. z o.o. (...) Sp. k. na kwotę 196.800 zł tytułem „częściowego wykonania umowy nr (...) – po podpisaniu umowy – Ł., ul. (...)” z terminem płatności trzech dni.

Na adres poczty elektronicznej pozwanego (...) w dniu 19 marca 2020 roku powódka (...) przesłała wiadomość przypominającą o konieczności dokonania zapłaty za fakturę VAT nr (...).

W dniu 31 marca 2020 roku powódka wystawiła fakturę korygującą nr (...) do faktury nr (...), pomniejszając wartość faktury do zera. Jako przyczynę korekty wskazano, iż „z uwagi na COVID-19 i związane z pandemią problemy finansowe inwestor zawiesił realizację kolejnych etapów umowy nr (...) z dnia 2.03.2020 r.”. Na korekcie podpis złożył pozwany.

(faktura VAT (...) k. 50, wydruk wiadomości e-mail k. 51, fakturę korygującą nr (...) k. 52/156)

Powódka opracowała projekt koncepcyjny dla inwestycji w Ł. przy ul. (...).

(projekt koncepcyjny k. 58)

W dniu 3 sierpnia 2021 roku powódka wystawiła fakturę VAT nr (...) na nabywcę pozwanego T. K. na kwotę 110.700 zł za uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy oraz opracowanie projektu koncepcyjnego dla inwestycji w Ł. przy ul. (...) z terminem płatności 14 dni.

Powódka pismem datowanym na dzień 5 sierpnia 2021 roku, nadanym w dni 6 sierpnia 2021 roku i doręczonym w dniu 19 sierpnia 2021 roku, wezwała pozwanego do zapłaty faktury nr (...).

Pismem z dnia 16 września 2021 roku pozwany ocenił, że faktura nr (...) została wystawiona bezzasadnie, gdyż nie zawierał odpłatnej umowy z powódką, a wszelkie czynności podejmowane przez powódkę były bez wynagrodzenia.

(faktura nr (...) k. 53, wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem nadania k. 54, potwierdzenie odbioru k. 55, pełnomocnictwo k. 56, pismo pozwanego k. 57)

Pozwany nie kontynuował współpracy z powódką przy inwestycji przy (...).

(niesporne)

Strony współpracowały ze sobą wcześniej przy realizacji innej inwestycji budowlanej przy ul. (...). Dla pozwanego były opracowywanie projekty koncepcyjne i budowalne przez powódkę. Inwestycję wcześniejszą realizowała spółka (...). E. D., prezes powódki, jest generalnym projektantem, która załatwia sprawę w toku postępowania administracyjnego oraz firmuje swoim nazwiskiem wraz z uprawnieniami cały projekt.

W przypadku inwestycji przy (...) powódka miała uzyskać decyzję o warunkach zabudowy oraz opracować wstępną koncepcję uproszczona i rozszerzoną, a następnie miał być wykonany projekt budowlany i wykonawczy dla inwestycji.

Po uzyskaniu warunków zabudowy powódka przekazała pozwanemu wycenę dotychczasowej pracy, jeśli inwestor nie chciałby kontynuować współpracy, oraz propozycje podpisania umowy na docelowy projekt, jeżeli chciałby kontynuować prace. W przypadku braku kontynuacji współpracy, na tym etapie, była ustalona kwota 40.000 zł. Za cały projekt była ustalona kwota 800.000 zł i w to miały być wliczone w koszty opracowania projektu koncepcyjnego i uzyskanie warunków zabudowy. Pozwany poprosił powódkę o kontynuowanie prac urbanistyczno-architektonicznych.

Przy realizacji zlecenia pozwany pozostawał w kontakcie z powódką na etapie opracowywania wstępnej koncepcji inwestycji oraz jej projektu koncepcyjnego. Pozwany na tym etapie zgłaszał uwagi i propozycje. Wstępny projekt koncepcji był wymagany do uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, a następnie, po uzyskaniu tej decyzji, sporządzony został projekt koncepcyjny. Pozwany zlecił pozyskanie decyzji o warunkach zabudowy na nieruchomości przy (...) oraz opracowania projektu koncepcyjnego w dacie, gdy jeszcze nie był jej właścicielem. Na prośbę pozwanego doprojektowano drugi zjazd z nieruchomości przez działkę należącą do Miasta Ł..

Powódka początkowo nie wiedziała, jaki podmiot będzie realizować inwestycję przy Górniczej. Pozwany nie określił ostatecznego kontrahenta do lutego 2020 roku. Pozwany występował jako osoba fizyczna, nie reprezentował żadnej spółki.

(zeznania A. P. e-protokół z 18.10.2022 r. 00:25:03-00:41:19 k. 161-162, zeznania K. S. e-protokół z 18.10.2022 r. 00:05:36-00:20:15 k. 160v-161, zeznania G. D. e-protokół z 18.10.2022 r. 00:22:06 k. 161)

W marcu 2020 roku miał być rozpoczęty projekt budowlany oraz zawarta w tym przedmiocie umowa pomiędzy powódką a spółką (...). Powódka czekała na utworzenie spółki celowej na tę inwestycję. W tym czasie pozwany miał problemy finansowe związane z pandemią i zdecydował się zawiesić realizację inwestycji. Pozwany nie rozliczył się z powódką. Pierwsza faktura wystawiona do umowy jako pierwsza płatność 20% wartości umowy została na życzenie pozwanego skorygowana do zera i nie została opłacona. Powódka chciała kontynuować w późniejszym czasie projekt.

(zeznania A. P. e-protokół z 18.10.2022 r. 00:25:03-00:41:19 k. 161-162, zeznania K. S. e-protokół z 18.10.2022 r. 00:05:36-00:20:15 k. 160v-161, przesłuchanie reprezentanta powódki E. D. e-protokół z 27.02.2024 r. 00:05:48-00:29:32 k. 215v-216)

M. M. (1) i pozwany prowadzą wspólnie działalność gospodarczą w różnych konfiguracjach od 20 lat, są wspólnikami. We współpracy z powódką miał być realizowany projekt na (...), czym zajmował się pozwany, prowadząc wszelkie rozmowy. M. M. (1) nie uczestniczyła w tych działaniach. Początkowo inwestycję tę miała realizować spółka (...) Sp. z o.o. sp. k. M. M. (1) wycofała się z tej inwestycji, pozwany zdecydował w związku z tym zrealizować ją przez inną spółkę celową.

(zeznania M. M. e-protokół z 14.02.2023 r. 00:03:51 k. 182v)

Poprzedni projekt, wszystkie dokumenty i formalności zostały zrealizowane przez powódkę. Wynagrodzenie za opracowanie projektu koncepcyjnego oraz uzyskanie warunków zabudowy miało być uwzględnione w późniejszej umowie. Pozwany nie miał kontaktu z J. M. (1).

(przesłuchanie pozwanego e-protokół z 27.02.2024 r. 00:43:17-00:54:59 k. 216)

W toku przedsiębranych przez powódkę działań uzyskano ostateczną decyzję o warunkach zabudowy, co umożliwiło rozpoczęcie prac projektowych, a w dalszej kolejności uzyskanie pozwolenia na budowę, w tym wjazdu na teren przez działkę miejską; powstała poprawna i dokładna koncepcja projektowa dla zespołu budynków wielorodzinnych o powierzchni użytkowej 8.000 m2 i powierzchni parkingu podziemnego o powierzchni pomocniczej 4.000 m2. Powstała koncepcja była zgodna z uzyskanymi warunkami zabudowy i mogła posłużyć do dalszych etapów inwestycyjnych; zawierała drobne braki, nieprawidłowości i niedociągnięcia, pomniejszające wartość dzieła o co najwyżej 10%. Założenie wjazdu przez działkę miejską było możliwe, nie stanowiło ani wadu ani błędu projektowego; pozostawał wjazd wcześniej istniejący.

Prawo budowalne nie określa zasad i wymogów dla koncepcji projektowej, przy czym faza ta zawiera już istotne elementy, jak wszelkie założenia dla terenu, gabaryty budynku, jego bryłę oraz funkcję, pozwalając na przewidzenie powierzchni dla mieszkań i całego budynku. W razie nieuzyskania zgody na proponowany wjazd z działki miejskiej, koniecznym była zmiana układu komunikacyjnego koncepcji.

Maksymalne wynagrodzenie za wykonane przez powódkę prace wynosi 171.093 zł brutto (139.100 zł netto, w tym 132.000 zł netto za koncepcję projektową i 7.100 zł netto za warunki zabudowy).

(opinia biegłego architekta M. S. (1) k. 233-261, opinia uzupełniająca biegłego architekta M. S. (1) k. 293-304, ustna opinia biegłego M. S. k. 327v-328 e-protokół z 28.01.2025 r.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów – materiał ten nie był kwestionowany przez strony i nie budził wątpliwości Sądu co do jego rzetelności – oraz opinię biegłego z zakresu architektury, zeznań złożonych przez świadków i treści przesłuchania stron.

Świadkowie przesłuchani w sprawie zrelacjonowali okoliczności dotyczące współpracy stron; ich zeznania były logiczne, wewnętrznie spójne, nie sposób dostrzec w nich subiektywnych elementów wartościujących, a przy tym były zgodne z dowodami z dokumentów. Świadkowie nie mieli interesu w przedstawianiu w korzystny dla jednej ze stron sposób okoliczności sprawy, a strony nie podniosły wobec złożonych zeznań jakichkolwiek zarzutów.

Sporządzoną w niniejszej sprawie dla weryfikacji projektu koncepcyjnego oraz wysokości roszczenia powódki opinię biegłego architekta Sąd uznał za wyczerpującą, nie dopatrzył się w niej wewnętrznie sprzecznych twierdzeń. Opinia ta zweryfikowała prawidłowość opracowania projektu koncepcyjnego oraz zakreśliła wysokość wynagrodzenia, jakie wiąże się z czynnościami podejmowanym jak przy spornym zleceniu. Ostatecznie pozwany nie kwestionował wniosków opinii po jej uzupełnieniu pisemnym i ustnym przez biegłego, przy tym podnoszone argumenty przez pozwanego oparte na jego subiektywnym przekonaniu o wadliwości projektu koncepcyjnego nie sposób uznać za miarodajne wobec pełnych i jasnych wniosków wysnutych przez biegłego w opinii.

Sąd uznał treść przesłuchania prezes zarządu powódki co do zasady za wiarygodne, albowiem są logiczne, spójne oraz konsekwentne oraz zgodne lub uzupełniające się z zeznaniami świadków oraz z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów.

Nieprzekonujące w większości była dla Sądu treść przesłuchania pozwanego, który przedstawiał stan faktyczny nieznajdujący pokrycia w materialne dowodowym, stąd też Sąd dał mu wiarę jedynie w niewielkim zakresie, a to w takim, w jakim relacje jego znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu.

Na wstępie, wobec zarzutu strony pozwanej braku legitymacji procesowej stron, wskazać należy, że posiadanie przez strony legitymacji czynnej i biernej w procesie jest przesłanką zasadniczą, od której istnienia uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa, a jej brak, zarówno w postaci czynnej jak i biernej, prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo.

Legitymacja procesowa to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej w konkretnej sprawie. Legitymacja czynna zawsze jest ściśle związana ze strona powodową i oznacza jej uprawnienie do wszczęcia i prowadzenia procesu; legitymacja bierna uzasadnia występowanie w procesie w charakterze pozwanego. Legitymacja procesowa to zatem uprawnienie konkretnego podmiotu (legitymacja czynna) do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi (legitymacja bierna) wypływająca z prawa materialnego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r., w sprawie III CZP 83/12, wskazał, że legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje, co do zasady, oddaleniem powództwa. W sytuacji, gdy legitymacja materialna i procesowa zespalają się, oddalenie powództwa następuje w istocie z braku legitymacji materialnej, którego rezultatem jest także brak legitymacji procesowej, będący wtórną przyczyną oddalenia powództwa.

Tym samym, istnienie legitymacji procesowej po stronie powoda i pozwanego stanowi twierdzenie, z którego wywodzone jest dochodzone roszczenie, twierdzenie to co do zasady winno być dowiedzionym przez powoda zgodnie z treścią art. 6 k.c. Rolą sądu w procesie jest dokonanie oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania, co do istoty sprawy, a w wypadku stwierdzenia braku legitymacji procesowej, czy to czynnej, czy to biernej, to na sądzie spoczywa obowiązek wydania wyroku oddalającego powództwo. Takie procedowanie jest konsekwencją stwierdzenia wytoczenia powództwa przez osobę nieuprawnioną lub przeciwko osobie nieuprawnionej.

Wykładnia umowy powinna prowadzić do wszechstronnej oceny wszystkich jej postanowień oraz uwzględniać okoliczności pozatekstowe, w tym cel umowy, rozumienie jej postanowień, zachowania stron podczas negocjacji i sposobu jej wykonywania (art. 65 k.c.). Istotne znaczenie dla stwierdzenia zgodnej woli stron ma kontekst sytuacyjny, tj. wcześniejsze i późniejsze oświadczenia oraz zachowania stron. Skoro zaś strony nie mogły porozumieć się co do treści złożonego oświadczenia woli, za wiążące należy uznać znaczenie oświadczenia ustalone według obiektywnego wzorca wykładni.

W ocenie Sądu, strony mają legitymację procesową do występowania w niniejszym procesie. Powódka podołała inicjatywie dowodowej oraz udowodniła fakty, z których wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. Pozwany nie zdołał poprzeć swoich twierdzeń żadnymi dowodami, które zakwestionowałyby materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, w szczególności w postaci dokumentów (w istocie niekwestionowanych przez stronę, w tym korespondencji e-mail, faktur z 2020 r., draftu umowy czy udzielonych pełnomocnictw). Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności zgodnie z art. 227 k.p.c. powinno być udowodnione przez stronę, która to twierdzenie zgłasza.

Sąd uznał twierdzenia powódki, gdyż treść przesłuchania prezes zarządu powódki co do zasady za wiarygodne, albowiem są logiczne, spójne oraz konsekwentne oraz zgodne lub uzupełniające się z zeznaniami świadków oraz z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów. Na podstawie powyższych dowodów, mając na uwadze ich całokształt, Sąd dał wiarę przebiegowi współpracy stron wskazywanych przez stronę powodową. Nieprzekonująca dla Sądu była treść przesłuchania pozwanego, który przedstawiał stan faktyczny nieznajdujący pokrycia w materialne dowodowym. W ocenie Sądu, twierdzenia pozwanego przedstawiane w pismach oraz jego przesłuchanie są w części sprzeczne. Pozwany w toku przesłuchania potwierdził, że czynności w postaci uzyskania decyzji o warunkach zabudowy oraz projektu koncepcyjnego były odpłatne [„(…) jakaś kwota za te czynności miała być uwzględniona w późniejszej umowie”]. Dalej, z jednej strony pozwany twierdzi, że bezzasadne było wystawienie faktury na kwotę 196.800 zł brutto na (...) z drugiej złożył podpis na fakturze korygującej, wskazującej jednoznaczną przyczynę korekty jako zawieszenie realizacji inwestycji z uwagi na pandemię. Jednocześnie świadek powołany przez pozwanego, jego wieloletni wspólniczka M. M. (1) (osoba, z którą pozwany pozostaje od wielu lat w bliskich stosunkach gospodarczych) wskazała, że to ze stroną powodową miał być realizowana inwestycja, czym zajmował się pozwany. Nadto, w materiale dowodowym nie ma śladu po tym, aby pozwany mógł pozostawać w uzasadnionym błędnym przekonaniu o tym, kto jest stroną umowy. Sam wskazał, że poprzedni projekt realizowany był przez powódkę, nie przedstawił dowodów, aby wcześniejsze zdarzenia mogły wywołać u niego przekonanie o tym, że stroną jest przedsiębiorca J. M. (2). Brak jest podstaw do przyjęcia, aby w toku zlecenie powódce usług pozwany reprezentował inny podmiot (zastępstwo bezpośrednie). Pozwany miał możliwość udzielania pełnomocnictwa jako reprezentant spółki; nie uczynił tego, co w ocenie Sądu było to spowodowane brakiem wówczas decyzji co do podmiotu realizującego inwestycję

Nie ma znaczenia i to, że stronom od początku było wiadome, że to w przyszłości inny podmiot będzie inwestorem, na które zostanie przerzucone ryzyko inwestycyjne. Pozwany miał własnym działaniem doprowadzić do zrealizowania przewidzianych w umowie dalszych obowiązków inwestycyjnych przez inny podmiot, gwarantując jedynie spełnienie świadczenia, do którego było zobowiązany na mocy umowy stron, w postaci wynagrodzenia przez ten inny podmiot jako ostatecznego inwestora budowalnego. W pierwszym etapie to, tj. uzyskania warunków zabudowy i opracowania projektu koncepcyjnego, wyłącznie zobowiązanym był pozwany, dopiero w drugim etapie, tj. projektu budowalnego i wykonawczego, podmiotem zobowiązanym miała być spółka celowa. Ze strony pozwanego nie było żadnych przejawów, wskazujących na to, że działa on w zastępstwie bezpośrednim innego podmiotu. W razie braku kontynuowania współpracy powódka nie zrzekła się świadczenia w postaci wynagrodzenia za wykonane usługi w pierwszym etapie; zgodziła się ona jedynie na to, aby wynagrodzenie za czynności wykonane w pierwszym etapie zostało ujęte w wynagrodzeniu przewidzianym w drugim etapie. Wypada przy tym zauważyć, że wykładnia umowy prezentowana obecnie przez powoda prowadziłaby do trudnych do zaakceptowania skutków, które nie dałyby się pogodzić z założeniem racjonalności działania powódki. Wykonanie zobowiązania z umowy zostało w umowie zabezpieczone klauzulą gwarancyjną dopuszczalną na zasadzie art. 353 ¹ k.c. Pozwany udzielił tym samym swoistej gwarancji spełnienia świadczenia przez inny podmiot, lecz nadal pierwotnie i jedynie zobowiązanym był pozwany, którego uwolnienie się od zapłaty mogłoby nastąpić jedynie w razie dokonania zapłaty przez osobę trzecią (spółkę celową). Możliwe jest bowiem, w granicach swobody umów, zawarcie umowy gwarancyjnej sensu largo, w której dłużnik gwarantuje nastąpienie innych rezultatów niż spełnienie przez osobę trzecią świadczenia lub zaciągnięcie przez nią zobowiązania. Może tu chodzić zwłaszcza o zachowania faktyczne osoby trzeciej. Zastrzeżenie to było element stosunku obligacyjnego łączącego strony, którego istota polegała jednak na dokonaniu przez spółkę inwestycji we współpracy z powódką.

W ocenie Sądu, zestawienie dokumentów załączonych do akt sprawy, twierdzeń pozwanego zawartych w pismach oraz treści jego przesłuchania obrazuje, że jedynie na potrzeby postępowania dla uzasadnienia oddalenia powództwa. Powódka faktycznie zrealizowała cel umowy, z czego zresztą, nadmieniając, pozwany później skorzystał, choćby w części.

Nie ma znaczenia w niniejszej sprawie to, że pozwany w dacie kontraktowania nie miał zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dla przyjęcia roli strony umowy nie było to konieczne, a pozwany był i jest od lat podmiotem działającym w obrocie gospodarczym na rynku deweloperskim. Nie sposób zatem odnosić jego postawy inaczej niż do wzorca podmiotu realizującego inwestycję budowlaną przy pomocy podmiotu z branży architektonicznej w sposób ciągły i zarobkowy.

Nadto, wskazać należy, że wniosek o ustalenie warunków zabudowy może złożyć każdy podmiot. Nie trzeba być właścicielem nieruchomości ani posiadać innego tytułu do nieruchomości, której dotyczy wniosek.

Wywody pozwanego w kwestii wskazania firmy w kierowanej do niego przez powódkę korespondencji nic nie wniosły do sprawy i wobec zebranego materiału dowodowego nie sposób uznać je za niepozbawione znaczenia. Pozwany usilnie próbował wskazać, że jego kontrahentem miała być jednoosobowa działalność gospodarcza prowadzona przez J. M. (1), mimo że, jak sam wskazał, nigdy nie spotkał się z tą osobą. Nadto, wbrew stanowisku pozwanego firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko, a ewentualne dodatkowe oznaczenia włączone do firmy mają znaczenie drugorzędne (art. 43 ⁴ k.c.). Z kolei, osoba prawna jako przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy (art. 43 ⁵ § 4 k.c.).

Nic nie zmienia również udzielenie pełnomocnictw przez pozwanego, jak i przez pozwanego reprezentującego spółkę celową, E. D.. Powódka nie mogła reprezentować pozwanego w toku postępowania administracyjnego, bowiem zgodnie z art. 33 k.p.a. pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że w postępowaniu administracyjnym co do zasady nie ma możliwości udzielenia pełnomocnictwa osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej. Można natomiast umocować imiennie osobę fizyczną funkcjonującą w ramach danej jednostki organizacyjnej, co miało miejsce w niniejszej sprawie i było zgodne z praktyką.

Mając na uwadze całokształt zebranego materiału dowodowego, między stronami powstał umowny stosunek prawny, a czynności przedsiębrane przez powódkę nie miały jedynie na celu przygotować podwaliny pod przyszłą umowę ze spółką handlową, w której ramach pozwany działał.

Przesądziwszy kwestię istnienia legitymacji procesowej stron, wskazać należy, że w ocenie Sądu, materialnoprawną podstawą prawną roszczeń powódki są przepisy art. 750 w zw. z art. 734 i nast. k.c. Zgodnie z art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Zgodnie zaś z art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Z materiału dowodowego jednoznacznie wynika istnienie oraz treść umowy łączącej strony. Wobec zebranego materiału dowodowego oraz wyżej wskazanych okoliczności, Sąd nie miał wątpliwości, że strony zawarły umowę, na mocy której powódka zobowiązała się dla pozwanego do uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i opracowanie projektu koncepcyjnego, za które to czynności w niniejszej sprawie domaga się zapłaty. Pozwany, abstrahując od kwestii legitymacji procesowej, nie zaprzeczał, że umowa została zawarta na tego rodzaju usługi, jednak wskazywał, że miała ona mieć charakter nieodpłatny, a czynności przedsiębrane w jej wykonaniu stanowiły jedynie „czynności przygotowawcze umożliwiające podjęcie współpracy przy realizacji inwestycji deweloperskiej”.

Zaznaczenia wymaga, że dla umowy, z której powódka wywodzi swoje roszczenia, nie zastrzeżono żadnej formy szczególnej, mogła więc ona zostać zawarta w formie ustnej.

Stosownie do art. 735 § 1 k.c. za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie, jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia.

Zlecenie, tak samo jak umowa o świadczenie o usług, zatem może być umową odpłatną lub nieodpłatną. Jednakże, art. 735 § 1 k.c. wprowadza regułę odpłatności, która zostaje uchylona wówczas, jeżeli strony zastrzegły w umowie, że zlecenie zostanie wykonane nieodpłatnie albo na nieodpłatny charakter zobowiązania wskazują okoliczności. Tym samym, brak postanowienia o obowiązku zapłaty wynagrodzenia przez dającego zlecenie nie oznacza braku takiego obowiązku, a decydujące są okoliczności towarzyszące zawarciu umowy. Strona, która twierdzi, że przyjmującemu zlecenie (zamówienie, usługę) nie przysługuje wynagrodzenie (w niniejszej sprawie pozwany), musi udowodnić, że umówiono się o czynność nieodpłatną albo wykazać istnienie takich okoliczności zawarcia umowy, które wskazują na jej nieodpłatność. Okolicznościami, o których mowa w art. 735 § 1 k.c., to przykładowo charakter więzi łączącej strony, nieznaczny (minimalny) nakład pracy potrzebny do wykonania zlecenia czy stała praktyka nieodpłatnego wykonywania tego rodzaju usług istniejąca pomiędzy stronami umowy lub w grupie społecznej, do której obie strony należą,

Pozwany nie wykazał, aby umowa zawarta przez strony przewidywała, że powódce nie należy się wynagrodzenie za wykonane usługi, tj. aby ich wykonanie było nieodpłatne albo w jakikolwiek sposób wadliwe. W materiale dowodowym nie sposób odnaleźć jakichkolwiek okoliczności, które wskazywałby na to, że świadczenie usług przez powódkę odbywało się za darmo. Wręcz przeciwnie, sam pozwany stwierdził, że wynagrodzenie za te czynności miało być objęte wynagrodzeniem płatnym w toku wykonywania umowy o projekt budowlany i wykonawczy, co jednoznacznie wskazuje, że czynności składające się na uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i opracowanie projektu koncepcyjnego miał być opłatne. Fakt, że zapłata wynagrodzenia za te czynności miała być odsunięta w czasie czy że zobowiązanym do tego miał być inny podmiot (spółka celowa, której wspólnikiem jest pozwany) na mocy gwarancji udzielonej przez pozwanego nie zmienia charakteru umowy na nieodpłatny. Jednocześnie z przedstawionej wyceny z dnia 17 grudnia 2019 roku nie można poczytywać za wycenę obejmującą sporządzenie projektu koncepcyjnego w zakresie ostatecznym, nie przedłożonym w toku postępowania o wydanie decyzji o warunkach zabudowy. W ocenie Sądu, za wiarygodne należy uznać zeznania świadka A. P. oraz przesłuchanie prezes powódki E. D., które wskazały, że wycena ta obejmowała wstępną koncepcję składaną w toku postępowania administracyjnego w przedmiocie decyzji o warunkach zabudowy. Wycena ta była aktualna na dzień uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, a dalsze prace zwiększały należę wynagrodzenie. Koncepcja projektowa jest ważny elementem w toku postępowania administracyjnego, gdyż przekłada się ona na treść decyzji o warunkach zabudowy, a w następnym etapie na uzyskanie pozwolenia na budowę. Mało prawdopodobnym, a w każdym razie bezpodstawnym, i niezgodnym z doświadczeniem życiowym byłoby przyjęcie, że podmiot gospodarczy, jakim jest powódka, świadczy usługi w takim rozmiarze (rodzące konieczność poniesienia nakładów finansowych, wymagające dużo czasu, składające się na wiele etapów oraz angażujące wiele osób świadczących pracę dla powódki) nieodpłatnie. Wbrew logice i doświadczeniu byłoby podejmowanie przez powódkę, do których nie była zobowiązana, a które wymagały znacznych nakładów.

Dochodzone roszczenie zostało wykazane co do wysokości. W przypadku nieokreślenia wynagrodzenia za zlecenie (świadczenie usług) odpłatnie, zgodnie z art. 735 § 2 k.c., jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

W niniejszej sprawie w zakresie takich czynności, jakich dokonała powódka, nie istnieje obowiązująca taryfa. Ocena zatem, czy naliczone przez powódkę wynagrodzenie w wysokości 110.700 zł odpowiadało wykonanej przez nią pracy wymagało przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego do spraw architektury. W toku przedsiębranych przez powódkę działań uzyskano ostateczną decyzję o warunkach zabudowy oraz, jak wynika z opinii biegłego architekta, powstała poprawna i dokładna koncepcja projektowa dla zespołu budynków wielorodzinnych o powierzchni użytkowej 8.000 m2 i powierzchni parkingu podziemnego o powierzchni pomocniczej 4.000 m2. Z wniosków opinii jednoznacznie wynika, że koncepcja była zgodna z uzyskanymi warunkami zabudowy i mogła posłużyć do dalszych etapów inwestycyjnych, a drobne braki, nieprawidłowości i niedociągnięcia, pomniejszające wartość dzieła o co najwyżej 10%. Z kolei, biegły wskazał, odnosząc się do zarzutu pozwanego o wadzie dyskwalifikującej projekt, że założenie wjazdu przez działkę miejską było możliwe, nie stanowiło ani wadu ani błędu projektowego, a przy tym pozostawał wjazd wcześniej istniejący. Biegły obliczył, że maksymalne wynagrodzenie za wykonane przez powódkę prace wynosi 171.093 zł brutto (139.100 zł netto, w tym 132.000 zł netto za koncepcję projektową i 7.100 zł netto za warunki zabudowy). Sąd miał również na uwadze, że w drafcie umowy, którego rzetelności pozwany nie zakwestionował, przewidziana była znaczenia wyższa, nawet mimo większego zakresu przewidzianych spraw, pierwsza część całości wynagrodzenia, wynosząc 196.800 zł brutto. Przy tym, ustalając wysokość wynagrodzenia, należy brać pod uwagę w szczególności ilość poświęconego przez przyjmującego zlecenie czasu, stopień skomplikowania wykonywanej czynności (w niniejszej sprawie koncepcja dotyczyła zespołu budynków wielorodzinnych) oraz konieczność zaangażowania innych osób do jej wykonania.

Tym samym, roszczenie powódki było zasadne również co do wysokości. Sąd zasądził na jej rzecz od pozwanego kwotę 110.700 zł.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Stosownie do art. 481 § 2 k.c., jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Zgodnie z art. 455 k.c. w sytuacji, gdy termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje, że w piśmie datowanym na dzień 5 sierpnia 2021 roku, doręczonym w dniu 19 sierpnia 2021 roku, powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 110.700 zł tytułem wynagrodzenie za uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i opracowanie projektu koncepcyjnego. W przedmiotowej sprawie zatem powódka zasadnie może oczekiwać odsetek ustawowych za opóźnienie od 20 sierpnia 2021 roku, tj. od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu wezwania.

W pkt. 2. wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., wobec uwzględnienia powództwa, Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi, tytułem nieuiszczonych kosztów związanych z toczącym się postępowaniem, poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, kwotę 5.339,09 zł, stanowiącą sumę wydatków na poczet wynagrodzenia biegłego.

Z /

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego przez PI.