Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Pleszew, dnia 7 lipca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Pleszewie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Zielińska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewelina Mielcarek

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2020 r. w Pleszewie

sprawy z powództwa (...) Spółka z o.o z siedzibą w G.

przeciwko H. O.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego H. O. na rzecz powoda (...) Spółka z o.o z siedzibą w G. kwotę 1.543,76 zł (jeden tysiąc pięćset czterdzieści trzy złote 76/100) z odsetkami:

a)  umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie obliczanymi od kwoty 1.144,84 zł od dnia 19 listopada 2019 r. do dnia zapłaty

b)  ustawowymi za opóźnienie obliczanymi od kwoty 398,92 zł od dnia 19 listopada 2019 r. do dnia zapłaty

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 379,80 zł (trzysta siedemdziesiąt dziewięć złotych 80/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Anna Zielińska

Sygn. akt I C 8/20

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wniósł w pozwie złożonym w dniu 19 listopada 2019 r. w postępowaniu elektronicznym o zasądzenie od pozwanego H. O. kwoty 7.843,76 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 7.444,84 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 398,92 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zwrot kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż powód udzielił pozwanemu pożyczki nr (...). Pożyczka miała być zwrócona w 24 miesięcznych ratach, pozwany był zobowiązany do zwrotu całkowitej kwoty pożyczki 8.000 zł, opłaty przygotowawczej w wysokości 500 zł, prowizji w wysokości 6.300 zł oraz odsetek 913,52 zł.

W dniu 27 listopada 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty, od którego pozwany złożył sprzeciw.

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Pleszewie.

W wyniku uzupełnienia braków pozwu przed sądem właściwości ogólnej powód podtrzymał w całości swoje stanowisko.

Pozwany stawił się na rozprawie i wniósł o częściowe oddalenie powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany H. O. zawarł w dniu 25 września 2017 r. z powodem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. umowę pożyczki na kwotę 8.000 zł. Pożyczka została zawarta w formie pisemnej na okres od dnia 25 września 2017 r. do dnia 25 września 2019 r. Miała być spłacana w 24 miesięcznych ratach. Strony w umowie zastrzegły opłatę przygotowawczą w wysokości 500 zł i prowizję w wysokości 6.300 zł. Odsetki umowne za cały okres umowy miały wynosić 913,52 zł.

(dowód: umowa pożyczki k. 18-21)

Powód pismem z dnia 21 października 2019 r. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 7.760,95 zł.

( dowód: wezwanie do zapłaty k. 22)

Pozwany dokonał spłat pożyczki w kwocie 8.506,76 zł.

(niesporne)

Sąd zważył, co następuje:

Pozwany zawarł umowę pożyczki jako konsument, co obligowało powoda do jej udzielenia zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083 z późn. zm.). Stosownie do treści art. 3 ustawy za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Ze sformułowania „zwrócić” wynika, że obowiązek oddania pożyczki przez biorącego powstaje tylko wtedy, gdy jej przedmiot został wydany przez dającego, oraz że między wydaniem a zwrotem musi upłynąć pewien okres przeznaczony na uczynienie użytku z pożyczonych pieniędzy albo rzeczy. Dowód wydania przedmiotu pożyczki obciąża pożyczkodawcę, który może posługiwać się wszelkimi środkami dowodowymi. Wśród nich – jako najbardziej skuteczne – należy wymienić dowody na piśmie: pokwitowanie, rewers, recepis, skrypt dłużny, oblig itp. (por. wyrok SN z dnia 5 marca 2002 r., I CKN 1086/99, LEX nr 328255 cyt. za Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom V. Zobowiązania. Część szczegółowa, wyd. II).

Choć bez wątpienia ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim zezwala kredytodawcy na zawarcie w umowie rozwiązań dotyczących naliczania opłat i prowizji, to jednak z wyłączeniem takich, które pozostają w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i wskutek tego są nieważne. A rt. 353 ¹ k.c. wyłącza możliwość ułożenia stosunku prawnego w ten sposób, by jego treść sprzeciwiała się naturze stosunku, ustawie, zasadom współżycia społecznego.

Samo ograniczenie związane z wprowadzeniem do Kodeksu cywilnego art. 359 § 2 ¹ – 2 ³ k.c. określających maksymalną wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie jest wystarczającym instrumentem ochrony konsumenta. Dochodzi bowiem do sytuacji, w której kredytodawcy co prawda przestrzegają regulacji określających maksymalną wysokość odsetek, jednakże jednocześnie zastrzegają wysokie prowizje i dodatkowe opłaty o różnym charakterze, chcąc niejako zrekompensować sobie ograniczenie w zakresie odsetek od udzielonych środków. Co do zasady mają one na celu pokrycie kosztów ponoszonych przez kredytodawcę przy wykonywaniu określonej czynności, w praktyce mogą stanowić źródło jego dochodu, zwłaszcza w przypadku ich określenia w sposób ryczałtowy. Są to wszelkie koszty występujące przy prawidłowym wykonaniu umowy zgodnie z jej pierwotnym kształtem, do których poniesienia kredytobiorca (pożyczkobiorca) musi się zobowiązać w umowie, aby otrzymać kredyt.

Powyższe powoduje, iż koniecznym w niniejszej sprawie stało się rozważenie, czy w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienie umowne przewidujące obowiązek zapłaty przez pożyczkobiorcę wygórowanej prowizji jako że nie zostało uzgodnione indywidualnie z pozwanym – konsumentem, jest dla niego wiążące. Zgodnie z tym przepisem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Z art. 385 ¹ § 3 k.c. wynika, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Sąd uznał, że zastrzeżenie prowizji w umowie na poziomie 6.300,00 zł przy kwocie pożyczki 8.000,00 zł stanowi nadmierny zysk względem konsumenta i pozostaje w sprzeczności z właściwościami łączącego strony stosunku. Ponadto takie ukształtowanie opłaty wyraźnie zmierza do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Zapis umowy, pozwalający stronie powodowej na pobranie opłaty w wysokości 79 % godzi w dobre obyczaje oraz narusza w sposób rażący interes konsumenta. Opłatę tę należy uznać za rażąco wygórowaną i nie mieszczącą się w granicach swobody kontraktowania, określonej w art. 353 ¹ k.c. , zważywszy że dłużnik zmuszony był przystać na tak ustalone warunki ze względu na swoją słabszą pozycję negocjacyjną. Zastrzeżona ona została jedynie w celu maksymalizacji zysków wierzyciela, co prowadzi do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i nie powinno korzystać z ochrony prawnej. Opłata ta przysporzyłaby nadmiernych i nieusprawiedliwionych zysków wierzycielowi i jednocześnie stanowiłaby nieuzasadnione pokrzywdzenie pożyczkobiorcy. Jednocześnie, jako że postanowienie umowne dotyczące tej opłaty nie zostało indywidualnie uzgodnione z pozwanym, z mocy art. 385 ¹ § 1 k.c. nie wiąże ono stron. Nie prowadzi to jednocześnie do nieważności pozostałych postanowień umowy, zgodnie bowiem z art. 385 ¹ §2 k.c. strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Opłata zastrzeżona w analizowanej umowie wprawdzie nie przekracza limitu ustawowego wynikającego z art. 36a ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, niemniej jednak okoliczność ta nie wyłącza kontroli postanowień wzorca umowy, zwłaszcza że stosunek prawny łączący strony dotyczy przedsiębiorcy i konsumenta (art. 385 ¹ § 1 k.c.). W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. "rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast "działanie wbrew dobrym obyczajom" w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania.

Zdaniem Sądu, niewątpliwie strona pozwana nie miała wpływu na kształt umowy, która została zawarta przy wykorzystaniu formularza. Opłata nie stanowi zaś świadczenia głównego. Zastrzeżenie takiej opłaty nie miało żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości kosztów związanych z czynnościami pożyczkodawcy, które są typowe, powtarzalne i nie wiążą się ze znacznym nakładem pracy i środków. Wysokość zastrzeżonej opłaty znacznie i rażąco wykracza poza rozsądny poziom, godząc w interesy konsumenta i stanowiąc źródło dodatkowego wzbogacenia pożyczkodawcy.

Przepis art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim nie jest jedynym środkiem ochrony konsumenta zawierającego umowę kredytu konsumenckiego. Regulacja ta nie wyłącza zatem innych mechanizmów chroniących przewidzianych w przepisach Kodeksu cywilnego. Okoliczność, iż obowiązuje limit kosztów pozaodsetkowych, a świadczenie dodatkowe w postaci prowizji limitu tego nie przekracza, nie wyłącza więc kontroli postanowień wzorca umowy, które odnoszą się do takich kosztów pod kątem ich abuzywności. Gdyby przyjąć stanowisko odmienne nie byłoby potrzeby zastrzegania w umowie różnych kosztów w postaci prowizji, opłaty za przygotowanie umowy, opłaty administracyjnej i innych związanych z obsługą umowy, bowiem można by je zawsze ująć w jedną globalną opłatę, która musiałaby mieścić się w limicie wyznaczonym ustawą. Nie takie było założenie ustawodawcy, który dążył do tego, by koszty związane z udzieleniem i obsługą pożyczki powinny być zracjonalizowane, czyli nie oderwane od faktycznych cen usług związanych z obsługą produktów finansowych. Oczywiście w przypadku pożyczek i kredytów udzielnych na odległość koszty te są znacznie niższe.

Mając powyższe na względzie sąd orzekł jak w punkcie 1 - 2 wyroku. Kwota zasądzona w pkt pierwszym wyroku jest wynikiem rachunku 7.843,76 zł – 6.300,00 zł. W pozostałym zakresie zgodnie z punktem drugim wyroku powództwo należało oddalić.

O kosztach postępowania sąd orzekł w punkcie 3 wyroku, na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Na koszty postępowania poniesione przez powoda złożyły się opłata sądowa w kwocie 99,00 zł, oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 1.800,00 zł. Powód wygrał sprawę w 20 %. Należy mu się zatem kwota 379,80 zł tytułem kosztów postępowania.

/-/ Anna Zielińska