Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kalisz, dnia 25 listopada 2016r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu, V Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSR Jadwiga Dobrowolska

Protokolant: Monika Sowa

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2016 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Sp. z o .o. z/s w O.

przeciwko: J. I.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo

2.  zasądza od powoda (...) Sp. z o. o. z/s w O. na rzecz pozwanego J. I. kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Sygn. akt V GC 1268/15

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z o.o. z siedzibą w O. W.. złożył w dniu 03 czerwca 2015 roku pozew przeciwko pozwanemu J. I. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą PRZEDSIĘBIORSTWO USŁUGOWO – PRODUKCYJNE (...) w O., o zapłatę kwoty 1.722,42 złotych z ustawowymi odsetkami. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podał, że zawarł z pozwanym umowę o powierniczym przelewie wierzytelności, zaś kwota dochodzona pozwem wynika z § 8 pkt 3 i § 9 pkt 3 umowy.

W dniu 02 lipca 2015 roku referendarz sądowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazała pozwanemu zapłacić na rzecz powoda kwotę dochodzoną pozwem.

Pozwany wniósł w sprzeciwie od nakazu zapłaty o oddalenie powództwa w całości. Ponadto wniesiono o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny.

W dniu 26 września 2014 roku pozwany J. I. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w O. zawarł z powodem (...) Spółka z o.o. z siedzibą w O. W.. umowę o powierniczym przelewie wierzytelności i windykacji roszczeń nr (...)/M./(...). Zgodnie z § 12 pkt. 1 umowy, każdej ze stron przysługiwało prawo wypowiedzenia umowy, bez podania przyczyny, z tygodniowym okresem wypowiedzenia na piśmie, zaś zgodnie z § 12 pkt. 2 umowy, od chwili zawisłości sprawy w sądzie, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania egzekucyjnego w sprawie, powierzającemu nie przysługuje prawo wypowiedzenia umowy.

(dowód: umowa o powierniczym przelewie wierzytelności i windykacji roszczeń nr (...)/ M. /(...) k. 4-7)

W wyniku zawartej umowy powód nabył od pozwanego wierzytelność na kwotę 5.342,38 złotych względem dłużnika (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T..

(dowód: załącznik nr 1 do umowy nr (...) k. 8)

Pismem z dnia 23 października 2014 roku pozwany wypowiedział umowę zawartą w dniu 26 września 2014 roku z powodem, wskazując w uzasadnieniu jako podstawę rozwiązania zbyt wysokie koszty prawnika.

(dowód: pismo z dnia 23.10.2014 roku k. 42)

Pismem z dnia 03 listopada 2014 roku powód potwierdził otrzymanie od pozwanego pisma z dnia 23 października 2014 roku w przedmiocie wypowiedzenia umowy z dnia 26 września 2014 roku.

(dowód: pismo z dnia 03.11.2014 roku k. 43)

W dniu 12 grudnia 2014 roku powód (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K. wniósł pozew do Sądu Rejonowego w Kaliszu V Wydziału Gospodarczego, w którym domagał się zasądzenia od pozwanego (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T. kwoty 5.342,38 złotych, zaś w uzasadnieniu wskazał, iż wierzytelność przysługuje mu na podstawie umowy o powierniczym przelewie wierzytelności i windykacji roszczeń nr (...).

(dowód: pozew z dnia 12.12.2014 roku w aktach sprawy o sygn. akt V GC 228/15)

Pismem z dnia 30 lipca 2015 roku pozwany złożył oświadczenie, z którego treści wynika, że uchyla się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w dniu 26 września 2014 roku, w przedmiocie zawarcia umowy o przelewie wierzytelności i windykacji roszczeń nr (...)/M./(...), zaś w uzasadnieniu wskazał, iż działał pod wpływem istotnego błędu co do treści czynności prawnej.

(dowód: pism z dnia 30.07.2015 roku k. 39; potwierdzenie nadania k. 40)

Na spotkaniu, na którym doszło do zawarcia umowy między powodem a pozwanym, pozwany przed podpisaniem umowy nie do końca zapoznał się z jej treścią. Podczas rozmowy pozwanego z przedstawicielem powoda, został ustalony koszt windykacji na 15 % od kwoty odzyskanej od dłużnika. Osobiście przedstawiciel powoda wypełniał umowę. Przedstawiciel powoda zapewniał pozwanego, iż treść umowy odpowiada wcześniejszym uzgodnieniom telefonicznym. 15 % miało być przelane na konto powoda po przelaniu wyegzekwowanych pieniędzy na konto pozwanego.

(dowód: zeznania świadka M. W. (1) na rozprawie w dniu 29.04.2016 roku 00:06:09), zeznania pozwanego J. I. na rozprawie w dniu 03.08.2016 roku 00:02:48)

Przedstawiciel powoda zapewniał pozwanego, iż jedyny koszt jaki istnieje to 15 % należności odzyskane, płatnej po odzyskaniu należności od dłużnika.

(dowód: zeznania świadka M. W. (1) na rozprawie w dniu 29.04.2016 roku 00:17:24) zeznania pozwanego J. I. na rozprawie w dniu 03.08.2016 roku 00:02:48)

Pozwany zdecydował się na rozpoczęcie współpracy z powodem po zapewnieniu, iż płatność za usługi powoda nastąpi dopiero po wyegzekwowaniu należności od dłużnika pozwanego.

(dowód: zeznania pozwanego J. I. na rozprawie w dniu 03.08.2016 roku 00:04:49)

Pozwany kontaktował się z powodem przy pomocy wiadomości elektronicznej jedynie celem przekazania wiadomości dotyczących prac wykonywanych na rzecz dłużnika pozwanego, w sytuacji, gdy zarzucił mu mówienie nieprawdy .

(dowód: zeznania pozwanego J. I. na rozprawie w dniu 03.08.2016 roku 00:05:50)

Pismem z dnia 15 kwietnia 2015 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 1.722,42 złotych na podstawie § 8 pkt 3 oraz § 9 pkt 3 umowy z dnia 26 września 2014 roku.

(dowód : pismo powoda z dnia 15.04.2015 roku k. 9; potwierdzenie nadania k. 10; potwierdzenie odbioru k. 10v.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów na kartach 4-8; 40; 42-43 oraz zeznań świadków M. W. (1) , zeznań pozwanego .

Dokumenty w ocenie Sądu nie budzą wątpliwości co do ich rzetelności i zgodności z treścią łączącego strony stosunku prawnego, albowiem ich treść i autentyczność nie była przez strony kwestionowana, a w toku postępowania nie pojawiły się żadne okoliczności rzutujące na ich autentyczność.

W przedmiocie zeznań świadków wskazać należy, iż Sąd nadał im walor wiarygodności jedynie w tej części, która znajduje potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym w postaci dokumentów. Tym samym zeznania świadka M. W. (1) Sąd uznał za rzetelne i wiarygodne. Świadek ten bowiem był obecny podczas prowadzonej rozmowy między pozwanym i przedstawicielem powoda. Zeznania świadka pozostają w zgodzie ze zgromadzonym materiałem dowodowym oraz zeznaniami pozwanego J. I. .

Zeznania pozwanego J. I. uznać należy za spójne, logiczne i rzetelne. Zeznania te znajdują potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym, ponadto pozostają spójne z zeznaniami świadka M. W. (1) .

Zeznaniom świadka R. N. Sąd nie nadał waloru wiarygodności, gdyż zeznania te pozostają w sprzeczności z zeznaniami strony pozwanej oraz świadka M. W. (2), które Sąd obdarzył wiarą. W tej sytuacji zeznania te jako sprzeczne z dowodami uznanymi za wiarygodne, nie zasługują na wiarę. Ponadto, świadek ten zasłaniał się niepamięcią, tego konkretnego zdarzenia nie pamietając .

W przedmiocie dowodu z dokumentu w postaci pisma z dnia 17.11.2014 roku (k. 41) Sąd wskazał, iż pismo to jest niepodpisane, ponadto do pisma nie zostało dołączone potwierdzenie nadania/odbioru. W związku z powyższym Sąd pominął je przy ustalaniu stanu faktycznego, tym samym nie nadał mu waloru wiarygodności.

W przypadku dowodu z dokumentu w postaci wiadomości elektronicznych (k. 85-88) w ocenie Sądu pozostają one bez wpływu na ustalanie i ocenę stanu faktycznego, istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy.. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż wiadomości te nie mogą świadczyć o kontynuacji zawartej umowy.

Powód nie przedstawił w jaki sposób, w jakich okolicznościach doszło do wymiany wiadomości elektronicznych, skoro pozwany skutecznie wypowiedział umowę. Powód winien w tym celu przedłożyć dowód z którego wynika, iż pozwany cofa złożone oświadczenie woli w przedmiocie wypowiedzenia umowy.

Za chybioną uznać należało argumentację powódki, iż z uwagi na nie uiszczenie przez pozwanego wynagrodzenia zgodnie z § 12 pkt 3. umowy, nie doszło do rozwiązania umowy między stronami. Argumentacja ta pozbawiona jest zasad logiki i nie znajduje podstawy w przepisach prawa.

Skoro pozwany wypowiedział umowę, to aktualny pozostaje zapis § 12 pkt 3. umowy

Ponadto wskazać należy, iż przedłożone dokumenty w postaci wiadomości elektronicznych nie zostały poświadczone za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie profesjonalnego pełnomocnika powoda.

Sąd zważył, co następuje.

Na wstępie niniejszych rozważań wskazać należy, iż ramy przedmiotowego postępowania sądowego wyznacza treść zgłoszonego roszczenia. Zgodnie z treścią pozwu powód dochodzi zapłaty od pozwanego kwoty 1.722,42 złotych z tytułu kosztów zastępstwa prawnego oraz zaliczki w wysokości 25 % wynagrodzenia na podstawie § 8 pkt 3 i § 9 pkt 3 umowy. Zgodnie z § 8 pkt 3 wszelkie koszty związane z dochodzeniem wierzytelności na drodze sądowej i komorniczej ponosi powierzający, za wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego. W przypadku nie uiszczenia tych kosztów, umowa jest wypowiadana powierzającemu z prawem do wynagrodzenia na podstawie § 7.

W przypadku spornych wierzytelności koszty zastępstwa prawnego ponosi powierzający. W przypadku zakwestionowania przez dłużnika zasadności roszczenia na etapie postępowania przesądowego lub sporu sądowego to jest wniesienia przez dłużnika sprzeciwu, zarzutów od nakazu zapłaty, bądź też skierowania sprawy do rozpoznania na zasadach ogólnych powierzający zobowiązany jest do wpłacenia zaliczki w wysokości 25 % uzgodnionego w umowie wynagrodzenia ( § 9 pkt. 3).

Podstawą łączącego strony stosunku zobowiązaniowego była umowa o powierniczym przelewie wierzytelności i windykacji roszczeń nr (...)/M./(...) zawarta w dniu 26 września 2014 roku. Przedmiotem umowy było wyegzekwowanie od dłużnika pozwanego tj. (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T. kwoty 5.342,38 złotych. Wskazać należy, iż zgodnie z dyspozycją art. 353 ¹ strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W toku niniejszego postępowania Sąd nie doszedł do przekonania, iż treść lub cel umowy byłyby sprzeczne z właściwością stosunku zobowiązaniowego, przepisami ustawy lub z zasadami współżycia społecznego.

Jak już zostało wykazane w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy, pozwany pismem z dnia 23 października 2014 roku skutecznie wypowiedział umowę, której przedmiotem było wyegzekwowanie należności od (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T.. O skuteczności dokonanej czynności prawnej przesądził § 12 pkt 1 i 2 umowy. Tym samym strona pozwana wypowiedziała umowę przed momentem zawisłości sprawy w sądzie, zaś w toku przedmiotowego postępowania powód nie przedłożył żadnego dowodu z którego wynikałoby, iż pozwany cofnął złożone oświadczenie woli. Zatem w niniejszej sprawie znalazł zastosowanie art. 395 § 2 k.c., zgodnie z którym w razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie. Mimo, iż w literalnym brzmieniu umowa używa terminu wypowiedzenia umowy to jednak należy rozumieć przez to prawo odstąpienia. Konsekwencją wykonania umownego prawa odstąpienia jest zniesienie skutków prawnych zawartej umowy z mocą wsteczną. Wiąże się z tym również obowiązek zwrotu przedmiotu świadczenia w niezmienionym stanie, chyba że dokonanie zmiany okazało się konieczne w granicach zwykłego zarządu. Z kolei za korzystanie z rzeczy oraz za świadczone usługi, niepodlegające zwrotowi, należy się odpowiednie wynagrodzenie.

W realiach przedmiotowej sprawy, w wyniku odstąpienia od umowy powód winien przenieść wierzytelność na rzecz pozwanego, zaś pozwany winien świadczyć powodowi wynagrodzenie za usługi, co wynika z § 12 pkt. 3 umowy. Zatem powód nie mógłby wytoczyć powództwa przeciwko (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T., bowiem nie przysługiwała mu względem w/w dłużnika legitymacja czynna. Jednakże, jak wynika z dokumentów z akt sprawy o sygn. V GC 228/15 powód w dniu 12 grudnia 2014 roku wniósł powództwo przeciwko (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T., wskazując w uzasadnieniu, iż nabył przedmiotową wierzytelność na podstawie umowy z dnia 26 września 2014 zawartej miedzy powodem a pozwanym, mimo iż pozwany skutecznie odstąpił od zawartej umowy. Tym samym roszczenie powoda dotyczące kosztów związanych z dochodzeniem wierzytelności na drodze postępowania sądowego, a wynikające z § 8 pkt. 3 i § 9 pkt. 3 umowy należy uznać za bezpodstawne. Powód nie posiadał legitymacji do występowania z roszczeniem przeciwko dłużnikowi pozwanego, zatem nie przysługują mu również od pozwanego koszty związane z dochodzeniem tej wierzytelności na drodze sądowej.

Ponadto niezależnie od powyższego, wskazać należy, iż zgromadzony i ujawniony materiał dowodowy przesądza, iż pozwany w wyniku działania przedstawiciela powoda został wprowadzony w błąd. Działania przedstawiciela w granicach umocowania pociągają za sobą skutki bezpośrednio do reprezentowanego czyli dla powoda (§ 2 art. 95 k.c.).

Stosownie do dyspozycji art. 84 § 1 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się do skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć, jednakże ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Osoba, która zamierza skorzystać z tego zarzutu może powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny)(§ 2 art. 84 k.c.).

W kontekście cytowanych przepisów wskazać należy, iż czynność prawna kształtuje sytuację prawną podmiotów prawa cywilnego tylko wówczas, gdy stanowiące jej podstawę oświadczenie woli jest efektem dokładnie przemyślanych, podjętych swobodnie i z pełnym rozeznaniem decyzji, następnie zakomunikowanych na zewnątrz bez zniekształceń. Zatem kwalifikowany normatywnie może być tylko błąd co do treści czynności prawnej, tzn. mylne wyobrażenie o którymkolwiek składniku treści konkretnej czynności prawnej, niezależnie od tego, czy element ten został wyrażony bezpośrednio w oświadczeniu woli podmiotu składającego to oświadczenie, czy też chodzi o składnik uzupełniający treść czynności prawnej na podstawie art. 56 k.c., a wynikający wprost z ustawy, z zasad współżycia społecznego oraz z ustalonych zwyczajów ( Z. Radwański, [w:] System pr. pryw., t. 2, s. 400). W przypadku błędu dotyczącego treści czynności prawnej istnieje możliwość uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli, jednakże można powoływać się tylko na taki błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1979 roku, sygn. akt IV CR 227/79). Tak określony błąd musi być subiektywnie istotny, co oznacza, iż musi stanowić przyczynę sprawczą oświadczenia woli oraz obiektywnie istotną, tzn. taki, że żaden rozsądny człowiek, znający prawdziwy stan rzeczy nie złożyłby oświadczenia woli tej treści ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2012 roku, sygn. akt V CSK 25/12). Rezultatem tak złożonego oświadczenia woli jest względna nieważność dokonanej w ten sposób czynności prawnej, tym samym zainteresowany może uchylić się od skutków złożonego wadliwie oświadczenia woli. W tym celu przysługuje mu podmiotowe prawo o charakterze kształtującym, którego rezultatem będzie unieważnienie czynności prawnej ze skutkiem ex tunc. W wypadku, gdy oświadczenie woli było złożone innej osobie, powołanie się na błąd zostało dodatkowo uzależnione od spełnienia jednej z przesłanek w postaci której: 1) adresat wywołał błąd, choćby bez swej winy, 2) adresat wiedział o błędzie, 3) adresat mógł z łatwością błąd zauważyć. Pierwsza przesłanka oznacza istnienie związku przyczynowego między zachowaniem się adresata oświadczenia woli a błędem, zaś druga i następna przesłanka ściśle wiążą się z zagadnieniem dobrej lub złej wiary adresata. Do wypełnienia przesłanki dobrej lub złej wiary wystarczającym jest, aby zachowanie drugiej strony było współprzyczyną błędu ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2000 roku, sygn. akt IV CKN 144/00). Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Uprawnienie takie wygasa z upływem roku od jego wykrycia (art. 88 § 1 i 2 k.c.).

W przedmiotowej sprawie w ocenie Sądu, pozwany wykazał, iż pozostawał w błędzie co do treści zawartej umowy przelewu wierzytelności w stopniu dotyczącym kosztów windykacji oraz momentu ich płatności. Przywołane przez niego fakty oraz okoliczności znajdują potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym, uzupełniają go oraz potwierdzają prawdziwość podniesionych racji. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż pozwany otrzymał zapewnienie od reprezentującego powoda pracownika firmy, który świadomie wprowadził go w błąd wskazując, iż jedyny koszt jaki poniesie, będzie wynosił 15 % należności odzyskanej, przy czym płatność ta nastąpi po odzyskaniu należności od dłużnika. Gdyby pozwany zapoznał się z samą umową bez jej interpretacji przez pracownika powoda, to nie doszłoby do zawarcia umowy. Już bowiem w chwili zawarcia umowy pozwany miałby świadomość, iż wszystkie koszty czynności windykacyjnych leżą po jego stronie, zaś ich nieuiszczenie skutkuje zapłatą prowizji. Należy przy tym zaznaczyć, iż już sam fakt wypełniania przy pozwanym umowy w sposób mający na celu wyeksponowanie jedynie prowizji w wysokości 15 %, stanowi zabieg socjotechniczny, mający skłonić do określonej czynności prawnej. Treść wzorca umowy przelewu wierzytelności dowodzi, że koszty związane z dochodzeniem wierzytelności na drodze sądowej i komorniczej stanowią integralną jej część. Gdyby pozwany nie przystąpił do umowy jaka obowiązuje w obecnym kształcie to umowa ta nie zostałaby zawarta. Zatem koszty te stanowią integralną część tej umowy, a opcja ta stanowi warunek sine qua non jej zawarcia.

Mając powyższe na uwadze, wskazać należy iż pozwany zawierając umowę z powodem działał w następstwie błędnego rozumowania dokonywanej czynności prawnej, wywołanego celowym działaniem pracownika powoda. Zatem uchylenie się przez pozwanego od skutków złożonego oświadczenia woli było uzasadnione i prowadziło do uchylenia tego oświadczenia z mocą wsteczną, ze skutkiem ex tunc, zaś koszty zawiązane z dochodzeniem wierzytelności na drodze sądowej i komorniczej stanowią integralną część tej umowy.

Odnosząc się do wniosku powoda w przedmiocie rozszerzenia powództwa, w oparciu o § 12 ust. 3 i § 7 umowy, Sąd uznał za niedopuszczalne rozszerzenie powództwa. Zgodnie z dyspozycją art. 505 ⁴ zmiana powództwa jest niedopuszczalna, zaś uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1954 roku sygn. akt C Prez 15/54 przesądza, iż rozszerzenie żądania pozwu na równi z każdą inną zmianą tego żądania stanowi zmianę powództwa.

W tych okolicznościach Sąd oddalił powództwo, zgodnie z punktem 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. Na koszty postępowania złożyły się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 600,00 złotych. Powód przegrał sprawę 100% bowiem Sąd w wyroku oddalił powództwo. W związku z powyższym Sąd mając na uwadze treść cytowanego przepisu zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617,00 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.