Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 1209/22

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

7.USTALENIE FAKTÓW

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

P. S.

w okresie od 1 marca 2021 roku do 12 lipca 2022 roku w K. uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz A. S. oraz małoletnich S. i J. rodzeństwa S., określonego co do wysokości postanowieniem Sądem Okręgowego w Kaliszu z dnia 14 lipca 2020 roku w sprawie I C 542/19 w kwocie 5000 zł miesięcznie, gdzie łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych, przez co naraził wyżej wymienionych pokrzywdzonych na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, tj. o czyn z art. 209 § 1a k.k.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

Fakty uznane za nieudowodnione

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

7.OCena DOWOdów

1.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

7.PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

1.3.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

P. S.

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Sąd nie miał wątpliwości, że oskarżony P. S. jest sprawcą zarzucanego mu czynu. Czyn oskarżonego stanowi czyn zabroniony, bezprawny i karalny. P. S. jest osobą pełnoletnią i w pełni poczytalną, miał świadomość i możliwość rozpoznania bezprawności swojego czynu. Sąd nie znalazł okoliczności wyłączających winę oskarżonego. Dokonując czynu oskarżony działał w normalnej sytuacji motywacyjnej, jednocześnie nie zachodzi żaden z kontratypów uregulowanych przepisami. Z uwagi na to Sąd uznał oskarżonego za winnego zarzucanego mu czynu. Swoim działaniem oskarżony wypełnił znamiona przestępstwa opisanego w art. 209 § 1 kk. Przestępstwo to ma charakter indywidualny, jego sprawcą może być bowiem jedynie osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny określony co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową. Znamiona przestępstwa z art. 209 § 1 kk wyczerpuje sprawca, który uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego. Uchylanie się nakłada obowiązek wykazania, że sprawca miał obiektywną możliwość dostarczania środków utrzymania, lecz tego nie czynił (zob. wyrok SN z 9.05.1995 r., III KRN 29/95, Lex nr 20769). W aktualnym stanie prawnym dla bytu przestępstwa z art. 209 § 1 konieczne jest, aby łączna wysokość zaległości powstałych wskutek uchylania się od wykonania obowiązku alimentacyjnego stanowiła równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, że uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli. W pojęciu „uchyla się” mieści się bowiem negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca tego obowiązku nie wypełnia, gdyż wypełnić nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem. Ten negatywny stosunek winien być wykazany stosownymi dowodami (tak m.in. uchwała SN z 9 czerwca 1976 roku, sygn. akt VI KZP 13/75, postanowienie SN z 17 kwietnia 1996 r., II KRN 204/96). Ze zgromadzonych w sprawie dowodów jednoznacznie wynika, iż oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim - zdawał sobie sprawę z tego, iż ciąży na nim obowiązek alimentacyjny, znał jego dokładną wysokość, a mimo to nie uiszczał odpowiedniej kwoty na rzecz żony i dwojga dzieci. Wysokość świadczenia określona została postanowieniem Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 14 lipca 2020 r. w sprawie I C 542/19, w którym miesięczną kwotę alimentów ustalono łącznie na poziomie 5000 zł. Ustalając wysokość tych alimentów Sąd dokonał szczegółowego rozeznania w sytuacji majątkowej, osobistej oraz możliwościach zarobkowych oskarżonego.

W ocenie Sądu, w działaniu oskarżonego można wyszczególnić negatywny i zarazem lekceważący stosunek do wykonywania nałożonego obowiązku przy jednoczesnej obiektywnej możliwości jego realizacji. Sąd dał wprawdzie wiarę oskarżonemu co do jego skromnych dochodów oraz ograniczonej możliwości znalezienia i podjęcia pracy w okresie objętym pandemią covid – 19, niemniej całokształt postawy oskarżonego wskazuje, iż zaistniała sytuacja była dla niego na swój sposób wygodna i nie planował jej zmieniać, tj. na tyle ustabilizować swoją sytuację życiową, by alimenty były płacone w wymaganej wysokości i regularnie. Oskarżony podawał, że w nowym związku umówił się z partnerką, iż to ona będzie zapewniała środki na utrzymanie nowej rodziny a oskarżony będzie zajmował się prowadzeniem gospodarstwa domowego. Co do zasady w takim modelu rodziny nie ma nic nagannego, jest on w pełni dopuszczalny jednak w przypadku oskarżonego sposób życia winien być dostosowany do posiadanych zobowiązań. Wypracowany zaś przez doktrynę i orzecznictwo wyłącznie przykładowy katalog okoliczności ekskulpujących oskarżonych z łożenia na utrzymanie dzieci wymienia m.in. odbywanie kary w warunkach izolacji penitencjarnej, rejestrację w Urzędzie Pracy w charakterze osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku z jednoczesnym brakiem stosownych ofert pracy, chorobę, której przebieg nie pozwala na podjęcie pracy, ewentualnie chorobę, której koszty leczenia pochłaniają większą część pensji (choroba ta nie musi dotyczyć zobowiązanego do alimentacji, ale również innych osób wobec których na oskarżonym spoczywa obowiązek alimentacyjny). Okolicznością wyłączającą winę oskarżonego mogą być również inne toczące się postępowania egzekucyjne (nie dotyczące świadczeń alimentacyjnych) oraz posiadanie zaległości np. publicznoprawnych. Nie ulega wątpliwości, iż katalog ten jest otwarty, a ocena okoliczności wyłączających odpowiedzialność oskarżonego winna nastąpić każdorazowo przez pryzmat konkretnej sprawy. W ocenie Sądu, brak jest materiału dowodowego wskazującego, iż którakolwiek z tych okoliczności wystąpiła. Przepis art. 209 § 1a kk ustanawia kwalifikowany typ przestępstwa niealimentacji. Surowszej odpowiedzialności podlega ten, kto uchylając się od wykonania obowiązku alimentacyjnego z § 1, naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Do podstawowych potrzeb życiowych należy zaliczyć takie potrzeby, które przy uwzględnieniu właściwości i warunków osobistych uprawnionego ma ten uprawniony. Nie można zatem ograniczać tego pojęcia jedynie do potrzeb w postaci wyżywienia, zamieszkania, kształcenia, leczenia. Do znamion przestępstwa należy jedynie narażenie na niezaspokojenie podstawowych potrzeb, przy czym to niebezpieczeństwo musi być realne, choć nie musi być bezpośrednie (por. postanowienie SN z 10 grudnia 2014r., III KK 388/14, Lex nr 1621351). Co więcej, nawet jeśli potrzeby takie zostały zaspokojone przez inną osobę uprawnioną, nie zwalnia to sprawcy od odpowiedzialności karnej. Ta odpowiedzialność będzie tym bardziej uzasadniona, gdy zaspokojenie potrzeb osoby uprawnionej odbywa się kosztem znacznego wysiłku innych osób zobowiązanych do dostarczania środków utrzymania (tak m.in. uchwała SN z 9 czerwca 1976r., VI KZP 13/75). Oskarżony jest osobą był i jest zdolny do pracy. Nie ulega wątpliwości, iż w okresie objętym zarzutem oskarżony D. M. nie wypełniał systematycznie ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, a obowiązek utrzymania dziecka przerzucił w całości na matkę dziecka. Zaległości alimentacyjne pojawiły się praktycznie od momentu ustalenia wysokości alimentów (k. 11, 19), ignorował wezwania do wyjaśnienia tego stanu rzeczy (k. 34). Negatywny stosunek oskarżonego do nałożonego obowiązku przejawił się przede wszystkim w lekceważącym podejściu do obowiązku i w błędnym założeniu, iż jego trudna sytuacja finansowa poniekąd może go „usprawiedliwiać” i zwalniać z obowiązku alimentacyjnego oraz z podejmowania konkretnych starań o polepszenie swojej sytuacji. Tu należy zauważyć, iż okres objęty zarzutem nie dotyczy czasu, gdy syn wyprowadził się od matki mieszkał razem z ojcem.

Analizując stopień społecznej szkodliwości czynu sąd wziął pod uwagę kwantyfikatory określone w art. 115 § 2 kk. W ocenie Sądu społeczna szkodliwość czynu popełnionego przez oskarżonego jest wysoka, dokonując tej oceny Sąd wziął pod uwagę, iż oskarżony naruszył podstawowe dobro prawne godząc w rodzinę i opiekę, oskarżony działał również z zamiarem bezpośrednim, naruszając podstawowe obowiązki związane z byciem rodzicem. Oskarżony przypisanego czynu dopuścił się również w długim okresie czasu. Jednocześnie zauważyć należy, iż wobec oskarżonego nie toczyły się inne postępowania egzekucyjne, aniżeli te wynikające z braku realizacji obowiązku alimentacyjnego w niniejszej sprawie. W okresie objętym zarzutem oskarżony nie odbywał również kary w zakładzie karnym. Oskarżony miał więc obiektywną i niezakłóconą innymi okolicznościami możliwość podjęcia działań mających na celu uregulowanie należności alimentacyjnych.

Sąd nie miał zatem wątpliwości, iż oskarżonemu można było przypisać odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa określonego w art. 209 § 1a kk i na podstawie przywołanego przepisu należało orzec w stosunku do oskarżonego karę.

7.KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

D. M.

1

Za popełnienie przypisanego czynu z art. 209 § 1a kk oskarżonemu groziła kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W ocenie Sądu karą adekwatną do wagi popełnionego czynu, stopnia społecznej szkodliwości oraz stopnia winy, jest kara 10 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w rozmiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym. Wymierzając karę Sąd wziął pod uwagę, iż oskarżony nie był uprzednio karany za czyny polegające na zaniechaniu alimentacji. W ocenie Sądu, choć rozciągnięte w czasie było to zachowanie jednostkowe, przeprowadzone postępowania (przygotowawcze, egzekucyjne) wywarły na oskarżonym dostateczną presję i uświadomiły mu konieczność wywiązywania się z tego typu zobowiązań. Obecnie oskarżony jest zobowiązany jedynie wobec dzieci, synowi płaci do rąk własnych, płaci również alimenty na rzecz córki. Pokrzywdzona nie przedstawiła dowodów, iż obecnie obowiązek na rzecz córki jest wykonywany w niepełnej wysokości. Oskarżony od maja ma podjąć regularną pracę zarobkową. Z tych przyczyn Sąd nie widział potrzeby wymierzania oskarżonemu kary surowszej lub orzekać o obowiązku łożenia na utrzymanie dzieci. W myśl art. 53 kk Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a ponadto potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu. Orzekając karę w stosunku do oskarżonego Sąd kierował się wskazanymi wyżej dyrektywami wymiaru kary.

7.1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

7.6. inne zagadnienia

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Mając na uwadze sytuację finansową oskarżonego Sąd obciążył w myśl art. 627 k.p.k. oskarżonego całością kosztów sądowych oraz wydatkami na rzecz oskarżycielki posiłkowej.

7.1Podpis

sędzia Agnieszka Wachłaczenko