Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2014 r. w Kaliszu

odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 28 sierpnia 2013 r. Nr (...)

w sprawie J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość świadczenia

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 28 sierpnia 2013 r. znak (...) w ten sposób, że ustala, iż J. W. przy obliczaniu podstawy wymiaru emerytury ma prawo do uwzględnienia dodatkowo:

- za rok 1983 - kwoty 30.091 zł

- za rok 1988 – kwoty 30.000 zł

- za rok 1989 – kwoty 226.500 zł

- za rok 1990 - kwoty 855.000 zł

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28.08.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. przeliczył J. W. podstawę wymiaru emerytury, doliczając pewne składniki, ale nadal nie przyjął do jej wyliczenia, „14-tej pensji wypłaconej w 1990 r. i nagród za zbiór złomu w roku 1990 i 1991, z braku podstaw prawnych, oraz nagrody dyrektora w 1990 r., dopłaty w roku 1983 i rekompensat w latach 1988 i 1989 z braku opisu czego dotyczyły.

Odwołanie od tej decyzji wniósł do Sądu J. W., domagając się przeliczenia podstawy wymiaru emerytury, z uwzględnieniem pominiętych składników i na dowód, że były od nich opłacone składki na ubezpieczenia społeczne wskazał świadka.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Poza sporem jest, że J. W., urodzony w dniu (...), pobiera emeryturę od 19.08.2006 r. Emerytura wyliczona została pierwotnie z uwzględnieniem do podstawy wymiaru podstawy wymiaru renty (120,11%) i kwoty bazowej renty 666,96 zł. (dowód – decyzja k. 213 akt rentowych). Decyzją z dnia 11.12.2012 r. świadczenie to wyliczono na podstawie dostarczonych kart zarobkowych z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej i zarobków z 20 najkorzystniejszych lat ze wskaźnikiem 97,38% (dowód – decyzja z 11.12.2012 r. k. 257 akt rentowych).

Decyzją z dnia 28.08.2013 r., uwzględniając dalsze dowody co do wysokości zarobków, ZUS przeliczył J. W. emeryturę z uwzględnieniem nowego, wyższego wskaźnika podstawy wymiaru składek, a wynoszącego 98,91%. Do wyliczenia tego wskaźnika z 20 najkorzystniejszych lat uwzględniono składniki wyszczególnione w piśmie z dnia 15.10.2013 r., ale nadal pominięto część. Są to:

-

14-ta pensja wypłacona w formie obligacji w 1990 r.,

-

nagrody za zbiór złomu w roku 1990 i 1991,

-

nagrody dyrektora w 1990 r.,

-

dopłata w 1983 r.,

-

rekompensaty w 1988r i 1989 r.

J. W. domagał się uwzględnienia w/w pominiętych składników.

W oparciu o zeznania świadka T. K., która w zakładzie (...) zajmowała się obliczaniem wynagrodzeń i wystawianiem druków Rp-7 o zarobkach jako specjalista do spraw emerytalno-rentowych, Sąd ustalił, że rzeczywiście wszystkie składniki objęte sporem pochodziły z osobowego funduszu płac i odprowadzono do nich składkę do ZUS.

Dopłata w karcie wypłat za rok 1983 w kolumnie 11 dotyczy dopłaty za nadgodziny. Stanowi łącznie kwotę 30.091 zł. Umieszczenie tego wynagrodzenia w odrębnej kolumnie wynikało ze sposobu wyliczania wynagrodzenia za godziny nadliczbowe z dopłatą 50% lub 100% (dowód – zeznania świadka T. K.od 27 minuty nagrania). Rekompensaty za rok 1988 wypłacone były w pięciu miesiącach po 6000 zł (łącznie 30.000 zł). Ujęte są w karcie płac z wynagrodzenia zastępczego za czas pracy odwołującego się za granicą. Rekompensaty w 1989 r. pochodzą z własnej karty płac odwołującego się, który powrócił do pracy w (...)od sierpnia 1989 r. Są to następujące kwoty: za sierpień 17.600 zł, wrzesień 37.600 zł, za październik 88.700 zł i za listopad oraz grudzień po 41.300 zł. W sumie rekompensaty w 1989 r. stanowią łącznie 266.500 zł (dowód – zeznania świadka T. K.od 40 minuty nagrania).

W 1990 r. odwołujący się otrzymał dwukrotnie nagrody za zbiór złomu. Raz w kwocie 5.000 zł, a raz 50.000 zł Nagrody te pochodziły z osobowego funduszu płac. Były co pewien czas wypłacone kierowcom, operatorom za odwożenie złomu na wagony. Czynności te wykonywał w miarę potrzeb nieregularnie, nie otrzymywał z tego tytułu stałego dodatku, tylko co pewien czas wynagrodzenie w formie nagrody (dowód – zeznania świadka T. K.od 13 minuty nagrania).

Ponadto w 1990 r. odwołujący się otrzymał 150.000 zł jako nagrodę dyrektora, która także pochodziła z osobowego funduszu płac i odprowadzano od niej składkę do ZUS. Tego typu nagrody pochodziły z tzw. funduszu 05 wyodrębnionego z osobowego funduszu płac do dyspozycji dyrektora zakładu (dowód – zeznania świadka T. K. od 16 minuty nagrania).

Składkę odprowadzono również od tzw. „14-tki – wypłaconej w 1990 r. w formie obligacji skarbu państwa. W przypadku odwołującego się było to w listopadzie 400.000 zł i w grudniu 200.000 zł przyznane jako zaliczki na nagrodę z zysku za rok 1990 dokonane zostały w formie obligacji Skarbu Państwa. Na żądanie ZUS od tych kwot zakład odprowadził składki ubezpieczeniowe (dowód – zeznania świadka T. K. od 57 minuty nagrania).

Sąd zważy co następuje:

Zgodnie z art. 111 ust.1 ustawy z 17.12.1989 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. Nr 162 poz.1118) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie od postawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub emerytalno-rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego m.in. z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W niniejszej sprawie przedmiotem sporu jest wysokość podstawy wymiaru składek za lata 1983,1988,1989 i 1990 oraz 1991.

Podstawowym środkiem dowodowym, na okoliczność wysokości dochodów stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jest zaświadczenie zakładu pracy, wydane na odpowiednim druku, a dopiero w braku możliwości uzyskania takowego dopuszczalne jest posługiwanie się innymi dokumentami, jak wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej, angaże, karty wypłat itp. dokumentacja płacowa.

Uwzględnieniu mogą podlegać przy tym tylko takie składniki, co do których istnieje pewność w jakich kwotach były wypłacane.

Co do lat objętych sporem, odwołujący się bezsprzecznie był zatrudniony w zakładzie (...), skąd uzyskał Rp-7 za lata 1984-1987 tj. lata poprzedzające uzyskanie świadczenia rentowego.

W czasie składania wniosku o emeryturę zakład już nie istniał, stąd brak jest danych w postaci zaświadczenia zakładu pracy. Zachowały się natomiast i karty wypłat i karty zasiłkowe.

W zakresie ustalenia podstawy wymiaru składek w 1983 r. obowiązywało rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z 13.12.1976 r. w sprawie dostosowania niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym i ubezpieczeniu rodzinnym do zasad określających składniki funduszu płac(Dz. U. 40 poz. 239 ze zm.) oraz m.in. Uchwała nr 158 Rady Ministrów z 07.12.1976 r. w sprawie składników funduszu płac. (M.P.43 poz.212). Stosownie do tych przepisów podstawę wymiaru składek stanowiły wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze zaliczone do osobowego funduszu płac bez żadnych włączeń.

Kwota 30.091 zł wypłacona w 1983 r. jako dopłata z tytułu pracy w nadgodzinach bezdyskusyjnie podlega wliczeniu do podstawy wymiaru składek za ten rok.

W kolejnym okresie od 01.01.1984 r. do 31.12.1989 r. co do ustalenia podstawy wymiaru składek obowiązywały m.in. rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z 27.12.1983 r. w sprawie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników uspołecznionych zakładów pracy (do 31.12.1986r0, rozporządzenia Rady Ministrów z 09.11.1987r w sprawie zgłaszania pracowników do ubezpieczenia społecznego oraz składek na to ubezpieczenie i uchwała nr 33 Rady Ministrów z 25.03.1983 r. w sprawie klasyfikacji wynagrodzeń w j.g.u.

Przepisy te zawierały generalną zasadę, iż podstawę wymiaru składek stanowiły wypłaty pieniężne w złotych oraz wartość świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty zaliczone w myśl przepisów o klasyfikacji wynagrodzeń do osobowego funduszu płac.

Z tego przedziału czasowego doliczeniu podlegały rekompensaty wypłacone pracownikom obok wynagrodzenia lub obok zasiłków z ubezpieczenia społecznego bez względu na objęcie ich lub nie składką na ubezpieczenie społeczne. Były to rekompensaty z tytułu podwyżki cen m.in. artykułów żywnościowych, opału, energii. Od 1.01.1979 r. całość rekompensat włączono do wynagrodzenia zasadniczego i w całości objęto składką.

Jak wynika z kart wynagrodzeń w niniejszym przypadku doliczeniu podlegają wypłacone z tytułu rekompensat za rok 1988 kwota 30.000 zł oraz za rok 1989 kwota 226.500 zł.

W okresie od 01.01.1990 r. do 30.06.1997 r. obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z 29.01.1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (t.j. z 1993 r. nr 68 poz.330 ze zm.).

Zgodnie z § 7 tego rozporządzenia podstawę wymiaru składek stanowił dochód w gotówce i w naturze osiągnięty z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy z wyjątkiem 23 przypadków szczegółowo wskazanych.

W latach 1990-1991 wśród wyjątków nie wymienia się składnika, który odpowiadałby pozycji określonej w karcie płac odwołującego się jako złom, dlatego nie ma w ocenie Sądu podstaw do odmowy zaliczenia do podstawy wymiaru składek odwołującego się kwot wypłaconych z takim określeniem.

Wbrew sugestii organu rentowego nie można tego składnika traktować analogicznie jak wymienione w poz. 25 premia i nagrody za oszczędne zużycie paliwa płynnego i za oszczędne wykorzystywanie ogumienia, gdyż po pierwsze składnik ten został wyłączony z podstawy wymiaru składek dopiero od 01.07.1997 r., a po drugie w przypadku odwołującego się dodatek za złom miał inny charakter. Nie wynikał z oszczędności w gospodarowaniu powierzonym mieniem, tylko wiązał się z wykonywaniem dodatkowej czynności odwożenia złomu w określone miejsce. Nie otrzymywał z tego tytułu stałego dodatku, tylko co pewien czas wynagrodzenia w formie nagrody. W 1990 r. otrzymał ją dwukrotnie: w styczniu 5.000 zł i we wrześniu 50.000 zł (bez sprecyzowania za jaki okres), a w 1991 r. otrzymał w kwietniu z określeniem za zbiórkę złomu – za II półrocze 1990 r. 50.000 zł. Jak zapewniła świadek T. K. od składnika tego odprowadzona została składka na ubezpieczenie społeczne.

W tej sytuacji, skoro kwoty określone jako za zbiórkę złomu lub za złom, zostały przez pracodawcę objęte oskładkowaniem i taki składnik wynagrodzenia nie jest wprost wymieniony wśród składników wyłączonych z podstawy wymiaru składek w przytoczonych wyżej przepisach, to nie ma przeszkód by uwzględnić go w ustaleniu podstawy wymiaru.

W ocenie Sądu doliczenie wszystkich w/w kwot powinno nastąpić w odniesieniu do roku 1990. Generalną zasadą jest bowiem, że przy ustalaniu łącznej kwoty rocznego przychodu składniki wynagrodzenia dolicza się do roku, za który je wypłacono, albo do roku w którym nastąpiła wypłata, jeżeli nie można ustalić okresu za jaki one przysługują. W niniejszym przypadku kwoty 5.000 zł i 50.000 zł wypłacone w 1990 r. były bez określenia za jaki okres je przyznano, a kwota 50.000 zł wypłacona w 1991 r. była ze wskazaniem, iż dotyczy II półrocza roku poprzedniego. Do roku 1990 powinna być więc z tytułu złomu dodana kwota łączna 105.000 zł.

Odnośnie podstawy wymiaru składek za rok 1990 nie ma też przeszkód by uwzględnić kwotę określoną jako 14-tka, a zrealizowaną w formie obligacji Skarbu Państwa. Odwołujący się otrzymał w formie obligacji 400.000 zł w listopadzie i 200.000 zł w grudniu 1990r (łącznie 600.000 zł).

Wspomniane rozporządzenie Rady Ministrów z 29.02.1990 r. wśród wyjątków nie wymienia premii i nagród z zysku bez względu na to czy wypłacono je w 1990 r. czy 1991r (inaczej niż w opracowaniu wydanym przez ZUS w 2003 r. pt. Składniki przychodu pracowników podlegające wliczeniu do podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych oraz kapitału początkowego gdzie na str. 70 wspomina się, iż podstawę wymiaru składek stanowiły tzw. 14-tki wypłacone po 01.01.1991 r. w tym również za rok 1990.)

Spór na temat zasadności objęcia składką na ubezpieczenie społeczne nagród i premii z zysku wypłaconych pracownikom w formie obligacji za rok 1990 został rozstrzygnięty w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23.03.1995 r. w sprawie IIUZP 40/49 (OSNP 1995/20/251). Stwierdzono tam, że papiery wartościowe zakupione od Skarbu Państwa i przekazane pracownikom jako cześć wynagrodzenia w postaci przysługującej im nagrody z zysku w formie wierzytelności wobec Skarbu Państwa stanowią prawa majątkowe pochodzące ze stosunku pracy i są wynagrodzeniem za pracę stanowiącym dochód w rozumieniu § 7 ust.1 rozporządzenia w sprawie składek. Uchwała ta została wydana w odpowiedzi na zagadnienie prawne dotyczące nagród z zysku za rok 1990 wypłaconych pracownikom w formie akcji lub obligacji zrealizowanych w grudniu 1990 r. W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy podał, że wypłata określonych części w formie papierów wartościowych mogła nastąpić jedynie za zgodą pracownika co wiązało się z tym, że wola pracowników było by przyszłe świadczenia emerytalno-rentowe były możliwie najwyższe.

Podzielając pogląd wyrażony w tej uchwale doliczyć więc należy odwołującemu się do podstawy wymiaru składek za rok 1990 także kwotę 600.000 zł przyznana w formie obligacji Skarbu Państwa.

Co do roku 1990 nie ma też podstaw do pominięcia kwoty 150.000 zł wypłaconej jako nagrody dyrektora, gdyż nie była to nagroda wymieniona wśród wyjątków w § 7 w/w rozporządzenia w sprawie składek i jak wynika z zeznań świadka K. również od tej nagrody odprowadzono składki na ubezpieczenie społeczne.

Wynagrodzenie odwołującego się, brane pod uwagę przy wyborze najkorzystniejszych 20 lat, powinno zatem być uwzględnione z dodaniem powyższych składników do już ustalonych kwot za poszczególne lata.

Spowoduje to uwzględnienie dodatkowo kwot:

za rok 1983 – 30.091 zł

za rok 1988 – 30.000 zł

za rok 1989 – 226.000 zł

za rok 1990 – 855.000 zł

Jest oczywiste, że dodanie tych kwot spowoduje automatycznie podwyższenie wskaźnika podstawy wymiaru emerytury, gdyż każde z w/w lat jest już brane pod uwagę przy wyborze najkorzystniejszych lat.

Prawo odwołującego się do przeliczenia emerytury w powyższy sposób należy uwzględnić od uprawomocnienia się wyroku, gdyż dopiero postępowanie dowodowe przeprowadzone przed sądem pozwoliło na uwzględnienia zarobków w powiększonych kwotach. Na etapie postępowania przed organem rentowym nie było możliwe prowadzenie postępowania dowodowego w oparciu o zeznania świadków. Wyliczenia organu rentowego opierać się mogą na danych o zarobkach nie budzących żadnych wątpliwości.

Zaskarżona decyzja podlegała więc zmianie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.