Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2020 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Stanisław Pilarczyk

Protokolant: sekr.sądowy Anna Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2020 r. w Kaliszu

odwołania P. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 10 marca 2020 r. Nr (...)

w sprawie P. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie właściwego ustawodawstwa

Oddala odwołanie

SSO Stanisław Pilarczyk

Uzasadnienie faktyczne

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., powołując się na art. 83a ust. 1, art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 roku poz. 1778 z późn. zm.), art. 5 ust. 1 rozporządzenia (WE) 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) 833/2004 w sprawie koordynacji systemów zaopatrzenia społecznego (Dz. Urz. UE-L 166 z dnia 30 kwietnia 2004 roku z późn. zm.) oraz art. 11 ust. 3 lit. a rozporządzenia (WE) 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zaopatrzenia społecznego (Dz. Urz. UE-L 166 z dnia 166 z dnia 30 kwietnia 2004 roku) w sprawie ustalenia właściwego ustawodawstwa, decyzją z dnia 10 marca 2010 roku, (...), uchylił wobec P. F. zaświadczenia A1:

a)  z dnia 31 maja 2017 roku wydane na okres od dnia 23 maja 2017 roku do dnia 22 maja 2018 roku;

b)  z dnia 30 maja 2018 roku wydane na okres od dnia 23 maja 2018 roku do dnia 22 maja 2019roku;

potwierdzające, że zastosowanie znajdowało ustawodawstwo polskie, a w punkcie 2 decyzji stwierdził, iż P. F. nie podlega ustawodawstwu polskiemu od dnia 23 maja 2017 roku do dnia 22 maja 2019 roku ze względu na podleganie ustawodawstwu belgijskiemu.

W uzasadnieniu powyższych decyzji organ rentowy stwierdził, iż P. F. nie spełnia warunków do pozostania w ustawodawstwie polskim na podstawie art. 13 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004, gdyż centrum jego zainteresowania dla działalności gospodarczej była Belgia, a nie Polska. Działalność gospodarcza odwołującego P. F. była związana ze stałym wykonywaniem usług na terenie Belgii dla Firmy (...), a przychody z działalności na terenie Belgii oscylowały w granicach 90% przychodów osiąganych z tytuły prowadzonej działalności.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył P. F., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że w okresach, w których organ rentowy stwierdził podleganie przez niego ustawodawstwu belgijskiemu, podlegał on ustawodawstwu polskiemu. W uzasadnieniu odwołania P. F. podniósł, iż centrum zainteresowania jego działalności gospodarczej znajdowało się w Polsce, a więc zastosowanie powinien znaleźć art. 13 ust. 2 lit. a cytowanego wyżej Rozporządzenia Nr 883/2004.

Organ rentowy, w odpowiedziach na odwołanie P. F. wniósł o jego oddalenie.

Sąd poczynił następujące ustalenia

P. F. po ukończeniu szkoły zawodowej w 2016 roku , gdzie zdobył zawód tapicera jako pracownik pracował jako tapicer w firmie (...) , nie prowadząc działalności gospodarczej. W 2017 roku dowiedział się od swojego wujka B. K., iż jest możliwość wykonywania usług na rzecz belgijskiej firmy (...) w Belgii w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

(okoliczność niesporna, dowód – zeznania odwołującego z dnia 7 lipca 2020 roku [00:02:49][00:14:38])

W dniu 1 maja 2017 roku P. F. podpisał z firmą (...) umowę o współpracy na zasadzie samozatrudnienia. Zgodnie z tą umową P. F. miał wykonywać dla (...) w Belgii ogólne prace budowlane. Umowa miała obowiązywać na czas nieokreślony. P. F., w związku z podpisaniem umowy o współpracy, udzielił pełnomocnictwa do prowadzenia księgowości K. M. i A. S.. Jednocześnie w punkcie 7 umowy (...) z miesięcznego wynagrodzenia P. F., za jego zgodą, potrącało składki na ubezpieczenie społeczne dla osób samozatrudnionych i zobowiązało się regulować te składki na rzecz organu rentowego, potrącało z tego wynagrodzenia zaliczkę na poczet jego podatku dochodowego jak i koszt wynajmu mieszkania oddanego do dyspozycji przez (...). Po odjęciu tych kosztów odwołujący miał otrzymywać wynagrodzenie w wysokości 12 euro netto za faktycznie przepracowaną godzinę.

(dowód – umowa o współpracy – akta ZUS P. F.; pełnomocnictwo P. F. dla K. M. i A. S. – akta ZUS P. F. )

W związku z podpisaną umową o współpracy z (...) P. F. zarejestrował działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Budowlane (...) z siedzibą w miejscowości D., ul. (...), powiat O.. Rozpoczęcie działalności gospodarczej, zgodnie z dokonanym wpisem, miało rozpocząć się 23 maja 2017 roku.

(dowód – dokument o wpisie działalności gospodarczej do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – akta ZUS P. F.)

P. F., działający przez pełnomocnika K. M., wystąpił w dniu 26 maja 2017 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wydanie, na podstawie art. 13 ust. 2 Rozporządzenia Nr 883/2004, zaświadczenia A1 dla osób prowadzących własną działalność gospodarczą, podając iż 90% przychodu zamierza osiągać z tytułu działalności gospodarczej na terenie Belgii, a 10% - na terenie Polski, a czas pracy i liczba świadczonych usług na terenie Belgii miała stanowić 75%, a na terenie Polski – 25%.

W dniu 23 maja 2018 roku odwołujący P. F. złożył kolejny wniosek o A1, podając, iż t tytułu prowadzonej działalności miał osiągać 10% dochodu z działalności na terenie Polski, a 90% - na terenie Belgii. a czas pracy i liczba świadczonych usług na terenie Belgii miała stanowić 75%, a na terenie Polski – 25%. Na podstawie złożonych wniosków P. F. otrzymał od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., zaświadczenia A1:

a)  z dnia 31 maja 2017 roku na okres od dnia 23 maja 2017 roku do dnia 22 maja 2018 roku;

b)  z dnia 30 maja 2018 roku na okres od dnia 23maja 2018 roku do dnia 22 maja 2019 roku;

ma zastosowanie ustawodawstwo polskie.

(okoliczności niesporne)

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej P. F. w 2017 roku osiągnął 85,42% dochodów z działalności gospodarczej na terenie Belgii ( 58 588,70 zł.), a 14,58% na terenie Polski (10 000 zł), w 2018 roku 90,62% dochodu (120 776,51 zł) z działalności na terenie Belgii a 9,38% (12 500zł) z działalności na terenie Polski.

(okoliczności niesporne – dokumenty o kwotach faktur i dochodach odwołującego – akta ZUS)

Na terenie Belgii P. F. wykonywał prace zgodnie z podpisaną z (...) umową, dla firmy (...). Polecenia co do konkretnych prac otrzymywali oni od przełożonych z firmy (...). Narzędzia do pracy odwołujący posiadał od firmy (...). Pracę świadczył od godziny 7:00 do 16:00 lub 17:00. Swoją pracę musiał dostosować do pracowników belgijskich pracujących w firmie (...). Na stałe odwołujący zamieszkiwał w Polsce.

W Polsce, w ramach swojej działalności gospodarczej P. F. wykonywał usługi remontowe dla swoich znajomych i członków rodzin.

(dowód – zeznania odwołującego P. F. z dnia 7 lipca 2020 roku [00:15:17] [00:55:10] oraz z dnia 27 października 2020 roku [00:02:04][00:26:03].

Instytucja belgijska RSVZ odnośnie ubezpieczenia społecznego poinformowała Zakład Ubezpieczeń Społecznych, iż po przeprowadzonej kontroli, jej zdaniem delegowanie na podstawie zaświadczenia A1 P. F. jest niezgodne z cytowanym wyżej Rozporządzeniem Nr 883/2004 i odwołujący powinien być uznany za pracownika belgijskiego, gdyż pracował wyłącznie dla klienta belgijskiego.

(dowód – pismo instytucji belgijskiej – akta ZUS odwołującego)

W dniu 3 lutego 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., zawiadomił instytucję belgijską o zamiarze wydaniu odnośnie P. F. zaskarżonej decyzji dotyczącej wydania mu zaświadczeń A1 w okresach wymienionych w zaskarżonej decyzji i że w okresach tych nie podlega on ustawodawstwu polskiemu a belgijskiemu.

(dowód – pisma ZUS z dnia 3 lutego 2020 roku, akta ZUS)

Uzasadnienie prawne

Sąd Okręgowy zważył co następuje

Odwołanie P. F. podlegało, jako niezasadne podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1, art. 8 ust. 6 pkt 1 oraz art. 13 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 roku poz. 266 t.j.) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od dnia rozpoczęcia działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało, na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, zawieszone. W przypadku wykonywania działalności poza obszarem Rzeczypospolitej Polskiej zastosowanie ma art. 11 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z dnia 29 kwietnia 2004 roku Nr 883/2004 (Dz. Urz. UE L 166 str 1) i zasada podlegania ustawodawstwo tylko jednego państwa członkowskiego, w którym znajduje miejsce wykonywania pracy (art. 11 ust. 3 lit a) . Zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia osoba, która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek w Państwie Członkowskim, a która udaje się by wykonywać podobną pracę w innym Państwie Członkowskim, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem, że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy. W myśl art. 14 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 do celów stosowania art. 12 ust. 2 rozporządzenia podstawowego określenie „która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek” odnosi się do osoby, która zwykle prowadzi znaczną część działalności na terytorium Państwa Członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę. W szczególności osoba taka musi już prowadzić działalność od pewnego czasu przed dniem, od którego zamierza skorzystać z przepisów tego artykułu, oraz w każdym okresie prowadzenia tymczasowej działalności w innym Państwie Członkowskim, musi nadal spełniać w Państwie Członkowskim, w którym ma siedzibę, wymogi konieczne do prowadzenia działalności pozwalające na jej ponowne podjęcie po powrocie.

W decyzji nr A2 Komisji Administracyjnej do Spraw Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego (Dz. U. UE C Nr 106 z dnia 24 kwietnia 2010 roku) przyjęto, że o tym, czy w danym przypadku mamy do czynienia z zwykłym prowadzeniem znacznej części działalności na terytorium państwa członkowskiego UE, w którym osoba prowadząca działalność na własny rachunek ma siedzibę, decydują takie okoliczności jak: korzystanie z powierzchni biurowej, opłacanie podatków, posiadanie legitymacji zawodowej i numeru identyfikacyjnego VAT oraz przynależność do izb handlowych lub organizacji zawodowych. Przyjmuje się przy tym, że wymóg prowadzenia działalności na własny rachunek przez pewien okres w państwie członkowskim UE, z którego działalność jest czasowo przenoszona do innego państwa członkowskiego UE jest spełniony, jeżeli przedmiotowa działalność była prowadzona przez co najmniej dwa miesiące przed dniem, od którego ma nastąpić podjęcie działalności na własny rachunek w innym państwie członkowskim UE. O tym, czy działalność, którą osoba pracująca na własny rachunek zamierza czasowo wykonywać w innym państwie członkowskim UE” jest „podobna” do normalnie prowadzonej działalności na własny rachunek, decyduje rzeczywisty charakter działalności, a nie zakwalifikowanie jej przez to inne państwo członkowskie jako praca najemna lub praca na własny rachunek (art. 14 ust. 4 r.w.d.r). Osobie prowadzącej działalność na własny rachunek, która spełnia ww. warunki, na jej wniosek instytucja państwa członkowskiego UE, którego ustawodawstwo jest właściwe, wystawia zaświadczenie A1.

Na podstawie art. 19 ust. 1 rozporządzenia Nr 987/2009, na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie, zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie. Stosownie zaś do treści art. 5 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009, w razie pojawienia się wątpliwości co do ważności dokumentu lub dokładności, przedstawienia okoliczności, na których opierają się informacje zawarte w tym dokumencie, instytucja Państwa Członkowskiego, która otrzymuje dokument, zwraca się do instytucji, która ten dokument wydała o niezbędne wyjaśnienia oraz, w stosownych przypadkach, o wycofanie tego dokumentu. Instytucja wydająca dokument ponownie rozpatruje podstawy jego wystawienia i w stosownych przypadkach wycofuje go.

„Zwykłe prowadzenie znacznej części działalności, „prowadzi działalność do pewnego czasu przed dniem” czy też „musi spełniać wymogi konieczne do jej podjęcia po powrocie” należy natomiast, jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 lipca 2017 roku (II UK 302/16) rozumieć jako potwierdzenie rzeczywistego prowadzenia działalności charakteryzującej się stałością i ciągłością. W omawianym przepisie w istocie chodzi więc o to, aby osoba, zmierzająca podjąć prowadzenie działalności w innym państwie członkowskim, wykazała nie tylko spełnienie formalnych wymogów prowadzenia działalności w państwie, z którego ma zamiar czasowo migrować, ale że ta działalność jest przez nią faktycznie „od pewnego czasu prowadzona”. Chodzi o wyeliminowanie sytuacji, w której ograniczenie się przez osobę prowadzącą działalność do spełnienia jedynie formalnych wymogów prowadzenia takiej działalności byłoby środkiem do osiągnięcia rzeczywistego celu jakim jest podjęcie działalności w innym państwie członkowskim, z zachowaniem możliwości dalszego podlegania ustawodawstwu państwa, w którym działalność taka została zarejestrowana.

Podobny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 10 kwietnia 2019 roku (III AUa 82/19, Lex nr 2669422), gdzie podkreślono, iż „użyte w art. 14 ust. 3 rozporządzenia nr 987/2009 zwrotu: ,,zwykle prowadzi znaczną część działalności”, prowadzi działalność od pewnego czasu przed dniem (…), czy też musi spełniać wymogi konieczne do podjęcia po powrocie powinny być rozumiane wyłącznie jako potwierdzenie działalności charakteryzującej się stałością i ciągłością. W omawianym przepisie w istocie chodzi więc o to, aby osoba, zamierzająca podjąć prowadzenie działalności w innym państwie członkowskim, wykazała nie tylko spełnienie formalnych wymogów prowadzenia działalności w państwie, z którego ma zamiar czasowo migrować, ale że ta działalność jest przez nią faktycznie ,,od pewnego czasu prowadzona”.

W niniejszej sprawie nie można stwierdzić, iż odwołujący P. F. prowadził działalność gospodarczą co najmniej dwa miesiące przed dniem, od którego ma nastąpić podjęcie działalności na własnych rachunek w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. W niniejszej sprawie odwołujący P. F. jeszcze przed rozpoczęciem działalności gospodarczej i jej zarejestrowaniem podpisał z firmą (...) umowę o współpracy na podstawie samozatrudnienia, a dopiero po podpisaniu tej umowy zarejestrował pozarolniczą działalność gospodarczą.

Po podpisaniu umowy odwołujący P. F. swoją pierwszą działalność gospodarczą rozpoczął od dnia 23 maja 2017 roku i od tej samej daty realizował już tę działalność w Belgii.

Jedyny nasuwający się wniosek w tej sytuacji jest taki, że zarejestrowanie działalności gospodarczej w Polsce było spowodowane tym, aby odwołujący P. F. mógł ubiegać się o wydanie zaświadczenia A1 o podleganiu ustawodawstwu polskiemu. Tymczasem celem cytowanych wyżej przepisów jest umożliwienie rozszerzenia terenu wykonywania działalności podmiotów, które już funkcjonują na rynku przy zachowaniu dotychczasowego ustawodawstwa. W żadnym wypadku nie wpisuje się w ten cel obejście przepisów o podleganiu ustawodawstwu państwa, na którego terenie działalność jest rzeczywiście wykonywana.

Odwołujący P. F. nie wykonywał działalności gospodarczej od pewnego czasu, a zarejestrował ją wyłącznie w celu uzyskania stosownych zaświadczeń i uniknięcia podleganiu ustawodawstwu w Belgii, na terenie której działalność tą wykonywał.

Odwołujący P. F., przedstawiając organowi rentowemu oraz w postępowaniu sądowym różnego rodzaju faktury na rzecz klientów w Polsce, w większości członków rodziny lub swoich znajomych, chcieli uwiarygodnić swoją pracę w Polsce, aby skorzystać z możliwości otrzymania zaświadczenia A1. Instytucja belgijska, zgodnie z cytowanym wyżej ar 5 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku w sprawie wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w związku z wątpliwościami dotyczącymi podleganiu przez odwołującego P. F. w spornym okresie ustawodawstwu polskiemu, mogła zwrócić się do polskiego organu ubezpieczeniowego o wyjaśnienie tych wątpliwości. Polski organ ubezpieczeniowy musiał więc ponownie rozpatrzyć podstawy wydania odwołującemu P. F. zaświadczenia A1 i rozstrzygnąć stosownie do okoliczności sprawy.

Mając na uwadze wszystkie okoliczności sprawy należy stwierdzić, iż zaskarżone decyzje polskiego organu rentowego odpowiadają prawu.

Na marginesie tej sprawy należy podnieść również i podzielić stanowisko belgijskiego organu ubezpieczeniowego, iż odwołujący P. F. nie powinien swojej pracy na terenie Belgii wykonywać w ramach działalności gospodarczej, bowiem jego praca odpowiadała stosunkowi pracy. Otrzymywał on wynagrodzenie określone w stawce godzinowej, wykonywał pracę pod nadzorem belgijskich przełożonych i wykonywał taką samą pracę co pracownicy belgijscy zatrudnienia przez belgijską firmę (...).

Ponadto należy wskazać, że gdyby polski organ rentowy rozstrzygnął odmiennie mogłoby dość, stosownie do art. 5 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego, do przedstawienia sprawy Europejskiej Komisji Administracyjnej, która musiałaby pogodzić rozbieżne opinie w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym przedstawiono jej sprawę.

Mając powyższe na względzie odwołanie P. F., jako niezasadne, zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., podlegało oddaleniu.

SSO Stanisław Pilarczyk