Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

K., dnia 19 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO. Wojciech Vogt

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2016 r. w Kaliszu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku R. J.

z udziałem A. J.

o podział majątku wspólnego

na skutek zażalenia uczestniczki postępowania A. J.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 14 marca 2016 r., sygn. akt I Ns 2715/15

postanawia:

oddalić zażalenie

Wojciech Vogt

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Kaliszu oddalił wniosek uczestniczki postępowania o zwolnienie jej od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Ustalił, że uczestniczka postępowania otrzymuje wynagrodzenie za pracę w wysokości 2600 zł miesięcznie , ma na utrzymaniu dwoje dzieci, w tym jedno pełnoletnie, na które otrzymuje alimenty po 450 zł miesięcznie. Ponadto wskazała, że jest współwłaścicielką nieruchomości będącej przedmiotem wniosku o wartości 800.000 zł, posiada samochód o wartości 11.000 zł i ponosi koszty utrzymania oraz spłaca kredyt. Te ustalenia pozwalały sądowi uznać, że wniosek A. J. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zażalenie od tego rozstrzygnięcia złożyła uczestniczka postępowania zarzucając Sądowi, że sprzecznie z materiałem dowodowym ustalił, że jest ona w stanie ponieść koszty sądowe i opłacić pełnomocnika z urzędu. Wniosła o zmianę postanowienia i uwzględnienie wniosku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.) strona dokonująca czynności procesowej, od której należy pobrać opłatę sądową, co do zasady obowiązana jest ponieść te koszty, gdyż sprawy cywilne są prowadzone na koszt stron.

W sytuacjach wyjątkowych, a w stosunku do osób fizycznych, taką sytuację wyjątkową opisuje art. 102 ust. 1 cytowanej ustawy, może się ona ubiegać o zwolnienie od kosztów sądowych.

Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych ma charakter wyjątkowy. Nie bez znaczenia jest fakt, iż w razie przegrania sporu przez osobę zwolnioną od kosztów sądowych - następuje to na koszt Skarbu Państwa, a więc wszystkich podatników. Opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też zwolnienia mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia (por. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2005 r., FZ 478/04, LEX nr 393645 oraz z dnia 31 lipca 2008 r., II FZ 297/08, LEX nr 493855).

W swoim orzecznictwie Sąd Najwyższy wyraził również pogląd, iż instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób najuboższych, które bez drastycznego ograniczenia bieżących kosztów związanych z ich egzystencją nie są w stanie ponieść kosztów sądowych. Chodzi zatem o sytuacje, w których strona nie tylko wykaże, że nie posiada bieżących dochodów, czy też jakichkolwiek oszczędności na pokrycie ewentualnych kosztów związanych z toczącym się postępowaniem sądowym, ale również nie jest w stanie w żaden sposób takich środków zdobyć w oparciu o majątek, którego jest właścicielem. Ubiegający się o taką pomoc winien w każdym przypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984 r., II CZ 104/84).

Dla wydatków związanych z prowadzeniem procesu strona powinna znaleźć pokrycie w swych dochodach przez odpowiednie ograniczenie innych wydatków nie będących niezbędnymi do utrzymania (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 1980 r., I CZ 99/80).

Wskazać również należy, że instytucja zwolnienia od kosztów nie służy utrzymaniu dotychczasowego poziomu życia, skoro granicą określoną w art. 102 u.k.s.c. jest utrzymanie konieczne wnioskującego i jego rodziny, lecz ma uczynić realną drogę sądową, na skutek indywidualizacji opłaty sądowej.

W związku z powyższym należy podkreślić, że wnioskodawczyni wnosi o zwolnienie jej od kosztów sądowych dlatego, że zaciągnęła zobowiązania kredytowe, które utrudniają jej uzyskanie środków na opłacenie kosztów.

Te zobowiązania wynoszą – zgodnie z oświadczeniem wnioskodawcy - kwotę 530 zł miesięcznie. Ponadto wnioskodawczyni ponosi szereg kosztów, które – mimo, że trudno z nich zrezygnować – nie stanowią kosztów niezbędnych dla koniecznego utrzymania jej i rodziny.

W tej sytuacji nie można uznać, że nie jest ona w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny. Do niezbędnych kosztów utrzymania nie można bowiem wliczać konieczności spłaty kredytów zaciągniętych celem osiągnięcia wyższego poziomu konsumpcji. Każdy obywatel ma prawo dążyć do osiągnięcia tego wyższego poziomu ale nie kosztem kredytowania jego wydatków w zakresie kosztów sądowych przez Państwo. Zwolnienie uczestniczki od kosztów sądowych – z uwagi na obciążenia kredytowe i inne celowe ale nie konieczne wydatki – byłoby nadużyciem przepisu art. 102 ustawy o kosztach sądowych.

Żaden więc z zarzutów zawartych w zażaleniu nie jest zasadny. Nie może ulegać wątpliwości, że osoby o zamożności uczestniczki postępowania nie mogą korzystać z pomocy Państwa celem prowadzenia procesu. Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienie pomocy prawej z urzędu służy zupełnie innym celom, których widocznie skarżący zupełnie nie rozumie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd zgodnie z art. 385 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Wojciech Vogt