Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 21 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku A. K. i K. K.

z udziałem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 29 maja 2013r. sygn. akt I Ns 1851/12

p o s t a n a w i a:

oddalić apelację.

Sygn. akt II Ca 446/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy A. i K. K. wystąpili o ustanowienie na ich nieruchomości, obejmujących działki nr (...) położone w K. zapisane w księdze wieczystej (...) na rzecz każdoczenego właściciela urządzenia przesyłowego - linii energetycznej średniego napięcia, służebności przesyłu, polegającej na utrzymywaniu linii energetycznej, prawie do jej konserwacji i napraw, za wynagrodzeniem w wysokości 63.360 zł.

Postanowieniem z dnia 29 maja 2013 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu oddalił wniosek przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia następujące ustalenia:

Wnioskodawcy są na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej właścicielami opisanej we wniosku nieruchomości, przez którą przebiega linia energetyczna, wchodząca w skład przedsiębiorstwa należącego do uczestnika postępowania - (...) Spółka Akcyjna w G. Oddział w K., wykorzystywana do przesyłu prądu elektrycznego.

Budowa tej linii – po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń- została ukończona w dniu 25.05.1960 r. i oddana do eksploatacji.

Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16.01.1989 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...). Z kolei aktem notarialnym z dnia 12.07.1994 r. przekształcono to przedsiębiorstwo w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa (...) w K.. Z kolei majątek tej spółki przeniesiono na spółkę (...) SA w G., a nazwę tę zmieniono następnie na „ Koncern energetyczny (...).A, który przekształcił się w (...) S.A z siedzibą w G..

Decyzją Wojewody K. z dnia 22.11.1993 r. stwierdzono nabycie z mocy prawa z dniem 5.12.1990 r. przez Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w K. użytkowania wieczystego gruntów położonych w K. obręb P., w tym nieruchomości , na której położony jest Główny Punkt Zasilania (...) P..

Aktualnie uczestnik postępowania jest posiadaczem urządzeń elektroenergetycznych stanowiących część sieci przesyłowej i znajdujących się na nieruchomości wnioskodawców. Korzysta z nich przesyłając za ich pośrednictwem energię elektryczną. Czynił to również wczesniej Skarb Państwa, co było posiadaniem opartym na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.

Bieg terminu zasiedzenia rozpoczął się najpóźniej wraz z końcem 1960 r. tj. po wybudowaniu linii przesyłowej. Posiadanie to było wykonywane przez przedsiębiorstwo państwowe, ale na rzecz Skarbu Państwa zgodnie z obowiązującym wówczas art. 128 kc. Ponieważ objęcie nieruchomości wnioskodawców nastąpiło w drodze decyzji administracyjnej wydanej na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12.03.1958 r. o kosztach i trybie wywłaszczenia nieruchomości, przeto uzasadnione jest przyjęcie dobrej wiary posiadacza służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Doszło zatem do zasiedzenia przez Skarb Państwa tejże służebności, a ta okoliczność oznacza konieczność oddalenia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu.

W apelacji wnioskodawcy zarzucili naruszenie prawa materialnego, w tym art. 292 w związku z art. 175 kc i art. 121 kt 4 kc oraz w związku z art. 35 ustawy z dnia 12.03.1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości poprzez pominięcie zasad prawidłowej wykładni : art. 285§1 i 2 kc, art. 305 ¹kc kc, art. 3,5 i 7 kc; naruszenie przepisów postępowania polegające na nie wyjaśnieniu wszystkich okoliczności faktycznych poprzez brak ustaleń co do zakresu służebności, jej treści oraz wynagrodzenia należnego wnioskodawcom, a w konsekwencji nierozpoznanie istoty sprawy.

Skarżący wnieśli o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania . Uczestnik postępowania wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Analizując zarzuty apelacji podnieść należy, że zgłoszony w sprawie przez uczestnika postępowania zarzuty zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu podlegał rozpoznaniu zgodnie z utrwaloną w tej kwestii judykaturą.

Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się w tej kwestii dopuszczalności ustalenia faktu nabycia prawa przez zasiedzenie winnej sprawie niż w postępowaniu o zasiedzenie. Możliwość taką – w sytuacji gdy ustalenie tego faktu nie jest m.in. przedmiotem sprawy, lecz stanowi jedynie przesłankę rozstrzygnięcia- dopuścił nie tylko w uchwale składu 7 sędziów z dnia 10 lutego 1951 r. ( IC 741/50, OSN 1951 nr 1 poz. 2), ale również w późniejszych orzeczeniach ( por. m.in. uzasadnienia uchwał: z dnia 20.03.1969 r. IIICZP 11/69, z dnia 21.10.1994 r. IIICZP 132/94. Zgodnie z art. 292 kc służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Służebność ta jest jednym spośród ograniczonych praw rzeczowych, które może powstać ex lege w trybie zasiedzenia. Za trwałe i widoczne mogą być uznane tylko urządzenia będące efektem świadomego, ludzkiego działania. Z prawidłowych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że przez grunty wnioskodawców przebiega linia energetyczna, wybudowana na początku 1960 r. i jest ona niewątpliwie trwałym urządzeniem z którego korzystano przesyłając energię elektryczną. Do zasiedzenia służebności stosuje się odpowiednio przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie. Odesłano więc tutaj do normy art. 172 kc i (dalszych przepisów) Chodzi wszakże o stosowanie odpowiednio uwzględniające zasadnicze różnice konstrukcyjne pomiędzy zasiedzeniem nieruchomości a zasiedzeniem służebności gruntowych. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11.02.2010 r. IC SK 181/09 LEX nr 564748 stwierdził, że art. 292 kc samodzielnie określa charakter posiadania służebności gruntowej jako przesłanki nabycia jej przez zasiedzenie. Tą przesłanką jest posiadanie służebności polegające na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia znajdującego się na cudzej nieruchomości w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. Chodzi tu więc o korzystanie z nieruchomości będące przejawem władztwa nad nią w zakresie, w jakim uprawnia do niego służebność gruntowa. Władztwo to kwalifikuje się, zgodnie z art. 336 kc jako posiadanie zależne nieruchomości. Do zasiedzenia służebności nie ma zastosowania wymaganie posiadania samoistnego ( a rt. 172§1 w zw. z art. 336kc). Znajdują natomiast zastosowanie odpowiednie przepisy o nabyciu nieruchomości przez zasiedzenie dotyczące terminów posiadania w zakresie w zależności od dobrej lub złej wiary posiadania ( art. 172§1 i 2 kc). Bieg zasiedzenia rozpoczyna się od momentu, gdy posiadacz służebności przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia.

Z niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że poprzednik prawny uczestnik postępowania (Zakłady energetyczne w K. - Przedsiębiorstwo Państwowe) rozpoczęły eksploatację napowietrznej linii elektromagnetycznej w dniu 25.05.1960 r., wybudowanej na podstawie decyzji b. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w K. z dnia 5.02.1959 r. Nr (...)

Wprawdzie , zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2009 r. ICSK 265/08 okoliczność, że wnioskodawca działał zgodnie z obowiązującym prawem przy nabywaniu posiadania nie może pozostawać bez znaczenia dla oceny dobrej lub złej wiary posiadacza, to jednak w rozpoznawanej sprawie uczestnik postępowania nie wykazał, aby wspomniana decyzja została doręczona właścicielom nieruchomości, w tym poprzednikom prawnym wnioskodawców. Brak dowodów na to, iż wiedzieli oni o planach przeprowadzenia linii ( nikt z nimi nie uzgadniał tej kwestii).

W związku z tym - wbrew stanowisku Sądu Rejonowego posiadanie przedsiębiorstwa państwowego należy ocenić jako posiadanie w złej wierze. Zatem przy zastosowaniu przepisów art. XLIp.w.k.c nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu przez Skarb państwa nie mogło nastąpić wcześniej aniżeli z dniem 1 stycznia 1985 r. Niezasadnie również skarżący podnieśli, ze Sąd Rejonowy nie ustalił zakresu służebności nie powołując się na opinię biegłego z dziedziny geodezji.

Należy w związku z tym podkreślić, iż rzeczą Sądu w tej sprawie było jedynie ocenić zarzut zasiedzenia co do zasady, a więc ustalić, czy nabycie służebności gruntowej nastąpiło( i kiedy). Natomiast szczegółowa treść, w tym i zakres tego prawa może być przedmiotem stanowczych ustaleń w ewentualnym postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia.

Z podanych przyczyn apelacje jako nieuzasadnione podlegała oddaleniu ( art. 385 kpc w zw. z art. 13§2 kpc).