Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Szymankiewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Renata Skórska

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2014 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa: M. W.

przeciwko: (...) S.A. z siedzibą w S.

o zapłatę i ustalenie

I.  Zasądza od pozwanego (...) S.A z siedzibą w S. na rzecz powódki M. W. kwotę 160.000 ( sto sześćdziesiąt tysięcy ) zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2009 r.

II.  Ustala, że pozwany (...) S.A z siedzibą w S. będzie ponosił odpowiedzialność za szkody mogące powstać w przyszłości w związku z uszkodzeniem ciała jakiego doznała powódka M. W. w wyniku wypadku drogowego w dniu 25 marca 2008 r.

III.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

IV.  Zasądza od powódki M. W. na rzecz pozwanego (...) S.A z siedzibą w S. kwotę 388 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

V.  Koszty zastępstwa procesowego stron wzajemnie znosi.

VI.  Nakazuje pobrać od pozwanego (...) S.A z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kaliszu kwotę 7.950 zł tytułem opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa.

VII.  Nie obciąża powódki nieuiszczonymi kosztami sądowymi w części oddalającej powództwo.

SSO Piotr Szymankiewicz

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 23 kwietnia 2013 r. powódka M. W. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. kwoty 300.000 zł tytułem zadośćuczynienie za krzywdę, jakiej doznała w wypadku samochodowym z dnia 25 marca 2008 r. Nadto powódka wniosła o ustalenie odpowiedzialności pozwanego za ewentualne przyszłe skutki wypadku.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że w toku likwidacji szkody pozwane (...) uznało jej roszczenie o zadośćuczynienie do kwoty 180.000 zł i po potrąceniu 50 % przyczynienia za niezapięte przez powódkę pasy bezpieczeństwa wypłaciło jej kwotę 90.000 zł. W ocenie powódki rozmiar doznanych przez nią obrażeń oraz długotrwały i bolesny przebieg leczenia uzasadnia przyjęcie, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest suma 300.000 zł, na którą składa się kwota 90.000 zł niesłusznie potrącona przez pozwanego tytułem rzekomego przyczynienia do powstania szkody oraz kwota 210.000 zł dodatkowego zadośćuczynienia.

W odpowiedzi na pozew złożonej 13 lipca 2013 r. ( karta 136 ) pozwane (...) S.A. z siedzibą w S. wniosło o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podał, że ustalił wysokość należnego powódce zadośćuczynienia na kwotę 180.000 zł, ale wypłacił jedynie 90.000 zł, bowiem charakter doznanych przez powódkę obrażeń, ich zakres oraz mechanizm ich powstania świadczą o tym, że powódka w chwili wypadku nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Osoba, która odbywała jazdę w taki sposób, godziła się tym samym z ewentualnymi następstwami takiego postępowania, co należy ocenić, jako przyczynienie się do wypadku w rozumieniu art. 362 k.c., a to uprawniało pozwanego do zmniejszenia przyznanych powódce świadczeń o 50 %. Ustalenia poczynione w toku postępowania likwidacyjnego, w tym wskazany przez lekarza orzecznika uszczerbek na zdrowiu powódki w wysokości 67 % uzasadniał ustalenie należnego powódce zadośćuczynienie na kwotę 180.000 zł. Stan zdrowia powódki ulega stałej poprawie, stąd żądanie przyznania dalszego zadośćuczynienia nie znajduje uzasadnienia faktycznego i prawnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 marca 2008 r. w miejscowości R. powódka M. W. uległa wypadkowi komunikacyjnemu, uczestnicząc w nim jako pasażerka samochodu osobowego marki O. (...) kierowanego przez D. L.. Wskazany kierowca wyrokiem Sądu Rejonowego w Ostrzeszowie z dnia 9 kwietnia 2009 r. wydanym w sprawie II K 285/08 został prawomocnie skazany za to, że kierując samochodem osobowym, jadąc z nadmierną prędkością na łuku drogi prowadzącym w lewo, nie dostosowała prędkości pojazdu do istniejących warunków drogowych i warunków atmosferycznych, w wyniku czego utracił panowanie nad pojazdem, zjechał na prawe pobocze, a następnie do przydrożnego rowu, gdzie uderzył przodem pojazdu w betonowy mostek stanowiący wjazd do posesji.

Dowód: akt oskarżenia przeciwko sprawcy wypadku k. 92 – 93 akt II K 285/08 S.R. w Ostrzeszowie, wyrok Sądu Rejonowego w Ostrzeszowie na k. 158 akt II K 285/08 S.R. w Ostrzeszowie.

W dniu wypadku powódka miała ukończone 17 lat. Pamięta, że po wejściu do samochodu zajęła miejsce z tyłu pojazdu, po prawej stronie za pasażerem, zapięła pasy bezpieczeństwa, i zasnęła. Przytomność odzyskała dopiero w szpitalu.

Dowód: zeznanie powódki – od 8 do 12 minuty nagrania k. 294.

Jako pierwsi na miejsce wypadku dojechali bracia D. P. i T. P.. Telefonicznie wezwali pomoc. Nie zwrócili uwagi, czy powódka miała zapięte pasy bezpieczeństwa. Powódka była zaklinowana w samochodzie na tylnym siedzeniu za pasażerem. Była nieprzytomna, nie było z nią kontaktu. Z auta wydobyli ją dopiero funkcjonariusze straży pożarnej przy użyciu specjalistycznego sprzętu.

Dowód: zeznania świadków: D. P. – od 22 do 26 minuty nagrania k. 192, T. P. – od 27 do 29 minuty nagrania k. 192.

Posiadacz pojazdu sprawcy ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej w zakładzie pozwanej ( okoliczność niesporna ).

Wskutek wypadku powódka doznała obrażeń ciała pod postacią: stłuczenia podstawy płuc, złamania podstawy czaszki, wstrząśnienia mózgu, rozerwania śledziony, złamania środkowego masywu twarzoczaszki, złamania ściany dolnej i bocznej obu oczodołów, wieloodłamowego złamania kości nosowych oraz ścian zatok szczękowych, złamania kości sitowej, złamania wyrostka zębodołowego kości szczękowej prawej, złamania trzonu kości ramiennej lewej, złamania kości klinowej, wyrostków skrzydłowatych i trzonu kości klinowej oraz wyrostka sutkowatego kości skroniowej lewej, złamania wyrostka poprzecznego LI strony prawej, rany szarpanej wargi górnej, wybicia zęba - górnej jedynki, a pozostałe zęby zostały poważnie naruszone. Obrażenia te spowodowały chorobę realnie zagrażającą życiu powódki.

Dowód: opinia biegłego specjalisty medycyny sądowej M. M. sporządzona na użytek postępowania karnego – na k. 83 – 84 akt II K 285/08 S.R. w Ostrzeszowie, fotografie na k. 25 – 27 i w aktach szkodowych pozwanego.

Z miejsca wypadku w dniu 25 marca 2008 r. powódka została przewieziona w stanie nieprzytomnym do szpitala w O., gdzie wykonano diagnostykę, wyprowadzono z ostrej fazy wstrząsu urazowego, usunięto śledzionę, a następnie przewieziono do Wojewódzkiego Szpitala (...) w K., gdzie przebywała na leczeniu od 26 marca 2008 r. do 1 kwietnia 2008 r. Na Oddziale Urazowo – Ortopedycznym wykonano jej zespolenie gwoździem śródszpikowym ryglowanym kości ramiennej lewej, szynowanie twarzoczaszki i wdrożono leczenie farmakologiczne. W dniu 1 kwietnia 2008 r. przekazano powódkę do Kliniki (...) w P. w celu dalszego leczenia operacyjnego, gdzie przebywała do 22 kwietnia 2008 r. Wykonano tam powódce obustronną osteosyntezę stabilną masywu jarzmowo - szczękowego i osteosyntezę stabilną nosa oraz leczono powódkę farmakologicznie.

Dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego z (...) w O. k. 28, skierowanie do Szpitala z 26.03.2008 r. k. 37, karta informacyjna leczenia szpitalnego z Oddziału (...)w K. k. 29 – 30, historia choroby z (...) w K. Oddziału (...)k. 31 – 36, karta informacyjna leczenia z Oddziału Klinicznego (...)w P. z 22.04.2008 r. k. 38 – 39.

Po opuszczeniu w dniu 22 kwietnia 2008 r. kliniki (...) w P. powódka przebywała następnie co jakiś czas ponownie w różnych szpitalach w celu dalszego leczenia, w tym operacyjnego. W związku z wytworzeniem się u powódki stanu rzekomego kości ramieniowej lewej, w okresie od 17 do 20 listopada 2008 r. była hospitalizowana na Oddziale (...) w K., gdzie przeprowadzono zabieg wymiany gwoździa śródszpikowego blokowanego w kości ramiennej lewej. W czasie pobytu powódki w Oddziale (...) w P. w dniach od 19 do 28 stycznia 2009 r. przeprowadzono operację usunięcia zespolenia z twarzoczaszki, wykonano przeszczep z talerza biodrowego w celu rekonstrukcji nosa. W czasie leczenia szpitalnego w Oddziale (...)w O. w dniach od 3 do 10 czerwca 2009 r. z powodu występujących u powódki silnych bólów brzucha, wymiotów i krwawej biegunki, wykonano szereg badań, w tym rektoskopię i kolonoskopię i po zastosowanym leczeniu wypisano w stanie ogólnym dobrym. Następnie w sierpniu i październiku 2010 r. powódka dwukrotnie przebywała jednodniowo w Oddziale (...)w P., gdzie z przyczyn medycznych odstępowano od przeprowadzenia zabiegu usunięcia zespolenia z nasady nosa. Zabieg ten wykonano ostatecznie w okresie hospitalizacji powódki w tym oddziale trwającym od 17 do 19 stycznia 2011 r. W październiku 2011 r. powódka przebywała na dwutygodniowym turnusie w Wojskowym Szpitalu (...)w C..

Dowód: skierowanie do szpitala z dnia 27.10.2008 r. k. 40, historia choroby z Oddziału (...)w K. k. 41 - 45, karta informacyjna leczenia szpitalnego z 20.11.2008 r. k. 46, karta informacyjna z Oddziału (...)w P. z dnia 28.01.2009 r. k. 47, karta informacyjna leczenia szpitalnego w Oddziale (...)w O. k. 48 – 49, karty informacyjne leczenia szpitalnego z Oddziału (...)w P. k. 50 - 52, karta informacyjna z (...)w C. k. 53.

Ponadto powódka była leczona również w trybie ambulatoryjnym m.in. w Poradni (...)w P. od maja 2008 r. do stycznia 2011 r. w Poradni (...) w G. u lekarza laryngologa w okresie od kwietnia 2008r. do chwili obecnej, w Gabinecie (...) w okresie od maja 2009 r. do czerwca 2011 r. , w Poradni (...)w K. w okresie od maja 2008 r. do grudnia 2011 r., w Poradni (...)w O. od 5 lutego 2013 r. do chwili obecnej, u neurologa w Poradni (...) w O. w okresie od września 2010 r. do chwili obecnej. Powódka nadal przechodzi zabiegi fizjoterapeutyczne.

Dowód: historie choroby z: Poradni (...)w P., Poradni (...)w G., Gabinetu (...)w O., Poradni (...)w K., Poradni (...) w O., informacja z dnia 25.01.2010 r. dla lekarza kierującego wydana przez Poradnię (...)w K., zaświadczenie Poradni (...) w O. na k. 54 – 103, historie choroby z: Poradni (...)w O. k. 200 – 204, Poradni (...) w O. k. 205 – 206, Poradni (...)w O. – k. 207 – 209, skierowanie na badania fizjoterapeutyczne k. 210.

Leczeniu szpitalnemu córki na zamianę towarzyszyli jej rodzice. Świadomy kontakt z powódką można było uzyskać dopiero po zabiegu operacyjnym w Szpitalu (...) w P.. W początkowym okresie po wypadku powódka była optymistycznie nastawiona do procesu leczenia i dzielnie znosiła cierpienia fizyczne. Oglądała w lustrze swoją twarz i zastanawiała się, jak w przyszłości będzie wyglądać. Cały czas była na lekach przeciwbólowych i uspokajających. Rany goiły się szybko, a leki przeciwbólowe pomagały. Z upływem czasu i wydłużającym się procesem leczenia u powódki zaczęło narastać obawy. Każdy kolejny pobyt szpitalny był dla nie traumatycznym przeżyciem, przy wchodzeniu do szpitali reagowała płaczem. Po powrotach do domu wymagała pomocy w zakresie samoobsługi ( mycia, ubierania ) przez okresy do jednego miesiąca. Przez pierwszych 8 miesięcy od wypadku powódka nie chciała nigdzie wychodzić.

Dowód: zeznania świadka A. W. – od 30 do 40 i od 46 do 49 minuty nagrania k. 192, zeznania świadka W. W. – od 52 minuty do 1 godziny 15 minuty nagrania k. 192, zeznania powódki – od 12 do 38 minuty nagrania k. 294.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS powódka została uznana za osobę całkowicie niezdolną do pracy na okres do 30 listopada 2014 r. Z kolei orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w O. z dnia 7 marca 2012 r. powódka zaliczona została do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Kolejnym orzeczeniem tego organu z 23 sierpnia 2012 r. powódkę zaliczono do osób niepełnosprawnych z zaleceniem wykonywania pracy nie obciążającej postawy ciała.

Dowód: orzeczenie z 14.11.2011 r. – k. 104, orzeczenie z dnia 07.03.2012 r. – k. 113, orzeczenie z 23.08.2012 r. – k. 114.

Po wypadku od powódki odsunęło się środowisko rówieśnicze. Przestały ją odwiedzać koleżanki, zmniejszył się krąg koleżeński. Ze względu na doznane bardzo poważne obrażenia i oszpecenia, silną traumę pourazową oraz dokuczający ból powódka zaczęła wybuchać złością, stała się nerwowa i opryskliwa. W momencie wypadku powódka była uczennicą II klasy technikum hotelarskiego. Stan jej zdrowia oraz kolejne pobyty szpitalne uniemożliwiły jej uczęszczanie do szkoły. W stosunku do powódki zastosowano nauczanie indywidualne w domu, które trwało również przez całą klasę III. Nauka szła powódce gorzej, nie czuła się na siłach podejść do matury.

Dowód: zeznania świadka W. W. - zeznania świadka A. W. – od 30 do 40 i od 46 minuty do 1 godziny 2 minuty nagrania k. 192, zeznania powódki od 38 do 53 minuty nagrania k. 294.

Od czerwca 2008 r. powódka została objęta pomocą psychologiczną, ponieważ traumatyczne przeżycia związane zarówno z wypadkiem, jak i jego konsekwencjami oraz bardzo żmudnym, skomplikowanym i bolesnym leczeniem, spowodowały u powódki poważne zaburzenia nerwicowe. Pomoc ta była świadczona w roku szkolnym 2008/2009. W trakcie terapii powódka ujawniała silny lęk o własne zdrowie, wyrażała obawy przed czekającymi ją kolejnymi zabiegami. Wyrażała poczucie osamotnienia wskutek odizolowania od środowiska szkolnego i niemożności realizowania zadań życiowych przypisanych do jej wieku. Dominowało u nie poczucie małej wartości, czuła się słabsza od innych, trudno było jej optymistycznie patrzeć w przyszłość. Ponadto powódka była leczona neurologicznie z powodu doznanych złamań kości czaszki. Na skutek doznanych obrażeń, oszpeceń i utraty zdrowia doszło u powódki do obniżenia samooceny, znacznych kompleksów, izolacji społecznej, różnego rodzaju lęków, zaburzeń snu i obniżonego nastroju. Powódka odczuwa bardzo negatywnie skutki będące następstwem utrzymującego się stresu związanego z leczeniem, oczekiwaniem na poprawę i niepowodzeniami w leczeniu, koniecznością zmiany trybu życia.

Dowód: zaświadczenie Ośrodka (...)w O. z 13.06.2008 r. – k. 106, opinia psychologiczna z 11.07.2008 r. – k. 107, zaświadczenie z 07.01.2009 r. – k. 108, zaświadczenie z dnia 06.04.2009 r. – k. 109, zaświadczenie z 27.09.2011 r. – k. 110.

Zgłoszenie pozwanemu szkody nastąpiło w piśmie z dnia 31 maja 2008 r. W postępowaniu likwidacyjnym pozwana uznała swoją odpowiedzialność co do zasady. Decyzjami z dnia 23 lipca 2010 r. i 19 maja 2011 r. uznała jako odpowiednie dla powódki, zadośćuczynienie w łącznej kwocie 180.000 zł. Z tej kwoty pozwana wypłaciła powódce 90.000 zł (w transzach), uznając przyczynienie się powódki do zwiększenia rozmiaru szkody w 50% z powodu niezapięcia pasów bezpieczeństwa.

Dowód: pismo pełnomocnika powódki z 31.05.2008 r. w aktach szkodowych pozwanego, decyzje z 23.07.2010 r. i 19.05.2011 r. k. 19 – 22.

Powódka ma obecnie 22 lata, jest panną, na utrzymaniu ma dwuletnie dziecko. Wyuczyła się zawodu technika hotelarstwa, mieszka razem z rodzicami. Utrzymuje się z renty socjalnej w wysokości netto 619 zł miesięcznie i zasiłku pielęgnacyjnego w kwocie 159 zł. Rentę na zwiększone potrzeby w kwocie 250 zł miesięcznie wypłaca jej także pozwany. W domu powódka wykonuje podstawowe czynności gospodarskie. Jej rodzice pracują poza rolnictwem. Powódka cały czas narzeka na bóle głowy, szczęki, zębów, lewej ręki i dla uśmierzenia bólu zażywa silne środki przeciwbólowe, czasami 2 – 3 razy dziennie. Korzysta z pomocy lekarzy laryngologa, neurologa, okulisty, ortopedy i psychiatry. Po operacjach powódce zmienił się istotnie wygląd twarzy. Powódka nie ma ograniczeń w poruszaniu się, ale czasami boli ją ręka i wtedy potrzebuje pomocy w ubieraniu się. Nie używa lewej ręki do wykonywania cięższych prac. Przy nasilonym bólu występują wymioty. Powódka ma uszkodzona przegrodę nosową i w związku z tym dokucza jej przewlekły katar. W przypadku zajęcia zatok w prawym uchu zanika jej słuch, który powraca po dwóch tygodniach leczenia. Na skutek obrażeń twarzoczaszki powódka doznała częściowej utraty widzenia w lewym oku i zmuszona jest nosić okulary do dali. Po wypadku osłabieniu uległy wszystkie żeby i z tej przyczyny powódka korzysta z pomocy stomatologicznej w większym zakresie niż przed wypadkiem. Pod koniec bieżącego roku lub na początku następnego powódka będzie poddana zabiegowi usunięcia zespolenia kości lewej ręki.

Dowód: decyzja rentowa k. 116, skierowanie do okulisty na odwrocie karty informacyjnej z Oddziału (...) w P. k. 39, zeznania świadków A. W. – od 41 do 50 minuty nagrania k. 192, W. W. – od 1 godziny 4 minuty do 1 godziny 13 minuty nagrania k. 192, zeznania powódki – od 8 minuty do 1 godziny nagrania k. 294.

Zakres doznanych przez powódkę obrażeń fizycznych był niezmiernie rozległy. Dotyczyły one czaszki, kręgosłupa, narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz kończyn co oznacza, że wpłynęły na funkcjonowanie całego organizmu powódki. Ciężki stan fizyczny pacjentki rzutował na jej stan psychiczny, z jakiego to powodu M. W. odczuwała lęki, niepokój, podenerwowanie i rozpoczęła leczenie w poradni zdrowia psychicznego. Nasilenie bólu po tego typu zabiegach jest znaczne, a mając na uwadze wielokrotne operacje oraz powikłania w postaci np. wytworzenia się stawu rzekomego kości ramiennej lewej, dolegliwości bólowe należy ocenić jako ciężkie i uciążliwe.

Na ciele powódki występują liczne blizny: bladoróżowa blizna na brzuchu w linii pośrodkowej długości 13 cm, bladoróżowa blizna na prawym biodrze długości 3,5 cm, trzy punktowe blizny na lewym ramieniu o średnicy 1 cm, dwie blizny nad łokciem lewym na bocznej powierzchni, jedna blizna na tylnej powierzchni o długości 0.5 – 1 cm, blizna w okolicy nasady nosa w kształcie litery V o ramionach długości 1 cm, blizna na prawym skrzydełku nosa długości 0,5 cm, blizna na brodzie po stronie prawej długości 1,5 cm, blizna idąca od okolicy zamałżowinowej prawej biegnąca przez okolice potyliczną ciemniową i kończąca się w okolicy zamałżowinowej lewej.

Łączny uszczerbek na zdrowiu powódki spowodowany wypadkiem drogowym z 2008 r. wynosi obecnie 71 % w tym:

- z tytułu stawu rzekomego kości ramieniowej z objawami zarastania – 10 %,

- z tytułu uszkodzenia kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i złamania wyrostka poprzecznego - 1 %,

- z tytułu pourazowego zespołu korzeniowego szyjno – barkowego lewostronnego - 4 %,

- z tytułu zespołu stresu pourazowego – 10 %

- z tytułu stanu po splenektomii – 15 %,

- z tytułu szpecących blizn - 5 %,

- z tytułu masywnego złamania kości twarzoczaszki po leczeniu operacyjnym – 25 %.

- z tytułu utraty zęba – 1 %.

Rokowania co do stanu zdrowia powódki są dobre albowiem są pierwsze objawy zarastania się stawu rzekomego i powrotu do prawie dobrej sprawności psychofizycznej. Za około półtora roku powódka rokuje odzyskanie zdolności do lżejszej pracy.

Analiza charakteru obrażeń doznanych przez powódkę przy uwzględnieniu danych wynikających z technicznej rekonstrukcji wypadku wskazuje, że w chwili zaistnienia wypadku powódka nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Zapięcie przez powódkę pasów bezpieczeństwa teoretycznie mogło nieznacznie zmniejszyć zakres obrażeń jedynie w przypadku zajmowania przez powódkę zwyczajowo przyjętej pozycji siedzącej w czasie jazdy. Zakres obrażeń w przypadku jazdy powódki przy częściowo poluzowanym opasie ( do czego dochodzi w czasie snu pasażera ) byłby porównywalny do tych jakie odniosła w przedmiotowym wypadku.

Dowód: pisemna opinia (...)w P. na k. 224 – 268.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane wyżej dowody. Przebieg wypadku i jego sprawca zostały ustalone prawomocnym wyrokiem karnym, którego ustaleniami, co do faktu popełnienia przestępstwa Sąd był związany w niniejszej sprawie z mocy art. 11 k.p.c. Zakres doznanych przez powódkę obrażeń i przebieg jej leczenia wynikał z przedłożonej dokumentacji lekarskiej i opinii biegłych, które strony co do zasady nie kwestionowały. Sporna miedzy stronami okoliczność dotycząca niezapięcia przez powódkę pasów bezpieczeństwa została ustalona w oparciu o opinię (...)w P., którą strony przyjęły bez żadnych zastrzeżeń.

Mając na uwadze tak poczynione ustalenia Sad zważył, co następuje:

Bezspornym w rozpoznawanej sprawie było, że pozwany ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 25 marca 2008 r., a podstawa prawna tej odpowiedzialności wynika z art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. z 2003 r., Nr 124, poz. 1152 ze zm. ). Na podstawie tego przepisu zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność cywilną za szkody ( z wyłączeniem szkód, o których mowa w art. 38 cyt. ustawy ) powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych, chyba że zachodzi jedna z przyczyn wyłączających tę odpowiedzialność, o której mowa w art. 436 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c., tj. wtedy, gdy szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłączenie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie dawały podstaw do przyjęcia, że zaszła którakolwiek ze wskazanych wyżej przyczyn wyłączających odpowiedzialność cywilną pozwanego. Uzasadniało to przyjęcie jego odpowiedzialności za skutki przedmiotowego wypadku co do zasady.

W kwestii przyczynienia się powódki do rozmiaru powstałej szkody na osobie miarodajne są ustalenia poczynione w drodze opinii sporządzonej przez (...)w P.. Wynika z nich, że w chwili zaistnienia wypadku powódka nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa, wszelako ich zapięcie tylko teoretycznie mogło i to nieznacznie zmniejszyć zakres obrażeń doznanych przez powódkę i to tylko w przypadku zajmowania przez nią zwyczajowo przyjętej w czasie jazdy pozycji siedzącej. Natomiast zakres obrażeń doznanych przez powódkę we śnie, kiedy to dochodzi do częściowego poluzowania pasa bezpieczeństwa byłby porównywalny do tych, jakie powódka odniosła w przedmiotowym wypadku. Z niekwestionowanych zeznań powódki wynikała, że w czasie jazdy spała. Żaden przepis prawa nie zakazuje pasażerowi samochodu osobowego odbywania podróży we śnie. Nie sposób zatem przyjąć, że powódka przez zaśnięcie w czasie podróży naruszyła jakieś obowiązki, godząc się tym samym na zwiększenie zakresu szkody. W tych okolicznościach nie zachodziły podstawy do przyjęcia, by powódka przyczyniła się do rozmiaru szkody w rozumieniu art. 362 k.c. w jakimkolwiek zakresie. Tym samym przyjąć też należało, że pozwany niezasadnie dokonał potrącenia kwoty 90.000 zł z ustalonej na 180.000 zł kwoty zadośćuczynienia.

Swoje roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia powódka wywodziła nie tylko z faktu błędnie przyjętego przyczynienia się jej do powstania szkody, ale również z twierdzenia, że suma 180.000 zł ustalona przez pozwanego jako adekwatna do zakresu pokrzywdzenia powódki w rzeczywistości nie kompensuje jej doznanej krzywdy.

Rozstrzygając w tej materii Sąd miał na uwadze, że zgodnie z art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. przyznanie poszkodowanemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę może mieć miejsce w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. W przepisie art. 445 § 1 k.c. chodzi o krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne ( ból i inne dolegliwości ), jak i cierpienia psychiczne ( ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniem fizycznym lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia ).

Krzywda, jako niematerialna szkoda na osobie jest ze swej natury trudna do oszacowania w wartościach wymiernych ekonomicznie. Z uwagi na ocenny charakter ustalania konkretnej kwoty zadośćuczynienia jej określenie jest ze swej istoty objęte sferą swobodnej oceny sędziowskiej, co oczywiście nie może oznaczać dowolności ( post. SN z 27.07.2005 r. opubl. LEX nr 152495 ). Przyjmuje się, że kryteria istotne przy ustalaniu odpowiedniej sumy zadośćuczynienia to m. in.: rodzaj naruszonego dobra, zakres i rodzaj rozstroju zdrowia, czas trwania cierpień, wiek pokrzywdzonego, intensywność ujemnych doznań fizycznych i psychicznych, rokowania na przyszłość, konsekwencje uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego w życiu osobistym i społecznym oraz stopień winy sprawcy ( zob. m.in. wyr. SN z 20.04.2006 r., IV CSK 99/05, LEX nr 198509; wyr. SN z 09.11.2007 r., V CSK 245/07, OSNC - ZD 2008 r., z. 4, poz. 95 ).

Określając kwotę należnego zadośćuczynienia pieniężnego Sąd musi kierować się wskazanymi wyżej kryteriami, mając na uwadze całokształt okoliczności każdego rozpatrywanego przypadku, oraz uwzględniając okoliczność, że obejmuje ono wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne, zarówno doznane, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości; ma ono bowiem charakter całościowy i jest przyznawane jednorazowo ( zob. m.in. wyr. SN z 18.0.2004 r., IV CK 357/03, LEX nr 584206; wyr. SA w Poznaniu z 02.06.2010 r., I ACa 392/10, LEX nr 756571).

Zadośćuczynienie z art. 445 k.c. ma przede wszystkim charakter kompensacyjny, dlatego jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26.021962 r. OSNCP 1963 poz.58 z.3, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18.02.1998 r. I ACa 715/97 - Wokanda nr 9 z 1999r - str. 46 – 48 ). Jednak, co podkreśla się w judykaturze ostatniego okresu (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00 i z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 40), przeciętna stopa życiowa społeczeństwa ma uzupełniający charakter w stosunku do kwestii zasadniczej, jaką jest rozmiar szkody niemajątkowej.

Pozwany już w toku postępowania likwidacyjnego uznał, że zakres pokrzywdzenia powódki szkodą na osobie uzasadnia ustalenie zadośćuczynienia na poziomie 180.000 zł uznając, że kwota ta stanowi wystarczająca kompensatę z tytułu doznanych przez powódkę cierpień fizycznych i psychicznych. Stanowisko takie pozwany zajmował również w toku procesu. Realia rozpoznawanej sprawy nie pozwalały Sądowi na podzielenie tego stanowiska.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze, że powódka uległa wypadkowi w wieku 17 lat, u progu dorosłego życia. Znajdowała się w wieku, w którym bardzo istotnym jest poczucie własnej atrakcyjności fizycznej. Dlatego też obok dyskomfortu fizycznego spowodowanego bólem i niedogodnościami związanymi z wieloma pobytami szpitalnymi, istotnym przeżyciem była dla niej skala obrażeń twarzy. Uświadomienie sobie przez powódkę zakresu doznanych obrażeń, oszpecenia bliznami szczególnie głowy i długotrwałości procesu leczenia spowodował, że powódka rychło przestała sobie radzić psychicznie z nową sytuacją i w konsekwencji musiała sięgnąć do pomocy specjalistów z zakresu psychologii i psychiatrii.

Do wypadku doszło w okresie dorastania powódki, uczęszczania do szkoły ponadgimnazjalnej, kiedy to bardzo istotnym pozostają relacje z rówieśnikami. Wypadek sprawił, że doszło do zerwania relacji koleżeńskich, a w okresie późniejszym nie doszło już do ich odnowienia. Trudności z nauką sprawiły, że powódka nie czuła się na siłach przystąpić do egzaminu maturalnego, co obniżyło jej szanse w zakresie uzyskania dobrego zatrudnienia w przyszłości.

Uwzględnieniu podlegały również cierpienia psychiczne powódki wynikające z dysfunkcji organizmu tak bezpośrednio po przeprowadzanych zabiegach operacyjnych, jak i występujących obecnie. Na ciele powódki pozostały szpecące blizny, co u młodej kobiety musi rodzić uzasadnione poczucie wstydu. Częste dolegliwości bólowe obejmujące głowę, lewą rękę i kręgosłup, nawracający katar połączony z przejściowym pogarszaniem się słuchu w następstwie skrzywienia przegrody nosowej, pogorszenie wzroku i osłabienie stabilności zębów zmniejszają komfort codziennego życia. Zakres cierpień fizycznych i psychicznych powódki wynika z konieczności znoszenia trwałych bądź długotrwałych skutków doznanych urazów, które biegli ocenili na 58 %. Wśród konsekwencji zdrowotnych doznanego wypadku na uwagę zasługuje również okoliczność, że proces leczenia powódki nie został jeszcze zakończony. Powódka korzysta nadal z porad lekarzy różnych specjalności, a ponadto czeka ją dodatkowy zabieg usunięciu zespolenia z lewej ręki. Wszystkie te okoliczności sprawiają, że w ocenie Sądu cierpienia powódki, tak te przebyte, jak i te, które będą towarzyszyć powódce w następnych latach są szczególnie dotkliwe.

Zważywszy wszystkie te okoliczności Sąd uznał, że odpowiednią kwotą tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powódkę winna być suma 250.000 zł. Od tak ustalonego zadośćuczynienia należało odliczyć kwotę 90.000 zł, którą pozwany wypłacił powódce z tego tytułu przed wszczęciem niniejszego postępowania. Uzasadniało to uwzględnienie roszczenia o zadośćuczynienie do wysokości 160.000 zł, którą Sąd zasądził w punkcie I wyroku.

Rozstrzygając w przedmiocie roszczenia o odsetki od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia Sąd uznał, że orzeczenie przyznające zadośćuczynienie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, a nie konstytutywnego. Zobowiązane do zapłaty zadośćuczynienia ( art. 445 § 1 k.c. ) ma charakter zobowiązania bezterminowego, toteż przekształcenie go w zobowiązanie terminowe może nastąpić w wyniku wezwania do spełnienia świadczenia skierowanego do dłużnika przez wierzyciela ( zob. m.in. wyrok SN z 18.09.1970 r., II PR 257/70, OSNC 1971 r., nr 6. poz. 103, wyrok SN z 18.02.2010 r., CSK 434/09, LEX nr 602683, wyrok SN z 22.02.2007 r., I CSK 433/06, LEX nr 274209/).

Orzekając o należnych powódce odsetkach za opóźnienie Sąd miał też na uwadze, że zgodnie z przepisami art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zakład ubezpieczeń ma zasadniczo obowiązek wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W przypadku jednak gdy wyjaśnienie w tym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

Skonkretyzowane kwotowo żądanie zapłaty zadośćuczynienia strona powodowa zgłosiła pozwanemu w piśmie z dnia 31 maja 2008 r. Uwzględniając trwający w tym czasie intensywny proces leczenia powódki ustalenie pełnego rozmiaru szkody w roku 2008 nie było jeszcze możliwe. Zasadniczy proces leczenia zakończył się zabiegiem operacyjnym przeprowadzonym w dniu 28 stycznia 2009 r. Nie było zatem przeszkód, by w terminie dalszych 30 dni pozwany ustalił rozmiar należnego powódce zadośćuczynienia. Z tych przyczyn Sąd zasądził odsetki od kwoty 160.000 zł od dnia 1 marca 2009 r.

Dalej idące żądanie powódki tak w zakresie należności głównej, jak i odsetek Sąd oddalił jako podbarwione podstaw faktycznych i prawnych, o czym orzeczono w punkcie II sentencji wyroku.

Odnosząc się do zgłoszonego przez powódkę żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego za przyszłe skutki wypadku Sąd miał na uwadze, że w sprawie o naprawienie szkody wynikłej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia zasądzenie określonego świadczenia nie wyłącza jednoczesnego ustalenia w sentencji wyroku odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia ( zob. uchwała SN z dnia 14.04.1970 r., sygn. akt III PZP 34/69, opubl. OSNC 1970/12/217 ) Również pod rządem art. 442 ¹ § 3 k.c. powód dochodzący naprawienia szkody na osobie może mieć interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości ( tak S.N. w uchwale z 24.902.2009 r. III CZP 2/09 ). Teza ta powtórzona została także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 r., (IV CSK 410/09, LEX nr 678021).

Powódkę czeka jeszcze jeden zabieg operacyjny. Ponadto powódka zgłasza ciągle szereg dolegliwości zdrowotnych pozostających w związku z wypadkiem i z tego powodu pozostaje pod kontrolą lekarzy różnych specjalności. Zakres obrażeń ciała uzasadnia podejrzenie możliwości ujawnienia się w przyszłości nieznanych dotychczas szkód. Taki stan rzeczy, niezależnie od wskazanych przez biegłych korzystnych rokowań co do zdrowia powódki, uzasadniał uwzględnienie roszczenia strony powodowej o ustalenie na przyszłość odpowiedzialności pozwanego za skutki przedmiotowego wypadku.

Uwzględniając powyższe Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Strona powodowa dochodziła roszczenia w kwocie 300.000 zł, a jej powództwo zostało uwzględnione do kwoty 160.000 zł, to jest w 53 procentach. Taki wynik sprawy uzasadniał rozdzielenie kosztów procesu we wskazanym stosunku oraz wzajemne zniesienie kosztów zastępstwa procesowego stron, o czym orzeczono w punktach IV i V sentencji wyroku.

O nieuiszczonych kosztach sądowych obejmujących opłatę sądową od pozwu, w części obciążającej pozwanego Sąd orzekł w punkcie VI wyroku na podstawie art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 90 poz. 594 ze zm. ).

Na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpiono od obciążenia powódki kosztami procesu w części oddalającej powództwo.

SSO Piotr Szymankiewicz