Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Cieśla

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2014 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania D. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 9 lipca 2014 roku nr(...)

w sprawie D. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o podleganie ubezpieczeniom

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że odwołujący się D. J. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od dnia 01 października 2010 roku do dnia 18 kwietnia 2011 roku jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Sygn. akt IV U 1202/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 10 grudnia 2014 r.

Decyzją z dnia 9 lipca 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.) w związku z art. 180 k.p.a., stwierdził, że D. J. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społecznego stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od 1 października 2010 r. do 18 kwietnia 2011 r. W uzasadnieniu organ rentowy podał, że we wskazanym okresie ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą, o czym świadczy wpis dokonany w ewidencji działalności gospodarczej oraz informacja uzyskana od naczelnika Urzędu Skarbowego w B.. Ubezpieczony nie obalił zaś domniemania wynikającego z dokonanego wpisu.

Odwołanie od tej decyzji wniósł D. J., domagając się jej zmiany
i ustalenia, że w okresie od 1 października 2010 r. do 18 kwietnia 2011 r. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W uzasadnieniu odwołujący podał, że pomimo wpisu do ewidencji, z uwagi na wyjazd do USA, nie podjął prowadzenia działalności gospodarczej. Nie rozpoczął jej również po powrocie do kraju w dniu 19 listopada 2010 r.
z uwagi na sytuację panującą na rynku. Odwołujący podkreślił, że pozostawał w błędnym przekonaniu, że zarejestrowana przez niego działalność jest zawieszona. W dniu 5 stycznia 2011 r. zarejestrował się zresztą w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. O tym, że ma zarejestrowaną działalność gospodarczą dowiedział się przypadkowo, będąc w dniu 18 kwietnia 2011 r. w Urzędzie Miasta w B. w związku z inną sprawą i jeszcze tego samego dnia złożył wniosek o wyrejestrowanie działalności. Odwołujący podkreślił, że dokumenty znajdujące się w posiadaniu Urzędu Skarbowego wskazują wyłącznie na rejestrację działalności gospodarczej, ewentualnie zmianę terminu rozpoczęcia prowadzenia tej działalności oraz wykreślenie działalności
z rejestru. Dokumenty te mają jedynie charakter deklaratoryjny i tworzą domniemanie, że działalność gospodarcza była prowadzona, które można obalić. Podniósł też, że obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika
z faktycznego prowadzenia tej działalności. Jak zaakcentował, w spornym okresie nie prowadził żadnej działalności gospodarczej, o czym świadczy fakt, że nie dokonał w tym czasie żadnej transakcji, nie zrealizował żadnej usługi i nie uzyskał żadnego przychodu. Nie założył nawet firmowego konta i nie podjął żadnych czynności związanych z organizacją planowanej działalności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podał ponadto, że ciężar udowodnienia rzeczywistej przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej spoczywa na ubezpieczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

W trakcie wizyty u znajomego lekarza odwołujący D. J. dowiedział się, że lekarz ten ma problemy z systemem mMedica. Lekarz zaproponował, aby odwołujący pomagał mu obsługiwać ten system. Chodziło o to, aby raz w miesiącu dokonać rozliczeń świadczeń z NFZ. W związku z tym, że odwołujący hobbistycznie zajmował się sprawami związanymi z informatyką, zgodził się na współpracę. Jednocześnie, postanowił założyć własną działalność gospodarczą. Dodatkowo, chciał stworzyć portal internetowy, na którym opisywane byłyby problemy n-ZOZ- u za pomocą programu mMedica. Odwołujący umówił się ze znajomym lekarzem, że zarejestruje firmę i podpisze umowę z (...)
w P.. Po powrocie z zagranicy w 2006 r. odwołujący nie miał w Polsce pracy.

dowód:

-

zeznania odwołującego D. J.- 00:08:22, 00:12:55,

Odwołujący D. J. w dniu 6 czerwca 2010 r. dokonał zgłoszenia w ewidencji działalności gospodarczej faktu rozpoczęcia z dniem 10 czerwca 2010 r. prowadzenia działalności gospodarczej pod nazwą (...) Stosownego wpisu w ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Burmistrza B. dokonano pod numerem (...). Działalność ta miała polegać na świadczeniu usług informatycznych zdalnie przez Internet oraz dodatkowo sprzedaży wysyłkowej, także prowadzonej przez Internet. Jako siedzibę firmy odwołujący wskazał swoje miejsce zamieszkania. Odwołujący zamierzał rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, ale nie zdążył tego zrobić, ponieważ skontaktowała się z nim siostra mieszkająca w USA, która zaprosiła go na swój ślub i zaproponowała dłuższy pobyt u siebie. Odwołujący zdecydował się na wyjazd i zaplanował trzymiesięczny wyjazd do USA. Dlatego też, po otrzymaniu zaświadczenia o wpisie do ewidencji, z uwagi na nieoczekiwaną zmianę planów i podjęcie decyzji o wyjeździe, w dniu 22 czerwca 2010 r. złożył wniosek o zmianę terminu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej, wskazując na dzień 1 października 2010 r. Odwołujący wyjechał do USA w dniu 23 czerwca 2010 r. Faktu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej nie zgłosił w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

dowód:

-

informacja biletowa- k. 7,

-

zeznania odwołującego D. J.- 00:12:55-00:15:47, 00:18:28, 00:28:30,

Odwołujący nie założył konta internetowego do prowadzenia działalności gospodarczej. Gdyby podjął prowadzenie działalności związanej z programem internetowym
i portalem, to musiałby takie konto mieć. Nie otworzył też żadnego konta w banku. Nie miał również szyldu.

dowód:

-

zeznania odwołującego D. J.- 00:24:24, 00:28:30,

W latach 2010-2011 odwołujący nie rozliczał się z Urzędem Skarbowym, ponieważ
w kraju nie uzyskał żadnych dochodów. Na prośbę pracownicy ZUS, złożył jednak deklaracje PIT za rok 2010 i 2011, w których wykazał zerowy przychód (i dochód) z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji braku jakichkolwiek dochodów,
w tym okresie czasu nie odprowadzał podatku do Urzędu Skarbowego.

dowód:

-

zaświadczenie US w B. z dnia 22.05.2014 r.- k. 5 akt ZUS,

-

zeznania podatkowe- k. 7-14 akt ZUS,

-

zeznania odwołującego D. J.- 00:26:30,

Odwołujący przebywał w USA w okresie od 23 czerwca 2011 r. do 19 listopada
2011 r. W dniu 19 listopada 2010 r. powrócił do kraju. Po powrocie nie rozpoczął prowadzenia działalności gospodarczej. Nie zawarł umowy z (...) który nie był już zainteresowany jego ofertą z uwagi na dłuższą nieobecność
w kraju.

dowód:

-

informacja o połączeniu lotniczym z K. w dniu 19.11.2010 r.- k. 9,

-

zeznania odwołującego D. J.- 00:15:47, 00:28:30,

W dniu 5 stycznia 2011 r. odwołujący zarejestrował się w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. jako osoba bezrobotna.

dowód:

-

zaświadczenie PUP w B. z dnia 12.08.2014 r.- k. 10,

Odwołujący zgłosił w organie ewidencyjnym zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej od 19 kwietnia 2011 r.

dowód:

-

dokumenty zgromadzone w aktach ZUS,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów i zeznania odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom odwołującego D. J., który wskazał na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, logiczne oraz przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Korespondowały też z treścią zgromadzonych
w sprawie dokumentów.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie od decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 9 lipca 2014 r., w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, zasługiwało na uwzględnienie.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy w okresie od 1 października 2010 r. do 18 kwietnia 2011 r. odwołujący D. J. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi, przy czym za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się między innymi osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych (art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy).

Jak stanowi art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym- a zatem osoby prowadzące pozarolniczą działalność, skoro ustawodawca nie wymienił tej kategorii ubezpieczonych w ust. 2 i 3.

Stosownie do brzmienia art. 13 pkt 4 tej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu
i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności. Natomiast kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają pewne znaczenie w sferze dowodowej, ale nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (por. postanowienie SN z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/2007, LEX nr 483284; wyroki SN: z dnia 19 marca 2007 r., III UK 133/2006, OSNP 2008/7-8 poz. 114; z dnia 15 marca 2007 r., I UK 300/2006, LEX nr 338807; z dnia
27 czerwca 2006 r., I UK 340/2005, LEX nr 376431; z dnia 30 listopada 2005 r., I UK 95/2005, OSNP 2006/19-20 poz. 311 i z dnia 11 stycznia 2005 r., I UK 105/2004, OSNP 2005/13 poz. 198).

Przepis art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jednoznacznie kładzie nacisk na rozpoczęcie wykonywania pozarolniczej działalności i zaprzestanie wykonywania tej działalności, a nie na moment dokonania
w ewidencji działalności gospodarczej stosownego wpisu o zarejestrowaniu działalności oraz chwilę jego wykreślenia.

W konsekwencji obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą (a więc wykonująca tę działalność), a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie prowadzi (nie wykonuje).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 marca 2010 r., IV CSK 371/09
(LEX nr 811872), zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności. Określenie przez samego przedsiębiorcę daty rozpoczęcia działalności wpisywanej do ewidencji powoduje jedynie istnienie domniemania faktycznego, że ta działalność została podjęta oraz że jest prowadzona, jeśli odpowiedni wpis figuruje nadal w rejestrze.

Istnienie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej nie przesądza zatem
o faktycznym prowadzeniu tej działalności. Jak podał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
24 maja 2012 r., II UK 259/11 (LEX nr 1235838), wykonywanie działalności pozarolniczej (gospodarczej) w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych to rzeczywista działalność o cechach określonych w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, czyli działalność zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.), które miały w sprawie zastosowanie, w szczególności
art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. art. 13 pkt 4, były przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego. Wykładnia ta jest jednolita. W myśl tej wykładni, osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego od dnia rozpoczęcia wykonywania takiej działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania.

To, czy dana osoba rzeczywiście wykonuje działalność gospodarczą należy do sfery ustaleń faktycznych.

Nie ulega wątpliwości, że obowiązkowy charakter takiego ubezpieczenia, jego powstanie i ustanie z mocy prawa wyklucza jakikolwiek wpływ woli podmiotów ubezpieczenia na jego istnienie, czy też dowolność w zakresie opłacania składek.

Wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 to rzeczywista działalność o cechach określonych w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.). Zgodnie
z powołanym przepisem, działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana należy do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero w następnej kolejności następuje kwalifikacja prawna mających miejsce zdarzeń.

Również wpis do ewidencji działalności gospodarczej ma przede wszystkim znaczenie w sferze ustaleń faktycznych, gdyż jest on deklaratoryjny. Tym samym, istnienie wpisu
w ewidencji działalności gospodarczej nie przesądza o faktycznym prowadzeniu takiej działalności, ale prowadzi do domniemania prawnego w rozumieniu art. 234 k.p.c., według którego osoba wpisana w ewidencji jest traktowana jako prowadząca działalność gospodarczą. Domniemanie takie może być obalone, ale wymaga to przeprowadzenia przeciwdowodu.

Możliwe jest zatem ustalenie zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej pomimo niewykreślenia jej z ewidencji działalności gospodarczej i- w konsekwencji- uchylenie obowiązku ubezpieczenia. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy między innymi w wyroku z dnia 7 stycznia 2014 r., I UK 252/13, MoPr 2014 nr 5, str. 265).

W tej sprawie istota sporu sprowadzała się w zasadzie do ustalenia, czy w okresie określonym w zaskarżonej decyzji odwołujący rzeczywiście prowadził działalność gospodarczą, czy też domniemanie związane z wpisem i wykreśleniem działalności z rejestru zostało przez niego obalone.

W braku jakichkolwiek innych dowodów, Sąd nie dopatrzył się takich podstaw, które podważałyby zeznania odwołującego i przyjął za prawdziwe jego twierdzenia, że w ogóle nie rozpoczął prowadzenia działalności gospodarczej. Te twierdzenia korespondują z faktem braku przychodów z działalności w latach 2010-2011. Nie jest to jednak wystarczające do przyjęcia, że działalność nie była prowadzona, ponieważ prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej wiąże się z ryzykiem gospodarczym i samo nieosiąganie dochodów z tego tytułu nie może przesądzać, że działalność nie była prowadzona.

Jeżeli osoba, która zarejestrowała działalność była nastawiona na jej prowadzenie, oczekiwała na zlecenia i oczekując na nie dokonała wyrejestrowania działalności licząc na zysk, przyjmuje się, że w tym czasie działalność tę prowadziła.

W sprawie niniejszej potwierdzona została okoliczność wyjazdu odwołującego poza granice kraju, która spowodowała, że działalność gospodarcza, pomimo jej zarejestrowania, nie mogła zostać przez niego podjęta w pierwotnie określonym terminie, przesunięcia terminu rozpoczęcia tej działalności, powrotu do kraju po dacie, od której wykonywanie działalności miało zostać rozpoczęte i brak jakichkolwiek dochodów w latach 2010-2011 z tytułu tej działalności.

Nieznajomość prawa nikogo nie tłumaczy. Jeżeli zatem chce się prowadzić działalność gospodarczą, to trzeba być świadomym nie tylko przywilejów, jakie wynikają z tego tytułu, ale i ciążących na przedsiębiorcy obowiązków. Stosownych zaś informacji w tym zakresie można zasięgnąć chociażby w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

O mylnym przekonaniu odwołującego, że nie ciążą na nim żadne obowiązki związane z faktem zarejestrowania działalności gospodarczej i że jej prowadzenie zostało zawieszone, świadczy chociażby fakt zarejestrowania się przez odwołującego w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. z dniem 5 stycznia 2011 r. Wynika stąd nie tylko brak świadomości okoliczności związanych z faktem zarejestrowania działalności gospodarczej, ale i fakt nieoczekiwania na jakiekolwiek zlecenia z tego tytułu.

W oparciu o bardzo skąpy materiał dowodowy w sprawie, biorąc pod uwagę brak dowodów, które należałoby uwzględnić z urzędu, a mogących podważyć zeznania odwołującego, przyjąć należało, że odwołujący, który nie miał nawet swojego szyldu, nie reklamował działalności gospodarczej, nie zgłosił się do ubezpieczenia w ZUS z tytułu prowadzenia tej działalności, nie zawarł umowy rachunku bankowego, nie osiągnął w latach 2010-2011 z tytułu zarejestrowania działalności żadnych dochodów i nie miał zamiaru jej prowadzić, skoro zaraz po wpisie działalności do ewidencji wyjechał do USA, po powrocie do kraju, co miało miejsce 19 listopada 2010 r. również działalności tej nie prowadził,
a w dniu 5 stycznia 2011 r. zarejestrował się w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. jako osoba bezrobotna.

Mając na uwadze te okoliczności Sąd przyjął, że odwołujący obalił domniemanie prawne wynikające z wpisu.

Tym samym stwierdzić należało, że skoro odwołujący nie podjął prowadzenia działalności gospodarczej i w spornym okresie faktycznie jej nie prowadził, od 1 października 2010 r. do 18 kwietnia 2011 r. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu.

Mając więc na uwadze, że decyzja organu rentowego nie była słuszna, zaś argumenty odwołującego przekonujące, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję ZUS z dnia 9 lipca 2014 r. przyjmując, że w okresie od 1 października 2010 r. do 18 kwietnia 2011 r. D. J. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Uwzględniając powyższe, na mocy powołanych przepisów prawa i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.