Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSO Jacek Liszka

Protokolant:st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2019 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 27 czerwca 2018 roku nr (...)

w sprawie J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o przeliczenie kapitału początkowego

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala odwołującemu się J. B. wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku w kwocie 38 648,28 złotych (słownie: trzydzieści osiem tysięcy sześćset czterdzieści osiem złotych 28/100) przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru na poziomie 49,43 %;

2.  oddala odwołanie w pozostałej części.

Sygn. akt IV U 560/18

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 10 kwietnia 2019 r.

Decyzją z dnia 27 czerwca 2018 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie art. 174 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.), na skutek wniosku z dnia 24 maja 2018 r., ustalił J. B. wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r.
Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału oraz wskaźnika wysokości tej podstawy Zakład przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed 1 stycznia 1999 r., tj. od 1 stycznia 1973 r.
do 31 grudnia 1982 r., ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 41,94%. Podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 512,04 zł. Wartość tę organ rentowy wyliczył wskutek pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 1.220,89 zł. Obliczając wysokość kapitału początkowego, Zakład uwzględnił ubezpieczonemu 8 lat i 8 dni okresów składkowych. Współczynnik proporcjonalny
do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego
ZUS wyliczył na 41,69%. Wartość kapitału początkowego wyniosła 36.660,69 zł.
Do ustalenia kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu przerwy po odbyciu służby wojskowej od 8 kwietnia 1977 r. do 1 maja 1977 r., ponieważ taki okres nie został wymieniony jako okres składkowy lub nieskładkowy w ustawie o emeryturach
i rentach z FUS oraz okresu urlopu bezpłatnego od 9 lipca 1981 r. do 30 czerwca 1982 r.
Za rok 1976 ZUS uwzględnił wynagrodzenie zerowe, ponieważ w tym czasie ubezpieczony odbywał służbę wojskową i nie osiągał zarobków. Za okresy zaś od 2 maja 1977 r.
do 31 grudnia 1979 r. i od 1 lipca 1982 r. do 31 lipca 1982 r. przyjął wynagrodzenie minimalne.

Odwołanie od tej decyzji wniósł J. B., domagając się jej zmiany i przeliczenia kapitału początkowego. W uzasadnieniu odwołujący podał, że ZUS w sposób nieprawidłowy wyliczył mu podstawę wymiaru kapitału za lata 1976-1981. Wyliczając kapitał
nie uwzględnił też okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 24 kwietnia 1975 r.
do 7 kwietnia 1977 r. Wskazał ponadto, że od 9 lipca 1973 r. do 23 kwietnia 1975 r.
był rzemieślnikiem, natomiast od 2 maja 1977 r. do 31 lipca 1982 r. starszym rzemieślnikiem. Niemożliwe więc, aby jako starszy rzemieślnik zarabiał mniej niż rzemieślnik. Na rozprawie w dniu 21 listopada 2018 r. odwołujący podał, że domaga się przyjęcia do wyliczenia kapitału początkowego za lata 1975, 1976, 1977, 1978 i 1979 kwoty uwzględnionej w roku 1980,
tj. 66 459 złotych (k. 20).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że wyliczając kapitał początkowy, za cały okres odbywania przez odwołującego zasadniczej służby wojskowej przyjęto wynagrodzenie zerowe, ponieważ w tym czasie nie osiągał on wynagrodzenia. Podał, że wysokość kapitału początkowego wyliczył na podstawie przedłożonego przez wnioskodawcę zaświadczenia
o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1973, 1974, 1975, 1980 i 1981. Za lata 1977, 1978, 1979 i 1982 były pracodawca nie wykazał zarobków z uwagi na brak stosownej dokumentacji. Za rok 1977 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne po odbyciu służby wojskowej od 2 maja 1977 r. do 31 grudnia 1977 r. Za lata 1978-1979 uwzględniono wynagrodzenie minimalne, ponieważ odwołujący nie udokumentował faktycznego wynagrodzenia z tego okresu. Za rok 1980 r. przyjęto wynagrodzenie wykazane w druku
Rp-7, a za rok 1981 r. również zarobki podane w zaświadczeniu o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu, ale do 8 lipca 1981 r., ponieważ od 9 lipca 1981 r. odwołujący przebywał
na urlopie bezpłatnym. Minimalne wynagrodzenie uwzględniono również za okres od 1 lipca 1982 r. do 31 lipca 1982 r., ponieważ od 1 stycznia 1982 r. do 30 czerwca 1982 r. odwołujący przebywał na urlopie bezpłatnym. ZUS podkreślił, że za okresy, za które uwzględniono minimalne wynagrodzenie odwołujący nie przedłożył wymaganych przepisami prawa dokumentów dotyczących wysokości osiąganych przez niego w tym czasie zarobków.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący J. B., urodzony w dniu (...), od 9 lipca 1973 r.
do 31 lipca 1982 r. był zatrudniony w (...) w T. w pełnym wymiarze czasu pracy jako (...)od 9 lipca 1973 r. do 23 kwietnia 1975 r. i (...) od 2 maja 1977 r. do 31 lipca 1982 r. Od 24 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia
1977 r. odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Od 8 kwietnia 1977 r. do 1 maja 1977 r. nie świadczył pracy. Pracę w (...) w T. po wojsku podjął
z dniem 2 maja 1977 r. na stanowisku (...). Faktycznie odwołujący pracował jako stolarz na stolarni. W stolarni wykonywano remonty drewnianych okien
i drzwi na potrzeby (...). Obok ślusarni była stolarnia. Odwołującemu przysługiwały następujące stawki wynagrodzenia wynikające z zaszeregowania: od 2 maja 1977 r.- kwota 10,00 zł według 6 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej; od 1 sierpnia
1977 r.- kwota 11,40 zł według 7 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej;
od 1 sierpnia 1978 r.- kwota 12,80 zł według 7 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej; od 1 maja 1979 r.- kwota 13,00 zł według 7 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej; od 1 sierpnia 1979 r.- kwota 13,50 zł według 7 kategorii zaszeregowania
w stawce płacy zasadniczej, zaś od 1 października 1980 r.- kwota 3 600,00 zł miesięcznie według 9 grupy wynagrodzenia zasadniczego w stawce trzeciej plus dodatek służbowy
w posiadanym szczeblu 8 w kwocie 1 150,00 zł miesięcznie. Od 9 lipca 1981 r.
do 30 czerwca 1982 r. odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego.

dowód:

-

zaświadczenie (...) S.A. z dnia 05.11.2018 r.- k. 19,

-

dokumenty zgromadzone w aktach osobowych: angaże z dnia 02.05.1977 r., 05.08.1977 r., 24.08.1978 r., 18.06.1979 r., 30.08.1979 r. i 12.12.1980 r., zaświadczenia kwalifikacyjne, pismo pracodawcy z dnia 02.05.1977 r., świadectwo pracy z dnia 27.07.1982 r.,

-

zeznania świadka B. W.- k. 25-25v,

-

zeznania świadka Z. S.- k. 25v-26,

-

zeznania odwołującego J. B.- k. 26-26v,

Na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołujący wykazał 8 lat i 8 dni okresów składkowych.

dowód:

-

dokumenty zgromadzone w aktach ZUS,

-

zaświadczenie (...) S.A. z dnia 05.11.2018 r.- k. 19,

-

świadectwo pracy z dnia 27.07.1982 r.- akta osobowe,

W toku postępowania Sąd wezwał pełnomocnika ZUS do przedłożenia hipotetycznego wyliczenia kapitału początkowego odwołującego oraz wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału przy przyjęciu za okresy, za które uwzględniono minimalne wynagrodzenie, rzeczywistego wynagrodzenia ubezpieczonego wynikającego
z zaszeregowania według następujących stawek godzinowych: od 2 maja 1977 r. - kwota 10,00 zł; od 1 sierpnia 1977 r.- kwota 11,40 zł; od 1 sierpnia 1978 r.- kwota 12,80 zł;
od 1 maja 1979 r.- kwota 13,00 zł; od 1 sierpnia 1979 r.- kwota 13,50 zł i od 1 października 1980 r.- kwota 3 600,00 zł miesięcznie plus dodatek służbowy 1 150,00 zł miesięcznie. Zgodnie z hipotetycznym wyliczeniem, po przeliczeniu kapitału początkowego, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 49,43%, a wysokość kapitału 38 648,28 zł.

dowód:

-

hipotetyczne wyliczenie wysokości kapitału początkowego i wskaźnika wysokości podstawy wymiaru- k. 30-31,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów oraz zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości,
zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły więc dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne, dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków B. W. i Z. S. oraz słuchanego w charakterze strony J. B., którzy wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia. Świadkowie potwierdzili, że w spornym okresie ubezpieczony, zajmując stanowiska (...) i (...), pracował w (...) w T. faktycznie jako stolarz na stolarni, chociaż nie pamiętali, jakie stawki wynagrodzenia przysługiwały mu w tym czasie. Zeznania świadków i ubezpieczonego zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, logiczne, a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Wzajemnie też ze sobą korespondowały. Jeżeli chodzi o stawki wynagrodzenia odwołującego w latach 1977-1980, Sąd oparł się na treści angaży znajdujących się w aktach osobowych.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. z dnia 27 czerwca 2018 r. zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W tej sprawie odwołujący J. B. domagał się przeliczenia kapitału początkowego i przyjęcia w miejsce uwzględnionego przez ZUS wynagrodzenia minimalnego jego rzeczywistych zarobków, a ponadto uwzględnienia za 1976 r., kiedy odbywał zasadniczą służbę wojskową, wynagrodzenia z 1980 r. Precyzując swoje żądanie na rozprawie odwołujący wskazał, że domaga się przyjęcia do wyliczenia kapitału początkowego za lata 1975, 1976, 1977, 1978 i 1979 kwoty uwzględnionej w roku 1980, tj. 66 459 złotych.

Wysokość kapitału początkowego ZUS wyliczył na podstawie przedłożonego przez odwołującego wraz z wnioskiem w sprawie kapitału początkowego z dnia 24 maja 2018 r., zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druku Rp-7) z dnia 21 kwietnia 2018 r., wystawionego przez (...) S.A. za lata 1973, 1974, 1975, 1980 i 1981. Za lata 1977, 1978, 1979 i 1982 były pracodawca nie wykazał w tym zaświadczeniu zarobków ubezpieczonego
z uwagi na brak stosownej dokumentacji, tj. kart wynagrodzeń, wykazów prac, kompletu decyzji kadrowych i kart zasiłków. W konsekwencji, minimalne wynagrodzenie przyjął
za okres od 2 maja 1977 r. do 31 grudnia 1977 r. po odbyciu przez odwołującego służby wojskowej oraz za lata 1978-1979, ponieważ odwołujący nie udokumentował faktycznego wynagrodzenia z tego okresu. Minimalne wynagrodzenie uwzględnił również za okres
od 1 lipca 1982 r. do 31 lipca 1982 r., ponieważ od 1 stycznia 1982 r. do 30 czerwca 1982 r. odwołujący przebywał na urlopie bezpłatnym.

Stosownie do treści art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia
w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6; 2) okresy nieskładkowe,
o których mowa w art. 7 pkt 5; 3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3
i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2. (art. 174 ust. 2 ustawy).
Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 (art. 174 ust. 2a ustawy). Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (art. 174 ust. 3 powołanej ustawy).

Obecnie środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury
lub renty, zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe
(Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Jak wynika
z § 22 ust. 1 tego rozporządzenia, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów
lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Według wcześniejszej regulacji zawartej w § 20 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r. Nr 10, poz. 49 ze zm.), środkiem dowodowym mogły być wyłącznie zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych dochodów. Nie budzi zatem wątpliwości,
że po zmianie tego rozporządzenia zakres kompetencji organu rentowego w zakresie środków dowodowych został poszerzony o „inny dokument, na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia”. Takim innym dokumentem w rozumieniu rozporządzenia są niewątpliwie dokumenty pracownicze zawarte w aktach osobowych, np. umowy o pracę, czy angaże ustalające wysokość wynagrodzenia, w tym godzinową stawkę tego wynagrodzenia.

Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki
na ubezpieczenie społeczne, to fakt mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy
(art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem udowadniany może być wszelkimi środkami wynikającymi z przepisów Działu III rozdziału 2 kodeksu postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Nie mają więc zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów (por. wyroki SN: z dnia 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06, LEX nr 342283, z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257, z dnia 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342 i z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

W przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdującą się w aktach osobowych, taką jak umowy o pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim jednak wypadku uwzględnić można tylko takie składniki, które
są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości. Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można zatem ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia
3 czerwca 2015 r., IIII AUa 535/14, LEX nr 1781979, wyrok SA we Wrocławiu z dnia
18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

W uzasadnieniu wyroku z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06 (OSNP 2007/17-18/257) Sąd Najwyższy stwierdził, że stawka godzinowa jest elementem podstawowym
i wyjściowym przy obliczeniu wynagrodzenia za pracę. Skoro znany jest wymiar czasu pracy ubezpieczonego, potwierdzony świadectwem pracy, możliwe jest obliczenie liczby godzin pracy wynikającej z tego wymiaru w każdym kolejnym tygodniu, miesiącu i roku w spornym okresie. Z kolei brak prawa do wynagrodzenia wynikać musiałby z przerw w jej świadczeniu, a informacje o tym powinny znajdować się w świadectwie pracy. Brak jakiejkolwiek adnotacji o przerwach w zatrudnieniu (np. urlopach bezpłatnych) wskazywałby na ciągłość zatrudnienia rozumianego, jako świadczenie pracy, za którą przysługiwało wynagrodzenie. Ewentualne okresy pobierania zasiłku chorobowego wynikają z przedłożonej legitymacji ubezpieczeniowej, stąd obliczenie wysokości zasiłku, jako pochodnej wynagrodzenia
za pracę, wedle zasad wynikających z obowiązujących w spornym okresie przepisów: ustawy
z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. Nr 51, poz. 396); ustawy z dnia 6 lipca 1972 r. o podwyższeniu zasiłków przysługujących z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby pracownika (Dz. U. Nr 27, poz. 191) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143 ze zm.) również nie jest niemożliwe. Kwestia braku „angażu” za określony rok czy lata, nie przekreśla takiej metody,
gdyż w obliczeniach uwzględniać przecież należy stawkę godzinową wynikającą
z poprzedniego „angażu” aż do momentu „angażu” wprowadzającego stawkę wyższą.

Z uwagi na to, że zachowały się akta osobowe odwołującego z okresu jego zatrudnienia od 9 lipca 1973 r. do 31 lipca 1982 r. w (...) w T., istniała możliwość uwzględnienia przy przeliczeniu kapitału początkowego w miejsce przyjętego przez ZUS wynagrodzenia minimalnego wysokości wynagrodzenia odwołującego wynikającego z treści złożonej w tych aktach dokumentacji. Jak ustalił Sąd w oparciu o treść angaży z dnia: 2 maja 1977 r., 5 sierpnia 1977 r., 24 sierpnia 1978 r., 18 czerwca 1979 r.,
30 sierpnia 1979 r. i 12 grudnia 1980 r., odwołującemu przysługiwały następujące stawki wynagrodzenia wynikające z zaszeregowania: od 2 maja 1977 r.- kwota 10,00 zł według
6 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej; od 1 sierpnia 1977 r.- kwota 11,40 zł według 7 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej; od 1 sierpnia 1978 r.- kwota 12,80 zł według 7 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej; od 1 maja 1979 r.- kwota 13,00 zł według 7 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej; od 1 sierpnia 1979 r.- kwota 13,50 zł według 7 kategorii zaszeregowania w stawce płacy zasadniczej,
zaś od 1 października 1980 r.- kwota 3 600,00 zł miesięcznie według 9 grupy wynagrodzenia zasadniczego w stawce trzeciej plus dodatek służbowy w posiadanym szczeblu 8 w kwocie
1 150,00 zł miesięcznie.

Zgodnie z hipotetycznym wyliczeniem, uwzględniającym powyższe stawki wynagrodzenia, po przeliczeniu kapitału początkowego, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 49,43%, a wysokość kapitału 38 648,28 zł.

Wyliczenia tego odwołujący nie kwestionował.

Sąd zmienił więc zaskarżoną decyzję z dnia 27 czerwca 2018 r. w ten sposób, że ustalił odwołującemu wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 38 648,28 zł przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru na poziomie 49,43%.

W pozostałej części odwołanie podlegało oddaleniu.

Przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących. Przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS precyzyjnie określają przewidziane przez ustawodawcę mechanizmy ustalania podstawy wymiaru świadczenia. Punktem wyjścia w tym przypadku jest ustalenie w sposób pewny, kategoryczny i niebudzący wątpliwości wysokości rzeczywiście wypłaconego wynagrodzenia. Nie jest więc możliwe oparcie się na pewnych wartościach hipotetycznych, czy też statystycznych, ponieważ nie odzwierciedlają one indywidualnych cech danego wynagrodzenia za pracę jako świadczenia wynikającego ze ściśle określonego stosunku pracy. Trzeba również podkreślić, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, ustalenie wysokości świadczenia na podstawie dowodów innych niż zaświadczenie pracodawcy o zatrudnieniu i wynagrodzeniu albo legitymacja ubezpieczeniowa, jako wyjątek od zasady opierania się na wyżej wskazanych dokumentach, musi wynikać z materiału dowodowego pozwalającego z wysokim stopniem prawdopodobieństwa graniczącym
z pewnością ustalić wysokość wynagrodzeń wypłaconych indywidualnie ubezpieczonemu,
od których odprowadzono składki na ubezpieczenie społeczne, a ciężar udowodnienia tych okoliczności spoczywa na ubezpieczonym, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z art. 6 k.c. W postępowaniu sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych
nie można wysokości zarobków stanowiących podstawę do wyliczenia składek
na ubezpieczenie społeczne ustalać w sposób hipotetyczny, oparty jedynie
na domniemaniach. Przy obliczaniu wysokości podstawy świadczenia, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS bierze się pod uwagę dokładnie ustaloną wartość- wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia w określonym czasie. Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych
i precyzyjnych. Skoro tak, brak było podstaw do uwzględnienia odwołującemu przy wyliczeniu kapitału początkowego za lata 1975, 1976, 1977, 1978 i 1979 kwoty uwzględnionej w roku 1980, tj. 66 459 złotych.

Prawidłowo ZUS przyjął, że na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołujący wykazał 8 lat
i 8 dni okresów składkowych. Wyliczając wysokość kapitału początkowego, ZUS nie mógł uwzględnić w stażu pracy ubezpieczonemu okresu przerwy po odbyciu służby wojskowej
od 8 kwietnia 1977 r. do 1 maja 1977 r. i okresu urlopu bezpłatnego od 9 lipca 1981 r.
do 30 czerwca 1982 r.

Jak wynika z treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z FUS, okresami składkowymi są okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby. Zarówno
art. 6, jak i art. 7 powołanej ustawy nie wymieniają okresu przerwy przypadającego
po odbyciu zasadniczej służby wojskowej a ponownym podjęciem zatrudnienia.
Jak podkreślił Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 10 marca 2016 r., III AUa 1063/15 (LEX nr 2016237), artykuł 6 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalno-rentowej stanowi, że jedynie okresy służby wojskowej są okresami składkowymi. To do okresów składkowych
na podstawie tego przepisu można zaliczyć okres zasadniczej służby wojskowej tylko do dnia opuszczenia jednostki wojskowej po otrzymaniu rozkazu zwolnienia ze służby, a nie okres przerwy, podczas której wnioskodawca opuścił już teren jednostki wojskowej, a jeszcze
nie zgłosił gotowości podjęcia zatrudnienia u pracodawcy. Takie też stanowisko zajął
Sąd Okręgowy w Tarnowie w wyrokach z dnia 15 listopada 2013 r., IV U 1582/13 (LEX
nr 1716098) stwierdzając, że przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, będący przepisem iuris cogentis, jako okresy składkowe wymienia jedynie: „okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby”. Jako okresu ubezpieczenia (składkowego lub nieskładkowego)
w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie można więc uznać okresu przerwy pomiędzy zwolnieniem
ze służby wojskowej a podjęciem pracy u pracodawcy, u którego pracownik był zatrudniony w dniu powołania do służby. Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa, kwalifikacji okresów składkowych i nieskładkowych dokonuje się stosownie do uregulowań w zawartych
w art. 6 i 7 ustawy emerytalno-rentowej, które w sposób taksatywny wymieniają poszczególne okresy składkowe i nieskładkowe. W tej mierze nie ma więc miejsca
na wykładnię rozszerzającą i dowolne, sprzeczne z zapisami art. 6 i 7 kwalifikowanie danych okresów z pominięciem rzeczywistego brzmienia art. 6 i 7 powołanej ustawy.

W katalogu okresów nieskładkowych z art. 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS nie wymienia się urlopu bezpłatnego (art. 174 k.p.) udzielonego w czasie trwania stosunku pracy. W tym okresie zawieszeniu ulega bowiem ochrona ubezpieczeniowa, choć w dalszym ciągu trwa obowiązek ubezpieczenia, ponieważ ustaje on dopiero w chwili ustania stosunku pracy (art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). W konsekwencji, okresy urlopu bezpłatnego nie są wliczane do okresów ubezpieczenia. Pogląd taki wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 października 2005 r., III AUa 1383/04 (LEX nr 175551) podnosząc, że okres urlopu bezpłatnego jest, zgodnie z Kodeksem pracy- art. 174 § 2, okresem, który stanowi przerwę w realizacji obowiązków i praw pracowniczych u pracodawcy, czyli pracodawca nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za pracownika, a co za tym idzie okres ten nie jest ani okresem składkowym, ani okresem nieskładkowym wedle ustawy emerytalnej. W tym też tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku
z dnia 7 października 1998 r., II UKN 334/98 (OSNP 1999/21/694). Okres urlopu bezpłatnego sam w sobie nie jest okresem zatrudnienia, bowiem pojęcie to zamyka się tylko do tych osób, które pracę świadczą lub doznają przerw w jej świadczeniu bez zawieszenia praw i obowiązków pracowniczych. Okresu tego nie można potraktować jako składkowego
w rozumieniu art. 6 ustawy emerytalno-rentowej (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 4 grudnia 2013 r., III AUa 359/13, LEX nr 1416053, wyrok SO w Tarnowie z dnia 4 września 2013 r., IV U 1384/12, LEX nr 1716078).

Czym innym jest wymiar udowodnionego stażu ubezpieczeniowego, czyli okresów składkowych i nieskładkowych, o których mowa w art. 6 i art. 7 ustawy emerytalno-rentowej, a czym innym podstawa wymiaru świadczenia, czy jak w tym przypadku kapitału początkowego. Słusznie za rok 1976, wyliczając odwołującemu wysokość kapitału początkowego, ZUS przyjął wynagrodzenie zerowe, ponieważ w tym czasie ubezpieczony odbywał służbę wojskową i nie osiągał wynagrodzenia. Za 1976 r. nie można było uwzględnić też wynagrodzenia minimalnego, ponieważ możliwość przyjęcia w podstawie wymiaru składki minimalnego wynagrodzenia, dotyczy tylko tych okresów składkowych, które stanowią okresy zatrudnienia pracowniczego. Już z samej treści art. 15 ust. 2a ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS wynika, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym
do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Czym innym
jest natomiast staż pracy odwołującego. W stażu tym ZUS uwzględnił okres odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej od 24 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r. Wiadomo natomiast, że w tym czasie pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, dlatego podstawa wymiaru kapitału początkowego za rok 1976 r. w tym przypadku wynosi 0.

Mając to na uwadze, w oparciu o powołane przepisy oraz art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c., Sąd orzekł, jak w punkcie 1 i 2 wyroku.