Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 5 maja 2025 r.

Decyzją z dnia 29 stycznia 2025 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznał ubezpieczonemu Z. K. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 25. 07.2024 r do dnia 31.12.2025 r jednocześnie w decyzji wskazano, że część uzupełniająca świadczenia ulega zawieszeniu z tytułu niezaprzestania prowadzenia przez ubezpieczonego działalności rolniczej.

Decyzja ta została zaskarżona odwołaniem przez Z. K. . Odwołująca domagała się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania jej prawa do wypłaty renty rolniczej w pełnej wysokości .

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji .

W toku postępowania decyzją Prezesa KRUS z dnia 27.03.2025 r przyznano odwołującemu prawo do wypłaty części uzupełniającej od dnia 1.03.2025 do 31.12.2025 r ,w związku z powyższym odwołujący zmodyfikował swoje żądanie domagając się przyznania prawa do wypłaty części uzupełniającej świadczenia od dnia 25.07.2024 do 28.02.2025 .

Organ rentowy domagał się oddalenia zmodyfikowanego odwołania

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołująca Z. K. , urodzony w dniu (...), decyzją Komisji Lekarskiej KRUS z dnia 10.01.2025 został uznany za okresowo całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolny od dnia 25.07.2024 r do dnia 31.12.2025 r .W związku z powyższym orzeczeniem Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 29.01.2025 r przyznał odwołującemu prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy od dnia 25.07.2024 r do 31.12.2025 r jednocześnie w pkt II decyzji zawiesił część uzupełniającą świadczenia w kwocie 685,22 z powodu niezaprzestania działalności rolniczej .Decyzją Prezesa KRUS z dnia 27.03.2025 r przyznano odwołującemu prawo do wypłaty części uzupełniającej od dnia 1.03.2025 do 31.12.2025 r

dowód:

- akta ubezpieczeniowe KRUS

Odwołujący jest właścicielem gospodarstwa rolnego położonego w miejscowości R. powiat (...) o powierzchni 1,5 ha oraz w miejscowości K. gmina C..Składając w dniu 15.11.2024 wniosek o rentę rolnicza na formularzu wniosku odwołujący zaznaczył iż nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej ,uczynił to nieświadomie bowiem uznał iż będąc właścicielem gospodarstwa oznacza iż prowadzi to gospodarstwo do chwili jego wydzierżawienia ,natomiast w rzeczywistości nie pracował na tym gospodarstwie .

Dowód:

- akta ubezpieczeniowe KRUS

- zeznania odwołującego k.15 a.s

Odległość pomiędzy miejscem zamieszkania odwołującego o położeniem gospodarstwa w K. wynosi około 150 km i odwołujący od 5 lat nie był na tym gospodarstwie ,miało to miejsce od czasu wypadku samochodowego w trakcie którego doznał złamania nogi i żeber .

Dowód :

- zeznania odwołującego k.14 i k15 a.s

W okresie od lipca 2024 do końca tego roku odwołujący odczuwał taki ból nogi że nie mógł chodzić i w związku z tym w trakcie konsultacji u lekarzy został skierowany na zabieg artroskopii kolana ,w tym okresie był poddany zabiegom rehabilitacyjnym jednak nie dawało to żadnych efektów .Na gruncie w R. rosła trawa i była ona koszona raz do roku przez osoby trzecie w miesiącu maju lub czerwcu i taka sytuacja miała miejsce w 2024 roku .Ból nogi w 2024 roku był tak duży że odwołujący nie był w stanie pracować ciągnikiem rolniczym bowiem nie mógł wcisnąć sprzęgła .

Dowód:

- zeznania odwołującego k.15 as

Odwołujący od 2.01.2025 przebywał w Szpitalu (...) w K. gdzie został poddany zabiegowi artroskopii kolana i przebywał tam przez okres 3 dni ,po zabiegu wrócił do domu gdzie przebywał przez okres 2 tygodni a następnie skierowany został do ośrodka rehabilitacji w L. gdzie proces rehabilitacji trwał do 26.02.2025 .Zaś z końcem lutem zawarł umowę dzierżawy gospodarstwa rolnego .

- nagranie z rozprawy 00:11:24

- zeznania odwołującego k.14 .

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów i zeznania odwołującego

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły więc dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne, dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Zeznania odwołującego który wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, Sąd uznał za wiarygodne w całości. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, logiczne, a przy tym przekonywujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego.Depozycje odwołującego zostały złożone na rozprawie w sposób spontaniczny i szczery . Znalazły też pełne odzwierciedlenie w treści dokumentów zgromadzonych w aktach KRUS, które posłużyły Sądowi do ustalenia stanu faktycznego sprawy. Z zeznań tych ponad wszelką wątpliwość wynika, że od kilku już lat z powodu złego stanu zdrowia odwołujący nie prowadzi żadnej działalności rolniczej.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, zasługiwało na uwzględnienie.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było ustalenie, czy odwołujący spełnia warunki konieczne do przyznania jej prawa do wypłaty emerytury rolniczej w pełnej wysokości. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2019 r. poz. 299 ze zm.), przez rolnika rozumie się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście

i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia

(art. 6 pkt 1 ustawy). Działalność rolnicza natomiast to działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej

(art. 6 pkt 3 tej ustawy).W myśl art. 28 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w tym artykule, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą. Zgodnie z ust. 2 art. 28 ustawy, zawieszenie wypłaty dotyczy: 1) części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, 2) emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w części równej 95% emerytury podstawowej- i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia.

Wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej (art. 28 ust. 3 ustawy).

Przepis art. 19 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników nie zawiera definicji zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Definicję tę można jednak odnaleźć w art. 28 ust. 4 powołanej ustawy. Zgodnie z treścią tego przepisu, uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając: 1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej: a) małżonkiem emeryta lub rencisty, b) jego zstępnym lub pasierbem,

c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c; 2) gruntów trwale wyłączonych

z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych; 3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej

z ubezpieczenia; 4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.

Zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej ma znaczenie w zakresie wysokości otrzymywanych świadczeń. Część składkowa wypłacana jest bowiem w każdych okolicznościach, zaś wypłata części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej ulega zawieszeniu w przypadku prowadzenia działalności rolniczej.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2004 r., II UZP 5/04 (OSNP 2004/22/389), wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w związku z ust. 4 tej ustawy. W uchwale tej Sąd Najwyższy rozróżnia kwestię bycia właścicielem gospodarstwa rolnego od kwestii jego prowadzenia i potwierdza zaprezentowane już wcześniej stanowisko, że przesłanką stosowania art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i zawieszenia wypłaty części składkowej emerytury lub renty jest prowadzenie działalności rolniczej. Nie jest nią natomiast samo posiadanie lub dysponowanie własnością gospodarstwa. W konsekwencji należy przyjąć, że w odwołaniu od decyzji o częściowym zawieszeniu wypłaty świadczeń, właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego może dowodzić, iż nie prowadzi w nim działalności rolniczej (tak też SN w wyrokach: z dnia 8 stycznia 1997 r.,

II UKN 39/96, OSNAPiUS 1997/16/299 i z dnia 27 maja 1997 r., II UKN 145/97, OSNAPiUS 1998/8/247). Wykładni pojęcia „prowadzenie działalności rolniczej” dokonał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 września 2005 r., I UK 16/05 (OSNP 2006/17-18/278). Jak wskazał, prowadzenie działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza prowadzenie na własny rachunek przez posiadacza gospodarstwa rolnego działalności zawodowej, związanej z tym gospodarstwem, stałej i osobistej oraz mającej charakter wykonywania pracy lub innych zwykłych czynności wiążących się z jego prowadzeniem.Należy zatem podkreślić, że w przepisach art. 28 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, regulujących zawieszenie wypłaty świadczeń, wyrażona jest norma, z której wynika, iż świadczenia są wypłacane w pełnej wysokości, jeżeli rolnik nie prowadzi działalności rolniczej lub zaprzestał jej prowadzenia. Przepis art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników należy natomiast interpretować w powiązaniu z art. 6 pkt 1 i 3 tej ustawy, w którym podmiotem ubezpieczenia nie jest właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego, lecz wyłącznie osoba prowadząca działalność rolniczą w posiadanym gospodarstwie rolnym, a ponadto w zgodzie z art. 38 ust. 1 zawierającym domniemanie, iż właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych lub zarejestrowany jako dzierżawca takich gruntów prowadzi na nich działalność rolniczą (por. wyrok SN z dnia 10 stycznia 2007 r., III UK 121/06, LEX 948794; wyroki SA

w Warszawie: z dnia 17 czerwca 2009 r., III AUa 255/09, Apel.-W-wa 2009/4/20, z dnia

27 listopada 2006 r., III AUa 728/06, OSA 2008/1/1 i z dnia 8 grudnia 2004 r., III AUa 598/04, OSA 2006/1/2). Jest to ustawowe domniemanie, które stanowi środek prawny dla ustalenia, czy zachodzą ustawowe przesłanki świadczeń. Podkreślić należy, iż przesłanki te nie dotyczą własności gospodarstwa rolnego, ale zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. Przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, ustawowe domniemanie, że właściciel gruntów zaliczanych do użytków rolnych prowadzi działalność rolniczą, może być obalone odpowiednimi dowodami (por. wyrok SN z dnia 30 listopada 2005 r., I UK 59/05, OSNP 2006/19-20/310). Uzyskanie możliwości pobierania pełnego świadczenia może więc zależeć tylko (i zależy) od zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. Zatem właściciele gruntów innych niż wymienione w art. 28 ust. 4 pkt 1-7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników mogą dowodzić, że nie są już rolnikami, gdyż nie prowadzą na nich działalności rolniczej (por. wyroki SN: z dnia 6 października 2009 r., II UK 46/09, LEX nr 583814 i z dnia

10 stycznia 2007 r., III UK 121/06, LEX nr 948794). W tego typu sprawach należy więc badać, czy rolnik faktycznie prowadzi działalność rolniczą, a nie tylko kwestie własności, czy posiadania gospodarstwa rolnego. Zawieszenie wypłaty świadczeń nie dotyczy osoby jedynie posiadającej majątek nieruchomy w postaci gospodarstwa rolnego, lecz tylko takiej, która gospodarstwo rolne prowadzi. Posiadacz gospodarstwa rolnego, który z uwagi na przykład na stan zdrowia utracił możliwość jego prowadzenia i uzyskiwania tą drogą środków utrzymania, zachowuje prawo do świadczeń w pełnej wysokości. Sporne w niniejszej sprawie było to, czy odwołujący prowadził, czy też nie od 25.07.2024 do 28.02.2025 ,bowiem na podstawie nowej decyzji organu rentowego wydanej w dniu 27.03.2025 a więc już po wniesieniu odwołania od zaskarżonej decyzji przyznano odwołującemu prawo do wypłaty części uzupełniającej od dnia 1.03.2025 r do 31.12.2025 r .

Na zebranego materiału dowodowego Sąd stwierdził, że odwołujący od kilku lat już nie prowadzi działalności rolniczej z powodu stanu zdrowia będącego wynikiem urazów doznanych w wypadku komunikacyjnym 5 lat temu.W okresie od 25.07.2024 do końca tegoż roku odwołujący był poddany rehabilitacji prywatnej oraz badaniom i konsultacjom lekarskim które doprowadziły do skierowania odwołującego na zabieg artroskopii kolana i z tych przyczyn nie był w stanie prowadzić działalności rolniczej .Natomiast od 2.01.2025 odwołujący najpierw został poddany temu zabiegowi a następnie przebywał w ośrodku rehabilitacyjnym celem usprawnienia po przeprowadzonej operacji .Zatem ten drugi okres aż do 28.02.20254 w ramach którego odwołujący praktycznie cały czas przebywał w placówkach medycznych w sposób oczywisty wyklucza możliwość prowadzenia przez niego działalności rolniczej .Zdaniem Sądu organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję oparł się jedynie na zaznaczeniu przez odwołującego we wniosku o rentę rolnicza frazy o niezaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej .Takie stanowisko nie może się ostać w świetle wyjasnień odwołującego przedstawionych na rozprawie zgodnie z którymi takie zaznaczenie na wniosku było konsekwencją poglądu odwołującego że skoro jest właścicielem gospodarstwa rolnego to automatycznie winien zaznaczyć iż nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej .W takim stanie rzeczy skoro odwołujący wykazał w postępowaniu sądowym iż w spornym okresie nie prowadził działalności rolniczej to zachodziły przesłanki do wydania orzeczenia o charakterze reformatoryjnym

Mając powyższe na uwadze, działając na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 47714 § 2 k.p.c Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do wypłaty w całości części uzupełniającej świadczenia począwszy od dnia 25.07.2024 do dnia 28.02.2025 r .