Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Nowym Sączu – II Wydział Karny, w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Dominik Mąka

Protokolant: Karolina Rzeszowska-Świgut

Przy udziale oskarżyciela publicznego D. B.

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2023 roku

sprawy B. O. syna J. i S. z domu S.

urodzonego (...) w N.

obwinionego o to, że:

w dniu 10 listopada 2022 roku o godz. 11.30 termicznie przekształcał odpady poza spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów na ul. (...) w N.

tj. o wykroczenie z art. 191 ustawy o odpadach w zw. z art. 155 ustawy o odpadach

I.  obwinionego B. O. uznaje za winnego popełnienia czynu zarzucanego wnioskiem o ukaranie, stanowiącego wykroczenie z art. 191 ustawy o odpadach w zw. z art. 155 ustawy o odpadach i za to na podstawie art. 191 ustawy o odpadach wymierza obwinionemu karę grzywny w kwocie 200 (dwustu) złotych;

II.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 121 § 1 k.p.s.w. zwalnia obwinionego B. O. od ponoszenia kosztów postępowania w całości.

Sygn. akt II W 1365/22

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

z dnia 30 marca 2023 roku

B. O. został obwiniony o to, że w dniu 10 listopada 2022 roku o godzinie 11:30 przekształcał odpady poza spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów na ulicy (...) w N., co stanowi czyn określony w art. 191 ustawy o odpadach w zw. z art. 155 ustawy o odpadach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

10 listopada strażnicy miejscy W. K. i B. D. udali się pod adresem ul. (...) celem przeprowadzenia kontroli spalania odpadów. Funkcjonariuszy Straży Miejskiej do kotłowni tego budynku wpuścił B. O., który jest osobą odpowiedzialną za funkcjonowanie tego pieca na paliwo stałe.

Dowody:

Protokół kontroli z 10 listopada 2022 roku k. 3

Wyjaśnienia obwinionego B. O. k. 13-15, k. 33

Zeznania świadka B. D. k. 16-17, k. 34

W toku kontroli pracownicy zabezpieczyli próbkę popiołu z popielnika pieca, użytkowanego przez B. O.. W trakcie kontroli dostrzeżono również składowane tam drewno, które nie było lakierowane.

Dowody:

Protokół kontroli z 10 listopada 2022 roku k. 3

Ekspertyza w zakresie badania próbki odpadu spaleniskowego k. 4-10

Zeznania świadka B. D. k. 16-17, k. 34

B. O. palił w tym piecu węglem oraz drewnem pochodzącym z palet. Przedmiotowy opał B. O. zakupił między innymi dzięki wsparciu z programów państwowych. Drewno z tych palet było powiązane ze sobą licznymi gwoździami i prętami, i w takim stanie było poddawane procesowi spalania.

Dowody:

Ekspertyza w zakresie badania próbki odpadu spaleniskowego k. 4-10

Wyjaśnienia obwinionego B. O. k. 13-15, k. 33

W wyniku przeprowadzonego badania laboratoryjnego pobranej od B. O. próbki popiołu ustalono przekroczenia dopuszczalnego dla tzw. czystych popiołów parametru obecności miedzi o 129 %. Owo przekroczenie wynika właśnie z uwagi na poddawanie procesowi spalania wraz z drewnem także elementów metalowych w postaci gwoździ czy prętów. Poza tym wskaźnikiem wszystkie inne parametry w tym badaniu pokazały wartości zgodne z normami.

Dowody:

Protokół kontroli z 10 listopada 2022 roku k. 3

Ekspertyza w zakresie badania próbki odpadu spaleniskowego k. 4-10

Stąd też poprzez spalanie tych elementów drewna wraz z gwoździami i prętami B. O. termicznie przekształcał niedozwolone prawem substancje.

Dowody:

Ekspertyza w zakresie badania próbki odpadu spaleniskowego k. 4-10

Wyjaśnienia obwinionego B. O. k. 13-15, k. 33

B. O. ma 61 lat. Obwiniony nie posiada wyuczonego zawodu. B. O. utrzymuje się z opieki społecznej. Dodatkowo obwiniony pozostaje w leczeniu diabetologicznym. Obwiniony cierpi także na nadciśnienie i niedosłuch. Z uwagi na te choroby nie jest on w stanie wykonywać pracy zawodowej. B. O. jest rodziną zastępczą dla wnuczki w wieku 13 lat. B. O. jest osobą niekaraną.

Dowody:

Wyjaśnienia obwinionego B. O. k. 13-15, k. 33 w zakresie danych osobopoznawczych

Karta karna k. 18

Dane z systemu PESEL – SAD k. 19

B. O. w toku czynności wyjaśniających nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Swoje stanowisko w tej sprawie obwiniony obszernie uzasadnił na rozprawie głównej w dniu 30 marca 2023 roku. Wówczas B. O. oświadczył, iż nigdy nie palił śmieciami w użytkowanym przez niego piecu na paliwo stałe. Obwiniony przyznał, iż to on jest osobą odpowiedzialną za ogrzewanie tego budynku. Jednakże obwiniony oświadczył, iż w tym celu używał on jedynie zakupionego w firmie (...) węgla, a także drewna pochodzącego z palet, które zakupił w tymże celu. Obwiniony przyznał zarazem, iż faktycznie w tych paletach znajdowały się metalowe pręty i gwoździe. Obwiniony nie uznawał tego zarazem za odpady. B. O. przyznał się zarazem do błędu w tym zakresie oraz wyraził skruchę. Do tego obwiniony zaznaczył, iż gdyby faktycznie spalał w tym piecu śmieci to po prostu nie wpuściłby inkryminowanego dnia kontrolujących do swojego domu. Do tego obwiniony na wstępie rozprawy podał dane osobopoznawcze. Brak jest podstaw do podważenia depozycji złożonych przez obwinionego w jakimkolwiek istotnym dla wyników tego postępowania zakresie. Tutaj należy ocenić, iż wyjaśnienia te jawią się jako jasne, spójne logiczne oraz zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Co istotne obwiniony nie zaprzeczał iż poddał procesowi termicznego spalenia drewno wraz z elementami metalu tj. gwoździ, prętami. Do tego obwiniony zaprzeczył jakoby miał spalać w tym piecu coś innego aniżeli drewno czy węgiel. Owe oświadczenia jawią się jako spójne z przeprowadzoną w sprawie ekspertyzą. Mianowicie wyniki tych badań laboratoryjnych wskazały, iż oprócz podwyższonego parametru miedzi wszystkie inne parametry czystości odpadów pozostają w normie. Do tego w ekspertyzie tej wskazano, iż ów jeden podwyższony wskaźnik mógł wynikać właśnie z poddania spalaniom gwoździ. Co więcej owe oświadczenia wiedzy B. O. korelują także z dokumentacją fotograficzną pobranej próbki popiołu, gdzie wyraźnie widać, iż w popielniku B. O. znajdowały się gwoździe i pręty – stosowane do zespalania palet. Jednocześnie Sąd Rejonowy nie miał uwag do podanych przez B. O. danych osobo poznawczych. W szczególności zastrzec należy, iż oskarżyciel publiczny nie przedstawił jakichkolwiek dowodów pozwalających podważyć wiarygodność oświadczeń wiedzy obwinionego. Owe dane licują także z dokumentami w postaci karty karnej czy wydruku z portalu PESEL – SAD. Stąd też Sąd Rejonowy ustalając stan faktyczny w tej sprawie w dużej mierze posłużył się wyjaśnieniami złożonymi przez obwinionego B. O..

Brak było także podstaw do zanegowania wartości dowodowej zeznań złożonych przez świadka B. D.. Świadek ten jest osobą obcą dla obwinionego. B. D. swoje relacje ograniczył jedynie do przebiegu kontroli oraz stanu kotłowni w budynku obwinionego. Świadek ten ową wiedzę powziął w toku wykonywania obowiązków zawodowych, stąd też brak jest podstaw do twierdzenia, aby miał być on osobą szczególnie zaangażowaną w ten proces. Kolejno ocenić trzeba, iż zeznania te były bardzo lakoniczne i jedynie w niewielkim fragmencie (opis kotłowni z rozprawy) wychodziły poza obręb sporządzonego przez tego strażnika protokołu kontroli. Do tego w zeznaniach tych brak jest jakichkolwiek sprzeczności. Zeznania te były też rzeczowe, w żaden sposób nie były one też kontestowane przez strony tego procesu. Stąd też Sąd Rejonowy w Nowym Sączu skorzystał w ograniczonym zakresie z owych depozycji w trakcie odtworzenia stanu faktycznego w tej sprawie.

Prymarne znaczenie dla rozstrzygnięcia tej sprawy miała ekspertyza pobranej z paleniska B. O. próbki popiołu. W toku procesie nie ujawniły się żadne okoliczności podważające zawarte w tej opinii dane. W szczególności ekspertyza ta została przeprowadzona przez podmioty mające wiedze specjalną z zakresu chemii. Do tego w treści pisemnej dokumentacji wyraźnie opisano przebieg badań oraz obrane sposoby badawcze. Nadto opinia ta zawierała czytelne zestawienie uzyskanych wyników badań, w odniesieniu porównawczym do norm. Kolejno w opinii podano skąd może wynikać przekroczenie poziomu parametru obecności miedzi. Owa argumentacja jest zresztą zgodna z oświadczeniami złożonymi przez B. O.. Trzeba także dostrzec, iż opinia zawiera bogatą dokumentacje fotograficzną, która także potwierdza spalanie przez obwinionego metalowych elementów służących do zespalania elementów drewnianych. W rzeczonej ekspertyzie nie ujawniono też żadnych sprzeczności. Należy dodatkowo skonstatować, iż żadna ze stron tego procesu nie powzięła uwag odnośnie przydatności tego dokumentu w kierunku ustalenia stanu faktycznego. Toteż ów dowód posłużył w procesie rekonstrukcji stanu faktycznego w niniejszej sprawie

Sąd Rejonowy obdarzył także walorem wiarygodności pozostałe dokumenty ujawnione w toku rozprawy głównej tj. protokół kontroli z dnia 10 listopada 2022 roku, kartę karną oraz dane z systemu PESEL – SAD. Dokumenty te zostały wytworzone przez uprawnione do tego osoby. Ich treść nie budziła uwag stron tego postępowania. Zostały one wytworzone również przez osoby zaufania publicznego. Toteż owe dokumenty w sposób subsydiarne stanowiły podstawę ustaleń faktycznych, głównie w odniesieniu do danych osobo poznawczych B. O..

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

B. O. zarzucono popełnienie wykroczenia z art. 191 ustawy o odpadach w zw. z art. 155 tegoż aktu prawnego. W tym miejscu należy przypomnieć, iż zgodnie z pierwszym z tych przepisów kto wbrew przepisowi art. 155, termicznie przekształca odpady poza spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów. Natomiast wedle art. 155 ustawy o odpadach termiczne przekształcanie odpadów prowadzi się wyłącznie w spalarniach odpadów lub we współspalarniach odpadów, z zastrzeżeniem art. 31. Co ważne w niniejszym akcie prawnym zawarto także definicje odpadów, zgodnie z którą odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia jest obowiązany”. Kategorie odpadów, określone w załączniku numer 1 do ustawy, zostały oznaczone symbolami od Q1 do Q16. W tym miejscu należy wskazać, iż jako symbol Q14 zostały zaszeregowane przedmioty, które utraciły już swoje zastosowanie. Nie ulega wątpliwości, iż gwoździe i pręty łączące drewnianą drewnianą konstrukcje palet, utraciły swoje zastosowanie w sytuacji kiedy te palety pocięto na mniejsze kawałki celem potraktowania ich jako opału – drewna opałowego. Wówczas to owe elementy metalowe stały się odpadami w rozumieniu ustawy o odpadach. Stąd też w odniesieniu do nich aktualizował się zakaz ich termicznego przekształcania poza spalarnią bądź współspalarnią odpadów. Oczywistym jest bowiem, iż owe gwoździe, pręty nie mogły stanowić paliwa stałego w kotle stanowiącym przedmiot użytkowania B. O.. Toteż obwiniony miał prawny obowiązek oddzielić drewno stanowiące – póki co, legalny materiał opałowy od odpadów z palet jakimi były gwoździe i pręty. Przeprowadzony przewód sądowy wykazał zarazem, iż obwiniony B. O. zaniechał tego obowiązku i palił w piecu drewnem wraz z przyłączonymi do niego elementami metalowymi. Tym samym wypełnił on znamiona wykroczenia z art. 191 w zw. z art. 155 ustawy o odpadach. W tym miejscu przypomnieć należy, iż wykroczenie w polskim porządku prawnym można popełnić umyślnie jak i nieumyślnie. Zarazem Sad Rejonowy wskazuje, iż w świetle zasad doświadczenia życiowego oczywistym jest, iż B. O. miał świadomość, iż owo drewno pochodzące z palet zawiera w sobie gwoździe i pręty. O tym fakcie świadczy udokumentowana w wyniku kontroli zawartość popielnika owego pieca, w którym to znajdował się szereg odpadów w postaci pozostałości po gwoździach i prętach metalowych, które w wyniku niskiej temperatury spalania jedynie w niewielkim zakresie uległy przekształceniu termicznemu. Zatem zachowanie B. O. wypełniło znamiona zarzucanego mu wykroczenia. Czyn ten był zarazem społecznie szkodliwy tak tylko można traktować spalania w nieprzystosowanym do tego kotle domowym elementów metalowych, powodując uwolnienie do atmosfery spalin zawierających przekroczone parametry miedzi, co powodowało pewną degradacje środowiska naturalnego. Niemniej Sąd Rejonowy ocenił ze stopień karygodności tego czynu był na poziomie znikomym. Tutaj należy wskazać uwagę na konieczność odróżnienia bezprawności spalania śmieci w postaci elementów tworzywa sztucznego – plastików, tekstyliów szmat od spalania drewna zawierającego w sobie metalowe elementy. Trywialnym jest wskazywanie, iż to te pierwsze przekształcania termiczne niosą ze sobą znacznie większe zagrożenia dla środowiska naturalnego, zdrowia publicznego. Do tego trzeba uwzględnić okres popełnienia tego czynu przez B. O., kiedy to w listopadzie 2022 roku doszło do istotnego pogorszenia sytuacji majątkowej wielu mieszkańców naszego kraju, wynikającej chociażby z wielokrotnej podwyżki materiału opałowego. Nie bez znaczenia dla oceny stopnia społecznej szkodliwości tego czynu są też publicznie podnoszone oświadczenia przez prominentnych polityków, którzy w warunkach nadchodzącego kryzysu energetycznego wyraźnie bagatelizowali takie przypadki jak chociażby niniejsza sprawa. Toteż czyn był społecznie szkodliwy w stopniu znikomym. Niski był także poziom zawinienia B. O., który nie miał tak naprawdę świadomości, iż narusza on normę prawną. W jego odbiorze, zgodnym zresztą z odbiorem wielu przeciętnych mieszkańców miejscowej społeczności pojęcie spalania śmieci nie odnosiło się do tego rodzaju przedmiotów. Oczywiście zapatrywania to jest skądinąd błędne, jednakże ma ono pewien wpływ na zarzucalność tego procederu. Podobnie w pewien limitujący stopień zawinienia obwinionego mają wyżej podnoszone wypowiedzi w przestrzeni publicznej, czy ogólnie pogarszająca się sytuacja materialna. Niemniej brak jest podstaw aby całkowicie podważyć winę obwinionego, który jest osobą dorosłą, zdrową psychicznie i winien dokładanie zapoznać się z normami prawnym regulującymi sposób gospodarowania odpadami. Mając to wszystko na uwadze Sąd Rejonowy w punkcie I wyroku uznał B. O. za winnego czynu zarzucanego wnioskiem o ukaranie.

Odnośnie orzeczenia o karze.

Zgodnie z art. 191 ustawy o odpadach sprawca tego wykroczenia podlega karze aresztu bądź grzywny. Stąd też konieczne jest sięgnięcie do przepisów części szczególnej tego aktu prawnego, a konkretnie 24 § 1 k.w. w świetle którego grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych. Natomiast w art. 33 kodeksu wykroczeń ustawodawca wskazał dyrektywy wymiaru kary. Zgodnie z tym przepisem Organ orzekający wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do ukaranego. § 2. Wymierzając karę, organ orzekający bierze pod uwagę w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, stosunek do pokrzywdzonego, jak również właściwości, warunki osobiste i majątkowe sprawcy, jego stosunki rodzinne, sposób życia przed popełnieniem i zachowanie się po popełnieniu wykroczenia. § 3. Jako okoliczności łagodzące uwzględnia się w szczególności: 1) działanie sprawcy wykroczenia pod wpływem ciężkich warunków rodzinnych lub osobistych; 2) działanie sprawcy wykroczenia pod wpływem silnego wzburzenia wywołanego krzywdzącym stosunkiem do niego lub do innych osób; 3) działanie z pobudek zasługujących na uwzględnienie; 4) prowadzenie przez sprawcę nienagannego życia przed popełnieniem wykroczenia i wyróżnianie się spełnianiem obowiązków, zwłaszcza w zakresie pracy; 5) przyczynienie się lub staranie się sprawcy o przyczynienie się do usunięcia szkodliwych następstw swego czynu. § 4. Jako okoliczności obciążające uwzględnia się w szczególności: 2) działanie sprawcy w celu osiągnięcia bezprawnej korzyści majątkowej; 3) działanie w sposób zasługujący na szczególne potępienie; 4) (uchylony) 5) uprzednie ukaranie sprawcy za podobne przestępstwo lub wykroczenie; 6) chuligański charakter wykroczenia; 7) działanie pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka; 8) popełnienie wykroczenia na szkodę osoby bezradnej lub osoby, której sprawca powinien okazać szczególne względy; 9) popełnienie wykroczenia we współdziałaniu z małoletnim. W realiach tej sprawy należało zwrócić uwagę na niski stopień winy obwinionego, a także znikomy stopień społecznej szkodliwości tego czynu. Do tego koniecznym było uwzględnienie sytuacji zarobkowej obwinionego, który jest osobą ubogą, korzystającą z pomocy społecznej, a do tego z uwagi na swój stan zdrowia nie zdolną do podjęcia pracy zawodowej. W niniejszej sprawie należało także uwzględnić okazaną przez B. O. skruchę, gdzie obwiniony zapewnił, iż nie dopuści się już więcej podobnego zachowania, i będzie oddzielał gwoździe przed poddaniem drewna termicznemu spalaniu. Tym samym należało wskazać, iż wymierzona obwinionemu B. O. karę grzywny w kwocie 200 złotych jest adekwatna do stopnia winy obwinionego, korelująca z niskim stopniem społecznej szkodliwości tego zachowania, a także uwzględniająca jego zdolności majątkowe i zarobkowe. Zatem w punkcie I wyroku Sąd wymierzył B. O. karę grzywny w kwocie 200 złotych.

Natomiast w punkcie II uzasadnianego wyroku zasadnym było zwolnienie obwinionego B. O. od kosztów sądowych na zasadzie art. 121 § 1 k.p.s.w. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. W tej mierze należy zauważyć, iż po pierwsze B. O. jest osobą ubogą, utrzymującą się z pomocy opieki społecznej i obiektywnie niezdolną (z uwagi na liczne schorzenia zdrowotne) do podjęcia stałej, choćby dostatecznie płatnej pracy zarobkowej. Tutaj należy zaznaczyć, iż oskarżyciel publiczny nie przedstawił żadnych dowodów podważających oświadczenia osobo poznawczego obwinionego. Kolejno nie sposób dostrzec, iż koszty poniesione przez oskarżyciela publicznego w toku czynności wyjaśniających są dość spore, nieadekwatne do stopnia społecznej szkodliwości wykrytego na ich skutek wykroczenia. Za zwolnieniem obwinionego od obowiązku ich uiszczenia w całości przemawiał również fakt, iż obwiniony w żaden sposób nie utrudniał tego postępowania. Nie negował spalania gwoździ z palet wraz z głównym materiałem opalowym tj. drewnem. Fakt ten był zresztą wystarczający do przypisania odpowiedzialności obwinionemu i nie było potrzeby przeprowadzania następnie kosztownej opinii, która prowadziła do tych samych wniosków końcowych, do ustalenia których wystarczyłaby w zupełności dokumentacja fotograficzna popielnika obwinionego. Podkreślić też należy, iż przeciwko obciążeniu obwinionego kosztami tego procesu przemawiają także względy słuszności tj. niski stopień winy obwinionego, który działał de facto w warunkach nieusprawiedliwionej nieświadomości bezprawności tego czynu, a także nadzwyczajną sytuacją gospodarczą ( w kontekście magazynowania materiału opałowego) z jaką mieliśmy do czynienia w poprzednim sezonie grzewczym. Stąd też Sąd Rejonowy korzystając z odpowiednio stosowanego art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił B. O. od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości.

W związku z wyżej wyłożoną argumentacją orzeczono jak w sentencji uzasadnianego wyroku.