Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku z 17 kwietnia 2024 roku

Powód (...) Sp. z o.o. w B. wniósł zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 4782,24 zł odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 14 lipca 2023 roku do dnia zapłaty (k. 3-5).

W uzasadnieniu wskazano, że powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabył na podstawie umowy cesji od Z. G. i M. G. wierzytelność z tytułu odszkodowania z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawy w związku ze szkodą komunikacyjną. Na dochodzoną kwotę składa się dalsze, niewypłacone dotąd przez ubezpieczyciela odszkodowanie w związku z najmem pojazdu zastępczego przez okres 50 dni, przewyższające stawkę dobową najmu pojazdu w kwocie 63 zł netto uznaną przez pozwanego ubezpieczyciela.

Strona pozwana (...) S.A. w W., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych (k. 20-23).

W uzasadnieniu wskazano, że pozwana co do zasady nie kwestionuje swojej odpowiedzialności za zaistniałe zdarzenie komunikacyjne, ani długości najmu pojazdu, jednak dokonała weryfikacji dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego do kwoty 63 zł netto (77,49 zł brutto) i wypłaciła odszkodowanie w wysokości 4014,72 zł brutto. Wskazała, że bezpośrednio po rejestracji zgłoszenia o szkodzie pozwana wysłała e-mail na adres powoda z instrukcją, w której znajdowały się informacje dotyczące wynajmu pojazdu zastępczego organizowanego za pośrednictwem pozwanego oraz wysokość dobowej stawki netto za dobę najmu. Poszkodowani zostali również poinformowani, że jeżeli wybierze samochód zastępczy z innej firmy, to stawka za dobę wynajmu pojazdu zastępczego zostanie zweryfikowana, zgodnie z przesłanym cennikiem. Poszkodowani nie skontaktowali się z ubezpieczycielem w kwestii najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowani nie wywiązali się z obowiązku minimalizacji szkody, wynajmując pojazd zastępczy za stawkę 147,60 zł brutto, a więc powództwo o dalsze odszkodowanie jest niezasadne. Strona pozwana wskazała, iż nie kwestionuje rynkowości stawki 147,60 brutto, ale ubezpieczyciel był w stanie dostarczyć pojazd za kwotę niższą, z czego poszkodowania niezasadnie nie skorzystali.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

2 sierpnia 2023 r. w wyniku kolizji drogowej z pojazdem, którego posiadacz zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności posiadaczy pojazdów mechanicznych w towarzystwie ubezpieczeniowym pozwanej, uszkodzeniu uległ samochód marki F. (...) o nr rej. (...), będący własnością Z. G. i M. G..

Bezsporne

Zdarzenie miało miejsce na trasie do D., w J. koło J.. Samochód poszkodowanych był holowany na lawecie do N.. Z. G. zaraz po zdarzeniu zadzwonił do swojego agenta ubezpieczeniowego i to on zajął się organizacją likwidacji szkody. Z miejsca zdarzenia poszkodowani wracali wynajętym transportem. Samochód, który został uszkodzony był jedynym samochodem w rodzinie. Następnego dnia powód podstawił dla poszkodowanych samochód marki S. (...). Poszkodowani zawarli z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego marki S. (...). Strony umówiły się, że koszt najmu za dobę wynosić będzie 120 zł netto (147,60 brutto). Okres najmu trwał 50 dni – od 33 sierpnia 2023 r. do 22 września 2023 r. W związku z tym powód wystawił fakturę na kwotę 8796,96 zł brutto, w tym koszty podstawienia pojazdu na kwotę 1416,96 zł (768 km na trasie b.– K. – B. razy 1,50 zł/km).

Dowód: umowa najmu samochodu zastępczego – k. 8; faktura – k. 8/2; zeznania świadka Z. G. – protokół rozprawy z 12 marca 2024 roku – k. 48-48/2, nagranie o 00:04:44, zeznania świadka M. G. – protokół rozprawy z 12 marca 2024 roku – k. 48/2-49, nagranie o 00:21:28,

3 sierpnia 2023 roku o godz. 23:31 D. K., agent ubezpieczeniowy poszkodowanych, zgłosiła pozwanej szkodę w pojeździe za pośrednictwem elektronicznego formularza, w którym podała m.in. swój adres e-mail. 4 sierpnia o godz. 9:57 do powoda na adres (...) został wysłany e-mail, w którym pozwana potwierdziła przyjęcie zgłoszenia szkody. W załączeniu przesłano informację o warunkach najmu pojazdu zastępczego, zawierającą pouczenie o konieczności poinformowania ubezpieczyciela o potrzebie najmu pojazdu zastępczego, sposobach kontaktu, jak również o akceptowanych stawkach za najem pojazdu zastępczego. W segmencie B akceptowana stawka dobowa najmu wynosiła 63 zł netto. W odpowiedzi na powyższe z adresu e-mail (...) przesłano wiadomość zwrotną zlecającą organizację pojazdu zastępczego dla poszkodowanych. Zlecenie to nie zostało przez ubezpieczyciela zrealizowane.

Dowód: zgłoszenie szkody – k. 25; wydruk e-maila z 4 sierpnia 2023 roku – k.26 oraz k. 15, zeznania świadka Z. G. – protokół rozprawy z 12 marca 2024 roku – k. 48-48/2, nagranie o 00:04:44, zeznania świadka M. G. – protokół rozprawy z 12 marca 2024 roku – k. 48/2-49, nagranie o 00:21:28, zeznania świadka J. R. – protokół rozprawy z 16 kwietnia 2024 roku – k. 60-60/2, nagranie od 00:04:47

3 sierpnia 2023 r. poszkodowani oraz powód zawarli umowę cesji wierzytelności - odszkodowania z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawy w związku ze szkodą komunikacyjną z 2 sierpnia 2023 r., dotyczącą samochodu marki F. (...) o nr rej. (...) celem zaspokojenia wierzytelności cesjonariusza z tytułu zwrotu kosztów likwidacji szkody, w tym najmu samochodu zastępczego.

Dowód: umowa cesji z 3 sierpnia 2023 roku – k. 7-7/2

Decyzją pozwanej z 25 października 2023 r. przyznano powodowi odszkodowanie obejmujące koszty pojazdu zastępczego w kwocie 4014,72 zł. W uzasadnieniu wskazano, że poszkodowani naruszyli obowiązek minimalizacji szkody wynajmując pojazd we własnym zakresie po kosztach wyższych nią oferta zakładu ubezpieczeń. W związku z tym uznano stawkę 63 zł netto (77,49 zł brutto) za 50 dni najmu. Wypłacono kwotę 4014,72 zł brutto.

Dowód: decyzja pozwanej z 25 października 2023 roku – k. 12

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów prywatnych. Autentyczność tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu.

Za wiarygodne uznano także zeznania świadków Z. G., M. G. i J. R., ponieważ w znacznej części znajdowały odzwierciedlenie w dokumentach przedstawionych przez strony do akt postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Powód, jako nabywca wierzytelności od poszkodowanego, dochodził zapłaty odszkodowania w reżimie deliktowym od pozwanego ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia drogowego (art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c.). Odpowiedzialność ta wynikała z zawartej umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC z posiadaczem pojazdu sprawcy oraz art. 822 § 1 k.c. i co do zasady nie była sporna. Ubezpieczyciel przyjął na siebie odpowiedzialność za szkodę z 2 sierpnia 2023 roku dokonując wypłaty uznanej części żądania w kwocie 4014,72 zł, przyjmując za zasadny czas najmu 50 dni i stawkę 77,49 zł brutto za dobę.

Wątpliwości nie budzi również kwestia legitymacji czynnej powoda, który nabył wierzytelność o wypłatę odszkodowania na podstawie umowy cesji (art. 509 k.c.). Przedmiotem przelewu może być co do zasady wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać, powinna być w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Skuteczne jest zbycie wierzytelności, nieoznaczonej dokładnie w umowie przelewu, jeżeli można ją określić na podstawie treści stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika (tak: wyrok SN z dnia 5 listopada 1999 r., III CKN 423/98, OSNC 2000, Nr 5, poz. 92).

Konieczność wynajęcia pojazdu zastępczego w zamian za uszkodzony w zdarzeniu komunikacyjnym również pozostawała poza sporem. W niniejszej sprawie pozwana podważała jedynie stawkę najmu pojazdu, w zakresie w jakim przekraczała sumę akceptowaną przez ubezpieczyciela.

W tym miejscu należy wskazać, że zakres odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela, w granicach sumy ubezpieczenia, był taki sam jak sprawcy wypadku i zgodnie z art. 361 k.c. obejmował odpowiedzialność za normalne następstwa wypadku. Zgodnie z żądaniem powoda, odpowiedzialność ta, stosownie do treści art. 363 § 1 k.c., obejmowała zobowiązanie ubezpieczyciela do zwrotu kosztów wynajęcia pojazdu zastępczego. Przytoczne regulacje stanowią regułę, zgodnie z którą ubezpieczyciel (ew. sprawca), w tym przypadku jest obowiązany do pełnej kompensaty szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowo – skutkowym ze zdarzeniem szkodzącym. Na ubezpieczycielu spoczywa zatem obowiązek zwrotu kosztów celowych i ekonomicznie uzasadnionych (uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 17.11.2011r, sygn. II CZP 5/11, OSNC 2012/3/28), a na poszkodowanym obowiązek minimalizacji szkody i współpracy z ubezpieczycielem (uchwała Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2017 r., sygn. III CZP 20/17, Lex nr 2340475).

Należy w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z art. 826 § 1 k.c. w razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów.

W świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24.08.2017 r., sygn. akt III CZP 20/17, wydatki za najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Sąd Najwyższy odwołał się przy tym do uchwały składu 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11), która otworzyła w szerokim zakresie możliwość domagania się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego także przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej, lecz zastrzegła wyraźnie, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje "celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego".

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 24.08.2017r. stwierdził, że z uwagi na potrzebę utrzymania ochrony interesów poszkodowanego w rozsądnych granicach nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu.

Przenosząc powyższe na kanwę niniejszej sprawy wskazać należy, iż bezpośrednio poszkodowani nie mieli faktycznej możliwości wywiązania się z obowiązku minimalizacji szkody, z uwagi na bierność ubezpieczyciela w kwestii organizacji wynajmu pojazdu zastępczego. Poza sporem jest, że szkoda została zgłoszona 3 sierpnia około godziny 23:30. W dniu następnym tj. 4 sierpnia po godzinie 9:00 ubezpieczyciel poinformował o przyjęciu zgłoszenia oraz o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego, a także o akceptowanych przez niego stawkach. W tym samym dniu o godzinie 15:59 wysłano z maila, na który przesłano wcześniejszą informację zlecenie podstawienia i wynajmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela, który pozostał jednak bez jakiejkolwiek reakcji pozwanego. Fakt ten każe oceniać postępowanie ubezpieczyciela w tym zakresie jako bierne, bez faktycznej woli zapewnienia poszkodowanym pojazdu zastępczego, a jedynie zapewnienia sobie w przyszłym procesie możliwości powołania się na jedynie potencjalną możliwość zapewnienia wynajmu pojazdu zastępczego po stawce jak najniższej. Niezrozumiały jest bowiem sposób postępowania ubezpieczyciela, który najpierw informuje o możliwości zapewnienia pojazdu zastępczego w formie bezgotówkowych rozliczeń oraz ostrzega poszkodowanego o weryfikowaniu stawek, a następnie na wyraźnie wyrażone w mailu żądanie podstawienia samochodu zastępczego zwyczajnie nie odpowiada. Postępowania tego nie można ocenić inaczej jak tylko braku faktycznej woli zawarcia umowy najmu za pośrednictwem ubezpieczyciela. Dla ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela nie jest bowiem wystarczająca iluzoryczna możliwość wynajmu pojazdu po stawce oferowanej przez ubezpieczyciela, ale faktyczne zapewnienie możliwości takiego wynajmu dla poszkodowanego. Sam fakt, że pozwana legitymuje się podpisanymi umowami z wypożyczalniami, które z nią współpracują, nie oznacza wcale, ze w tym konkretnym przypadku pozwana miała możliwość zapewnienia poszkodowanym pojazdu zastępczego w wymaganej klasie, tym bardziej że na wyraźne zlecenie tego nie zrobiła. W tej sytuacji nie może budzić wątpliwości, że poszkodowani mieli prawo zawrzeć taką umowę z innym podmiotem na wolnym rynku za stawkę wyższą niż byłby w stanie zapewnić ubezpieczyciel.

Biorąc powyższe za podstawę Sąd uznał, że odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego za okres 50 dni po stawce 120 zł netto jest zasadne wraz z kosztami podstawienia pojazdu z uwagi na konieczność dowiezienia samochodu na lawecie. Wobec tego, że pozwana wypłaciła powodowi odszkodowanie w kwocie 4014,72 złote, do zapłaty pozostała jeszcze kwota 4782,24 zł i tę kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda w pkt I wyroku.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 359 § 1 k.c., zgodnie z którymi jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Istotne jest więc ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. Termin spełnienia świadczenia przez dłużnika, którym jest zakład ubezpieczeń, w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, oznaczony jest w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, według którego zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Jedynie w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe (ust. 2).

W przedmiotowej sprawie faktura została wystawiona 28 września 2023 roku, termin płatności 5 października 2023 roku, zaś decyzja o częściowej wypłacie została wydana 25 października 2023 roku. W tej dacie zatem ubezpieczyciel miał już możliwość pełnej oceny zakresu swojej odpowiedzialności i od dnia następnego tj. od 26 października 2023 roku pozostawał w zwłoce. Dlatego też Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od tego dnia, oddalając roszczenie odsetkowe, w zakresie, w jakim powód domagał się zasądzenia odsetek od 14 lipca 2023 roku, uznając je za przedwczesne.

O kosztach orzeczono w pkt III na podstawie art. 98 k.p.c., Na koszty strony powodowej złożyła się opłata od pozwu - 400 zł, opłata od pełnomocnictwa - 17 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika – 900 zł ustalone w oparciu o § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.). Łącznie koszty powoda należne od pozwanego wyniosły 1317 zł, które zasądzono od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

N., 7 maja 2024 r.