Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Stan faktyczny

28 grudnia 2006 roku powodowie podpisali ze stroną pozwaną umowę kredytu hipotecznego.

Dowód: umowa (k. 73-75)

17 marca 2017 roku strona pozwana wystawiła dokument, w którym potwierdziła spłaty dokonane przez powodów w okresie od 5 lutego 2007 roku do 17 marca 2017 roku.

Dowód: zaświadczenie (k. 76-77)

19 czerwca 2017 roku powodowie wystąpili do Sądu Okręgowego we Wrocławiu z pozwem o ustalenie nieważności w/w umowy kredytu.

(niesporne)

Ostatecznie sprecyzowanym żądaniem domagali się przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu ustalenia nieważności umowy kredytu oraz zasądzenia na swoją rzecz kwoty 171.201,90 zł tytułem zwrotu nienależnych świadczeń uiszczonych na rzecz strony pozwanej w okresie od 5 lutego 2007 roku do 6 stycznia 2020 roku.

Dowód: uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu, str. 15 (k. 36)

W toku postępowania przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu strona pozwana podniosła zarzut potrącenia należności powodów z tytułu nienależnego świadczenia z jej wierzytelnością z tytułu nienależnego świadczenia w kwocie 152.967,57 zł.

Dowód: uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu, str. 34 (k. 55)

Wyrokiem z dnia 19 maja 2021 roku Sąd Okręgowy we Wrocławiu ustalił nieważność umowy kredytu oraz zasądził na rzecz powodów od strony pozwanej kwotę 18.234,33 zł, z pozostałym zaś zakresie powództwo oddalił.

Dla treści rozstrzygnięcia istotne znaczenie miało uznanie zarzutu potrącenia podniesionego przez stronę pozwaną za skuteczny.

Dowód: wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu (k. 22)

uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu, str. 34 (k. 55-56)

Wyrok ten z dniem 31 stycznia 2023 roku uzyskał walor prawomocności.

Dowód: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu (k. 58)

Strona pozwana wystawiła dokumenty nazwane „załącznikiem – oszacowanie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału”, w którym wskazała wpłaty dokonywane przez powodów do 31 marca 2022 roku.

Dowód: załączniki (k. 78-79)

załączniki (k. 79/2-80/2)

Powodowie dokonywali wpłat na rzecz strony pozwanej także w okresie od kwietnia 2022 roku do stycznia 2023 roku.

Dowód: wydruk historii operacji na rachunku bankowym (k. 81-82)

załączniki (k. 160-162)

Wszystkie wpłaty dokonane przez powodów od 5 lutego 2020 roku do 16 stycznia 2023 roku sumują się do kwoty 46.837,24 zł.

(niesporne)

Pismem z 7 lutego 2023 roku powodowie, przez pełnomocnika, zwrócili się do strony pozwanej z wezwaniem do wykonania wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu. Nadto wezwali do zapłaty dalszej kwoty 46.837,24 zł „ w nawiązaniu do motywów, jakie stały za wydaniem w/w wyroku”. Zakreślili termin 5 dni na wykonanie tego wezwania.

Wezwanie doręczono 9 lutego 2023 roku.

Dowód: wezwanie (k. 66)

wydruk śledzenia przesyłki (k. 69)

Pismem z 4 lipca 2023 roku powodowie, przez pełnomocnika, zwrócili się do strony pozwanej ponownie z wezwaniem do zapłaty dalszej kwoty 46.837,24 zł „ w nawiązaniu do motywów, jakie stały za wydaniem w/w wyroku”. Zakreślili termin 3 dni.

Dowód: wezwanie (k. 71)

Pismem z 16 czerwca 2023 roku strona pozwana wezwała powodów do zapłaty kwoty 152.967,57 zł tytułem zwrotu kwoty kredytu oraz do zapłaty kwoty 83.608,08 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.

Dowód: wezwanie (k. 156)

11 września 2023 roku powodowie złożyli rozpoznawany pozew.

Dowód: koperta (k. 85)

Ocena dowodów odnośnie powództwa głównego

I.

Powodowie twierdzili w uzasadnieniu pozwu, że w wykonaniu umowy kredytu zapłacili na rzecz strony pozwanej kwotę 218.039,14 zł. Twierdzenie to wyrazili:

a)  w formie tabeli, w której wymienili wszystkie swoje wpłaty (k. 6 akt sprawy)

oraz

b)  na przedostatniej stronie pozwu, na której tę samą kwotę określili jako „ wszystkie wpłacone” kwoty (k. 12/2 akt sprawy).

Do twierdzenia tego strona pozwana nie odniosła się rzeczowo. Ograniczyła się do oświadczenia, że roszczenie powodów „ nie zostało wykazane co do wysokości” co miało wynikać z „ braku przedstawienia prawidłowego dokumentu” (k. 108). Wobec tego wezwano pełnomocnika strony pozwanej do złożenia pisma procesowego ograniczonego do jednoznacznego wskazania, której z wpłat wyszczególnionych w uzasadnieniu pozwu w formie tabelarycznej strona pozwana nie otrzymała, w terminie 1 tygodnia pod rygorem przyjęcia, że strona pozwana nie wdała się rzeczowo w spór w zakresie twierdzeń powodów o dokonanych wpłatach (k. 131). W odpowiedzi na powyższe strona pozwana w piśmie procesowym z 2 kwietnia 2024 roku oświadczyła, że „ kwestionuje wpłatę w wysokości 560,88 PLN dokonaną w dniu 22.03.2007 r.”, gdyż kwota ta stanowiła zwrot niewykorzystanych składek za ubezpieczenie (k. 135). Strona pozwana zakwestionowała więc wyłącznie twierdzenie powodów o jednej (z dwustu jeden) wpłat dokonanych w wykonaniu umowy kredutu. Przy czym stanowisko strony pozwanej nie polegało na twierdzeniu, że kwota 560,88 zł nie została zarachowana na poczet spłaty kredytu, a jedynie na twierdzeniu, że nie była to własnoręczna wpłata powodów (lecz przerachowanie kwoty należnej im z tytułu niewykorzystanej składki na ubezpieczenia).

W tym kontekście jako pozbawione procesowej doniosłości ocenił Sąd oświadczenie pełnomocnika strony pozwanej złożone na rozprawie ograniczone do wskazania, że strona pozwana „ kwestionuje żądanie co do zasady i co do wysokości” gdyż „ nie zostało udowodnione co do wysokości” (minuta 3:15 protokołu rozprawy). Od 1964 roku przepis art. 210 § 2 k.p.c. stanowi, iż każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących okoliczności faktycznych. Zapominanie o tym podstawowym ciężarze procesowym, czy też pomijanie go w sądowym stosowaniu prawa, było (i jest) jedną z zasadniczych przyczyn nieefektywności sądowego wymiaru sprawiedliwości i braku społecznego zaufania do niego. Z tej między innymi przyczyny ustawodawca w kolejnych nowelizacjach podkreślał konieczność prezentacji nie tylko dowodów ale „ twierdzeń i dowodów” (art. 207 § 6 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą z 16 września 2011 roku) oraz konieczność „ wyszczególnienia” faktów, którym strona zaprzecza (art. 210 § 2 zdanie drugie w brzmieniu nadanym ustawą z 4 lipca 2019 roku). Obrona procesowa polegająca na twierdzeniu, iż powód czego „ nie wykazał” nie może być uznana za skuteczną. Oświadczenie, że strona przeciwna określonego faktu nie udowodniła, w sytuacji gdy stronie składającej takie oświadczenie rzeczywisty stan rzeczy w jest niewątpliwie znany, nie jest tożsame z zaprzeczeniem temu faktowi, ale stanowi uchylenie się od oświadczenie, czy dany fakt miał miejsce (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 października 2015 roku, I ACa 933/15, LEX 1936814). Dowodzenie jest bowiem w procesie cywilnym działaniem następczym względem wyrażenia przez strony własnych twierdzeń o faktach oraz odniesienia się do faktów przytoczonych przez stronę przeciwną (art. 3 k.p.c. w zw. z art. 210 § 2 k.p.c.). Dopiero po sprostaniu tym ciężarom procesowym możliwe jest ustalenie, jakie twierdzenia stron mają charakter sporny, a przez to wymagają dowodu (art. 230 k.p.c.). Wypowiadanie się przez którąkolwiek ze stron na temat „ nieudowodnienia” jest bezcelowe, póki sama nie wyrazi własnego twierdzenia o faktach w zakresie, w jakim życzyłaby sobie dowodu.

II.

W sprawie rozpoznawanej przez sąd wrocławski powodowie domagali się nie tylko ustalenia nieważności umowy kredytu, ale też zasądzenia na swoją rzecz zwrotu nienależnego świadczenia, które charakteryzowali jako wpłaty dokonane do 6 stycznia 2020 roku. Nie budzi więc wątpliwości tutejszego Sądu, że wpłaty dokonane później nie były objęte podstawą faktyczną żądania zgłoszonego przed sądem wrocławskim. Wpłaty dokonane później, to jest dokonane od lutego 2020 roku, mogły być podstawa faktyczną nowego żądania zgłoszonego na drodze sądowej. Nie budzi wątpliwości, że wszystkie wpłaty dokonane od 5 lutego 2020 roku do 16 stycznia 2023 roku sumują się właśnie do kwoty 46.837,24 zł. Żadnej z nich strona pozwana skutecznie procesowo nie zanegowała (o czym w poprzednim punkcie oceny dowodów). Arytmetyczne zsumowanie tych wpłat nie wymagało żadnej wiedzy specjalistycznej a jedynie użycia kalkulatora. Z tego względu Sąd pominął wniosek o dowód z opinii biegłego.

III.

Jedynie na marginesie powyższego pozostaje dodać, że dokumenty przedstawione wraz z pozwem nie były kwestionowane przez stronę pozwaną co do ich autentyczności. W szczególności strona pozwana nie twierdziła, że dokumenty w postaci zaświadczenia z 17 marca 2017 roku (k. 76) oraz „ załączników-oszacowań” (78-80) nie pochodzą od niej samej. Twierdziła jedynie, że „ nie spełniają roli dokumentu, który mógłby świadczyć o spłatach” (k. 102/2). Trzeba przypomnieć, że w postępowaniu cywilnym katalog dowodów ma charakter otwarty (art. 309 k.p.c.), a dokument może być dowodem niezależnie od intencji towarzyszącej jego powstaniu (art. 243 ¹ k.p.c.). Dokumenty „ załączników-oszacowań” przedstawione wraz z pozwem zawierały kolumnę zatytułowaną „ spłaty rzeczywiste” (kolumna G). Dane w niej ujęte odpowiadały twierdzeniom powodów o dokonanych sukcesywnie wpłatach. Podobnie „ załącznik-oszacowanie” dołączony do pisma procesowego z 9 kwietnia 2024 roku zawiera taką kolumnę i obrazuje wpłaty dokonywane do stycznia 2023 roku, a więc za cały istotny dla sprawy okres (k. 160-162). Autorstwa tego dokumentu strona pozwana również się nie wypierała. Co ważne, zobrazowane w kolumnie G „ spłaty rzeczywiste” z ostatniego okresu współgrają z wydrukami historii operacji na rachunku prowadzonym w innym banku (k. 81-84). Był to wystarczający materiał dowodowy do poczynienia ustaleń faktycznych na temat wysokości wpłat powodów, nawet gdyby – hipotetycznie – uznać, że strona pozwana wdała się w spór w tym zakresie.

Ocena dowodów odnośnie powództwa wzajemnego

I.

Sąd uznał za niesporne, że 8 stycznia 2007 roku powódka wzajemna udzieliła pozwanym wzajemnym kwoty 152.967,57 zł jako kapitału kredytu. Takie twierdzenie pozwu wzajemnego (k. 107/2), nie spotkało się żadnym rzeczowym odniesieniem w odpowiedzi na pozew wzajemny. W odpowiedzi na pozew wzajemny pozwani wzajemni oddali się dywagacjom na temat tego, czy „ istnieje możliwość dochodzenia przez bank (…) wynagrodzenia za korzystanie z kapitału” lub „innej kwoty ponad wypłacony kapitał” (k. 150/2) i cytowaniu cudzych wypowiedzi. Skoro pozwani wzajemni nie podjęli podstawowego ciężaru procesowego (to jest ciężaru odniesienia się do przytoczonego w pozwie wzajemnym faktu), to należało uznać, że fakt ten jest prawdziwy (art. 230 k.p.c.).

II.

Powódka wzajemna twierdziła o istnieniu czegoś takiego, jak „ realna wartość kwoty uruchomionego kapitału”. Sposób, w jaki powódka wzajemna wyliczała ową „ realną wartość”, polegał na comiesięcznym indeksowaniu kapitału kredytu o średni wskaźnik inflacji właściwy dla towarów i usług konsumpcyjnych podawany przez Główny Urząd Statystyczny (k. 107/2). W istocie więc proponowane przez powódkę wzajemną pojęcie „ realnej wartości kwoty uruchomionego kapitału” polegało na przyjęciu, że powódce wzajemnej na skutek upadku umowy kredytowej należy się nie tyle zwrot udzielonego kapitału (jako nienależnego świadczenia) ale zwrot nienależnego świadczenia powiększonego o historyczne średnie wskaźniki inflacji obliczone przez GUS dla pewnego koszyka dóbr konsumpcyjnych. Pozwani wzajemni nie kwestionowali prawdziwości samych wskaźników inflacji i arytmetycznej poprawności przedstawionego wyliczenia. Oceny wymagało jedynie to, czy po stronie powódki wzajemnej rzeczywiście istnieje roszczenie o zapłatę tak definiowanej „ realnej wartości kwoty uruchomionego kapitału”, co pozwani wzajemni negowali.

Ocena prawna odnośnie powództwa głównego

Powodowie żądali zasądzenia na swoją rzecz kwoty 50.102,05 zł, co charakteryzowali jako zwrot nienależnych świadczeń (46.837,24 zł) oraz wyliczone kwotowo odsetki za opóźnienie za okres od 15 lutego 2023 roku do dnia 11 września 2023 roku.

Powództwo to było zasadne.

Na zasadzie art. 365 § 1 k.p.c. tutejszy Sąd był związany prawomocnym wyrokiem sądu wrocławskiego ustalającym nieważność podpisanej przez strony umowy kredytu hipotecznego. Skoro powodowie dokonywali świadczeń pieniężnych w wykonaniu tej umowy a odpadła ich podstawa (w rozumieniu przyjętym w uchwale siedmiu sędziów SN z dnia 7 maja 2021 roku III CZP 6/21), to w ich majątku powstało roszczenie o zwrot świadczeń jako nienależnych (art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c.).

O roszczeniu o zwrot nienależnych świadczeń orzekał sąd wrocławski, przy czym jego orzeczenie dotyczyło żądania powodów ograniczonego do świadczeń dokonanych w okresie od 5 lutego 2007 roku do 6 stycznia 2020 roku. W tym zakresie wyrok sądu wrocławskiego jako prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej (art. 366 k.c.) wykluczając ponowne orzekanie o konsekwencjach prawnych tych nienależnych świadczeń.

W niniejszym postępowaniu Sąd ocenił, że powodom przysługuje roszczenie o zwrot nienależnych świadczeń dokonanych w wykonaniu nieważnej umowy kredytu w okresie od 5 lutego 2020 roku do 16 stycznia 2023 roku. Dokonanie wpłat, o których twierdzili powodowie, było w tym okresie niesporne (o czym w części uzasadnienia poświęconej ocenie dowodów). Strona pozwana zarzuciła jedynie, że wpłata z 22 marca 2007 roku nie nastąpiła ze strony powodów lecz wpłatę dokonał sam bank z racji zwrotu niewykorzystanych składanek za ubezpieczenie kredytu. Zarzut ten nie miał istotnego znaczenia dla sprawy, gdyż nie dotyczył okresu istotnego w sprawie (lecz okresu, który objęty był żądaniem powodów zgłoszonym przed sądem wrocławskim i chroniony jest obecnie powagą rzeczy osądzonej tam zapadłego wyroku).

Powodowie byli uprawnieni, by domagać się zasądzenia zwrotu nienależnego świadczenia (w nominalnej kwocie 46.837,24 zł), jak i odsetek za okresu już miniony (od dnia wymagalności wynikającej z dokonanego wezwania do dnia wniesienia pozwu), które powodowie prawidłowo obliczyli (art. 481 k.c.).

To, że powodowie w uzasadnieniu pozwu przywołali „ teorię salda” (k. 12/2) odrzuconą już dawno w orzecznictwie sądowym (zob. uchwała SN z 16 lutego 2021 roku, III CZP 11/20 oraz uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 7 maja 2021 roku, III CZP 6/21), nie miało decydującego znaczenia dla sprawy. Był to jedynie element (nietrafnej) oceny prawnej. Natomiast z przywołanych przez powodów w pozwie twierdzeń o faktach Sąd wyprowadził skutki prawne w takim zakresie, w jakim nie naruszało to powagi rzeczy osądzonej zapadłego już wyroku sądu wrocławskiego.

Nie budziło wątpliwości, że powodowie podpisali umowę kredytu jako małżonkowie. W sprawie nikt nie twierdził, by pozostawali oni w innym ustroju majątkowym niż ustrój wspólności (który ma w polskim prawie rodzinnym charakter zasady). Stąd – w ramach domniemania faktycznego – sąd przyjął, że nienależne świadczenia pochodziły z majątku wspólnego, co uzasadniało zasądzenie dochodzonej kwoty na ich rzecz łącznie.

Ocena prawna co do powództwa wzajemnego

I.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana zgłosiła powództwo wzajemne domagając się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanych wzajemnych solidarnie kwoty 29.947,14 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanym odpisu pozwu wzajemnego do dnia zapłaty, lub zasądzenia kwot po 14.973,57 zł od każdego z pozwanych wzajemnych (k. 106). Zgłosiła także żądanie ewentualne, które polegało na powołaniu się na przepis art. 358 ¹ § 3 k.c. i żądaniu zmiany wysokości świadczenia w ten sposób, że kwota należna powodowi wzajemnemu z tytułu rozliczenia nieważności umowy kredytu „ zostanie zwaloryzowana przez Sąd w ten sposób, że poza roszczeniem o zwrot środków udzielonego kredytu w ich nominalnej wysokości powodowi wzajemnemu (Bankowi) przysługuje dodatkowa kwota 29.947,14 zł wynikająca z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądze i zasądzenie tej kwoty solidarnie” od pozwanych wzajemnych lub też kwot po 14.973,57 zł od każdego z nich (k. 107).

W istocie więc powództwo wzajemne opierało się na dwóch uzasadnieniach:

a)  na pojęciu „ realnej wartości kapitału” (żądanie powództwa wzajemnego),

b)  na oczekiwaniu waloryzacji sądowej (żądanie ewentualne powództwa wzajemnego).

II.

Powództwo wzajemne – oparte o pojęcie „ realnej wartości kapitału” - było niezasadne.

Obowiązujące przepisy prawa polskiego nie przewidują roszczenia o zwrot „ realnej wartości kapitału”, w szczególności roszczenia, które miałoby być kalkulowane tak, jak życzyłaby sobie powódka wzajemna (to jest poprzez comiesięczną indeksację wskaźnikiem średniej inflacji wyliczanym przez GUS w oparciu o ceny wybranych dóbr konsumpcyjnych). Wręcz przeciwnie prawo polskie oparte jest o zasadę nominalizmu (art. 358 ¹ § 1 k.c.). Przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, a w szczególności przepisy dotyczące nienależnego świadczenia, nie przewidują wyłączenia lub ograniczenia tej zasady. Wręcz przeciwnie, w zakresie roszczeń z bezpodstawnego wzbogacenia znajduje ona dodatkowe potwierdzenie w zasadzie zwrotu wzbogacenia w naturze (art. 405 k.c.). Odpowiada to w pełni podstawie aksjologicznej tej konstrukcji prawnej. Inaczej niż w przypadku odpowiedzialności odszkodowawczej obowiązek zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia powstaje niezależnie od tego, czy wzbogaconemu można postawić zarzut niewłaściwego zachowania albo czy istnieją podstawy, by obciążyć go ryzykiem niekorzystnych zmian gospodarczych. Pogląd, że zasada nominalizmu znajduje zastosowanie w przypadku nienależnych świadczeń spełnionych w pieniądzu jest wyrażany w polskiej praktyce sądowej od dziesięcioleci (zob. uchwała SN z dnia 13 maja 1983 r. III CZP 18/83). Co więcej, istnienie odmiennej podstawy prawnej odnoszącej się do relacji banków z klientami-konsumentami popadałoby w sprzeczność w prawem europejskim (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 czerwca 2023 r., C-520/21).

III.

Powództwo wzajemne – oparte o oczekiwanie sądowej waloryzacji – było niezasadne.

Nie budzi wątpliwości dopuszczalność sądowej waloryzacji świadczeń pieniężnych, o ile po powstaniu zobowiązania dojdzie do istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza. Dopuszczalność ta nie oznacza jednak żadnego automatyzmu, gdyż ewentualna waloryzacja dokonywana jest kształtującym orzeczeniem sądu, które zapada po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego (art. 358 ¹ § 3 k.c.).

W niniejszej sprawie brak było podstaw do dokonania waloryzacji sądowej. Po pierwsze, powódka wzajemna pominęła, że jej wierzytelność (której obecnie domagała się waloryzacji) została już dawno umorzona. Nastąpiło to z woli samej powódki wzajemnej na skutek jej oświadczenia o potrąceniu. Oświadczenia takie powódka wzajemna wyraziła przed sądem wrocławskim w odpowiedzi na pozew (jeszcze w 2018 roku), a następnie w piśmie procesowym z 6 listopada 2020 roku. Uznanie skuteczności potrącenia (a więc umorzenia obu wzajemnych wierzytelności) było jednym z głównych ustaleń prawnych sądu wrocławskiego leżących u podstaw prawomocnego dziś wyroku. Powódka wzajemna nie próbowała nawet przekonywać tutejszego Sądu, że potrącając własną wierzytelność o zwrot kapitału kredytu zastrzegała, że potrącenie to ma charakter częściowy (niezupełny). Jej oświadczenie o potrąceniu należy więc traktować jako skwitowanie obowiązku zwrotu kapitału kredytu. W tym miejscu pozostaje zwrócić uwagę, że choć dotychczasowa praktyka sądowa dopuszczała waloryzację świadczeń pieniężnych spełnionych w kwocie nominalnej w toku procesu o waloryzację (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1992 r. III CZP 14/92), a nawet przed zainicjowaniem takiego procesu (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1992 r. I PZP 19/92), to jednak wyjątek taki dopuszczano jedynie wtedy, gdy spełnienie świadczenia w kwocie nominalnej nastąpiło „ w okolicznościach nie powodujących wygaśnięcia zobowiązania”. W niniejszej sprawie powódka wzajemna nawet nie próbowała twierdzić, iż okoliczności takie (towarzyszące jej oświadczeniu o potrąceniu) wystąpiły. Jej oświadczenie o potrąceniu należy więc traktować jako skwitowanie obowiązku zwrotu kapitału kredytu, a tym samym pełne (zupełne) umorzenie wierzytelności. Ocenę taką potwierdza to, że przez kolejne dni, miesiące i lata (licząc od 2018 roku lub 2020 roku) powódka wzajemna nie wystąpiła na drogę sądową o waloryzację należnego jej świadczenia, a żądanie takie wyraziła dopiero w treści powództwa wzajemnego w 2024 roku.

Co więcej, nawet jeśliby hipotetycznie przyjąć istnienie podstawy waloryzacji (tj. dalsze istnienie zobowiązania o zwrot kapitału kredytu) i zaistnienie stanu waloryzacyjności (tj. istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania), to rozważenie interesów stron i zasad współżycia społecznego przemawiało za odmową jakiejkolwiek waloryzacji. To powódka wzajemna przygotowała projekt umowy kredytu, w którym znalazły się postanowienia abuzywne, które – w konsekwencji – doprowadziły do upadku całości umowy. To powódka wzajemna jest więc – w tym konkretnym przypadku – naruszycielem zasad współżycia społecznego, co stało na przeszkodzie dokonywaniu waloryzacji sądowej na jej korzyść.

Koszty procesu

Orzeczenie o kosztach procesu uzależnione było od wyniku postępowania (art. 98 § 1 k.p.c.). Strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana do zwrotu wygrywającemu przeciwnikowi poniesionych kosztów, niezbędnych do celowego dochodzenia jego prawa lub obrony. W przypadku skumulowania w jednym postępowaniu sądowym dwóch powództw (głównego i wzajemnego) postępowanie toczy się łącznie co do obu, ale każde z tych powództw nie traci samodzielnego bytu. Następstwem tego jest obowiązek sądu oddzielnego rozstrzygnięcia o każdym z tych powództw, tak co roszczenia głównego, jak i odpowiedzialności z tytułu kosztów procesu. W obu przypadkach (pkt II i IV wyroku) Sąd orzekł o zwrocie kosztów procesu na rzecz powodów (pozwanych wzajemnych).

Powodowie występowali w sprawie jako współuczestnicy materialni w rozumieniu art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. Skutkowało to – zgodnie z utrwalonym poglądem prawnym (zob. uchwała z dnia 30 stycznia 2007 r., III CZP 130/06) – o orzeczeniu na ich rzecz zwrotu kosztów zastępstwa prawnego odpowiadających jednemu wynagrodzeniu pełnomocnika (nie zaś – jak tego żądano – na rzecz każdego z powodów oddzielnie).

SSR Bartosz Łopalewski