Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Sygn. I C 835/24

UZASADNIENIE
wyroku z 15 stycznia 2025 r.

Strona powodowa (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w P. w pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W., domagała się zasądzenia kwoty 40 651,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 17 listopada 2023 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu swojego roszczenia powódka wskazała, że pierwotny wierzyciel pozwanego ubezpieczyciela 31 grudnia 2022 r. zawarł z pozwanym umowę obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych za okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. Następnie 26 sierpnia 2023 r. doszło do zdarzenia ubezpieczeniowego – uszkodzenia budynków rolniczych. Pozwany ubezpieczyciel uznał swoją odpowiedzialność i przyznał na rzecz ubezpieczonej kwotę 15 052,12 zł. Ubezpieczona dokonała cesji wierzytelności na rzecz powódki, która stoi na stanowisku, że przyznana kwota jest zbyt niska.

W odpowiedzi na pozew, ubezpieczyciel wniósł o oddalenie powództwa w całości. Na poparcie swojego stanowiska pozwany wskazał, że przy ustaleniu wysokości odszkodowania wziął pod uwagę stopień technicznego zużycia budynków. Wobec tego odszkodowanie zostało przez ubezpieczyciela wypłacone z uwzględnieniem stopnia zużycia budynków. Dlatego też w ocenie pozwanego dokonano pełnej kompensacji szkody wynikłej ze zdarzenia z 26 sierpnia 2023 r.

W toku postępowania powód cofnął powództwo w zakresie kwoty 769,48 zł (k. 108) i ostatecznie domagał się zasądzenia kwoty 39 881,82 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. zawarła z pozwanym ubezpieczycielem umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników oraz umowę obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Ubezpieczenie zawarte zostało na okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. Ubezpieczeniem zostały objęte budynki wchodzące w skład gospodarstwa rolnego: budynek mieszkalny, stodoła, budynek gospodarczy oraz obora. Suma ubezpieczenia dla budynku mieszkalnego wynosiła 184 000 zł, dla stodoły 9775 zł, dla budynku gospodarczego wynosiła 34 500 zł, a dla obory 19 000 zł. Składka ubezpieczenia wynosiła 416 zł, a ubezpieczenie zostało potwierdzone polisą typ (...) nr (...).

(bezsporne, nadto dokumentacja polisy typ (...) nr (...) k. 23-26)

Do zdarzenia ubezpieczeniowego doszło 26 sierpnia 2023 r. kiedy nad K. przeszła intensywna burza z opadami gradu wielkości orzecha włoskiego. Uszkodzeniu uległy poszycia dachowe budynków znajdujących się na terenie gospodarstwa rolnego należącego do J. K.. W budynku mieszkalnym uszkodzeniu uległo poszycie dachowe strony południowej na poziomie 60% pożycia dachu i od strony północnej na poziomie 79%. Ponadto na każdej ze stron dachu ujawniono zniszczenia rynny PCV średnicy 125 mm o łącznym o wymiarze 8 m.

Budynek gospodarczy jest pokryty stalową falistą blachą ocynkowaną. W wyniku nawałnicy doszło do uszkodzenia poszycia dachu od strony wschodniej na powierzchni 100% poszycia dachowego i od strony zachodniej na poziomie 20% poszycia dachowego. Dodatkowo grad wybił szyby w znajdującym się w budynku gospodarczym oknie.

Uszkodzeniu uległ także dach na stodole i oborze wchodzących w skład gospodarstwa wolnego. Dach na wspominanych budynkach jest wykonany z dachówki ceramicznej koloru czerwonego. Na poszyciu widoczne było zniszczenie na poziomie 90% po stronie zachodniej poszycia dachowego a strony wschodniej na poziomie 83% pożycia dachowego.

(bezsporne, nadto akta szkodowe znajdujące się na płycie cd k. 115)

Pozwany uznał swoją odpowiedzialność względem J. K. za następstwa zdarzenia z 26 sierpnia 2023 r. Decyzją ubezpieczyciela z 3 października 2023 r. przyznano ubezpieczonej J. K. odszkodowanie w wysokości 3021,43 zł za uszkodzone pokrycie dachu budynku mieszkalnego po gradobiciu.

Po odwołaniu poszkodowanej, ubezpieczyciel decyzją z 19 października 2023 r. przyznał dodatkowe 12 030,69 zł tytułem odszkodowania za następstwa zdarzenia z 26 sierpnia 2023 r.

(bezsporne, nadto decyzje ubezpieczyciela k. 34-37 wraz z potwierdzeniami przelewów znajdujących się na płycie CD akt szkody k. 115)

Wysokość szkody powstałej w ubezpieczonych zabudowaniach według cen z daty powstania szkody kształtował się następująco. W odniesieniu do budynku mieszkalnego jest to kwota 27 621,96 zł netto (podatek VAT 8%: 2209,76 zł) tj. 29 831,72 zł brutto. W przypadku stodoły i obory jest to kwota 29 695,13 zł netto (podatek VAT 23% - 6829,88 zł) tj. 36 525,01 zł brutto. W budynku gospodarczym jest to kwota 8667,72 zł netto (podatek VAT 23% - 1993,58 zł) tj. 10 661,30 zł brutto.

Ustalając wysokość szkody według cen z III kwartału 2024 r. przyjęto poszczególne kwoty: 29 469,33 zł netto (podatek VAT 8% - 2357,55 zł) tj. 31 826,88 zł brutto dla budynku mieszkalnego. Kwotę 32 410,48 zł netto (podatek VAT 23% - 7454,41 zł) tj. 39 864,89 zł brutto dla stodoły i obory, oraz suma 9487,63 zł netto (podatek VAT 23% - 2182,15 zł) tj. 11 669,78 zł brutto.

W obydwu przypadkach przy ustaleniu wysokości szkody w zakresie budynku gospodarczego przyjęto tylko malowanie – bez wymiany pokrycia dachowego.

(dowód: opinia biegłego k. 135-142, wraz z kosztorysem k. 144-185)

J. K. działając przez pełnomocnika, zawarła 5 kwietnia 2024 r. umowę przelewu wierzytelności nr (...) na mocy, której przelała na rzecz (...) sp. z o.o. w O., wszystkie nieprzyznane dotychczas wierzytelności, w tym wierzytelności przyszłe wynikające ze szkody z 26 sierpnia 2023 r. likwidowane przez (...) S.A. V. (...) pod nr szkody (...).

(...) sp. z o. o. w O. następnie zbyła zakupioną od J. K. wierzytelność względem ubezpieczyciela, na rzecz (...) sp. z o.o. sp. k.

(dowód: umowa cesji nr (...) k. 78-80 i umowa cesji z 5 kwietnia 2024 r. k. 88)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie przedłożonych do akt sprawy dokumentów.

Dowody z dokumentów sąd uznał za wiarygodne z uwagi na okoliczność, że stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone (art. 244 k.p.c.) oraz tego, że osoby, które je podpisały złożyły zawarte w nich oświadczenia (art. 245 k.p.c.), korzystają z domniemania autentyczności i prawdziwości.

Fakty określone powyżej jako niesporne wynikały z twierdzeń stron, które zostały wprost przyznane (art. 229 k.p.c.), bądź które sąd – z uwagi na brak zaprzeczenia przez strony przeciwnej za takie uznał mając na uwadze całokształt okoliczności sprawy (art. 230 k.p.c.).

Odnośnie spornej kwestii dotyczącej wysokości szkody w wyniku zdarzenia z 26 sierpnia 2023 r. sąd oparł się na opinii biegłego w zakresie budownictwa. Biegły dysponował odpowiednią wiedzą techniczną i doświadczeniem niezbędnym do sporządzenia opinii, w dostateczny sposób uzasadnił wnioski opinii, opinie opracował w oparciu o całość dokumentacji szkodowej i oględzinach budynków, opinia zatem odpowiada wymaganiom przewidzianym w art. 285 § 1 k.p.c. Strony również nie kwestionowały wniosków płynących z przedmiotowej opinii.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Stosownie do treści art. 805 § 1 i 2 pkt. 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia majątkowego ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie, polegające na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela wynikająca z umowy ubezpieczenia majątkowego wyraża się w obowiązku spełnienia świadczenia pieniężnego polegającego na wypłacie odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku przewidzianego w umowie wypadku.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2 art. 822 k.c.). Przepis § 4 przytoczonego artykułu upoważnia uprawnionego do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej do dochodzenia roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Z przepisu art. 67 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2500 z późn. zm.) wynika, że z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci: ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny lub upadku statku powietrznego. Z art. 68 wyżej cytowanej ustawy wynika, że wysokość szkody ustala się, z uwzględnieniem art. 69, na podstawie:

1.  cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń; ustalenie wysokości szkody na podstawie tych cenników następuje w każdym przypadku niepodejmowania odbudowy, naprawy lub remontu budynku;

2.  kosztorysu wystawionego przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku, odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem, określone zgodnie z obowiązującymi w budownictwie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych - przy uwzględnieniu dotychczasowych wariantów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia; jeżeli suma ubezpieczenia została ustalona według wartości ubezpieczeń do dnia powstania szkody.

W przedmiotowej sprawie bezsporna była odpowiedzialność ubezpieczyciela (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. za skutki zdarzenia z 26 sierpnia 2023 r. Wynika ona z zawartej pomiędzy J. K. a pozwanym umowy ubezpieczenie gospodarstwa rolnego położonego w (...), polisa typ (...) nr (...) na okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. Sporna pozostawała natomiast wysokość należnego odszkodowania.

W ramach przeprowadzonego postępowania dowodowego ustalono, że wysokość szkody w budynkach ubezpieczonych u pozwanego ubezpieczyciela kształtowała się w sposób następujący: według cen z daty powstania szkody w odniesieniu do budynku mieszkalnego jest to kwota 27 621,96 zł netto (podatek VAT 8%: 2209,76 zł) tj. 29 831,72 zł brutto. W przypadku stodoły i obory jest to kwota 29 695,13 zł netto (podatek VAT 23% - 6829,88 zł) tj. 36 525,01 zł brutto. W budynku gospodarczym jest to kwota 8667,72 zł netto (podatek VAT 23% - 1993,58 zł) tj. 10 661,30 zł brutto. Ustalając wysokość szkody według cen z III kwartału 2024 r. przyjęto poszczególne kwoty: 29 469,33 zł netto (podatek VAT 8% - 2357,55 zł) tj. 31 826,88 zł brutto dla budynku mieszkalnego. Kwotę 32 410,48 zł netto (podatek VAT 23% - 7454,41 zł) tj. 39 864,89 zł brutto dla stodoły i obory, oraz suma 9487,63 zł netto (podatek VAT 23% - 2182,15 zł) tj. 11 669,78 zł brutto w budynku gospodarczym.

Zgodnie z art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Artykuł 822 § 1 k.c. modyfikuje normę wynikającą z art. 363 § 1 k.c. jedynie w ten sposób, że roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego przekształca się w roszczenie o zapłatę kosztów restytucji. Poszkodowany może zatem, według swojego wyboru, żądać od ubezpieczyciela zapłaty kosztów hipotetycznej restytucji albo zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej ustalonej zgodnie z metodą różnicy - Wyrok SN z 7.06.2023 r., II CNPP 38/22, LEX nr 3590466.

Łączna kwota potrzebna do przywrócenia stanu poprzedniego, zgodnie z dyspozycją art. 363 § 1 k.c. budynku mieszkalnego, obory, stodoły i budynku gospodarczego wynosiła według cen z daty ustalenia odszkodowania – 83 361,55 zł brutto na podstawie art. 363 § 2 k.p.c. Wysokość szkody została obliczona wraz z należnym podatkiem VAT, z uwagi na to, że wykonanie prac niezbędnych do przywrócenia stanu sprzed zdarzenia pociąga za sobą konieczność uiszczenia należnego podatku VAT. Niezależnie bowiem od tego czy prace zostaną wykonane w systemie gospodarczym czy też przez profesjonalną firmę to i tak konieczne jest pokrycie należności VAT choćby z tytułu zakupu materiałów.

Chybione są także zarzuty pozwanego odnośnie obowiązku potrącenia przy obliczaniu odszkodowania stopnia zużycia technicznego budynku. Suma ubezpieczenia dla budynku mieszkalnego w chwili zawarcia polisy wynosiła 184 000 zł, dla stodoły 9775 zł, dla budynku gospodarczego wynosiła 34 500 zł, a dla obory 19 000 zł. Sumy ubezpieczenia uwzględniały już stopień zużycia budynków w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia. Zgodnie z przepisem art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych przy obliczaniu ponownym wysokości odszkodowania można uwzględnić jedynie faktyczne zużycie techniczne budynku od dnia zawarcia polisy do dnia szkody, czyli najczęściej ułamek procenta. Ustalając wysokość szkody według cen z III kwartału 2024 r. wartość szkody brutto dla budynku mieszkalnego wyniosła 31 826,88 zł brutto, 39 864,89 zł brutto dla stodoły i obory oraz 11 669,78 zł brutto dla budynku gospodarczego. Dla budynku gospodarczego i mieszkalnego kwoty należnego odszkodowania nie przekraczają sumy ubezpieczenia, zaś w przypadku obory i stodoły łączna suma ubezpieczenia wyniosła 28775 zł, zaś kwota wyliczonego odszkodowania 39.864,89 zł. Skoro kwota odszkodowania nie może być wyższa od sumy ubezpieczenia należało ją pomniejszyć do sum ubezpieczenia 28.775 zł.

Stąd łączna kwota odszkodowania, której mógł domagać się powód wynosiła 31826,88 zł + 11669,78 zł +28775 zł tj. 72271,66 złotych. Pozwany tytułem odszkodowania wypłacił poszkodowanej łącznie kwotę 15.821,60 zł, zatem do zapłaty pozostawałaby kwota 56.450,06 zł.

Poza sporem zatem pozwany nie naprawił szkody w zakresie w jakim był do tego zobowiązany. Równocześnie w realiach niniejszego postępowania powódka domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 39 881,82 zł tytułem odszkodowania. Wobec tego sąd z uwagi na powyższe zgodnie z art. 321 k.p.c. i zakazem orzekania ponad żądanie orzekł jak w pkt I wyroku.

O odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi 17 października 2023 r., a zatem odsetki należne są od dnia następnego po upływie 30-dniowego terminu tj. od 17 listopada 2023 r.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Do kosztów należnych z tytułu procesu zaliczają się: opłata od pozwu w wysokości 2033 zł, opłata od pełnomocnictwa: 17 zł, wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika w wysokości 3600 zł. Wysokość wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika zostało ustalone w oparciu o § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.). Łącznie sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 5650 zł tytułem kosztów procesu o czym orzeczono w pkt II wyroku. O należnych odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

W pkt III sąd w oparciu o art. 113 ust. 1 Ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 959 z późn. zm.), dalej: u.k.s.c., w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. i art. 83 ust. 1 i 2 u.k.s.c. obciążył przegrywającego proces pozwanego wydatkami poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa. Na wydatki te składał się koszt przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, który stanowił wydatek rzędu 2896,54 zł. Kosztami tymi sąd obciążył powoda zgodnie z zasadą wynikającą z art. 98 § 1 k.p.c.