Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu

z dnia 30 marca 2016 roku

Powód J. Z. (1) w pozwie z dnia 02 listopada 2016 roku ( data stempla pocztowego ) w pozwie zarejestrowanym pod sygn. akt I C 1253/16 domagał się ( k. 1-3 ) stwierdzenia nieważności uchwały (...) Zarządu Gminnej Spółdzielni (...) w K. oraz uchwały (...) Rady Nadzorczej w/w spółdzielni jako rażąco naruszających przepisy ustawy prawo spółdzielcze i statutu spółdzielni oraz wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając pozew powód podał, iż w dniu 07 marca 2016 roku złożył do Gminnej Spółdzielni (...) w K. pisemną deklarację przystąpienia do spółdzielni w charakterze członka spełniając warunki określone w § 14 ust 1 i § 15 statutu spółdzielni.

Pismem z dnia 11 lipca 2016 roku powód został powiadomiony o odmowie przyjęcia go w poczet członków co zostało wyrażone w uchwale zarządu (...) z dnia 22 czerwca 2016 roku.

Zdaniem powoda zarząd naruszył § 15 ust. 2 statutu uchybiając terminowi podjęcia uchwały, bowiem uchwała w sprawie przyjęcia lub odmowy przyjęcia w poczet członków powinna być podjęta w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia deklaracji. Ponadto w uchwale stwierdzono, że przyczyną odmowy przyjęcia powoda w poczet członków spółdzielni jest niespełnienie przez niego wymogów statutowych w szczególności § 14 ust 1 pkt. 3 tj. prowadzenie przez niego działalności konkurencyjnej wobec spółdzielni w rejonie jej działania. Powód zaprzeczył jakoby prowadził działalność konkurencyjną. Zarząd nie wyjaśnił o jaką działalność konkurencyjną chodzi i nie wzywał powoda do złożenia wyjaśnień.

Od uchwały zarządu powód odwołał się do Rady Nadzorczej Gminnej Spółdzielni (...) w K..

Rada Nadzorcza uchwałą (...) z dnia 29 sierpnia 2016 roku oddaliła w całości odwołanie powoda podtrzymując stanowisko zarządu. W uzasadnieniu wskazano, że powód występuje w organach spółki prowadzącej (...), która zajmuje się działalnością tożsamą z działalnością spółdzielni.

Według powoda nie wskazano o jaką spółkę chodzi oraz jaką działalność Rada Nadzorcza miała na myśli. O tej uchwale powód został powiadomiony z uchybieniem dwutygodniowego terminu określonego w § 15 ust. 6 statutu.

Powód twierdził, że ograniczenie w możliwości bycia członkiem spółdzielni może wynikać jedynie z przepisów ustawy prawo spółdzielcze i postanowień statutu spółdzielni. Statut w § 14 ust. 1 pkt. 3 stanowi, iż nie mogą być członkami spółdzielni osoby zajmujące się interesami konkurencyjnymi wobec działalności spółdzielni, a w szczególności uczestniczące jako właściciele, akcjonariusze, wspólnicy lub członkowie rad nadzorczych i zarządów podmiotów gospodarczych prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni w rejonie jej działania .

Powód spełnił warunki składając pisemną deklarację i dokonując wpłaty wpisowego. Organy spółdzielni mają obowiązek rozpatrzyć deklarację zgodnie z obowiązującymi przepisami, a przepisy wymagają uzasadnienia uchwały odmawiającej przyjęcia w poczet członków, aby osoba ubiegająca się o przyjęcie mogła zapoznać się z przyczynami tej odmowy oraz zaskarżyć rozstrzygnięcie w przewidzianym trybie odwoławczym. Uzasadnienie powinno być sporządzone w taki sposób, aby przyczyny odmowy były dla zainteresowanego czy przeciętnego adresata zrozumiałe. Posłużenie się oględnymi pojęciami prowadzenia działalności konkurencyjnej nie jest wystarczające, bo odwołuje się do przepisu wyłączającego możliwość skutecznego ubiegania się o przyjęcie w poczet członków. Przyczyny uzasadniające odmowę muszą być dostatecznie ważkie. Natomiast nie uprawdopodobniono, aby stwierdzono zaistnienie przesłanek negatywnych z § 14 ust. 1 statutu.

Powód konkludował, iż naruszenie przepisów prawa materialnego oraz przepisów proceduralnych stanowi rażące naruszenie prawa oraz naraża powoda na niepowetowaną szkodę.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana Gminna Spółdzielnia (...) w K. wniosła ( k. 22-24 ) o oddalenie powództwa za przyznaniem kosztów procesu na jej rzecz.

Strona pozwana przyznała fakt formalnego naruszenia terminu do podjęcia uchwały przez zarząd, ale stanęła na stanowisku, iż takie naruszenie nie powoduje bezwzględnej nieważności uchwały. Niewielka zwłoka w podjęciu uchwały była wynikiem absencji zdrowotnej jednego z członków zarządu, a tak ważna decyzja w przedmiocie przyjęcia w poczet członków spółdzielni musiała być podjęta w pełnym składzie. W okresie zwłoki nie zmienił się stan faktyczny i prawny będący podstawą podjętej uchwały.

Zdaniem strony pozwanej obie zaskarżone uchwały zostały w zakresie merytorycznym podjęte w sposób prawidłowy. Powód nie spełniał i nadal nie spełnia warunków statutowych dla przyjęcia go w poczet członków Spółdzielni. Powód zasiada w organie podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną, bo jest prokurentem spółki (...) s.r.o. spółka z o.o. oddział w Polsce.

Strona pozwana zarzuciła, iż uzasadnienie zaskarżonych uchwał jest wystarczające, opiera się bowiem na faktach powszechnie znanych również powodowi oraz umowie łączącej spółdzielnię z powodem a następnie z w/w spółką. Powód reprezentuje podmiot prowadzący działalność gastronomiczną, która jest tożsama z działalnością strony pozwanej. Okoliczność ta znana jest obu stronom jako, że łączy jej umowa dzierżawy nieruchomości.

W piśmie procesowym z dnia 14 lutego 2017 roku ( k. 85-87 ) powód podtrzymał pozew.

Powód zarzucił, iż zwłoka w podjęciu uchwał była uchybieniem na tyle istotnym, że wywołuje ono nieważność uchwał. Uzupełniająco powód wskazał, że w przypadku Zarządu Gminnej Spółdzielni (...) w K. zwłoka w podjęciu uchwały wynosiła 4 miesiące, a w przypadku Rady Nadzorczej w/w spółdzielni 20 dni. Powód odwołanie złożył w dniu 26 lipca 2016 roku. Rada Nadzorcza uchwałę podjęła w dniu 29 sierpnia 2016 roku a o jej treści powód został powiadomiony listem poleconym dopiero 12 września 2016 roku.

Powód przyznał, że jest prokurentem Spółki (...) s.r.o. spółka z o.o. oddział w Polsce.

Zarzucił, iż § 14 ust. 1 pkt. 3 statutu mówi o „działalności spółdzielni” a nie o „działalności statutowej spółdzielni”. Działalność statutowa została określona w § 11 a spółdzielnia nie prowadzi jej w pełnym zakresie. Nadto spółdzielnia sama zrezygnowała z działalności gastronomicznej – restauracji i pokoi gościnnych bo oddała nieruchomość w dzierżawę spółce (...) s.r.o. spółka z o.o. oddział w Polsce. Obecnie Spółdzielnia nie prowadzi działalności gastronomicznej mimo, że jest to jej działalność statutowa.

Na rozprawie z dnia 23 marca 2017 roku strony pozostały przy swoich stanowiskach procesowych ( k. 99 od 00:04:22 i k. 99/2 od 00:10:24 ) i nie zawarły ugody ( k. 99/2 od 00:19:14 ).

Na rozprawie z dnia 31 marca 2017 roku profesjonalny pełnomocnik powoda podtrzymując pozew wniósł ewentualnie o uchylenie zaskarżonych uchwał ( k. 111/2 od 00:19:57 ).

Pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalenie powództwa ( k. 111/2 od 00:20:16 ).

Sąd ustalił stan faktyczny:

Gminna Spółdzielnia (...) w K. jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, wpisana jest w rejestrze przedsiębiorców w KRS i działa w oparciu o statut uchwalony i przyjęty na Zebraniu Przedstawicieli w dniu 06 kwietnia 2014 roku.

Zgodnie ze statutem ( § 10 ) Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą w interesie swoich członków w ramach obowiązujących przepisów prawa. W szczególności ( §11 statutu ) Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą w zakresie gastronomi, może prowadzić restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne oraz ruchome placówki gastronomiczne.

Działalność ta jest ujawniona w KRS.

Dowód: / statut Gminnej Spółdzielni (...) w K., k. 34-63; odpis z KRS nr (...), k. 4-5 /.

W myśl § 14 ust 1 członkami spółdzielni mogą być osoby fizyczne, które posiadają pełną zdolność do czynności prawnych z wyjątkiem osób:

1.  pozbawionych praw publicznych,

2.  skazanych za przestępstwa popełnione w celu korzyści materialnych

3.  zajmujących się interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni, a w szczególności uczestniczących jako właściciele, akcjonariusze, wspólnicy lub członkowie rad nadzorczych i zarządów w podmiotach gospodarczych prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni w rejonie jej działania.

Tryb przyjmowania nowych członków reguluje szczegółowo § 15 statutu.

Z brzmienia §15 ust. 1 statutu wynika, iż członków przyjmuje Zarząd Spółdzielni na podstawie pisemnej deklaracji przystąpienia do Spółdzielni. Deklaracja podpisana przez przystępującego powinna zawierać jego imię i nazwisko, datę urodzenia oraz miejsce stałego zamieszkania oraz adresu do korespondencji jeżeli jest on inny od adresu zameldowania, ilość zadeklarowanych udziałów, dane dotyczące wkładów oraz oświadczenie o którym mowa w § 14 statutu. Warunkiem przyjęcia na członka jest ponadto wpłacenie wpisowego i udziału oraz stałe zamieszkiwanie na terenie gminy, w której działa Spółdzielnia co najmniej od 5 lat.

Uchwala zarządu w sprawie przyjęcia lub odmowy przyjęcia w poczet członków Spółdzielni powinna być podjęta w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia deklaracji ( § 15 ust.2 statutu ).

Statut przesądza ( § 15 ust.3 ), iż przystępujący do Spółdzielni staje się jej członkiem z dniem podjęcia uchwały Zarządu o przyjęciu. Przyjęcie powinno być potwierdzone na deklaracji podpisami dwóch członków zarządu lub osób do tego przez Zarząd upoważnionych z podaniem daty uchwały o przyjęciu.

O uchwale o przyjęciu w poczet członków oraz o uchwale odmawiającej przyjęcia zainteresowany powinien być powiadomiony przez Zarząd pisemnie w ciągu dwóch tygodni od dnia jej powzięcia. Zawiadomienie o odmowie przyjęcia wraz z uzasadnieniem powinno być przesłane listem poleconym zawierającym pouczenie o trybie odwoławczym ( § 15 ust. 4 statutu ).

Od uchwały Zarządu odmawiającej przyjęcia na członka Spółdzielni zainteresowany może odwołać się do Rady Nadzorczej. Odwołanie wnosi się w formie pisemnej w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o odmowie przyjęcia na członka ( § 15 ust. 5 statutu ).

Rada Nadzorcza powinna rozpatrzyć wniesione odwołanie na swoim najbliższym posiedzeniu nie później jednak jak w ciągu 1-go miesiąca od daty wniesienia odwołania. O ostatecznej decyzji Rady Nadzorczej w sprawie rozpatrzenia odwołania zainteresowany powinien być zawiadomiony listem poleconym w terminie 2 tygodni od dnia jej podjęcia ( § 15 ust. 6 statutu )

Dowód: / statut Gminnej Spółdzielni (...) w K., k. 34-63 /.

Zarząd Gminnej Spółdzielni (...) w K. jest trzyosobowy. Składa się z prezesa w osobie J. R. (1) oraz dwóch członków honorowych, tj. M. O. i K. F..

Rada Nadzorcza składa się z 11 osób a jej uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

Dowód: / odpis z KRS nr (...), k. 4-5 ; zeznania w charakterze strony pozwanej M. O., k. 100 od 00:28:47; zeznania w charakterze strony pozwanej K. F., k. 100/2 od 00:58:11 /.

W dniu 07 marca 2016 roku powód J. Z. (1) złożył deklarację przystąpienia do Gminnej Spółdzielni (...) w K..

W deklaracji podał, iż mieszka w K. oraz zadeklarował 10 udziałów po 50 złotych.

Do deklaracji dołączył oświadczenie, że posiada pełną zdolność do czynności prawnych, pełnię praw publicznych, nie był skazany za przestępstwa popełnione w celu korzyści materialnych, nie zajmuje się interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni, a w szczególności nie uczestniczy jako właściciel, akcjonariusz, wspólnik lub członek rad nadzorczych i zarządów w podmiotach gospodarczych prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni w rejonie jej działania.

Dowód: / deklaracja przystąpienia z dnia 07 marca 2016 roku, k. 32; oświadczenie powoda, k. 33 /.

W okresie od 01 marca 2016 roku do 21 czerwca 2016 roku członek Zarządu Gminnej Spółdzielni (...) w K. – K. F. przebywał na zwolnieniu lekarskim z uwagi na chorobę.

W dniu 06 kwietnia 2016 roku odbyło się posiedzenie Zarządu, w którym uczestniczył prezes zarządu J. R. (2) i członek zarządu M. O..

Na posiedzeniu tym Zarząd w składzie dwuosobowym podjął uchwałę, iż sprawę przyjęcia w poczet członków z uwagi na absencję chorobową K. F. przesuwa się do rozpatrzenia po jego powrocie.

Dowód: / zaświadczenia lekarskie K. F., k. 92-95; protokół nr (...) z dnia 06 kwietnia 2016 roku z posiedzenia zarządu, k. 96-97; zeznania w charakterze strony pozwanej M. O., k. 100 od 00:28:47; zeznania w charakterze strony pozwanej K. F., k. 100/2 od 00:58:11 /.

W dniu 22 czerwca 2016 roku K. F. powrócił ze zwolnienia chorobowego.

W tym dniu Zarząd obradował w pełnym składzie i rozpatrując deklarację przystąpienia powoda do Gminnej Spółdzielni (...) w K. podjął uchwałę (...).

Zgodnie z tą uchwałą zarząd działając na podstawie § 15 i § 15 a statutu w związku z § 14 statutu odmówił przyjęcia powoda na członka Gminnej Spółdzielni (...).

W uzasadnieniu uchwały podano, że przyczyną odmowy przyjęcia J. Z. (2) na członka spółdzielni jest fakt, iż w oparciu o ogólnie dostępne dane zainteresowany nie spełnia wymogów statutowych, w szczególności § 14 ust. 1 pkt. 3 bo prowadzi działalność konkurencyjną wobec spółdzielni w rejonie jej działania.

O treści tej uchwały i pouczeniu co do odwołania do Rady Nadzorczej Zarząd powiadomił powoda pismem z dnia 11 lipca 2016 roku przesłanym listem poleconym i doręczonym w dniu 13 lipca 2016 roku.

Dowód: / pismo z 11 lipca 2016 roku, k. 10; dowód nadania, k. 27-28; śledzenie przesyłek, k. 26;

Zgodnie z otrzymanym pouczeniem powód J. Z. (1) złożył w dniu 26 lipca 2016 roku odwołanie od uchwały Zarządu do Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni.

Odwołanie wpłynęło w dniu 28 lipca 2016 roku.

Uchwałą (...) z dnia 29 sierpnia 2016 roku Rada Nadzorcza Gminnej Spółdzielni (...) w K. oddaliła w całości odwołanie jako bezzasadne.

W uzasadnieniu podano, iż faktycznie powód zajmuje się interesami konkurencyjnymi wobec strony pozwanej – prowadzi (...). Wskazywano w uzasadnieniu, iż jest to fakt powszechnie znany a został przyznany przez powoda w odwołaniu.

Pouczono powoda w uchwale, iż przysługuje mu prawo zaskarżenia uchwały do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu w terminie 6 tygodni od daty jej otrzymania.

Uchwałę przesłano do powoda pismem przewodnim z dnia 09 września 2016 roku.

Powód otrzymał przesyłkę poleconą w dniu 20 września 2016 roku.

Pozew w niniejszej sprawie powód nadał na poczcie w dniu 02 listopada 2016 roku stosując się do pouczenia.

Dowód: / odwołanie z dnia 26 lipca 2016 roku, k. 81-82; protokół nr (...) z posiedzenia Rady Nadzorczej z dnia 29 sierpnia 2016 roku, k. 105-110; uchwała (...) Rady Nadzorczej z dnia 29 sierpnia 2016 roku, k. 8; potwierdzenie odbioru, k. 29; dowód nadania, k. 30-31; koperta ( okładka ) /.

Gminna Spółdzielnia (...) w K. umową dzierżawy z dnia 17 maja 2004 roku wydzierżawiła na okres 5 lat powodowi jako przedsiębiorcy stanowiący jej własność Zakład Gastronomiczny – Restaurację i Pokoje Gościnne (...) w K..

Powód jako dzierżawca zobowiązał się prowadzić w wydzierżawionym zakładzie działalność gastronomiczną.

Umowa ta następnie była przedłużana na dalsze okresy w formie aneksów, z tym że z dniem 01 grudnia 2007 roku uległa zmianie nazwa dzierżawcy na K. Młyn s.r.o., którego reprezentował powód.

Z dniem 01 listopada 2008 roku nazwa ta uległa zmianie na (...) S.R.O. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oddział w Polsce. W jej imieniu działał powód.

Umowa obowiązuje do 31 maja 2019 roku

Powód jest prokurentem (...) S.R.O. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oddział w Polsce.

Dowód: / umowa dzierżawy z dnia 17 maja 2004 roku, k. 67-75; aneksy do umowy, k. 76-80; odpis z KRS (...), k.64-66 /

W okresie od 24 lipca 2007 roku do 14 stycznia 2016 roku na Słowacji zarejestrowana była K. M.s.r.o. ( odpowiednik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ) z siedzibą w K.. Powód J. Z. (1) wpisany był jako prezes zarządu tej spółki.

Od 15 stycznia 2016 roku w miejsce w/w spółki w rejestrze figuruje (...) s.r.o. w K.. Wspólnikami tej spółki są powód J. Z. (1) i S. K..

Przedmiot działalności obu spółek obejmuje między innymi prowadzenie działalności restauracyjnej. Działalność restauracyjna spółek jest prowadzona na Słowacji.

Dowód: / (...) – obchodny register, k. 102-104; zeznania powoda J. Z. (2), k. 111 od 00:02:43 /.

Gminna Spółdzielnia (...) w K. w sąsiedniej miejscowości S., administracyjnie należącej do gminy K. posiada nieruchomość zabudowaną budynkiem restauracyjno użytkowym, w którym była dotąd prowadzona restauracja (...).

W przeszłości powód był dzierżawcą tej restauracji.

Aktualnie Gminna Spółdzielnia (...) w K. czyni starania o odnowienie lokalu w S. celem wznowienia działalności restauracyjnej.

Dowód: / zeznania w charakterze strony pozwanej M. O., k. 100 od 00:28:47; zeznania w charakterze strony pozwanej K. F., k. 100/2 od 00:58:11zeznania powoda J. Z. (2), k. 111 od 00:02:43 /.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o załączone do akt przez strony dokumenty, których wiarygodność i autentyczność nie zostały przez strony podważone, nie wzbudziły również zastrzeżeń Sądu oraz zeznania stron.

Strona pozwana dołączyła do akt deklarację powoda przystąpienia do spółdzielni z dnia 07 marca 2016 roku ( k. 32 ) wraz z oświadczeniem powoda ( k. 33 ), których treść nie budzi wątpliwości.

W oparciu o statut Gminnej Spółdzielni (...) w K. ( k. 34-63 ) Sąd ustalił jego treść, a w szczególności warunki nabycia członkowstwa w spółdzielni i tryb postępowania wewnątrzspóldzielczego.

W oparciu o odpis z KRS nr (...) ( k. 4-5 ) ustalono skład liczbowy i personalny zarządu i rady nadzorczej pozwanej spółdzielni.

Na podstawie pisma z dnia 11 lipca 2016 roku ( k. 10 ) Sąd ustalił treść uchwały Zarządu (...) z dnia 22 czerwca 2016 roku.

W oparciu o protokół nr (...) z posiedzenia Rady Nadzorczej z dnia 29 sierpnia 2016 roku ( k. 105-110 ) i uchwałę ( k. 8 ) Sąd ustalił treść uchwały (...) Rady Nadzorczej z dnia 29 sierpnia 2016 roku.

Na podstawie umowy dzierżawy i aneksów ( k. 67-80 ) Sąd ustalił fakt prowadzenia przez powoda działalności konkurencyjnej wobec strony pozwanej z czym powód polemizował w odwołaniu z dnia 26 lipca 2016 roku ( k. 81-82 ) od uchwały zarządu.

Fakt prowadzenia działalności konkurencyjnej ( restauracyjnej ) powód przyznał podczas przesłuchania w dniu 31 marca 2017 roku ( k. 111 od 00:02:43 ). Powód jest prokurentem K. M.s.r.o. spółki z o.o. oddział w Polsce ( k. 64-66) oraz prowadzi działalność tego rodzaju na Słowacji ( k. 102-104 ) jako wspólnik (...) s.r.o. w K..

W oparciu o zeznania w charakterze strony pozwanej członków zarządu M. O., ( k. 100 od 00:28:47 ) i K. F. ( k. 100/2 od 00:58:11 ) Sąd ustalił okoliczności podjęcia uchwały (...) przez zarząd oraz opóźnienia w podjęciu tej uchwały.

Z zaświadczeń lekarskich ( k. 92-95 ) wynika, że członek zarządu K. F. w okresie od 01 marca 2016 roku do 21 czerwca 2016 roku był chory a z protokołu nr (...) z dnia 06 kwietnia 2016 roku z posiedzenia zarządu ( k. 96-97 ) wynika, że zarząd odroczył podjęcie uchwały do czasu powrotu K. F.. Dodatkowo Sąd dał wiarę zeznaniom M. O. i K. F. na okoliczność faktu działalności konkurencyjnej powoda w stosunku do działalności strony pozwanej.

Godzi się zauważyć w tym miejscu, iż podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia jest rozstrzyganie kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1996 roku, II CRN 173/95, publ. LEX nr 1635264).

Skuteczne przedstawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu ( tak: orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, publ. OSNAPiUS 2000, Nr 19, poz. 732; z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, publ. OSNC 2000, Nr 10, poz. 189; z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, publ. Lex nr 53136; z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, publ. Lex nr 56096).

Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych, i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2003 r., II CK 75/02). Na sądzie orzekającym ciąży obowiązek dokonania oceny wszechstronnej, w czym mieści się wymaganie rozważenia wszystkich dowodów mających znaczenie dla przedmiotu sprawy oraz kierowania się w ocenie regułami logiki i doświadczenia życiowego nakazującego uwzględniać wzajemne związki między poszczególnymi faktami ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2005 r., II CK 385/04).

Dodatkowo należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 3 k.p.c. obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach, jednak ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy obciąża stronę, która z faktów tych wywodzi skutki prawne ( art. 6 k.c. ).

Artykuł 6 k.c. zawiera jedynie ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu i określa reguły dowodzenia, nie stanowi natomiast samodzielnej podstawy rozstrzygnięcia, gdyż tę tworzy przepis prawa materialnego, który także konkretyzuje rozkład ciężaru dowodu. Ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym z reguły spoczywa na powodzie. Zasadniczo powinien on dowieść wystąpienia faktów tworzących jego prawo podmiotowe będące źródłem roszczeń oraz faktów uzasadniających jego odpowiedź na zarzuty pozwanego, natomiast pozwany dowodzi faktów uzasadniających jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda - fakty tamujące oraz niweczące (wyroki SN: z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06, LEX nr 233051; z dnia 29 września 2005 r., III CK 11/05, LEX nr 187030). Reguły rozkładu ciężaru dowodu mają charakter gwarancyjny, wskazując stronę, która poniesie negatywne konsekwencje nieudowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia istotne znaczenie.

Zgodnie z dyspozycją art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.

Z art. 232 k.p.c. wynika zasada, że to strony, a nie sąd, powinny przedstawiać materiał pozwalający poczynić ustalenia faktyczne, z których wywodzą skutki prawne. Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik procesu (wyrok SN z dnia 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662), jak również nie jest jego rzeczą zarządzanie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, sąd nie jest też zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76). Dopuszczenie dowodu z urzędu powinno nastąpić przede wszystkim wtedy, gdy wiadomość o konkretnych środkach dowodowych, istotnych dla poczynienia ustaleń, poweźmie sąd drogą urzędową, np. z oświadczeń strony lub z akt danej sprawy, nie zaś drogą pozaprocesową, i jeżeli przemawiają za tym szczególne względy.

Wskazać należy, że przewidziana w zdaniu drugim art. 232 k.p.c. możliwość dopuszczenia dowodu niewskazanego przez strony jest prawem, a nie obowiązkiem sądu ( tak: uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 19 maja 2000 r., III CZP 4/00, OSNC 2000, nr 11, poz. 195), i ma charakter dyskrecjonalnej czynności podejmowanej przez sąd z urzędu. Czynności sądu z urzędu w tym zakresie powinny mieć charakter subsydiarny, a więc mogą być podjęte, gdy inne działania zmierzające do pobudzenia aktywności stron przez właściwe pouczenia (art. 5 k.p.c., ) czy zobowiązania (art. 207 § 2 i 3 k.p.c. ) nie przyniosą właściwego rezultatu.

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznał zatem, iż nie ma podstawy do dopuszczenia dowodów z urzędu, gdyż obie strony działały przez profesjonalnych pełnomocników procesowych a postępowanie wydłużało się w czasie.

Stąd inicjatywa dowodowa należała do stron postępowania, a strony doskonale wiedziały jakie okoliczności podlegają dowodzeniu.

W ocenie Sądu brak podstaw do kwestionowania powyższych ustaleń.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo J. Z. (2) o stwierdzenie nieważności uchwały (...) Zarządu Gminnej Spółdzielni (...) w K. z dnia 22 czerwca 2016 roku i uchwały (...) Rady Nadzorczej w/w spółdzielni z dnia 29 sierpnia 2016 roku nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze ( tekst jednolity Dz.U.2016 poz. 21 ) spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą.

Przepis art. 2 powołanej ustawy stanowi, iż spółdzielnia prowadzi działalność na podstawie niniejszej ustawy, innych ustaw oraz zarejestrowanego statutu.

Z zestawienia powyższych przepisów należy wywieść, iż co do spółdzielni obowiązuje zasada dobrowolności zrzeszania się, która oznacza, że osoby dobrowolnie przystępują do spółdzielni, biorą udział w jej pracach oraz występują z niej z własnej (nieprzymuszonej) woli.

Obowiązuje nadto zasada nieograniczonej liczby osób (inaczej: zasada dostępności albo zasada "otwartych drzwi"), która oznacza możność nabycia członkostwa przez osoby zgłaszające swe przystąpienie do spółdzielni. Jednakże zasada ta nie nakłada obowiązku przyjmowania do spółdzielni wszystkich osób, które wyraziły taką wolę.

Według poglądu zawartego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1998 roku, III CZP 31/98 ( publ. OSNC 1999/3/45 ) zasada "otwartych drzwi" stanowi ideowe założenie ruchu spółdzielczego, a nie regułę normatywną. Nie ma bowiem podstaw normatywnych do tak dosłownego rozumienia idei "otwartych drzwi", ażeby wykluczać możliwość wprowadzania statutowych uwarunkowań nabywania członkostwa.

Wynika to wprost z art. 15 § 2 ustawy prawo spółdzielcze pozwalającego wprowadzić do statutu „wymagania”, którym musi odpowiadać osoba fizyczna, aby być członkiem spółdzielni.

Dosłowne rozumienie "otwartych drzwi" jest bowiem nie do przyjęcia również ze względu na to, iż cel spółdzielni, którego realizacja zależy zawsze od określonych okoliczności faktycznych, może wykluczać przyjmowanie na członków osób spełniających statutowe wymagania, jeżeli spółdzielnia nie jest w stanie zapewnić im osiągnięcia tego celu.

Statut spółdzielni może zatem uzależniać uzyskanie członkostwa przez osobę fizyczną od posiadania przez nią określonej cechy; nie może to być jednak wymaganie, które byłoby sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela bowiem pogląd, iż spółdzielnia jako korporacja z woli ustawodawcy zachowała na podstawie statutu znaczną swobodę w kształtowaniu swego składu osobowego ( tak: SN w uchwale z dnia 7 czerwca 2000 r., III CZP 21/00, publ. OSP 2001/2/24 ).

Z zasady „otwartych drzwi” nie wynika też dla zainteresowanej osoby roszczenie o przyjęcie do spółdzielni ani też obowiązek spółdzielni do przyjęcia każdej zgłaszającej się osoby. Możliwość przyjmowania nowych członków może być uzależniona nie tylko od posiadania przez osoby ubiegające się o członkostwo określonych kwalifikacji, lecz także ze względów na prowadzoną - w warunkach konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej - działalność gospodarczą.

Jak zaś wynika z uchwały Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2000 roku w sprawie III CZP 21/2000 ( publ. OSP 2001/2/24), prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec danej spółdzielni przez osobę zamierzającą wstąpić do tej spółdzielni może stanowić podstawę - w świetle postanowień statutu - wykluczającą możliwość nabycia członkostwa w tej spółdzielni.

Zmienność składu osobowego, przez powstanie i wygaszanie stosunków członkostwa w czasie trwania bytu prawnego spółdzielni, pozostaje natomiast bez wpływu na tożsamość ustawową i działalność spółdzielni.

Spółdzielnie działają wreszcie w oparciu o zasadę samorządności, która przejawia się w tym, że organy spółdzielni samodzielnie decydują o sprawach należących do ich kompetencji. Jednakże przepisy ustawy prawo spółdzielcze z dnia 16 września 1982 roku, innych ustaw oraz postanowienia zarejestrowanego statutu wyznaczają granicę samodzielnego decydowania o sprawach spółdzielni.

Z tą zasadą harmonizuje zawarta w art. 17 ustawy z dnia 02 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej ( tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 1829 ) regulacja, zgodnie z którą przedsiębiorca (a jest nim spółdzielnia) wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Spółdzielnia nie może dokonywać działań i czynności prawem zabronionych. Oznacza to, że spółdzielnia jest obowiązana spełniać przewidziane prawem warunki prowadzenia działalności gospodarczej.

Nadto podkreślić trzeba, iż wiele norm prawnych zamieszczonych w ustawie z dnia 16 września 1982 prawo spółdzielcze ma charakter bezwzględnie obowiązujący ( ius cogens). Odznaczają się one tym, że ich stosowanie nie może być z woli spółdzielni ani wyłączone, ani ograniczone Taka normy prawne wiążą spółdzielnię w sposób bezwzględny.

Natomiast gdy norma prawna zawarta w przepisach ustawy prawo spółdzielcze ma charakter względnie obowiązujący ( ius dispositivum), to musi to wynikać wprost z treści tych przepisów.

Zarówno ustawa prawo spółdzielcze, jak i ustawa z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1222) nie regulują w sposób wyczerpujący stosunków prawnych między członkiem a spółdzielnią oraz problematyki dotyczącej organów spółdzielni.

Powołany już przepis art. 15 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze stanowi wyraźnie, iż osoba fizyczna może być członkiem spółdzielni, pod warunkiem że posiada pełną zdolność do czynności prawnych i odpowiada wymaganiom określonym w statucie, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Wynika z powyższego, że przy poszanowaniu zasad dobrowolności zrzeszania się, otwartych drzwi i samorządności statut każdej spółdzielni określa warunki niezbędne do nabycia członkowstwa w spółdzielni.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 września 2008 roku, III CSK 79/08 ( publ. LEX nr 479318 ) stosunek członkostwa w spółdzielni (art. 18 § 1 prawa spółdzielczego) i stosunki od niego pochodne (art. 18 § 7 prawa spółdzielczego) są postrzegane jako stosunki cywilnoprawne.

Decydujące znaczenie przypisuje się temu, że podlegają one cywilistycznej metodzie regulacji stosunków społecznych, która charakteryzuje się równorzędnością (autonomicznością) stron stosunku prawnego oraz brakiem bezpośredniego przymusu ze strony organów państwa. Ustawa z dnia 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze jest zatem częścią prawa cywilnego. W zasadzie wszystkie jego instytucje można wyjaśnić za pomocą podstawowych pojęć prawa cywilnego, takich w szczególności jak: stosunek cywilnoprawny, podmioty tego stosunku, prawo podmiotowe, zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych, osobowość prawna, oświadczenie woli, czynność prawna, umowa czy odpowiedzialność cywilna.

Przepisy ustawy prawo spółdzielcze pozostają z przepisami kodeksu cywilnego w relacji lex specialis derogat legi generali.

Oznacza to, że przepisy kodeksu cywilnego mogą znaleźć zastosowanie do spółdzielczych stosunków prawnych wtedy, gdy ustawa prawo spółdzielcze nie zawiera stosownych regulacji oraz nie odsyła do stosowania przepisów innych ustaw.

W szczególności uchwały organów spółdzielni wywołujące skutki cywilnoprawne podlegają - jako czynności prawne - odpowiednim przepisom zamieszczonym w kodeksie cywilnym. Uchwały te, aby były ważne, nie mogą naruszać bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa (art. 58 k.c., a w stosunku do uchwał walnego zgromadzenia - art. 42 § 2 prawa spółdzielczego ).

Podobne stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 2010 roku, I CSK 63/1 ( publ. M. S.. 2010, nr 6, s. 22 ).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd, iż przepisy ustawy - prawo spółdzielcze są wyspecjalizowanym działem prawa cywilnego ( tak: wyrok SN z dnia 24 lutego 1999 roku, I PKN 582/98, OSNP 2000/8/304 ).

Zgodnie z art. 5 § 1 pkt. 5 ustawy z dnia 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze Statut spółdzielni powinien określać między innymi zasady i tryb przyjmowania członków, wypowiadania członkostwa, wykreślania i wykluczania członków.

W orzecznictwie przeważa stanowisko, że statut jest umową szczególnego rodzaju, a zatem jego postanowienia stanowią umownie wprowadzone normy obowiązujące spółdzielców i spółdzielnię (np. uchwała SN z dnia 23 maja 1989 roku, III CZP 34/89, publ. (...)PiUS (...); wyrok SN z dnia 15 kwietnia 1999 roku, I CKN 1088/97, publ. OSNC 1999/11/193 czy wyrok SN z 25 lipca 2003 roku, V CK 117/02, publ. LEX nr 172830).

Naruszenie norm statutowych powoduje, że podejmowane czynności nie będą prawnie skuteczne. Jednak nieskuteczność prawna nie może być utożsamiana z nieistnieniem określonej czynności.

Jeśli chodzi o czynność jaką jest podejmowanie uchwał przez określony organ spółdzielni konsekwencją niedochowania wymagań statutowych jest zwykle nieważność takiej uchwały.

Powszechnie akceptowany jest pogląd, że niektóre poważne uchybienia w procesie podejmowania uchwał lub w ich treści uzasadniają przyjęcie ich bezwzględnej nieważności, na którą powołać się można w każdym czasie, nawet kiedy uchwała nie została zaskarżona.

W przypadku zaś naruszeń prawa o wyjątkowo rażącym charakterze, kiedy nie sposób w ogóle mówić o powzięciu uchwały i wyrażeniu stanowiska przez zgromadzenie - przyjmuje się, że uchwała taka nie istnieje.

W orzecznictwie za nieistniejącą uznano np. uchwałę, za którą nie głosowała wymagana większość, a wynik głosowania został sfałszowany ( tak: wyrok SN z 9 października 1972 roku, II CR 1712/72, publ. OSNC 1973/7-8/135), uchwałę podjętą przez niezwołane zgromadzenie ( tak: uchwała SN z 24 czerwca 1994 roku, III CZP 81/94, publ. OSNC 1994/12/241).

Odnosząc te reguły odpowiednio do uchwał innych niż walne zgromadzenie organów spółdzielni, których zaskarżenia w drodze odrębnego powództwa o ich uchylenie przepisy prawa spółdzielczego nie przewidują (poza wyjątkami wymienionymi w art. 198 § 2 i art. 32 § 1a Prawa spółdzielczego) wskazać należy, że w takim wypadku nie można mówić o względnej nieważności wadliwie dokonywanych czynności uchwałodawczych. Uchwały te można oceniać jedynie pod kątem ich istnienia oraz ważności bądź nieważności. Także w tym wypadku o nieistnieniu uchwały można mówić wtedy, kiedy nieprawidłowości w zwołaniu lub procedowaniu określonych organów wykluczają możliwość stwierdzenia, że wyraziły one wolę jako ten właśnie, uprawniony organ ( tak: wyrok SN z dnia 02 sierpnia 2007 roku V CSK 163/07, publ. M. S. (...) ).

Natomiast wadliwości wyrażające się w działaniu w niepełnym składzie, nie pozwalającym na skuteczne wyrażenie woli, powodują jedynie nieważność podjętej uchwały, która jednak obiektywnie istnieje (por. wyrok SN z 20 lutego 1987, I PR 1/87, punl. OSNC 1988/6/84).

Podejmowanie uchwał w przedmiocie nienależącym do kompetencji danego organu spółdzielni nie stanowi podstawy do uznania takiej uchwały za nieistniejącą, a jedynie pozwala przyjąć, iż uchwała taka jest sprzeczna z prawem ( tak: wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2005 roku, V CK 488/04).

W kontekście powołanego art. 5 ustawy prawo spółdzielcze wskazać trzeba, iż strona pozwana - Gminna Spółdzielnia (...) w K. działa w oparciu o statut uchwalony i przyjęty na Zebraniu Przedstawicieli w dniu 06 kwietnia 2014 roku ( k. 34-63 ).

W myśl § 14 ust 1 członkami spółdzielni mogą być osoby fizyczne, które posiadają pełną zdolność do czynności prawnych z wyjątkiem osób:

1.  pozbawionych praw publicznych,

2.  skazanych za przestępstwa popełnione w celu korzyści materialnych

3.  zajmujących się interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni, a w szczególności uczestniczących jako właściciele, akcjonariusze, wspólnicy lub członkowie rad nadzorczych i zarządów w podmiotach gospodarczych prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni w rejonie jej działania.

Tryb przyjmowania nowych członków reguluje szczegółowo § 15 statutu.

Z brzmienia §15 ust. 1 statutu wynika, iż członków przyjmuje Zarząd Spółdzielni na podstawie pisemnej deklaracji przystąpienia do Spółdzielni. Deklaracja podpisana przez przystępującego powinna zawierać jego imię i nazwisko, datę urodzenia oraz miejsce stałego zamieszkania oraz adresu do korespondencji jeżeli jest on inny od adresu zameldowania, ilość zadeklarowanych udziałów, dane dotyczące wkładów oraz oświadczenie o którym mowa w § 14 statutu. Warunkiem przyjęcia na członka jest ponadto wpłacenie wpisowego i udziału oraz stałe zamieszkiwanie na terenie gminy, w której działa Spółdzielnia co najmniej od 5 lat.

Uchwała zarządu w sprawie przyjęcia lub odmowy przyjęcia w poczet członków Spółdzielni powinna być podjęta w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia deklaracji ( § 15 ust.2 statutu ).

Statut przesądza ( § 15 ust.3 ), iż przystępujący do Spółdzielni staje się jej członkiem z dniem podjęcia uchwały Zarządu o przyjęciu. Przyjęcie powinno być potwierdzone na deklaracji podpisami dwóch członków zarządu lub osób do tego przez Zarząd upoważnionych z podaniem daty uchwały o przyjęciu.

O uchwale o przyjęciu w poczet członków oraz o uchwale odmawiającej przyjęcia zainteresowany powinien być powiadomiony przez Zarząd pisemnie w ciągu dwóch tygodni od dnia jej powzięcia. Zawiadomienie o odmowie przyjęcia wraz z uzasadnieniem powinno być przesłane listem poleconym zawierającym pouczenie o trybie odwoławczym ( § 15 ust. 4 statutu ).

Od uchwały Zarządu odmawiającej przyjęcia na członka Spółdzielni zainteresowany może odwołać się do Rady Nadzorczej. Odwołanie wnosi się w formie pisemnej w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o odmowie przyjęcia na członka ( § 15 ust. 5 statutu ).

Rada Nadzorcza powinna rozpatrzyć wniesione odwołanie na swoim najbliższym posiedzeniu nie później jednak jak w ciągu 1-go miesiąca od daty wniesienia odwołania. O ostatecznej decyzji Rady Nadzorczej w sprawie rozpatrzenia odwołania zainteresowany powinien być zawiadomiony listem poleconym w terminie 2 tygodni od dnia jej podjęcia ( § 15 ust. 6 statutu ).

Bezspornie w dniu 07 marca 2016 roku powód J. Z. (1) złożył deklarację ( k. 32 ) przystąpienia do Gminnej Spółdzielni (...) w K.. W deklaracji podał, iż mieszka w K. oraz zadeklarował 10 udziałów po 50 złotych. Do deklaracji dołączył oświadczenie ( k. 33 ), że posiada pełną zdolność do czynności prawnych, pełnię praw publicznych, nie był skazany za przestępstwa popełnione w celu korzyści materialnych, nie zajmuje się interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni, a w szczególności nie uczestniczy jako właściciel, akcjonariusz, wspólnik lub członek rad nadzorczych i zarządów w podmiotach gospodarczych prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni w rejonie jej działania.

Z dokumentów przedłożonych przez stronę pozwaną wynika, że okresie od 01 marca 2016 roku do 21 czerwca 2016 roku członek Zarządu Gminnej Spółdzielni (...) w K. – K. F. przebywał na zwolnieniu lekarskim z uwagi na chorobę ( k. 92-95 ). W dniu 06 kwietnia 2016 roku odbyło się posiedzenie Zarządu, w którym uczestniczył prezes zarządu J. R. (2) i członek zarządu M. O.. Na posiedzeniu tym Zarząd w składzie dwuosobowym podjął uchwałę ( k. 96-97 ), iż sprawę przyjęcia w poczet członków z uwagi na absencję chorobową K. F. przesuwa się do rozpatrzenia po jego powrocie. Wskazać trzeba, iż w dniu 22 czerwca 2016 roku K. F. powrócił ze zwolnienia chorobowego. W tym dniu Zarząd obradował w pełnym składzie i rozpatrując deklarację przystąpienia powoda do Gminnej Spółdzielni (...) w K. podjął uchwałę (...) ( k. 10 ).

Zgodnie z tą uchwałą zarząd działając na podstawie § 15 i § 15 a statutu w związku z § 14 statutu odmówił przyjęcia powoda na członka Gminnej Spółdzielni (...). W uzasadnieniu uchwały podano, że przyczyną odmowy przyjęcia J. Z. (2) na członka spółdzielni jest fakt, iż w oparciu o ogólnie dostępne dane zainteresowany nie spełnia wymogów statutowych, w szczególności § 14 ust. 1 pkt. 3 bo prowadzi działalność konkurencyjną wobec spółdzielni w rejonie jej działania.

Nie budzi wątpliwości, iż o treści tej uchwały i pouczeniu co do odwołania do Rady Nadzorczej Zarząd powiadomił powoda pismem z dnia 11 lipca 2016 roku przesłanym listem poleconym i doręczonym w dniu 13 lipca 2016 roku ( k. 10 w zw. z k. 26-28 ).

Zgodnie z otrzymanym pouczeniem powód J. Z. (1) złożył w dniu 26 lipca 2016 roku odwołanie ( k. 81-82 ) od uchwały Zarządu do Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni. Odwołanie wpłynęło w dniu 28 lipca 2016 roku. Uchwałą (...) z dnia 29 sierpnia 2016 roku Rada Nadzorcza Gminnej Spółdzielni (...) w K. oddaliła w całości odwołanie jako bezzasadne ( k. 8 w zw. z k. 105-110 ). W uzasadnieniu podano, iż faktycznie powód zajmuje się interesami konkurencyjnymi wobec strony pozwanej – prowadzi (...). Wskazywano w uzasadnieniu, iż jest to fakt powszechnie znany a został przyznany przez powoda w odwołaniu.

Pouczono powoda w uchwale, iż przysługuje mu prawo zaskarżenia uchwały do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu w terminie 6 tygodni od daty jej otrzymania.

Uchwałę przesłano do powoda pismem przewodnim z dnia 09 września 2016 roku, a powód otrzymał przesyłkę poleconą w dniu 20 września 2016 roku ( k. 29 ).

Pojawia się zasadnicze pytanie czy powód ma roszczenie do zaskarżenia przedmiotowych uchwał a jeśli tak to z jakim roszczeniem mógł on wystąpić.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela przedstawiony wyżej pogląd, że z zasady „otwartych drzwi” nie wynika dla zainteresowanej osoby roszczenie o przyjęcie do spółdzielni ani też obowiązek spółdzielni do przyjęcia każdej zgłaszającej się osoby. Możliwość przyjmowania nowych członków może być uzależniona nie tylko od posiadania przez osoby ubiegające się o członkostwo określonych kwalifikacji, lecz także ze względów na prowadzoną - w warunkach konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej - działalność gospodarczą.

Jak przesądzono w judykaturze zasadą jest, że członek spółdzielni może żądać ustalenia nieważności (art. 58 k.c. i art. 189 k.p.c.) albo nieistnienia (art. 189 k.p.c.) uchwały zarządu lub rady nadzorczej spółdzielni ( tak: wyrok SN z dnia z dnia 18 marca 2010 roku, V CSK 260/09, publ. LEX nr 589842, czy uchwała SN z dnia 2 lutego 2007 roku, III CZP 141/2006, publ. OSNC 2007, Nr 12, poz. 180).

Ten kierunek wykładni znalazł także potwierdzenie na gruncie Kodeksu spółek handlowych. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 18 września 2013 r. (III CZP 13/13, publ. OSNC 2014/3/23)" (...) Uchwały zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz uchwały zarządu i rady nadzorczej spółki akcyjnej podlegają zaskarżeniu w drodze powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c. w związku z art. 58 k.c.)."

Niezbędną przesłanką roszczenia o stwierdzenie nieważności uchwały oraz o ustalenie jej nieistnienia, jak w przypadku każdego powództwa opartego na art. 189 k.p.c., jest wykazanie interesu prawnego w uzyskaniu orzeczenia ustalającego.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługuje na uwzględnienie bowiem powód nie wskazuje prawa, o jakim mowa w art. 189 k.p.c., a więc prawa w znaczeniu cywilnym, czy inaczej ujmując - prawa w znaczeniu tytułu czy uprawnienia, mogącego być źródłem roszczeń (materialnych) - prawa, które podlega ochronie, bo je można naruszyć. Należy zauważyć, że w świetle art. 189 k.p.c. o interesie prawnym można mówić wtedy, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, a strony łączy stosunek cywilnoprawny. Przy czym wymaga się, by zagrożenie to istniało nie tylko w wyobrażeniu i odczuciu powoda, lecz także obiektywnie.

Pojęcie interesu prawnego, użytego w art. 189 k.p.c., oznacza interes odnoszący się do stosunków prawnych (a nie jakichkolwiek), w których znajduje się powód w stosunku do pozywanego podmiotu.

Powód nie jest członkiem pozwanej spółdzielni i nie służy mu roszczenie o przyjęcie do spółdzielni. Z braku członkowstwa w pozwanej spółdzielni nie może on teoretycznie skarżyć wszystkich uchwał organów kolegialnych pozwanej spółdzielni.

Zdaniem Sądu J. Z. (1) nie wykazał, w jaki sposób wyrok (ewentualnie) uwzględniający powództwo o ustalenie (stwierdzenie) miałby wpłynąć na ochronę jego interesów prawnych.

Skoro bowiem powód nie jest członkiem pozwanej spółdzielni i nie służy mu roszczenie o przyjęcie w poczet członków, to stwierdzenie nieważności uchwały w niczym nie zmieni sytuacji powoda w kwestii jego członkowstwa.

Brak więc po stronie powoda interesu prawnego.

Gdyby nie podzielić tej argumentacji i uznać, że J. Z. (1) ma interes prawny w oparciu o dyspozycję art. 189 k.c. do kierowania powództwa o stwierdzenie nieważności zaskarżonych uchwał (...) Zarządu i (...) Rady Nadzorczej, to Sąd wbrew twierdzeniom pozwu w tym przedmiocie, nie dostrzega takich naruszeń zaskarżonymi uchwałami ustaw, statutu i regulaminów Spółdzielni, które prowadziłyby do stwierdzenia nieważności uchwał.

Powód winien był zaś wykazać uchybienia objęte hipotezą art. 58 k.c. pozwalające na uznanie, że kwestionowane uchwały z uwagi na tryb ich podjęcia lub treść są nieważne.

Sprzeczność uchwały z prawem zachodzi w wypadku naruszenia przy jej wydaniu bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa materialnego lub wymogów proceduralnych rangi ustawowej, o ile miały one wpływ na jej treść (por. wyroki Sądu Najwyższego z 8 lipca 2004 roku IV CK 543/03, publ. OSNC 2005/7-8/132; z 7 lipca 2004 r. I CK 78/04, publ. "Monitor Prawniczy" 2004, nr 15, s. 678 i z 16 października 2002 roku IV CKN 1351/00, publ. OSNC 2004/3/40).

Kwestionowane uchwały ( Zarządu (...) z dnia 22 czerwca 2016 roku i Rady Nadzorczej (...) z dnia 29 sierpnia 2016 roku ) zostały podjęte w wymaganym statutem trybie przez upoważnione do tego organy działające zgodnie ze statutem regulującym tryb ich pracy.

W ocenie Sądu podnoszone w pozwie kwestie dotyczące postępowania Rady Nadzorczej i Zarządu co do terminowości podjęcia uchwał nie mają żadnego wpływu na ważność samych uchwał i ich zgodność z prawem.

Zgodność uchwały organu spółdzielni z ustawą ocenia się według prawa obowiązującego w dniu podjęcia uchwały ( tak: wyrok SN z dnia 18 marca 2010 roku, V CSK 260/09).

Bezspornie uchwała zarządu została podjęta z opóźnieniem z uwagi na usprawiedliwiony stan obiektywny dotyczący choroby jednego członka zarządu. W okresie od 01 marca 2016 roku do 21 czerwca 2016 roku członek Zarządu Gminnej Spółdzielni (...) w K. – K. F. przebywał na zwolnieniu lekarskim. W dniu 06 kwietnia 2016 roku odbyło się zaś posiedzenie Zarządu, w którym uczestniczył prezes zarządu J. R. (2) i członek zarządu M. O.. Na tym posiedzeniu ( k. 96-97 ) Zarząd w składzie dwuosobowym podjął uchwałę, iż sprawę przyjęcia w poczet członków z uwagi na absencję chorobową K. F. przesuwa się do rozpatrzenia po jego powrocie. W dniu 22 czerwca 2016 roku K. F. powrócił ze zwolnienia chorobowego i w tym dniu Zarząd bez zbędnej już zwłoki obradował w pełnym składzie a rozpatrując deklarację przystąpienia powoda do Gminnej Spółdzielni (...) w K. podjął w ramach swoich kompetencji zaskarżoną uchwałę (...).

Między złożeniem deklaracji członkowskiej ( 07 marca 2016 roku ) a podjęciem uchwały przez zarząd ( 22 czerwca 2016 ) upłynął bezsprzecznie termin dłuższy niż 30 dni ( określony w statucie ) na podjęcie uchwały, jednak w tym czasie stan prawny i stan faktyczny, który legł u podstaw uchwały nie uległ zmianie.

Stąd opóźnienie w podjęciu uchwały przez zarząd nie miało wpływu na treść uchwały. Należy bowiem przyjąć, że gdyby przedmiotowa uchwała została podjęta w statutowym terminie 30 dni to jej treść byłaby identyczna.

Zgodnie z tą uchwałą zarząd działając na podstawie § 15 i § 15 statutu w związku z § 14 statutu odmówił przyjęcia powoda na członka Gminnej Spółdzielni (...). W uzasadnieniu uchwały podano, że przyczyną odmowy przyjęcia J. Z. (2) na członka spółdzielni jest fakt, iż w oparciu o ogólnie dostępne dane zainteresowany nie spełnia wymogów statutowych, w szczególności § 14 ust. 1 pkt. 3 bo prowadzi działalność konkurencyjną wobec spółdzielni w rejonie jej działania.

Dodać trzeba, iż termin do podjęcia uchwały zarówno przez Zarząd jak i przez Radę Nadzorczą w ocenie Sądu ma charakter jedynie instrukcyjny i nie jest terminem prawa materialnego lecz terminem procesowym. Statut pozwanej spółdzielni nie przewiduje sankcji za uchybienie tego terminu. Takiej sankcji nie zawierają też przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze. Trudno zaś jest przyjąć, aby uchybienie terminu rodziło skutek w postaci nieważności uchwały.

Podniesiono już, że przepisy ustawy - prawo spółdzielcze są wyspecjalizowanym działem prawa cywilnego ( tak: wyrok SN z dnia 24 lutego 1999 roku, I PKN 582/98, OSNP 2000/8/304 ).

Gdyby założyć, że termin ten ma charakter materialny i reguluje cywilnoprawny stosunek to sankcja nieważności mogła by mieć zastosowanie, tylko wtedy, gdyby to wprost wynikało z postanowień statutu lub ustawy.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie podjęcie uchwały przez Zarząd ( Radę Nadzorczą ) spółdzielni w pełnym statutowym składzie z uchybieniem terminu statutowego nie oznacza również, że uchwała jest uchwałą nieistniejącą. Przyjęcie takiej koncepcji prowadziłoby do zbyt daleko idących wniosków.

Uchwała jest formą podjęcia decyzji przez organ kolegialny i funkcjonuje w stosunkach wewnętrznych spółdzielni. Ustawa prawo spółdzielcze nie reguluje ani trybu, ani formy podjęcia uchwały przez zarząd. Tak więc uchwała zarządu nie jest uchwałą nieistniejącą na przykład tylko dlatego, że protokół posiedzenia tego organu, na którym ją podjęto, nie został podpisany z zachowaniem wymagań dotyczących reprezentacji spółdzielni na zewnątrz. Protokół posiedzenia zarządu, a właściwie jego treść, ma wyłącznie znaczenie dowodowe. Za jego pomocą można potwierdzić istnienie uchwały pojętej ustnie lub temu zaprzeczyć ( tak: wyrok SN z dnia 7 grudnia 2012 roku , II PK 121/12, publ. M. S.. 2013, (...), s. 39). Ugruntowany jest również taki pogląd, że podejmowanie uchwał w przedmiocie nienależącym do kompetencji danego organu spółdzielni nie stanowi podstawy do uznania takiej uchwały za nieistniejącą, a jedynie pozwala przyjąć, iż uchwała taka jest sprzeczna z prawem ( tak: wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2005 r., V CK 488/04).

Można wywieść ostatecznie ogólny pogląd, iż naruszenie postanowień statutu lub regulaminu spółdzielni, mające wpływ na treść uchwały organów spółdzielni stanowi podstawę powództwa o ustalenie nieważności podjętej uchwały (art. 189 k.p.c.), jeżeli równolegle zachodzi naruszenie zasad zwoływania posiedzeń, formalnych reguł obowiązujących przy podejmowaniu uchwały lub sprzeczność uchwały z przepisami prawa. W tych okolicznościach należy dochodzić ustalenia nieważności podjętej uchwały (art. 189 k.p.c.) – wyrok SA w Warszawie z 07 stycznia 2009 roku publ. Apel.-W-wa 2010/3/23; wyrok SN z dnia 2 sierpnia 2007 roku V CSK 163/07.

W konsekwencji przyjąć należało w okolicznościach niniejszej sprawy, że niezachowanie terminu statutowego przez Zarząd pozwanej spółdzielni do podjęcia uchwały (...) z dnia 22 czerwca 2016 roku mogłoby prowadzić do unieważnienia uchwały pod warunkiem, że uchybienie terminu miało wpływ na jej treść.

Sąd takiego związku między uchwałą a jej treścią nie dostrzega.

Podobna ocena dotyczy skutków uchwały Rady Nadzorczej (...) z dnia 29 sierpnia 2016 roku.

Zgodnie z otrzymanym pouczeniem powód J. Z. (1) złożył w dniu 26 lipca 2016 roku odwołanie od uchwały Zarządu do Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni. Odwołanie wpłynęło w dniu 28 lipca 2016 roku ( k. 81-82 ). Uchwałą (...) z dnia 29 sierpnia 2016 roku Rada Nadzorcza Gminnej Spółdzielni (...) w K. oddaliła w całości odwołanie jako bezzasadne ( k. 8 ).

Teoretycznie zatem Rada Nadzorcza uchybiła terminowi podjęcia uchwały o jeden dzień.

Okoliczność ta pozostaje bez wpływu na treść uchwały.

W uzasadnieniu tej uchwały podano ( k. 8 i 105-110 ), iż faktycznie powód zajmuje się interesami konkurencyjnymi wobec strony pozwanej – prowadzi (...). Wskazywano w uzasadnieniu, iż jest to fakt powszechnie znany a został przyznany przez powoda w odwołaniu.

Powód bezspornie jest prokurentem (...) S.R.O. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oddział w Polsce ( k. 64-66 ) dzierżawiącej restaurację od pozwanej spółdzielni ( k. 67-80 ). W okresie od 24 lipca 2007 roku do 14 stycznia 2016 roku na Słowacji zarejestrowana była K. M.s.r.o. ( odpowiednik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ) z siedzibą w K.. Powód J. Z. (1) wpisany był jako prezes zarządu tej spółki. Od 15 stycznia 2016 roku w miejsce w/w spółki w rejestrze figuruje (...) s.r.o. w K.. Wspólnikami tej spółki są powód J. Z. (1) i S. K. ( k. 102-104 ). Przedmiot działalności obu spółek obejmuje między innymi prowadzenie działalności restauracyjnej. Działalność restauracyjna spółek jest prowadzona na Słowacji. Okoliczność tę powód przyznał w swoich zeznaniach ( k. 111 ).

Dodać trzeba, że Gminna Spółdzielnia (...) w K. w sąsiedniej miejscowości S., administracyjnie należącej do gminy K. posiada nieruchomość zabudowaną budynkiem restauracyjno użytkowym, w którym była dotąd prowadzona restauracja (...). W przeszłości powód był dzierżawcą tej restauracji. Aktualnie Gminna Spółdzielnia (...) w K. czyni starania o odnowienie lokalu w S. celem wznowienia działalności restauracyjnej.

Statut pozwanej Spółdzielni pod pojęciem działalności konkurencyjnej rozumie przede wszystkim posiadanie udziałów lub zasiadanie we władzach podmiotów gospodarczych prowadzących działalność konkurencyjną wobec działalności Spółdzielni w rejonie jej działania.

Istotą konkurencji jest rywalizacja wielu (a co najmniej dwóch) przedsiębiorców w dążeniu do tego samego celu z równoczesnym osiągnięciem przewagi nad konkurentem. Oczywistym jest, że działanie takie wywiera wpływ na kondycję i zachowanie innych przedsiębiorców. Dążenie do polepszenia czy umocnienia swojej pozycji może prowadzić do naruszenia interesu konkurenta przez pogorszenie możliwości zakupu lub zbytu potrzebnych mu lub zbywanych przez niego towarów i dóbr lub oferowanych usług. Działanie takie może przybierać postać szkody majątkowej, prowadzić do poszerzenia swojego kręgu klientów, co oczywiście skutkuje utratą klientów przez przedsiębiorcę będącego konkurentem. Na ogół przyjmuje się, że prowadzenie interesów pokrywających się z przedmiotem działalności gospodarczej spółdzielni stanowi konkurencję. Nie można jednakże wykluczyć, że nawet działalność w dziedzinach pokrewnych może uzasadniać istnienie stosunku konkurencji i stanowić dostateczną podstawę do udzielenia ochrony (z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2000 roku, III CZP 21/00).

Stąd niewątpliwie działalność restauracyjna powoda prowadzona nadal w K. nawet na obiekcie dzierżawionym od Gminnej Spółdzielni (...) w K. stanowi działalność konkurencyjną w stosunku do działalności restauracyjnej strony pozwanej w S.. (...) te dotyczą bowiem dwóch sąsiadujących z sobą bezpośrednio miejscowości w ramach jednej gminy. Niewątpliwie chodzi tu zatem o ten sam rynek i podobny krąg osób jako odbiorców usług restauracyjnych.

Okoliczność ta legła merytorycznie u podstaw zaskarżonych uchwał odmawiających powodowi członkowstwa w pozwanej spółdzielni.

Konkurencyjna wobec spółdzielni działalność gospodarcza prowadzona przez osobę zamierzającą wstąpić do tej spółdzielni może stanowić podstawę - w świetle postanowień statutu spółdzielni - wykluczającą możliwość nabycia członkostwa w tej spółdzielni ( tak: wyrok SN z dnia 07 czerwca 2000 roku III CZP 21/00, publ. OSP 2001/2/24 ).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie pogląd ten podziela.

Z tych wszystkich względów zaskarżone uchwały nie naruszają przepisów prawa i brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności uchwał.

Jak wyżej wskazano uchwała sprzeczna z prawem dotknięta jest sankcją nieważności ex lege, co może być przedmiotem ustalenia w procesie z art. 189 k.p.c. o stwierdzenie nieważności, ale żądanie jej uchylenia jest bezprzedmiotowe ( tak: wyrok SA w Katowicach z dnia 29 sierpnia 2012 roku I ACa 468/12, publ. LEX nr 1216274, wyrok SN z dnia 26 listopada 2010 roku IV CSK 269/10 , publ. LEX nr 707917, wyrok SA w Warszawie z dnia 10 września 2013 roku I ACa 378/13, publ. LEX nr 1394303, wyrok SA w Krakowie z dnia 14 września 2012 roku I ACa 784/12, publ. LEX nr 1223212).

Dlatego bezprzedmiotowe było ewentualne żądanie powoda zgłoszone ustnie na rozprawie z dnia 31 marca 2016 roku ( k. 111/2 od 00:19:57 ) o uchylenie zaskarżonych uchwał.

W tym zakresie dodać trzeba, że nie znajduje zastosowania w okolicznościach sprawy powództwo o uchylenie uchwał.

Powództwo o uchylenie uchwały zgodnie z art. 42 § 3 i § 4 ustawy prawo spółdzielcze z 16 września 1982 roku przysługuje członkom spółdzielni wtedy, gdy opiera się ono na zarzucie sprzeczności uchwały z postanowieniami statutu, bądź dobrymi obyczajami lub gdy godzi w interesy spółdzielni albo miała na celu pokrzywdzenie członka ( tak: wyrok SA w Łodzi z dnia 19 czerwca 2013 roku I ACa 141/13, publ. LEX nr 1339378). Powództwo o uchylenie uchwały, przewidziane w tym przepisie należy do kategorii powództw o ukształtowanie prawa.

Osoba wnosząca takie powództwo nie zmierza bowiem ani do zasądzenia od spółdzielni na jej rzecz oznaczonego świadczenia (np. pieniężnego), ani do stwierdzenia, że oznaczone prawo lub oznaczony stosunek prawny istnieje lub nie istnieje, lecz dąży do powstania nowego stanu prawnego przez mający zapaść wyrok sądowy.

Powód J. Z. (1) nie jest zaś członkiem pozwanej spółdzielni, stąd nie może domagać się uchylenia zaskarżonych uchwał.

Na marginesie dodać trzeba, iż oddalenie powództwa w niniejszej sprawie nie pozbawia powoda dalszego prawa do ubiegania się o członkowstwo w pozwanej spółdzielni pod warunkiem, że spełni on wymagania statutowe.

Dlatego w razie zmiany okoliczności powód nadal będzie mógł ubiegać się o członkowstwo w Gminnej Spółdzielni (...) w K..

Mając powyższe na względzie Sąd orzekł jak w pkt. I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł jak w pkt II wyroku na zasadzie art. 98 k.p.c. art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 8 ust. 1 pkt. 1 i § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. 2015 poz. 1804 z późniejszymi zmianami ).

Skoro żądanie pozwu zostało oddalone w całości, to strona pozwana jako wygrywająca sprawę mogą dochodzić od powoda zwrotu poniesionych przez siebie kosztów procesu.

Zasądzone koszty obejmują opłatę od pełnomocnictwa ( k. 25 ) oraz stawkę minimalną wynosząca 360 złotych.

Sąd miał bowiem na uwadze, iż w sprawach dotyczących stwierdzenia nieważności uchwały organu spółdzielni należy stosować po myśli § 20 powołanego rozporządzenia stawkę najbardziej zbliżoną z § 8 ust. 1 pkt 1, tj. taką jak w sprawie o uchylenie uchwały – 360 złotych.

Zgodnie z uchwałą SN z dnia 25 czerwca 2009 roku , III CZP 40/09 ( publ. Biul. SN 2009/6/9 ) w razie objęcia jednym pozwem żądania uchylenia kilku uchwał pozwanej podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego strony reprezentowanej przez adwokata czy radcę prawnego stanowi stawka minimalna niezależnie od liczby zaskarżonych uchwał.

SSO Paweł Poręba

S