Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Wanda Zawicka

Protokolant: sekretarz sądowy Małgorzata Szeląg

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2022 roku w Krakowie

na rozprawie

sprawy E. F.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w (...)

o wysokość policyjnej renty inwalidzkiej i o wysokość emerytury policyjnej

na skutek odwołania E. F.

od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji w (...)

z dnia 8 czerwca 2017 roku, nr ewidencyjny (...)

z dnia 8 czerwca 2017 roku, nr ewidencyjny (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję (...)w ten sposób, że zobowiązuje Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji w (...) do przeliczenia renty inwalidzkiej W. F. poczynając od 1 października 2017 roku z pominięciem art. 22 a ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno – Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;

II.  zmienia zaskarżoną decyzję (...) w ten sposób, że zobowiązuje Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji w (...) do przeliczenia emerytury W. F. poczynając od 1 października 2017 roku z pominięciem art. 15 c, ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno – Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Sygn. akt VII U 2465/21

UZASADNIENIE

wyroku z 22 czerwca 2022 r.

Decyzją z 8 czerwca 2017 r. (...) Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w (...), działając
na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2016 r., poz. 708, z późn. zm.), zwanej dalej policyjną ustawą emerytalną, oraz na podstawie otrzymanej z IPN informacji
nr (...) z 7 kwietnia 2017 r., od 1 października 2017 r., ponownie ustalił dla W. F. wysokość emerytury, która wyniosła 2278,61 zł, a po potrąceniu składki
na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 186,21 zł i zaliczki na podatek dochodowy
w kwocie 166 zł – 1926,40 zł. Podstawę wymiaru świadczenia stanowiła kwota 4449,24 zł. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono wysługę określoną w zestawieniu dołączonym do decyzji. Ustalona kwota emerytury stanowiła 75 % podstawy wymiaru świadczenia i wyniosła kwotę 3336,93 zł. Ustalona w ten sposób emerytura była wyższa od kwoty 2.069,02 zł, tj. przeciętnej emerytury ogłoszonej przez Prezesa ZUS i została obniżona do tej ostatniej kwoty.

Decyzją z 8 czerwca 2017 r. (...) Dyrektor Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w (...), działając
na podstawie art. 22a w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 policyjnej ustawy emerytalnej, oraz
na podstawie otrzymanej z IPN informacji nr (...)z 7 kwietnia 2017 r., od 1 października 2017 r., ponownie ustalił dla W. F. wysokość renty inwalidzkiej III grupy. Podstawę wymiaru świadczenia stanowiła kwota 4519,09 zł. Renta inwalidzka wyniosła 750 zł i przyznano do niej dodatek pielęgnacyjny w kwocie 209,59 zł. Renta nie była wypłacana z uwagi na posiadanie przez W. F. prawa do korzystniejszej emerytury policyjnej.

W odwołaniach od powyższych decyzji W. F. zarzucił naruszenie szeregu przepisów Konstytucji RP, przepisów Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i Protokołu nr 1 do tej Konwencji.

Wobec tego odwołujący domagał się zmiany zaskarżonych decyzji poprzez przyznanie świadczenia emerytalnego i rentowego w dotychczasowej wysokości. Odwołujący wnosił także o zasądzenie na jego rzecz od organu emerytalno – rentowego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołania Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wniósł o ich oddalenie wskazując, że był związany zarówno przepisami zastosowanej ustawy, jak też informacją z Instytutu Pamięci Narodowej o przebiegu służby odwołującej na rzecz totalitarnego państwa. Organ rentowy domagał się także zasądzenia na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W dniu 18 grudnia 2019 r. W. F. zmarł (k. 49) i w jego miejsce
do postępowania wstąpiła jego żona E. F. (k. 62 i 65).

Według informacji IPN z dnia 7 kwietnia 2017 r. o przebiegu służby nr (...)odwołujący pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa o której mowa w art. 13b policyjnej ustawy emerytalnej w okresie od 1 marca 1986 r. do 15 czerwca 1987, przy czym od 1 marca 1986 r. do 31 maja 1986 r. miał wykonywać obowiązki w (...).

W piśmie IPN z 22 sierpnia 2018 r. dodatkowo wskazano, że w powyższym okresie odwołujący pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13 b ust. 1 pkt 5 litera e tiret 3, tj. w (...)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. F. został ponownie przyjęty do służby w Policji od 1 marca 1986 r.,
na stanowisko inspektora (...) w (...), przy czym obowiązki inspektora podjął faktycznie od 1 czerwca 1986 r. W podziale zadań organizacyjnych Wydziału powierzono mu nadzór i koordynację prac wszystkich organizacji społeczno – politycznych funkcjonujących w (...) samodzielne przygotowywanie obsługi niektórych akcji, np. (...), (...), czy (...) Był długoletnim i zaangażowanym członkiem (...), znanym i cenionym działaczem społecznym. Zwolniony ze służby w MO z dniem 31 maja (...).

(Dowód: kserokopia opinia służbowej z 13 czerwca 1987 r. k. 232 – 233 kserokopii akt osobowych W. F.).

W. F. uzyskał prawo do policyjnej emerytury 7 czerwca 1989 r. i policyjnej renty inwalidzkiej 8 czerwca 1989 r.

Świadczenie emerytalne W. F. było już raz obniżane decyzją z 28 października 2009 r., na podstawie policyjnej ustawy emerytalnej (Dz. U. z 2004 r., nr 8, poz. 67 z późn. zm.) i informacji IPN z 9 czerwca 2009 r., zgodnie z którą w okresie od 1 marca 1986 r. do 15 czerwca 1987 r. pełnił on służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r., nr 63, poz. 425 z późn. zm.).

(Dowód: decyzje k. 49 – 50 i 51 – 52 akt emerytalno – rentowych W. F.,

decyzja i informacja k. 173 i 176 akt emerytalno – rentowych W. F.).

Ustalenia faktyczne w sprawie zostały poczynione w oparciu o dowody z dokumentów urzędowych w postaci decyzji emerytalnych i rentowych oraz informacji z IPN, a także
w oparciu o kserokopię opinii służbowej z 13 czerwca 1987 r. Sąd nie miał wątpliwości co do autentyczności i wiarygodności tych dokumentów. Sąd dysponował wprawdzie całością kserokopii akt osobowych W. F., ale poczynił ustalenia na podstawie dokumentu dotyczącego spornego okresu służby i najpełniej charakteryzującego tę służbę. Jednocześnie
z kserokopii pozostałych dokumentów składających się na akta osobowe W. F. nie wynikały żadne dodatkowe, istotne dla sprawy, okoliczności.

Żona W. F. nie posiadała natomiast żadnych informacji na temat służby zmarłego męża.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania zasługiwały na uwzględnienie.

Odwołujący, a następnie jego żona kwestionowali możliwość uznania, że służba
w okresie od 1 marca 1986 r. do 15 czerwca 1987 r. była wykonywana na rzecz państwa totalitarnego oraz podnosili szereg zarzutów sprzeczności zastosowanych przepisów art.15c
i art. 22a policyjnej ustawy emerytalnej przede wszystkim z normami Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz przepisami Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Powołane i zastosowane wobec W. F. przepisy wprowadzono na mocy art. 1 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 2270), i jest to już druga regulacja powodująca obniżenie emerytur, a teraz także rent inwalidzkich osobom, które pełniły „służbę w organach bezpieczeństwa PRL”, które to pojęcie obecnie zastąpiono pojęciem „służby na rzecz państwa totalitarnego”. Aktualnie obniżenie świadczeń dotyczy również rent rodzinnych.

I tak;

Zgodnie z art. 15c ust. 1 policyjnej ustawy emerytalnej, w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1) 0% podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b;

2) 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4.

Zgodnie z art. 15c ust. 3 ustawy wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przy czym w 2017 r. była to kwota 2.069,02 zł brutto. Efektem powyższego była niemożność uwzględnienia ponad wyznaczony limit przy obliczaniu emerytury okresów zatrudnienia także poza służbą mundurową i innych, o których mowa w art. 14 policyjnej ustawy emerytalnej, które dotychczas doliczało się do wysługi emerytalnej i podwyższały one emeryturę o 1,3 % podstawy jej wymiaru.

Co więcej uchylono art. 15b ustawy, który umożliwiał odpowiednie stosowanie
do osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa i pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., m.in. art. 15 ust. 4, który stanowi, że emeryturę podwyższa się o 15% podstawy wymiaru emerytowi, którego inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą.

Obecnie nowy przepis art. 15c ust. 2 stanowi, że przepisy art. 14 i art. 15 ust. 1 - 3a, 5 i 6 stosuje się odpowiednio, niemniej jednak emerytury nie podwyższa się zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3, jeżeli okoliczności uzasadniające podwyższenie wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b.

Natomiast w myśl art. 22a ust. 1 ustawy w przypadku osoby, która pełniła służbę
na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, rentę inwalidzką ustaloną zgodnie
z art. 22 zmniejsza się o 10% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b.

Przy zmniejszaniu renty inwalidzkiej okresy służby, o której mowa w art. 13b, ustala się
z uwzględnieniem pełnych miesięcy. Wysokość renty inwalidzkiej, ustalonej zgodnie z ust. 1, nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej renty z tytułu niezdolności do pracy wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ust. 3).

W ustawie nowelizującej z 2016 r. przewidziano przy tym (art. 8a, art. 15c ust. 5 i 6, art. 22a ust. 5 i 6, art. 24a pkt 4, 5, 6) wyjątki od zasady obniżania świadczeń, które pozwalają zachować jej dotychczasową wysokość, pomimo służby na rzecz totalitarnego państwa. W szczególności sankcja obniżenia świadczenia nie obejmuje funkcjonariusza, który udowodni, że przed 1990 r. bez wiedzy przełożonych podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Należy wspomnieć, że w poprzedzających ustawę nowelizującą z 16 grudnia 2016 r. rozwiązaniach przyjętych w ustawie z 23 stycznia 2009 r. (Dz.U. z 2009 r. Nr 24 poz.118) obniżono po raz pierwszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa do 1990 r. z 2,6% do 0,7%.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 20 stycznia 2010 r. sygn. K 6/09 (OTK-A 2010/2/15), jak i Europejski Trybunał Praw Człowieka w decyzji z dnia 14 maja 2013 r. (15189/10, Lex 1324219) uznały wówczas, że nowe rozwiązania (te z 2009 r.) nie nałożyły
na omawianą grupę emerytów nadmiernego obciążenia i dotyczyły jedynie praw nabytych niesłusznie, a więc nie można skuteczne kwestionować ich konstytucyjność. W przywołanym orzeczeniu Trybunału Praw Człowieka - w sprawie C. i inni przeciwko Polsce - Trybunał podkreślił, że rozpatrywał już sprawy, w których pojawiał się problem uprzywilejowanej pozycji w sferze praw emerytalnych członków elity komunistycznej i policji politycznej
w krajach postkomunistycznych oraz potwierdził prawo ustawodawcy chcącego wyeliminować niesprawiedliwe lub nadmierne świadczenia z ubezpieczeń społecznych, dążącego do likwidacji przywilejów byłych funkcjonariuszy reżimów totalitarnych do tego rodzaju działań.

Równocześnie Trybunał zwrócił uwagę, że podjęte środki nie mogą być jednak nieproporcjonalne. Rozważania, jakie zostały poczynione przez Trybunał Konstytucyjny oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka na gruncie poprzedniej „ustawy dekomunizacyjnej” nie mogą zostać pominięte także i przy rozpoznaniu niniejszej sprawy, właśnie z uwzględnieniem faktu, iż na gruncie ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2016 r. mamy do czynienia z kolejnym swoistym rozliczaniem się przez państwo z osobami arbitralnie uznanymi za służące państwu totalitarnemu.

Sąd w pełnej rozciągłości podziela prezentowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego poglądy, że sądy powszechne rozpoznając indywidualną sprawę, a przy tym podlegając tylko Konstytucji i ustawom - art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, mają możliwość odmowy zastosowania ustawy sprzecznej z Konstytucją
w konkretnej sprawie. Mając na uwadze fakt, że sędzia podlega zarówno Konstytucji, jak
i ustawom, to w razie sprzeczności między przepisami tych aktów prawnych powinien
stosować akt wyższej rangi, czyli Konstytucję, co wynika wprost z treści samej Konstytucji, która w art. 8 ust. 1, stanowi, że Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

Podzielić też należy stanowisko, że odmowa zastosowania ustawy przez sąd nie narusza konstytucyjnych kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, albowiem przedmiotem orzekania sądu jest indywidualny stosunek poddany jego osądowi, a Trybunał orzeka
o prawie (tak np. orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego: z 21 czerwca 2011 r., I OSK 2102/10, Lex 1082693; z 3 grudnia 2009 r. I OSK 1957/08, Legalis 225250; z 17 listopada 2010 r. I OSK 107/10, Legalis 32505; z 6 listopada 2014 r. I OSK 251/14, Legalis 1329022 oraz orzeczenia Sądu Najwyższego: z 26 maja 1998 r. III SW 1/98, OSNAPiUS 1998/17/528; z 7 kwietnia 1998 r. I PKN 90/98, Legalis 45222; z 26 września 2000 r., III CKN 1089/00, Lex 44288; z 4 lipca 2001 r. III ZP 12/01, OSNPiUS 2002/2/34; z 29 sierpnia 2001 r. III RN 189/00, Legalis 52364; z 21 października 2003 r., SNO 59/03, Lex 470255).

Stosując powyższy kierunek postepowania oraz podzielając stanowisko co do możliwości samodzielnego orzekania, Sąd Okręgowy rozpoznał i rozstrzygnął niniejszą sprawę, co do decyzji w przedmiocie obniżenia emerytury i renty, uznając odwołania
za uzasadnione.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 16 września 2020 r. sygn. III UZP 1/20 (Lex nr 3051750) kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” określone w art. 13b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tekst jednolity Dz. U. 2020 poz. 723) powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także
na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.

Należy podkreślić, że w postanowieniu z dnia 9 grudnia 2011 r. II UZP 10/11, Sąd Najwyższy zaprezentował stanowisko, że sąd powszechny - sąd ubezpieczeń społecznych, rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji organu emerytalnego
w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, nie jest związany treścią informacji IPN zarówno
co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa). W powołanej wyżej uchwale z 16 września 2020 r. III UZP 1/20 Sąd Najwyższy powtórzył to stanowisko, a Sąd rozpoznający sprawę w pełni je podziela.

Powyższe oznacza, że ustalenia faktyczne i interpretacje prawne Instytutu Pamięci Narodowej nie mogą wiązać Sądu, do którego wyłącznej kompetencji należy ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w przedmiocie prawa do emerytury, jak i renty policyjnej i ich wysokości oraz odpowiednia kwalifikacja prawna ustalonych faktów, tym bardziej, że poza zakwalifikowaniem pracy odwołującego jako pracy w jednostkach wymienionych w art. 13b policyjnej ustawy emerytalnej, IPN nie wskazał na inne stojące
po jego stronie okoliczności świadczące o jego służbie na rzecz państwa totalitarnego.

Należy przypomnieć, że w uzasadnieniu projektu ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy służb mundurowych wskazano,
iż ustawa ma na celu wprowadzenie rozwiązań zapewniających w pełniejszym zakresie zniesienie przywilejów emerytalnych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa PRL przez ustalenie na nowo świadczeń emerytalnych i rentowych osobom pełniącym służbę
na rzecz totalitarnego państwa w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia
31 lipca 1990 r.

Zatem ustawa ta i wprowadzone nią przepisy należy traktować jako swoistą „poprawkę” stanu prawnego, jaki stworzył ustawodawca wprowadzając uprzednie zmiany ustawą z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2009 r. poz.145), przy zauważeniu, iż rozwiązania tej ustawy nie okazały się
w pełni skuteczne. Przypomnieć należy, iż tzw. „ustawa dezubekizacyjna” z 23 stycznia 2009 r. została uchwalona przy przyjęciu, iż „niedopuszczalne jest dalsze trwanie systemu prawnego, który przewiduje dla m.in. byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa wysokie przywileje emerytalne, szczególnie w kontekście trudnej obecnie sytuacji materialnej wielu ludzi walczących w tych latach o wolność, niepodległość i prawa człowieka.” Na mocy tej ustawy okresy służby w organach bezpieczeństwa państwa podlegały zaliczeniu do emerytury w wymiarze po 0,7% podstawy wymiaru, zamiast dotychczasowego 2,6%.

Także obecnie, w uzasadnieniu projektu kolejnej już „ustawy dezubekizacyjnej”
z 16 grudnia 2016 r. ponowiono argument o konieczności ograniczenia przywilejów emerytalnych i rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, „ponieważ nie zasługują one na ochronę prawną przede wszystkim ze względu na powszechne poczucie naruszenia w tym zakresie zasady sprawiedliwości społecznej”. Ponownie projektodawca sięgnął po argumenty o konieczności zniesienia „przywilejów emerytalno - rentowych wynikających z faktu wysokich uposażeń, jakie państwo komunistyczne zapewniało funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa, zwłaszcza tym, którzy wykazywali się gorliwością i dyspozycyjnością”, zaznaczając przy tym, że jako przywilej należy również rozumieć ustalanie świadczeń emerytalnych
i rentowych na znacznie korzystniejszych zasadach wynikających z ustawy zaopatrzeniowej, w stosunku do sposobu ustalania emerytur i rent zdecydowanej większości obywateli
na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W projekcie wyjaśniono także, iż użyte wcześniej pojęcie „służby w organach bezpieczeństwa państwa” zostaje zastąpione pojęciem „służby na rzecz totalitarnego państwa”, ażeby nie wprowadzać nowej definicji organów bezpieczeństwa państwa wyłącznie na potrzeby „ustawy dezubekizacyjnej”.

Służbę W. F. w spornym okresie zakwalifikowano jako służbę na rzecz państwa totalitarnego, przy czym poza służbą w określonym Wydziale, w którym służbę ustawa traktuje jako służbę na rzecz państwa totalitarnego, w aktach osobowych W. F. brak informacji, aby służba ta miała taki charakter, w tym, aby dopuszczał się on czynów naruszających podstawowe praw i wolności innych osób.

Co istotne, odwołujący już raz przechodził weryfikację świadczenia emerytalnego
w roku 2009 za okres służby pokrywający się z obecnie spornym okresem służby, z powodu uznania, że służył on w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r., Nr 63, poz. 425 z późn. zm.).

Zauważyć należy, że ustawa zmieniająca wprowadza zasadę jednakowej odpowiedzialności wszystkich funkcjonariuszy, co pozostaje w rażącej sprzeczności z podstawami funkcjonowania demokratycznego państwa prawa. Negatywna ocena skutków działalności Służby Bezpieczeństwa nie powinna wpływać na stwierdzenie słuszności lub niesłuszności praw nabytych przez poszczególnych funkcjonariuszy indywidualnie.

W kontekście powyższego, odwoływanie się do konieczności zniesienia przywilejów emerytalno - rentowych, jakie państwo komunistyczne zapewniało funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa pozostaje w sprzeczności z faktem, iż przyznanie świadczenia emerytalnego
i rentowego dla odwołującego nastąpiło w zgodzie z regułami ustawy zaopatrzeniowej, która istotnie wprowadza bardziej korzystne warunki ich uzyskiwania niż system powszechny,
co jednakowoż jest normą w sprawach zaopatrzenia służb mundurowych, a nadto niewątpliwie nastąpiło ono po zniesieniu ustroju komunistycznego.

Nie bez znaczenia dla oceny niniejszej sprawy jest wspomniany już fakt, iż przez wprowadzenie nowych zasad obliczania świadczeń emerytalno – rentowych doszło do potraktowania ubezpieczonych zbiorowo, bez uwzględnienia indywidualnych sytuacji poszczególnych funkcjonariuszy.

W ocenie Sądu prawo do świadczenia emerytalnego i rentowego zostało nabyte przez W. F. słusznie, w rozumieniu treści normatywnej zasady słusznie nabytych praw, wynikającej z art. 2 Konstytucji.

Natomiast obecna zmiana zasad wypłaty świadczeń emerytalnych i rentowych narusza zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez niego prawa, jako jedną
z fundamentalnych zasad demokratycznego państwa prawa oraz zasadę ochrony praw nabytych. Obniżenie świadczeń odwołującemu, w tym co do emerytury ponowne, stanowi niedotrzymanie zobowiązań ze strony państwa.

Wydanie decyzji obniżających odwołującemu świadczenie emerytalne i rentowe
po uprzednim już raz zastosowaniu „ustawy dezubekizacyjnej” co do świadczenia emerytalnego oraz po blisko 30 latach od czasu przemian ustrojowych w Polsce, stanowi nie realizację zasad sprawiedliwości społecznej, ale w istocie sankcję karną i dyskryminacją.
O dyskryminacji świadczy fakt, iż przeliczając świadczenia dla wnioskodawcy obniżono przelicznik z 0,7% (już obniżony „ustawą dezubekizacyjną” z 2009 r.) do 0,0%, który przecież w ogóle nie występuje w powszechnym systemie emerytalnym.

Przyjęcie wskaźnika 0,0% należy ocenić nie tyle jako likwidację przywileju, lecz jako rodzaj sankcji karnej indywidualnie adresowanej bez uprzedniego ustalenia zdarzenia z udziałem wnioskodawczyni, które taką sankcję uzasadniałoby. Takie ukształtowanie wskaźnika świadczy o represyjnym charakterze ustawy, podobnie jak i zastosowanie sankcji, nie za to co wnioskodawca robił i jakie miała obowiązki służbowe, a tylko za to w jakich organach państwa pracował – przy zupełnie arbitralnym przyporządkowaniu określonych formacji do kategorii „służby na rzecz państwa totalitarnego”.

Sąd podziela stanowisko, iż zmiany w systemie emerytalnym są dopuszczalne, w tym także może dochodzić do obniżenia świadczeń, lecz niewątpliwie powinno to następować
z poszanowaniem zasad, norm i wartości konstytucyjnych, w szczególności tych wynikających z art. 2 Konstytucji.

W wyroku z 20 grudnia 1999 r., sygn. K 4/99 (OTK ZU 1999/7/165) Trybunał Konstytucyjny stwierdził między innymi, iż „wielokrotnie podkreślał znaczenie stabilności przepisów emerytalno - rentowych, zaznaczając jednocześnie, iż ustawodawca ma prawo modyfikowania także opartych na tych przepisach praw słusznie nabytych. Może to mieć miejsce zwłaszcza w sytuacji przeobrażeń społecznych i gospodarczych (zob. orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 14 marca 1995 r., K. 13/94, OTK w 1995 r., cz. I, poz. 6). Równocześnie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 11 maja 2007 r., sygn. K 2/07 (OTK ZU nr 5/A/2007, poz. 48) wskazał, „Środki demontażu dziedzictwa po byłych totalitarnych ustrojach komunistycznych dają się pogodzić z ideą demokratycznego państwa prawa tylko wtedy, gdy - pozostając w zgodzie z wymaganiami państwa opartego na rządach prawa - będą skierowane przeciwko niebezpieczeństwom grożącym podstawowym prawom człowieka oraz procesowi demokratyzacji. (...) Likwidując spuściznę po totalitarnych systemach komunistycznych, demokratyczne państwo oparte na rządach prawa musi stosować środki formalnoprawne takiego państwa. Nie może ono jednak i nie powinno zaspokajać żądzy zemsty, zamiast służyć sprawiedliwości. Musi natomiast respektować takie prawa człowieka i podstawowe swobody, jak prawo do należytego procesu, prawo do wysłuchania czy prawo do obrony, oraz stosować je także wobec tych osób, które same ich nie stosowały, gdy były u władzy”.

W orzecznictwie konstytucyjnym przyjmuje się, że prawa emerytalne są co do zasady prawami nabytymi słusznie (orzeczenie TK z 11 lutego 1992 r., sygn. K 14/91, OTK w 1992 r., cz. I, poz. 7, s. 93-148) i jedynie w wyjątkowej sytuacji można uznać, że zostały nabyte z naruszeniem zasady sprawiedliwości (orzeczenie TK z 22 sierpnia 1990 r., sygn. K 7/90, OTK w 1990 r., poz. 5, s. 42-58), zważywszy przy tym, że „konstytucja nakazuje stosowanie surowych standardów w zakresie ochrony wolności i praw osobistych” (wyrok z 7 lutego 2001 r., sygn. K 27/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 29) oraz „w przypadku konfliktu praw człowieka i innych wartości konstytucyjnych, podstawowym problemem jest zagwarantowanie odpowiedniej ochrony prawom człowieka wobec groźby ich naruszenia przez państwo, które dąży (...) do realizacji interesu ogólnospołecznego” (wyrok
z 8 października 2007 r., sygn. K 20/07, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 102). W powołanym już orzeczeniu w sprawie C. i inni przeciwko Polsce Europejski Trybunał Praw Człowieka przyznał, że ustawodawca krajowy ma prawo zlikwidować przywileje finansowe
o charakterze politycznym, przyznane byłym funkcjonariuszom przez reżimy totalitarne. Może to uczynić pod warunkiem, że podjęte kroki nie są niewspółmierne.

Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, iż na skutek rozwiązań przyjętych
w ustawie z 23 stycznia 2009 r. (pierwsza nowelizująca „ustawa dezubekizacyjna”) polskie władze położyły kres przywilejom emerytalnym przysługującym członkom byłych służb bezpieczeństwa i zapewniły sprawiedliwość systemu emerytalnego. Należy zatem wskazać, że ustawodawca dokonał już raz likwidacji takich przywilejów, wówczas obniżenie świadczeń zostało dopuszczone ze względu na ważny interes społeczny tj. konieczność rozliczenia się z okresem, w którym państwo było pozbawione demokratycznych struktur, tak obecnie, po pierwsze - nie ma żadnego uzasadnienia stwierdzenie, że u podstaw zasadności ustawy z 16 grudnia 2016 r. leży konieczność wyeliminowania dalej istniejącego uprzywilejowania byłych funkcjonariuszy, a po drugie - obecnie wypłacane świadczenia emerytalno – rentowe nie zostały przyznane przez reżimy totalitarne a ukształtowano je już
w państwie demokratycznym.

Odwołującemu obniżono świadczenia z odwołaniem się do konieczności ograniczenia przywilejów emerytalnych i rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa (...), a nastąpiło to w roku 2017 tj. wiele lat po transformacji ustrojowej, po nabyciu uprawnień emerytalnych i rentowych w 1989 r. oraz po tym jak uprzednio już raz stosowano wobec niego „zniesienie przywilejów emerytalnych”.

W ocenie Sądu w takiej sytuacji kolejne działanie w tym zakresie nie jest konieczne
w demokratycznym państwie i ma niewiele wspólnego z zasadami sprawiedliwości społecznej, z zasadami demokratycznego państwa prawa, o których mówi art. 2 Konstytucji RP.

W tym stanie rzeczy, na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 2 k. p. c w zw. z powołanymi przepisami prawa materialnego, orzeczono jak w pkt I i II sentencji wyroku.