Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia del. Zuzanna Drukała

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2021 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia

na skutek odwołania A. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

z dnia 27 marca 2020 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że odwołująca się A. C. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega od dnia 04.11.2019 r. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na rzecz odwołującej się A. C. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1393/20

UZASADNIENIE

wyroku z dn. 8 stycznia 2021 r.

Decyzją z dnia 27 marca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. stwierdził, iż A. C. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega w okresie od dnia 4 listopada 2019 r. obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu, ponieważ zebrany materiał dowodowy wskazuje iż zgłoszenie do ubezpieczenia miało na celu wyłącznie wykorzystanie przepisów o ubezpieczeniach społecznych i pod pozorem tego zgłoszenia – uzyskanie dostępu do świadczeń. Wydając zaskarżoną decyzję organ rentowy powołał się na treść art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6, art 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu Zakład podniósł, iż częstotliwość przebywania A. C. na zwolnieniach lekarskich, a następnie krótkie okresy opłacania składek nie ulegają zmianie od 2014 r., co spowodowało wszczęcie postępowania wyjaśniającego, które zostało umorzone dnia 30 stycznia 2019 r. z uwagi na przedstawione przez ubezpieczoną dokumenty. Kolejne wystąpienia o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od dnia 20 grudnia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. i od dnia 10 stycznia 2020 r. do dnia 13 stycznia 2020 r. zainicjowało następne postępowanie wyjaśniające. A. C. przed urlopem macierzyńskim, trwającym od dnia 5 listopada 2018 r. do dnia 3 listopada 2019 r. prowadziła działalność gospodarczą. Z dokumentacji wynika, że działalność była wykonywana do lutego 2019 r., natomiast od marca 2019 r. jej nie kontynuowano. A. C. przebywając na zasiłku macierzyńskim pomimo możliwości pracy nie podejmowała żadnych działań zmierzających do uzyskania przychodów oraz do utrzymania klientów. W książce przychodów i rozchodów za okres od marca do grudnia 2019 r. zaksięgowane zostały jedynie faktury za usługi telekomunikacyjne i księgowe. Firma od marca do grudnia 2019 r. nie uzyskiwała dochodu, co prowadzi do wniosku, że dochód firmy wypracowywała osoba współpracująca - mąż A. C. zgłoszony do ubezpieczeń do dnia 31 stycznia 2019 r. Po tym okresie należy przyjąć, że wykonywana przez nią działalność ma charakter działalności nierejestrowanej i tym samym nie podlega zgłoszeniu, gdyż w ramach jej wykonywania miesięczny przychód nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. C. wniosła o jej zmianę i ustalenie, że odwołująca się jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 4 listopada 2019 r. Ponadto odwołująca się wniosła o zasądzenie od organu rentowego na jej rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Na uzasadnienie odwołująca się podniosła, że jej działalność gospodarcza niemal od samego momentu powstania aż do lutego 2019 r. notowała co miesiąc sprzedaż usług. Rok 2019 był pierwszym, kiedy firma odwołującej się przyniosła stratę. Nie zmienia to faktu, że odwołująca się stale miała zamiar osiągania zysku, planowała otworzyć szkołę językową i w tym celu podjęła szereg działań, prowadziła również kampanię marketingową. W marcu 2020 r. rozszerzyła również przedmiot działalności wynajmując mieszkanie, a wcześniej musiała je przygotować pod wynajem i znaleźć najemcę. Z umów najmu odwołująca się również będzie osiągać przychody. Z kolei w okresach przebywania na zwolnieniu lekarskim odwołująca się miała uzasadnioną podstawę do niewykonywania działalności i trudno oczekiwać, by w okresie niezdolności do pracy wykonywała czynności związane z działalności gospodarczą. Okresy choroby, sprawowania opieki nad dzieckiem, czy braku zleceń w firmie są elementem ryzyka gospodarczego, ale nie mają wpływu na ciągłość prowadzonej działalności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy domagał się oddalenia odwołania podnosząc argumenty wskazane w zaskarżonej decyzji oraz zasądzenia od odwołującej się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Bezsporne były następujące okoliczności:

A. C. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej od dnia 1 sierpnia 2014 r. Przeważającym przedmiotem prowadzonej działalności była nauka języków obcych. Odwołująca się korzystała z zasiłków opiekuńczych, macierzyńskich i chorobowych w okresach: od dnia 18 listopada 2014 r. do dnia 15 stycznia 2015 r., od dnia 13 lutego 2015 r. do dnia 12 marca 2016 r., od dnia 24 marca 2016 r. do dnia 25 października 2017 r., od dnia 27 października 2017 r. do dnia 31 grudnia 2017 r., od dnia 2 stycznia 2018 r. do dnia 12 stycznia 2018 r., od dnia 24 stycznia 2018 r. do dnia 16 lutego 2018 r., od dnia 23 lutego 2018 r. do dnia 28 lutego 2018 r., od dnia 2 marca 2018 r. do dnia 9 marca 2018 r., od dnia 12 marca 2018 r. do dnia 11 listopada 2018 r., od dnia 5 listopada 2018 r. do dnia 3 listopada 2019 r., od dnia 8 listopada 2019 r. do dnia 11 listopada 2019 r., od dnia 15 listopada 2019 r. do dnia 18 listopada 2019 r., od dnia 30 listopada 2019 r. do dnia 2 grudnia 2019 r. Odwołująca się wystąpiła również z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od dnia 20 grudnia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. i od dnia 10 stycznia 2020 r. do dnia 13 stycznia 2020 r.

Organ rentowy prowadził wcześniej postępowanie wyjaśniające w sprawie weryfikacji podlegania A. C. ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej wszczęte dnia 6 grudnia 2018 r. i decyzją z dnia 30 stycznia 2019 r. umorzył postępowanie, nie kwestionując podlegania ubezpieczeniom przez odwołującą się w tamtym okresie.

Sąd ustalił następujące fakty:

Działalność gospodarcza prowadzona przez odwołującą się przynosiła dochody nie od początku jej założenia, ale od października 2014 r. Dochody były uzyskiwane w każdym miesiącu aż do lutego 2019 r. Wtedy nastąpił kryzys w zakresie sprzedaży, z którego udało się odwołującej się wyjść na początku 2020 r. Sam rok 2020 r. miałby być zamknięty kwotą obrotu na poziomie 20 000 zł, mimo iż odwołująca się nie mogła wtedy pracować ze względu na konieczność sprawowania opieki nad córką w związku z pandemią COVID-19. Na trudności w 2019 r. złożyło się kilka aspektów. A. C. urodziła córkę dnia 5 listopada 2018 r. i od tego dnia niemal rok przebywała na zasiłku macierzyńskim. Mimo tego starała się być aktywna ekonomicznie i podejmowała szereg czynności, które w tamtym momencie nie przynosiły wymiernych dochodów, ale były nastawione na osiągnięcie zysku w przyszłości – były to czynności przygotowawcze. Pod koniec 2019 r. odwołująca się przebywała jeszcze na zasiłku chorobowym i opiekuńczym, więc nie mogła wtedy prowadzić działalności. Innymi powodami spadku przychodów było prowadzenie działalności na nowym obszarze i trudnościami z pozyskaniem nowych klientów. Spadek przychodów wynikał również z biznesplanu, który zakładał pierwsze dochody od kwietnia 2020 r. (w wersji optymistycznej), a w wersji pesymistycznej – od września 2020 r. Również samo przygotowanie biznesplanu było elementem przygotowań do rozszerzenia działalności i otwarcia szkoły językowej. A. C. planowała otworzyć szkołę językową od dnia 1 września 2019 r. Oprócz tego odwołująca się podjęła kroki w celu opracowania logotypu, strony internetowej i oferty szkoleń. Pracowała również nad rozwojem warsztatu językowego i metodycznego. Reklamowała swoją działalność w Internecie i poza nim, zachęcała do współpracy żłobki i przedszkola.

Dowód: zeznania odwołującej się – k. 57-62v.; zeznania świadka T. C. – k. 64-67v.

Przebywanie na zasiłkach chorobowych, opiekuńczych oraz na zasiłku macierzyńskim i konieczność zajmowania się córką podczas pandemii miało duży wpływ na prowadzenie działalności, ponieważ utrudniało odwołującej się pozyskiwanie klientów w newralgicznym momencie. Niemożność natychmiastowego skontaktowania się z potencjalnym klientem sprawia, że traci się go na rzecz konkurencji. Również pandemia COVID-19 znacząco zweryfikowała plany odwołującej się w zakresie rozwoju firmy. Odwołująca się uznała, że inwestowanie w promocję szkoły językowej w tym momencie byłoby nieracjonalne, gdy inni konkurenci - nawet uznani na rynku - upadali lub mieli znaczne trudności w utrzymaniu się na rynku. Również ze względu na pandemię A. C. zrezygnowała z zajęć szkoleniowych z klientami indywidualnymi do czasu, gdy nie będzie to narażać jej zdrowia i życia. Dlatego też skupiła się na działalności uzupełniającej, jaką jest wynajem lokali. Średnio przychód z tego tytułu wynosił dotąd około 2 000 zł.

Dowód: zeznania odwołującej się – k. 57-62v.

Sporządzony przez odwołującą się biznesplan Szkoły Języka Angielskiego (...) zakładał rozpoczęcie realizacji przedsięwzięcia w czerwcu 2020 r. i do sierpnia 2019 r. były to działania przygotowawcze, związane z ostatecznym określeniem nazwy szkoły, opracowaniem logotypu, strony internetowej, terminarza zajęć, cennika, tematyki zajęć i doborem materiałów dydaktycznych. Z uwagi na niepowodzenie rekrutacji na semestr jesienny odwołująca się opracowała dwa warianty: rekrutację na zajęcia od wiosny 2020 r. lub od sierpnia 2020 r.

Dowód: biznesplan – k. 11-22.

Dnia 10 marca 2020 r. odwołująca się jako wynajmująca zawarła w ramach prowadzonej działalności gospodarczej umowę najmu okazjonalnego lokalu mieszkalnego o powierzchni około 30 m ², na okres od dnia 10 marca 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. za kwotę 1 500 zł miesięcznie. Również dnia 10 marca 2020 r. A. C. zawarła umowę najmu miejsca garażowego na okres od dnia 10 marca 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. za kwotę 240 zł miesięcznie.

Dowód: kopie umów najmu – k. 23-29.

W 2019 r. odwołująca się osiągała przychód wyłącznie w styczniu (1 500 zł) oraz w lutym (550 zł).

Dowód: zapisy w księdze przychodów i rozchodów – w aktach ZUS.

Powyższe fakty Sąd ustalił na podstawie dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez strony postępowania, a także na podstawie zeznań świadka i odwołującej się. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne, spójne i logiczne. Znajdują one również oparcie w pozostałym materiale dowodowym.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9 osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Osoby te podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ust. 2) oraz obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1).

W rozpoznawanej sprawie kwestią sporną było to, czy w okresie od dnia 4 listopada 2019 r. A. C. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził bowiem, że odwołująca się nie podlegała wskazanym ubezpieczeniom, gdyż chodziło tu wyłącznie o wykorzystanie przepisów o ubezpieczeniu społecznym i stworzenie formalnej podstawy ubezpieczenia, która nie była realizowana, a za jedyny cel miała uzyskanie dostępu do świadczeń.

Sąd podziela utrwalony w orzecznictwie pogląd, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wiążą podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z faktycznym prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej, nie zaś z faktem formalnej jej rejestracji. Ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, należy do sfery ustaleń faktycznych, a istnienie wpisu do ewidencji nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, jednakże wpis ten prowadzi do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca taką działalność (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 kwietnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1008/15).

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że podstawowe znaczenie dla objęcia ubezpieczeniem społecznym osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą ma fakt rzeczywistego wykonywania tej działalności, na dodatek w sposób ciągły i o charakterze zarobkowym. Ocena, czy działalność gospodarcza jest wykonywana, należy przede wszystkim do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero w następnej kolejności - do ich kwalifikacji prawnej. Działalność gospodarcza to prawnie określona sytuacja, którą trzeba oceniać na podstawie zbadania konkretnych okoliczności faktycznych, wypełniających znamiona tej działalności lub ich niewypełniających. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 23 stycznia 2020 r., sygn. akt III AUa 403/19).

Do uznania, że działalność jest prowadzona nie jest konieczne faktyczne osiąganie dochodów z danej działalności. Nawet przynoszenie strat przez daną działalność (zarówno przejściowo, jak i w dłuższych okresach) nie pozbawia jej statusu działalności gospodarczej. Prowadząc działalność należy bowiem liczyć się z możliwością nieuzyskania przychodów, czy poniesienia straty. Tym samym o zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje faktyczne osiąganie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia (cel). Za rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej może być uznane nie tylko podjęcie działań określonych we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, ale również dokonanie takich czynności, które w okolicznościach danej sprawy są bezpośrednio i wprost związane z określonym w ewidencji przedmiotem działalności gospodarczej i stanowią czynności przygotowawcze do jej wykonywania. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 października 2019 r., sygn. akt III AUa 21/19).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, że działalność A. C. w spornym okresie miała charakter zarobkowy i była wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Bez znaczenia pozostaje fakt nieosiągania dochodów, jako że nie zawsze zamiar osiągnięcia zysku musi oznaczać osiągnięcie go równocześnie z powzięciem tego zamiaru, a czasem z obiektywnych przyczyn – mimo chęci osiągnięcia zysku – działalność nie przynosi dochodów. Tak też było w przypadku odwołującej się. A. C. prowadziła działalność gospodarczą związaną z nauką języka angielskiego. Zdecydowała się rozszerzyć tę działalność poprzez otwarcie szkoły językowej od dnia 1 września 2019 r. Sporządziła stosowny biznesplan i poczyniła odpowiednie przygotowania. Świadczy to o zorganizowanym i ciągłym charakterze prowadzonej działalności. Sporządzony biznesplan zakładał osiągnięcie określonych, prognozowanych dochodów w kilku wariantach, zależnych od liczby chętnych do nauki w szkole. Odwołująca się niewątpliwie miała zamiar osiągnąć zysk z prowadzonej działalności gospodarczej. Obiektywne okoliczności zmusiły ją do zrewidowania swoich planów – musiała zajmować się dziećmi, w tym najmłodszą córką, która często chorowała, do tego w 2020 r. napotkała na duże trudności związane z pandemią COVID-19 – a więc na trudności faktycznie dotykające wiele branż w całej Polsce. Mimo to A. C. nadal wykonywała różnorodne czynności pozwalające jej na przygotowanie się do wykonywania działalności, gdy tylko będzie to możliwe. Ponadto rozszerzyła zakres prowadzonej działalności gospodarczej i wynajęła mieszkanie oraz miejsce garażowe – niewątpliwe te działania miały zarobkowy charakter. Taki zarobkowy charakter miały w ocenie Sądu również czynności przygotowawcze zmierzające do otwarcia szkoły językowej – ponieważ mimo iż same w sobie nie generowały dochodu, to jednak miały one na celu osiągnięcie zysku w najbliższej przyszłości.

Z powyższych względów Sąd uznał, że A. C. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie chorobowemu od dnia 4 listopada 2019 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, o czym orzeczono w punkcie I wyroku na podstawie powołanych przepisów i na zasadzie 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Koszt zastępstwa procesowego zostały ustalone na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.