Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Sędzia Sądu Okręgowego Joanna Melnyczuk

Protokolant: sekretarz sądowy Paweł Jakubowski

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2024 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy F. J..

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o podstawę wymiaru składek

na skutek odwołania F. J..

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

z dnia 6 grudnia 2023 r. nr (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza iż, roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne F. J.. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w 2022 roku nie obejmuje dochodu odwołującego z tytułu bycia wspólnikiem (...) prowadzonej według prawa (...) na obszarze Stanów Zjednoczonych Ameryki.

II.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na rzecz F. J.. 10800 złotych (dziesięć tysięcy osiemset) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od daty uprawomocnienia się tego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt VII U 250/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 grudnia 2023 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r poz. 1230. z późn. zm.) oraz art. 81 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2561 ze zm.) stwierdził, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne F. J.. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności opodatkowanej według skali wynosi za rok 2022 r.: 9 444 046,22 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że z dokumentów znajdujących się w Zakładzie wynika, że od 19 sierpnia 2022 r. F. S. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. W dokumentach rozliczeniowych za rok 2022 ubezpieczony wskazał jako formę opodatkowania: według skali. W przekazanym rozliczeniu rocznym wskazał kwotę dochodu za rok 2022 w wysokości 14548.00 zł, zaś roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazał w wysokości 15050,00 zł. Z danych przekazanych przez Urząd Skarbowy wynika natomiast, że kwota dochodu za rok 2022 z tytułu prowadzonej przez ubezpieczonego pozarolniczej działalności gospodarczej wynosi 9444046.22 zł (przychód z PIT pomniejszony o koszty uzyskania przychodów). W związku z powyższym 6 października 2023r. Zakład wszczął z urzędu postępowanie wyjaśniające w celu zweryfikowania rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej przez F. J. pozarolniczej działalności gospodarczej.

Jak stanowi art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą opłacających podatek dochodowy na zasadach ogólnych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalany za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy o PIT), z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkowym innych niż określonych w art. 21 ust. 1 pkt. 63a. 63b. 152-154 ustawy o PIT, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy o PIT. z uwzględnieniem art. 24 ust.l-2b ustawy o PIT. pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej "rokiem składkowym".

Zakład podkreślił, że w odniesieniu do przedsiębiorców, którzy uzyskują przychody z zagranicy podstawą ustalenia prawidłowej wysokości przychodu/dochodu dla celów ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest rozstrzygnięcie czy przychody te podlegają opodatkowaniu w Polsce. Zgodnie z przepisami podatkowymi w przypadku osób, które posiadają polską rezydencję podatkową co do zasady obowiązkiem podatkowym objęte są wszelkie przychody bez względu na miejsce źródła ich uzyskania. Powyższa zasada może być modyfikowana w sytuacji zawarcia z danym krajem, z którego są uzyskiwane dochody, umowy międzynarodowej o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wówczas dla ustalenia czy dane przychody/dochody z zagranicy są zwolnione z opodatkowania czy nie. decydującym jest to jaka zastosowana została metoda unikania podwójnego opodatkowania.

Zgodnie z, metodą przewidzianą w wiążącej Polskę umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartą ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki tj.: metodą odliczenia proporcjonalnego, zagraniczne dochody nie są zwolnione z opodatkowania i są sumowane z dochodami uzyskanymi w Polsce, a wyliczony od tej kwoty podatek jest pomniejszony o podatek zapłacony za granicą i są wykazywane we właściwych zeznaniach podatkowych. Metodę te stosuje się na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 i 9a oraz art. 30c ust. 4 i 5 ustawy o PIT. Tym samym dochody takie powinny być uwzględniane w dochodzie stanowiącym podstawę wymiaru składki zdrowotnej.

Zakład dokonał analizy dokumentów znajdujących się w ZUS, danych zawartych w zeznaniach podatkowych, stwierdził, że ubezpieczony nieprawidłowo wyliczył roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok 2022. Tym samym, biorąc pod uwagę stan Faktyczny i prawny organ rentowy stwierdził dla F. J.. roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r. jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowanej skalą podatkową w wysokości 9 444 046.22 zł i stwierdził jak na wstępie.

Odwołanie od ww. decyzji wniósł F. J.. zaskarżając ją w całości. Odwołujący zarzucił:

1. Naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 7, art. 9, art. 77 i art. 107 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 775 z póżn. zm.) poprzez niezebranie wyczerpującego materiału dowodowego, w szczególności w zakresie dochodu pozyskiwanego ze spółki osobowej z siedzibą w (...), a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń na podstawie niepełnego materiału dowodowego bez ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla oceny prawnej oraz nieprzedstawienie wystarczającej oceny prawnej przepisów dotyczącej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne Odwołującego z tytułu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej;

2. Naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 usus oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz art. 6 ust. 4 i 5 umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki (Dz.U. 2009 Nr 46, poz. 374) oraz Porozumienia Administracyjnego z dnia 2 kwietnia 2008 r. w sprawie stosowania Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki (Dz.U. 2009 Nr 46, poz. 376), ratyfikowane ustawą z dnia 25 lipca 2008 r. o ratyfikacji Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, podpisanej w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r. (Dz.U. 2008 Nr 157, poz. 978), poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w uznaniu, że dochód odwołującego uzyskany za pośrednictwem spółki osobowej z siedzibą na terytorium Stanów Zjednoczonych Ameryki (dalej: USA), jako jej wspólnika, stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, podczas gdy przedmiotowy dochód nie jest oskładkowany w Polsce;

3. Naruszenie art. 8 § 2 kpa poprzez odstąpienie od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym przejawiające się w uznaniu, że dochód z amerykańskiej spółki osobowej stanowi w Polsce podstawę wymiaru składki zdrowotnej, w sytuacji w której Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia w wydawanych decyzjach wielokrotnie wskazywał, że tego typu dochody nie podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez orzeczenie, że dochód odwołującego otrzymywany za pośrednictwem spółki osobowej z siedzibą na terytorium USA, jako jej wspólnika, nie stanowi podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, a tym samym roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej za 2022 r. stanowi kwota zadeklarowana przez odwołującego w wysokości 15 050,00 zł

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wniósł o jego oddalenie argumentując jak w treści zaskarżonej decyzji.

Niesporne w sprawie było, że odwołujący jest obywatelem Stanów Zjednoczonych, posiadającym pozwolenie na pobyt czasowy w Polsce.

Od 19 sierpnia 2022 r. odwołujący a terytorium Polski prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) .

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą odwołujący zgłosił się do ubezpieczenia zdrowotnego, z którego tytułu opłaca składki na to ubezpieczenie w wysokość 9% podstawy ich wymiaru. Roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej za 2022 r. wyniosła 15 050,00 zł.

Sąd ustalił następujące fakty:

Odwołujący jest wspólnikiem w spółce mającej formę limited liability company (LLC) z siedzibą w (...). Spółka ta działa pod nazwą (...). I prowadzi działalność gospodarczą w(...) świadcząc usługi związane z (...) systemem edukacji wyższej. Spółka została zarejestrowana w (...).

Spółka (...) nie posiada oddziału ani przedstawicielstw na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka nie posiada klientów z Polski.

(...) jest spółką osobową prawa amerykańskiego. Dochody uzyskane jako wspólnik w tej spółce odwołujący opodatkowuje wg przepisów podatkowych Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie, jako polski rezydent podatkowy, odwołujący zobowiązany jest do deklarowania tych dochodów również w Polsce, na formularzu PIT-36. wg właściwej metody unikania podwójnego opodatkowania.

Spółka nie jest podatnikiem podatku dochodowego w USA ani w Polsce

Dowód: dokumentacja dołączona do pisma odwołującego k. 31- 187 a.s., zeznania odwołującego k. 218v a.s.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez odwołującego dokumentacji, której prawdziwość nie była kwestionowana w toku postępowania, a Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu jak również na podstawie wiarygodnych w całości zeznań odwołującego. W pozostałym zakresie stan faktyczny był bezsporny, gdyż istota sprawy sprowadzała się do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji z punktu widzenia jej zgodności z obowiązującymi przepisami prawa materialnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazać należy, iż krąg osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym określony został w art. 66 ust. 1 ustawy, zaś katalog tam ustanowiony ma charakter zamknięty. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o świadczeniach, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r.- Prawo przedsiębiorców lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników.

Definicja legalna tej grupy osób ustanowiona została w art. 5 pkt 21 ww. ustawy, wedle którego za osobę prowadzącą działalność pozarolniczą uważa się osobę, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Odnośnie art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

1. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów Prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a ustawy;

2. twórcę i artystę;

3. osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu;

4. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

5. akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;

6. komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;

7. osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe.

Przytoczony katalog osób podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej ma charakter zamknięty, a tym samym inny stosunek prawny bądź faktyczny nie będzie wiązał się z koniecznością podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Wskazać również należy, że stosownie natomiast do art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach, w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Zgodnie ust. 2 ww. przepisu, w przypadku gdy w ramach jednego z tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego wymienionych w art. 66 ust. 1 ubezpieczony uzyskuje więcej niż jeden przychód, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od każdego z uzyskanych przychodów odrębnie. W myśl ust. 2a regulacji, jeżeli ubezpieczony prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 81 ust. 2, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od sumy dochodów. Tak ustalona podstawa wymiaru składki nie może być niższa niż wskazana w art. 81 ust. 2b.

Zaznaczyć również należy, że pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki obowiązuje umowa z dnia 2 kwietnia 2008 r. o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. 2009 Nr 46, poz. 374) oraz porozumienie Administracyjne z dnia 2 kwietnia 2008 r. w sprawie stosowania Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki (Dz.U. 2009 Nr 46, poz. 376), ratyfikowane ustawą z dnia 25 lipca 2008 r. o ratyfikacji Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, podpisanej w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r. (Dz.U. 2008 Nr 157, poz. 978). Zgodnie z art. 6 ust. 4 umowy, osoba pracująca na własny rachunek, która ma miejsce zamieszkania na terytorium Strony, podlega przepisom prawa tylko tej Strony. Przepis art. 6 ust. 4 dotyczy również sytuacji prowadzenia działalności w obu państwach - stronach umowy bilateralnej. W takim przypadku ma zastosowanie wyłącznie ustawodawstwo ubezpieczeniowe tej strony, na terytorium której prowadzący działalność zamieszkuje. Na podstawie art. 1 ust. 2 Umowy przy określaniu miejsca zamieszkania każda ze Stron stosuje przepisy własnego ustawodawstwa. Wobec powyższego, na zasadzie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Niesporne w sprawie było, że wnioskodawca, jest wspólnikiem w amerykańskiej spółce (...) ( (...) Company) z siedzibą w (...). Spółka (...) jest zorganizowana i zarejestrowana wg prawa amerykańskiego. Spółka (...) jest podmiotem innego typu niż amerykańskie spółki kapitałowe będące osobami prawnymi i choć jest ona podmiotem odrębnym od swoich wspólników (np. posiada odrębny od swoich wspólników majątek, ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych), określana jest jako podmiot niekorporacyjny. Konstrukcja spółki (...) jest zbliżona do konstrukcji prawnej polskiej spółki osobowej: zakres praw korporacyjnych wspólników będzie zbliżony do praw wspólników w polskich spółkach osobowych, przypisywanie zysków Spółki (...) do wspólników następuje bezpośrednio, w oparciu o zasady wskazane w umowie spółki, zaś wypłaty zysku ze spółki nie są określane mianem „dywidend", a wspólnicy spółki są określani mianem "członków" (ang. members), nie zaś udziałowców (ang. shareholders).

Spółka (...) jest w (...) transparentna podatkowo i podatnikami z tytułu dochodów tej spółki są poszczególni członkowie, w tym wnioskodawca. Z punktu widzenia polskiego prawa podatkowego, wnioskodawca rozlicza na cele podatkowe dochody ponoszone za pośrednictwem spółki (...), analogicznie jak w przypadku dochodów (strat) osiąganych (ponoszonych) np. za pośrednictwem spółki jawnej. Wnioskodawca jako członek spółki (...) nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

W ocenie Sądu osiąganie wynagrodzenia z tytułu posiadania statusu wspólnika w spółce typu limited liability company nie zawiera się w tytule, o którym mowa w art. 66 ust. 1 ustawy o świadczeniach. (...) jest spółką osobową prawa amerykańskiego, nie została utworzona według prawa RP ani tez nie działa na terytorium państwa polskiego. Działalność gospodarcza prowadzona jest przez odwołującego według prawa (...) i na obszarze Stanów Zjednoczonych. Nie jest to działalność w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r.- Prawo przedsiębiorców. Posiadanie statusu wspólnika amerykańskiej spółki (...) nie rodzi więc obowiązku ubezpieczeń społecznych w Polsce, a w konsekwencji nie ma obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego dla przedsiębiorcy z tytułu posiadania statusu wspólnika amerykańskiej spółce (...).

Wobec powyższego Sąd zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie powołanych przepisów oraz art. art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹ k. p. c., w zw. § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 265)