Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Dominika Augustyn

Protokolant: sekretarz sądowy Piotr Jaworek

po rozpoznaniu 23 stycznia 2025 roku w K.

na rozprawie

sprawy z powództwa J. B., E. N., K. K., E. K. i M. W.

przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej (...)w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 23 lutego 2024 roku sygn. akt IV P 1041/23/N

I.  Oddala apelację.

II.  Zasądza od strony pozwanej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...) w K. na rzecz każdej z powódek, a to: J., B., E. N., K. K., E. K. i M. W. po 1.350 zł (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od uprawomocnienia się pkt. II wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt VII Pa 93/24

UZASADNIENIE

wyroku z 21 lutego 2025 r.

Wyrokiem z 23 lutego 2024 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa - Nowej Huty w Krakowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie z powództwa J. B., E. N., K. K., E. K. i M. W. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej (...) w K. o zapłatę zasądził od strony pozwanej na rzecz każdej z powódek po 16.817,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwot i od dat szczegółowo tam wskazanych w punktach I - V, nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie kwot wskazanych w punktach VI - X; zasądził od strony pozwanej na rzecz każdej z powódek kwotę 2.700,00 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt XII) oraz nakazał ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie kwotę 5.000,00 zł tytułem opłat od pozwu, od których uiszczenia powódki były zwolnione z mocy ustawy (pkt XIII).

Podstawą orzeczenia były dla Sądu pierwszej instancji następujące okoliczności:

J. B., E. N., K. K., E. K. i M. W. w spornym okresie były zatrudnione na stanowisku pielęgniarek specjalistek w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...) w K.. W dniu 17 października 2017 roku J. B. ukończyła wyższe studia na (...) Uniwersytetu (...)w K., uzyskując tytuł zawodowy magistra. W dniu 26 listopada 2019 roku złożyła egzamin państwowy i uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie (...). W dniu 24 czerwca 2002 roku E. N. ukończyła wyższe studia na (...) Uniwersytetu J. w K., uzyskując tytuł zawodowy magistra. W dniu 23 września 2014 roku złożyła egzamin państwowy i uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie (...) W dniu 8 października 2014 roku K. K. ukończyła wyższe studia na (...) Uniwersytetu (...)w K., uzyskując tytuł zawodowy magistra. W dniu 17 października 2017 roku złożyła egzamin państwowy i uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie (...) W dniu 27 września 2000 roku E. K. ukończyła wyższe studia na (...) Uniwersytetu (...) w K., uzyskując tytuł zawodowy magistra. W dniu 23 października 2018 roku złożyła egzamin państwowy i uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie (...)W dniu 24 czerwca 2019 roku M. W. ukończyła wyższe studia na (...) Wyższej Szkoły Biznesu i Przedsiębiorczości w O., uzyskując tytuł zawodowy magistra. W dniu 23 października 2018 roku złożyła egzamin państwowy i uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie (...). W dniu 26 lipca 2021 roku szpital zawarł z pielęgniarkami porozumienie zmieniające umowy o pracę, według którego wynagrodzenie zasadnicze należne pracownicom od dnia 1 lipca 2021 roku wynosiło 5.477,52 zł. Powódki w okresie lipiec 2021 - czerwiec 2022 r. były zaliczone do 7 grupy zawodowej ze współczynnikiem pracy 1,06 (wedle ówcześnie obowiązujących przepisów do tej grupy zaliczały się pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położne z tytułem zawodowym magister położnictwa, które uzyskały tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa). W dniu 29 czerwca 2022 roku weszła w życie ustawa z dnia 26 maja 2022 roku o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2022, poz. 1352). W dniu 4 sierpnia 2022 roku pozwany szpital dążył do zawarcia z pielęgniarkami porozumień zmieniających umowy o pracę. Powódki odmówiły podpisania porozumień, na mocy których ich wynagrodzenie zasadnicze od dnia 1 lipca 2021 roku wynosiłoby 5.775,78 zł. z zakwalifikowaniem ich do 5 grupy zawodowej. Na placówkach medycznych finansowanych ze środków publicznych ciąży obowiązek zgłaszania pracowników do Narodowego Funduszu Zdrowia. Według informacji uzyskanej z funduszu, do końca czerwca 2022 roku wskaźnik pracy powodowych pielęgniarek wynosił 1,06. Od 1 lipca 2022 roku współczynnik pracy dla pielęgniarek posiadających wyższe wykształcenie z posiadaną specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia wynosi 1,29 (grupa 2). Przyjmując wskaźnik pracy wynoszący 1,29 wynagrodzenie zasadnicze pielęgniarek specjalistek wynosiło 7.3044,66 zł brutto miesięcznie. Różnica pomiędzy wynagrodzeniem wypłaconym pracownicom, a obliczonym w ten sposób wynosiłaby 1.528,88 zł. Wynagrodzenie za pracę przysługujące powódkom było płatne do 10 dnia kolejnego miesiąca. Pismem z 26 lipca 2023 roku pozwany został wezwany do zapłaty dochodzonych pozwem kwot tytułem różnicy pomiędzy rzeczywiście uzyskiwanym wynagrodzeniem za pracę, a faktycznie należnym. Do tej pory nie uczynił zadość żądaniom pracownic.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał, że powództwa zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd ten wskazał, iż wszystkie powódki posiadały tytuł zawodowy magistrów pielęgniarstwa ze specjalizacją, spełniając wymagania niezbędne do zajmowania stanowiska pielęgniarki specjalistki. Spór pomiędzy stronami dotyczył kwestii zaszeregowania pracownic od 1 lipca 2022 roku do grupy pracowniczej odwołującej się do wymaganego niższego poziomu wykształcenia niż posiadane przez powódki i zgodnie z przepisami wymagane na danym stanowisku.

W ustawie z dnia 8 czerwca 2017 roku (a ściślej rzecz ujmując, w załączniku do niej) ustawodawca odwołuje się do kategorii wykształcenia „wymaganego” na danym stanowisku. Sąd Rejonowy podkreślił, że „wymagany” oznacza nie więcej niż „niezbędny, potrzebny” oraz zaznaczył problem - na ile więc konkretny pracodawca może samodzielnie szeregować pracowników do określonych grup. Sąd Rejonowy wywiódł, iż przepisy prawa powszechnie obowiązującego, zwłaszcza te rangi ustawowej, niejako „automatycznie” rzutują na konieczność odpowiedniego i niedowolnego ukształtowania warunków zatrudnienia (art. 18 k.p.). W kwestii, wyznaczającej w istocie minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę, pracodawca pozostaje związany wymogami określonymi w ustawie. Nie stoi to na przeszkodzie polepszeniu warunków pracy zatrudnionych, co wynika z wyrażonej w art. 18 k.p. zasady uprzywilejowania pracownika. Powyższą argumentację wspiera także uzasadnienie ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku, gdzie wskazano, że jej celem jest wspieranie podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników służby zdrowia. W świetle tego stwierdzenia jasne jest, jak ocenił Sąd Rejonowy, że przewidziany system gratyfikacji – zwiększający wynagrodzenie wraz ze wzrostem kwalifikacji – powinien być wykładany w ten sposób, że istotne są kwalifikacje posiadane, nie zaś wymagane przez konkretnego pracodawcę. Te ostatnie mogłyby być bowiem celowo ustalane, w większości wypadków zapewne dla zmniejszenia wydatków, na poziomie minimalnym. Stałoby to jednak w jawnej sprzeczności z postulatem wspierania pracowników służby zdrowia, w tym pielęgniarek, w podnoszeniu ich kwalifikacji zawodowych. Ponadto, zaszeregowanie pracownika do dalszej grupy wynagradzania podważałoby zaufanie do państwa i stanowionego przezeń prawa. Sąd Rejonowy podkreślił, iż powszechnie obowiązujące przepisy zawierają regulacje odnoszące się do kwalifikacji wymaganych na stanowisku pielęgniarki specjalistki. Stosownie do treści rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20 lipca 2011 roku w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami i stanowiącego jego integralną część załącznika do tego aktu prawnego określającego kwalifikacje wymagane od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych (tabelka podzielona na: 1 - Lp., 2 - S., 3 - Wymagane Kwalifikacje, 4 - Liczba lat pracy w zawodzie lub inne dodatkowe kwalifikacje) - dla pracownika zatrudnionego na stanowisku specjalista pielęgniarka (L.p. 32) wymagany jest: tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia; tytuł zawodowy magistra w zawodzie, w którym może być uzyskiwany tytuł specjalisty w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, i licencjat pielęgniarstwa lub średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia; licencjat pielęgniarstwa i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania; średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania - i dwuletni staż pracy w zawodzie. Zważywszy na budowę tej kolumny tabeli – wymienione rodzaje wykształcenia podane są od kolejnych tiretów, rozdzielone przecinkami – Sąd Rejonowy wskazał, że należy stwierdzić, że wymienione są alternatywnie. Wystarczy zatem posiadanie chociaż jednego z podanych rodzajów wykształcenia. Jednocześnie, wszystkie należy uważać za równorzędne. Zdaniem Sądu Rejonowego należy jednoznacznie stwierdzić, że wszystkie przywołane na wstępie akty normatywne pozostają częścią jednego systemu prawnego, zgodnie z koncepcją tzw. monizmu prawnego. W związku z tym, uzasadniona staje się ich wykładnia systemowa, która zakłada interpretację poszczególnych sformułowań użytych w jednym akcie w świetle treści innego aktu. Skoro zatem w załączniku do ustawy z 8 czerwca 2017 roku ustawodawca odwołuje się do kategorii wykształcenia „wymaganego”, to zdaniem Sądu Rejonowego należy to interpretować w świetle rozporządzenia z 20 lipca 2011 roku. Racjonalny ustawodawca odnosi się wszak do pojęć już zastanych, a jeżeli chciałby nadać jakiemuś słowu nowe znaczenie, to niewątpliwie zdefiniowałby je w art. 2 zawierającym zbiór definicji legalnych. Takiemu odniesieniu się nie stoi na przeszkodzie fakt, że rozporządzenie ma niższą rangę niż ustawa, w tym wypadku doprecyzowuje przepisy ustawowe. Taka rola rozporządzeń jest zaś powszechnie uznawana w nauce prawa. Odnosząc się z kolei do argumentów, że należy dawać prymat wykładni językowej i pojęcie „wymagane kwalifikacje” odnosić do języka powszechnego, Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszym wypadku wykładnia językowa wcale nie pozostawała w sprzeczności z wykładnią systemową. Otóż, istotnie „wymagany” semantycznie oznacza „niezbędny, potrzebny”. Jednakowoż wykładnia ta wcale nie wskazuje, przez kogo dane kwalifikacje mają być wymagane – przez pracodawcę czy ustawodawcę. Zważywszy na fakt, że akty powszechnie obowiązujące mogą ograniczać autonomię woli poszczególnych jednostek należy przyjąć tę drugą koncepcję. W konsekwencji, nie ma żadnego znaczenia, jakie wymagania stawia swoim pracownikom strona pozwana; liczą się wymagania zawarte w przepisach. Odpowiednia zaś ich interpretacja możliwa jest tylko dzięki zastosowanej wykładni systemowej. W szczególności w przypadku zawodów takich jak pielęgniarka czy położna ustawodawca nie może pozostawić pracodawcy kompetencji ustalania wymagań zawodowych. Powyższą argumentację wspiera także uzasadnienie ustawy z 8 czerwca 2017 roku, gdzie wskazano, że jej celem jest wspieranie podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników służby zdrowia. W świetle tego stwierdzenia jasne jest, że przewidziany system gratyfikacji – zwiększający wynagrodzenie wraz ze wzrostem kwalifikacji – powinien być wykładany w ten sposób, że istotne są kwalifikacje posiadane, mieszczące się w granicach wyznaczonych rozporządzeniem z 20 lipca 2011 roku, nie zaś wymagane przez konkretnego pracodawcę. Zdaniem Sądu Rejonowego te ostatnie mogłyby być bowiem celowo ustalane, w większości wypadków dla zmniejszenia wydatków, na poziomie minimalnym. Stałoby to jednak w jawnej sprzeczności z postulatem wspierania pracowników służby zdrowia, w tym pielęgniarek, w podnoszeniu ich kwalifikacji zawodowych. Ponadto byłoby zaś działaniem nieuczciwym, skoro powódki – działając w zaufaniu do obowiązujących od 2011 roku przepisów prawa – stale podnosiły swoje kwalifikacje. Zaszeregowanie ich do dalszej grupy wynagradzania podważałoby zaufanie do państwa i stanowionego przezeń prawa. Nie ulega zatem wątpliwości, jak dalej wywiódł Sąd Rejonowy, iż wyżej powołane przepisy powinny być interpretowane łącznie, z uwzględnieniem okoliczności, iż stanowią integralną część systemu organizacji służby zdrowia. Zatem, zdaniem Sądu Rejonowego, należało uznać, iż kwalifikacje wymagane, o których mowa w obowiązującym od lipca 2022 roku załączniku do ustawy z 8 czerwca 2017 roku, to kwalifikacje zgodne z wyżej powołanym rozporządzeniem. Wobec tego kwalifikacje posiadane przez każdą powódkę należało uznać za wymagane na zajmowanym przez nie stanowisku w rozumieniu załącznika do ustawy z 8 czerwca 2017 roku i jako takie winny stanowić podstawę do zaliczenia ich do grupy 2. Przed wejściem w życie nowelizacji dokonanej ustawą z 26 maja 2022 roku o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw, strona pozwana w pełni uznawała wszystkie kwalifikacje zawodowe powódek, w tym wykształcenie na poziomie wyższym magisterskim ze specjalizacją. Znajdowało to odzwierciedlenie w wysokości wypłacanego wynagrodzenia, zmiany wysokości wynagrodzenia po osiągnięciu specjalizacji, a także w treści zgłoszenia powódek do NFZ. Dokonując z dniem 1 lipca 2022 roku zaszeregowania powódek do grupy 5., niewątpliwie doszło do pogorszenia ich warunków płacy - zaszeregowano je do grupy dalszej, właściwej dla pracowników z niższymi kwalifikacjami, obniżając także współczynnik pracy. W ocenie Sądu Rejonowego, od dnia 1 lipca 2022 roku doszło zatem do faktycznego pogorszenia warunków zatrudnienia powódek w zakresie wynagrodzenia. Nadto, w ocenie Sądu Rejonowego, skoro powódki do końca czerwca 2022 roku były zaszeregowane prawidłowo, to taki stan rzeczy powinien trwać nadal, skoro nie zmieniono kryteriów kwalifikacyjnych. Zatem, zdaniem tego Sądu, pogorszenie sytuacji pracowniczej powódek wymagało złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego (albo zmiany warunków za zgodą stron). W myśl zaś art. 42 § 2 k.p. wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki. Powódki miały by możliwość wypowiedzenia się odnośnie do dalszego zatrudnienia, zaś w razie odmowy przyjęcia przez nie zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązałaby się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia, a jeśli przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złożyłyby oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, wystąpiłby skutek wyrażenia zgody na nowe warunki zatrudnienia (art. 42 § 3 k.p.). Ostatecznie, na stanowisku specjalistki pielęgniarki wymagane było m.in. wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku pielęgniarstwa z określoną specjalizacją. Takie wykształcenie odpowiada 2. grupie zaszeregowania płacowego. Skoro powódki takie wykształcenie zdobyły i dotychczas było uznawane jako wymagane na potrzeby kwalifikowania do grupy zaszeregowania, a jednocześnie zajmują stanowiska pielęgniarek specjalistek, to ich wynagrodzenia powinny być współkształtowane przez współczynnik pracy z tej właśnie grupy wynoszący 1,29. Od lipca 2022 roku powódki powinny były otrzymywać więc wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 7.304,66 zł brutto miesięcznie. Z tych względów powództwo jako słuszne zasługiwało na uwzględnienie co do zasady. Odnosząc się z kolei do wysokości przyznanego świadczenia, Sąd Rejonowy zasądził na rzecz każdej z pracownic łączną kwotę 16.817,68 zł za cały okres objęty pozwem, tj. różnicy w wynagrodzeniu od sierpnia 2022 roku do czerwca 2023 roku, co nie było kwestionowane przez stronę pozwaną. O odsetkach orzeczono na zasadzie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z art. 85 § 2 k.p., gdyż wynagrodzenie za każdy miesiąc pracy powódek powinno być bowiem wypłacone do 10 dnia miesiąca, dlatego od dnia następnego strona pozwana pozostawała już w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia. W punktach od VI do X wyroku na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w pkt I - V rygor natychmiastowej wykonalności w wysokości nieprzekraczającej jednomiesięcznego wynagrodzenia otrzymywanego ostatnio przez powódki, gdyż na rzecz pracownic zasądzono należność z zakresu prawa pracy. W punkcie XI wyroku Sąd Rejonowy orzekł o kosztach procesu, w zgodzie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Koszt wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 2.700 zł Sąd ustalił na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. W zakresie kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c., uwzględnione zostały także odsetki. W pkt XII wyroku, na zasadzie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., Sąd Rejonowy nakazał pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie łączną kwotę 5.000 zł tytułem opłat sądowych, od których uiszczenia powódki były zwolnione z mocy ustawy (art. 96 ust. 1 pkt 4), zaś wysokość każdej z należności wynosiła 1.000 zł i została ustalona na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 7 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając wyrok w całości, zarzucając wyrokowi naruszenie:

- art. 3 ust. 1 ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (w brzmieniu po 1 lipca 2022 r.) w zw. z pozycją nr 7 i 8 Załącznika do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych przez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że określenie „kwalifikacje wymagane" jest tożsame z określeniem „kwalifikacje posiadane", czego konsekwencją było błędne uznanie, iż powódki posiadające wykształcenie na poziomie magisterskim winny zostać zakwalifikowane do 2 a nie do 5 grupy zaszeregowania,

- art. 5 k.p. w zw. z art. 78 § 1 k.p. oraz 18 ^3c k.p. przez ich niezastosowanie,

- art. 5a ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (w brzmieniu po 1 lipca 2022 r.) w zw. z art. 11 k.p. w zw. z art. 262 § 1 pkt 1 k.p. poprzez jego nieprawidłową wykładnię, ingerencję w zasadę swobody umów oraz ukształtowanie umownego stosunku pracy wbrew zakazom wynikającym z kodeksu pracy,

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez nieprzeanalizowanie przez Sąd pierwszej instancji treści umów o pracę wraz z kartami opisu stanowisk pracy zawartych z powódkami oraz treści Regulaminu Wynagradzania i nieprzeprowadzenia tych dowodów, pomimo formalnego dopuszczenia ww. jako dowodów, w konsekwencji uznanie, iż od chwili nawiązania stosunku pracy z powódkami nastąpiła zmian wymagań na stanowisku zajmowanym przez powódki i pozwany wymagał od powódek wykształcenia wyższego na poziomie magisterskim, a także uznanie, że regulaminy wewnętrzne obowiązujące u pozwanego przewidują w przypadku nabycia dodatkowych kwalifikacji automatyczne nabycie przez pracownika prawa do wyższego współczynnika pracy.

Mając na względzie powyższe zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódek na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych. Nadto, w przypadku gdyby Sąd Okręgowy powziął wątpliwość, co do stanowiska prawnego jakie powinno zostać zajęte w niniejszej sprawie rozważenie przez tut. Sąd przedstawienia na zasadzie art. 390 k.p.c. do Sądu Najwyższego do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego, które może budzić poważne wątpliwości polegającego na odpowiedzi na pytanie „czy na gruncie ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (w brzmieniu od 1 lipca 2022 r.) odwołanie ustawodawcy do pojęcia wykształcenia „wymaganego" należy interpretować jako wykształcenie „posiadane", a tym samym każdą pielęgniarkę posiadającą tytuł zawodowy magistra ze specjalizacją należy przypisać do grupy 2 zaszeregowania? A w przypadku odpowiedzi pozytywnej, wskazanie czy przepisy te nie kolidują z przepisami kodeksu pracy, w tym z art. 78 kodeksu pracy".

W odpowiedzi na apelację powódki wniosły o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu, podtrzymując dotychczasową argumentację oraz powołując się w tym zakresie na obszerne już orzecznictwo sądów powszechnych tj. w zakresie uznawania roszczeń pielęgniarek za uzasadnione.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej okazała się bezzasadna, a zatem podlegała oddaleniu.

Na wstępie poniższych rozważań należy podkreślić, że w przedmiotowej sprawie, wbrew stanowisku strony apelującej, brak było podstaw do wystąpienia do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym w oparciu o art. 390 § 1 k.p.c. gdyż przy rozpoznawaniu apelacji strony pozwanej nie zaistniało zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości Sądu Odwoławczego. Nadto wniosek strony pozwanej w tym zakresie, a zawarty w środku odwoławczym, został sformułowany w sposób wyłącznie opcjonalny.

W ocenie Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest było trafne i odpowiadało prawu. Apelacja strony pozwanej nie zawierała uzasadnionych podstaw i argumentów prawnych pozwalających podważyć prawidłowość rozstrzygnięcia zaskarżonego wyroku. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny i dokonał prawidłowej wykładni i zastosowania wskazanych w uzasadnieniu rozstrzygnięcia przepisów. Sąd Okręgowy w całości podzielił przyjęte fakty istotne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i poglądy prawne Sądu I instancji, uznając je za własne.

Odnosząc się do treści apelacji przede wszystkim nie sposób zgodzić się ze skarżącym, że doszło do naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez nieprzeanalizowanie przez Sąd pierwszej instancji treści umów o pracę wraz z kartami opisu stanowisk pracy zawartych z powódkami oraz treści Regulaminu Wynagradzania i nieprzeprowadzenia tych dowodów, pomimo formalnego dopuszczenia ww. jako dowodów, w konsekwencji uznanie, iż od chwili nawiązania stosunku pracy z powódkami nastąpiła zmiana wymagań na stanowisku zajmowanym przez powódki i pozwany wymagał od powódek wykształcenia wyższego na poziomie magisterskim, a także uznanie, że regulaminy wewnętrzne obowiązujące u pozwanego przewidują w przypadku nabycia dodatkowych kwalifikacji automatyczne nabycie przez pracownika prawa do wyższego współczynnika pracy. Wbrew stanowisku strony pozwanej wszelkie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy były bezsporne, a zatem Sąd Rejonowy nie naruszył powyższych przepisów. Poza sporem pozostawały kwalifikacje powódek oraz czas w jakim zostały uzyskane. Spór w niniejszej sprawie dotyczył sfery prawnej.

W ocenie Sądu Okręgowego niezasadny okazał się zarzut naruszenia prawa materialnego a w szczególności art. 3 ust. l ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych ale również art. 5 k.p. w zw. z art. 78 § 1 k.p. oraz 18 ^3c k.p. a także art. 5a ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (w brzmieniu po 1 lipca 2022 r.) w zw. z art. 11 k.p. w zw. z art. 262 § 1 pkt 1 k.p.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, do 1 lipca 2022 r. podmiot leczniczy dokonuje podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, którego wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego, ustalonego jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", do wysokości nie niższej niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze. Do ustawy dodany jest załącznik zatytułowany: "Współczynniki pracy", w którym określono "Grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku" i przynależne grupom "Współczynniki pracy". Do grupy 2 zakwalifikowano m.in pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położne z tytułem zawodowym magister położnictwa, z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia. Dla tej grupy zawodowej współczynnik pracy określono na 1,29. Natomiast zgodnie z pkt 5 tabeli m.in. dla pielęgniarki albo położnej z wymaganym wyższym wykształceniem i specjalizacją albo pielęgniarki, położnej ze średnim wykształceniem i specjalizacją współczynnik ten wynosi 1,02.

Spór w sprawie dotyczył tego, czy do powódek zastosowanie powinien mieć punkt 2 tabeli odpowiadający ich rzeczywistym kwalifikacjom (o co wnosiły powódki), czy pkt 5 odpowiadający minimalnym kwalifikacjom na zajmowanym przez powódki stanowisku, tj. pielęgniarka specjalista (o co wnosiła strona pozwana).

Analiza przepisów ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych nie może nastąpić w oderwaniu od zasad uregulowanych kodeksem pracy. Określenie minimalnego wynagrodzenia jest obowiązkiem Państwa - art. 65 ust. 4 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że określenie minimalnego wynagrodzenia za pracę lub sposobu ustalania tej wysokości jest konstytucyjnym obowiązkiem ustawodawcy. Konstytucja nie precyzuje przy tym żadnych zasad ustalania wynagrodzenia za pracę, w szczególności nie wymaga, by wynagrodzenie odpowiadało „ilości i jakości" pracy (wyrok z 10 stycznia 2005 r., sygn. K 31/03, OTK ZU nr 1/A/2005, poz. 1). Konstytucja nie wyklucza różnicowania wysokości minimalnego zatrudnienia, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy. Zgodnie z uzasadnieniem projektu analizowanej ustawy jej celem było zagwarantowanie pracownikom wykonującym zawody medyczne ochrony wynagrodzenia zasadniczego, a dla najmniej zarabiających stopniowego podwyższania wynagrodzeń w określonej perspektywie czasowej. Ustawa nie miała wyłączać stosowania przepisów kodeksu pracy dotyczących zasad ustalania wynagrodzenia, które może być wyższe niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze i powinno odpowiadać w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy. Projektodawcy przywołali też art. 18 ^3c k.p. o prawie pracowników do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości wskazując, że pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku - art. 18 ^3c § 3 k.p. W dalszej części uzasadnienia projektu podano, że najniższe wynagrodzenie zasadnicze będzie uzależnione od poziomu wykształcenia wymaganego na stanowisku pracy, na którym zatrudniony jest dany pracownik (wykształcenie na poziomie wyższym, średnim, posiadanie specjalizacji). A zatem chodzi o powiązanie najniższego wynagrodzenia z zakresem obowiązków, które wykonywane są na określonym stanowisku. Zwrócono uwagę na możliwość dodatkowego różnicowania wysokości wynagrodzeń w zależności od doświadczenia zawodowego np. stażu pracy czy dodatkowych kwalifikacji. Ustawa nie określa wysokości wynagrodzenia a jedynie najniższą prawnie dopuszczalną wysokość wynagrodzenia zasadniczego. Zatem analizowana ustawa tylko częściowo odnosi się do reguł ustalania minimalnego wynagrodzenia tj., że praca ma być wynagradzana godziwie w takim rozumieniu, iż wystarcza na zaspokojenie pewnych uzasadnionych potrzeb życiowych jednostki (minimalnego standardu godnego życia) - wyrok TK z 7 maja 2001 r., sygn. K 19/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 82, wiążąc jednocześnie najniższe wynagrodzenie zasadnicze pracowników wykonujących zawody medyczne z kwalifikacjami wymaganymi na danym stanowisku pracy i zakresem obowiązków. Zasada ustalania wynagrodzenia za pracę tak aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy wynika również z art. 78 k.p. Kwalifikacje pielęgniarek zakwalifikowanych do grupy 2 i 5 różnią się jedynie tym, że wobec tych z grupy 2 wymagany jest tytuł zawodowy magistra, a wobec tych z grupy 5 tytuł magistra nie jest wymagany. Istotne zatem jest ustalenie czy na stanowisku zajmowanym przez powódki zatrudnione jako pielęgniarki specjalistki tytuł magistra jest wymagany. Przy czym kwestia tych wymagań winna być oceniana aktualnie, tj. po określeniu aktualnych wymagań w zakresie kwalifikacji przypisanych do danego stanowiska tu: pielęgniarki specjalisty. Kwalifikacje wymagane od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami zostały uregulowane w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Zgodnie z tym Rozporządzeniem w punkcie I ppkt 32 Załącznika określono kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska specjalisty pielęgniarki. Są to ujęte alternatywnie:

- tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia

- tytuł zawodowy magistra w zawodzie, w którym może być uzyskiwany tytuł specjalisty w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, i licencjat pielęgniarstwa lub średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia

- licencjat pielęgniarstwa i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania

- średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania

- i dwuletni staż pracy w zawodzie.

Z rozporządzenia nie można zatem jednoznacznie wywnioskować czy tytuł magistra jest kwalifikacją wymaganą i niezbędną do piastowania omawianego stanowiska. Jak już wskazano wyżej, okoliczność ta nie została także w żaden sposób doprecyzowana przez stronę pozwaną. Jasne jest natomiast jakie kwalifikacje nie są konieczne oraz to, że z pewnością aby zostać pielęgniarką specjalistą należy uzyskać tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy słusznie wskazał, że w okolicznościach niniejszej sprawy, powołane przepisy powinny być interpretowane łącznie, z uwzględnieniem tego, iż stanowią integralną część systemu organizacji służby zdrowia. Zatem należy uznać, iż kwalifikacje wymagane, o których mowa w obowiązującym od lipca 2022 r. Załączniku do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. to kwalifikacje zgodne z wyżej powołanym Rozporządzeniem. Wobec tego kwalifikacje posiadane przez powódki należy uznać za wymagane na zajmowanym przez nie stanowiskach w rozumieniu załącznika do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. i jako takie winny stanowić podstawę do zaliczenia ich do grupy 2. Sąd I instancji słusznie wskazał także, że przed wejściem w życie nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 26 maja 2022 roku o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw, strona pozwana w pełni uznawała wszystkie kwalifikacje zawodowe powódek, w tym ich wykształcenie na poziomie wyższym magisterskim ze specjalizacją. Znajdowało to odzwierciedlenie w wysokości wypłacanego wynagrodzenia, zmiany wysokości wynagrodzenia po osiągnięciu wykształcenia wyższego magisterskiego oraz specjalizacji, a także w treści zgłoszenia powódek do NFZ. Skoro powódki były wykazywane jako osoby zajmujące stanowiska przypisane do 7 grupy zawodowej na podstawie ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych według stanu prawnego na 1 lipca 2021 r. to należy przyjąć, że pracodawca wymagał od nich kwalifikacji wykazanej w tej grupie zawodowej czyli – tytułu zawodowego magister pielęgniarstwa i tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, a przede wszystkim uznawał podstawę do zmiany zaszeregowania po uzyskaniu tytułu magistra. Akta sprawy nie wskazują jakoby te wymagania szpitala uległy zmianie. Grupa zawodowa 2 określona w załączniku do obecnie obowiązujących przepisów ustawy reguluje wynagrodzenie zasadnicze m.in. pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem magister położnictwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia czyli takiej samej grupy jak poprzednio uregulowano w grupie 7. Nie ulega wątpliwości, że na stanowisku specjalistki pielęgniarki wymagana jest specjalizacja, powódki posiadały również tytuł zawodowy magister pielęgniarstwa. Są zatem „pielęgniarkami z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia”. I takich kwalifikacji wymagał od nich pracodawca o czym świadczy jednoznacznie informacja, o której mowa w § 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 5 lipca 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej przekazana przez pozwany szpital dotychczas do NFZ. Zatem wynagrodzenie zasadnicze powódek od 1 lipca 2022 r. winno być określane według współczynnika pracy - 1,29. Strona pozwana podnosiła, iż listy przekazywane do NFZ stanowiły wyłącznie realizację obowiązków administracyjnych, nie chce jednak zauważyć, iż w ten sposób dokonywała przypisania powódek do określonej grupy zawodowej i stosowała wynikający z tego współczynnik pracy, a następnie zmieniła to na niekorzyść powódek, bez zmiany stanu faktycznego tzn. powódki cały czas miały te same kwalifikacje i wykonywały dotychczasową pracę. Podkreślić też należy, że specjalizacja i inne formy kształcenia pielęgniarek niewątpliwie wpływają na jakość i efektywność świadczonej przez pielęgniarki pracy oraz samodzielność w podejmowaniu decyzji, a w konsekwencji na prawidłowe wykonywanie zleceń lekarskich i wypełnianie funkcji terapeutycznych. Przyczyniają się do większej samodzielność zawodowej oraz zwiększają indywidualną odpowiedzialność za proces pielęgnowania i opieki nad pacjentem. Pielęgniarka, która ma większy zakres obowiązków ma też większy zakres odpowiedzialności. Pielęgniarka legitymująca się ukończeniem specjalizacji ponosi zatem większą odpowiedzialność za stan pacjenta, za proces leczenia i pielęgnowania. Niewątpliwie uzyskanie wykształcenia wyższego magisterskiego i ukończenie specjalizacji przekłada się na ilość, jakość, rodzaj wykonywanej pracy, przekłada się na większy zakres uprawnień pielęgniarek a tym samym winno wpływać na wysokość wynagrodzenia konkretnych pracowników. Przez zaszeregowanie powódek z dniem 1 lipca 2022 roku do grupy 5, niewątpliwie doszło do pogorszenia ich warunków płacy - zaszeregowano je do grupy dalszej (niższej), właściwej dla pracowników z niższymi kwalifikacjami, obniżając także współczynnik pracy z 1,06 do 1,02. Pracodawca zatem nie tylko nie dokonał prawidłowej kwalifikacji powódek, co zastosował niższy współczynnik niż dotychczas je obowiązywał biorąc pod uwagę posiadane kwalifikacji, które były bezsporne. Bez wątpienia zatem doszło od 1 lipca 2022 r. do faktycznego pogorszenia warunków zatrudnienia powódek w zakresie wynagrodzenia. Skoro powódki do końca czerwca 2022 r. były konsekwentnie kwalifikowane przez stronę pozwaną do ówczesnej grupy 7 (tj. w oparciu o rzeczywiście posiadane kwalifikacje – wyższe wykształcenie magisterskie ze specjalizacją) to również od 1 lipca 2022 r. powinny być kwalifikowane w oparciu o te same co uprzednio kryteria. Przepisy ww. ustawy nie uległy zmianom, co uzasadniałyby przyjęcie innych kryteriów. Zmiana ustawy miała na celu podwyższenie wynagrodzenia wszystkim grupom zawodowym wymienionym w Załączniku, a więc nowelizacja przedmiotowej ustawy, w oczywisty sposób z założenia miała prowadzić do polepszenia warunków płacy powódek. Wobec braku zmiany sytuacji prawnej i faktycznej powódek po 1 lipca 2022 r. powinny one otrzymywać wynagrodzenie według współczynnika 1,29 przypisanego dla 2 grupy zawodowej, która odpowiada zdobytym przez powódki kwalifikacjom. Natomiast pozwany pracodawca dokonał degradacji sytuacji ekonomicznej powódek do niższej grupy zawodowej. Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że sytuacja powódek pogorszyła się w stosunku do tej, w której znajdowały się one przed dokonaniem im zmiany warunków płacy. To zaś kłóci się z celem nowelizacji z dnia 8 czerwca 2017 roku, która miała polepszać sytuację osób pracujących w zawodach medycznych, a nie ją pogarszać i powodować zaszeregowanie pracowników do niższych grup zawodowych. Co więcej pogorszenie warunków płacy wymagało wypowiedzenia zmieniającego, którego strona pozwana nie zastosowała.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację strony pozwanej od prawidłowego wyroku Sądu I instancji jako bezzasadną na zasadzie art. 385 k.p.c., o czym orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

Sąd orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie wniosku powódek i zasady z art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., po zastosowaniu przepisów z art. 98 § 1, 1 ¹ , 3 i 4 k.p.c. oraz art. 109 § 2 k.p.c. w zw. z przepisami z § 15, § 16, § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, zasądzając od strony pozwanej na rzecz powódek po 1.350 zł z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas uprawomocnienia się tego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.