Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 czerwca 2017 roku

M. B. został oskarżony o to, że:

w nocy z 12/13 marca 2008 roku w Szpitalu (...) w S. woj. (...) jako lekarz o specjalności ginekolog - położnik oraz osoba, na której ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo - pacjentką szpitala N. M., naraził ją i jej dziecko w trakcie porodu - A. M. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w ten sposób, że w niewłaściwy sposób sprawował nadzór nad akcją porodową N. M., zezwolił na stosowanie nieodpowiednich metod wspomagania przebiegu porodu i stosowania środków farmakologicznych oraz nie zlecił i nie dopilnował tego, by u rodzącej N. M., u której stwierdzono „kolizję pępowinową”, podczas całej akcji porodowej, prowadzone było ciągłe badanie KTG - zapis akcji serca płodu, co doprowadziło do niedotlenienia płodu i przyjęcia innego zakończenia ciąży, przez co nieumyślnie doprowadził do urodzenia się noworodka
w stanie ciężkiej zamartwicy urodzeniowej i do wystąpienia u niego encefalopatii niedotleniowo-niedokrwiennej, stanowiącej inne ciężkie kalectwo,

tj. o przestępstwo z art. 160 § 2 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. i art. 156 §

2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.;

Sąd Rejonowy w S. B., wyrokiem z dnia 11 stycznia 2017 roku sygn. II K 270/15 orzekł w tym przedmiocie następująco:

I. oskarżonego M. B. uznaje za winnego tego, że w dniu 13.03.2008 r. w Szpitalu Rejonowym w S., powiatu (...), województwa (...) jako lekarz o specjalności ginekolog - położnik oraz osoba, na której ciążył obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, naraził na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu dziecko - A. M., w ten sposób, że po stwierdzeniu nieprawidłowego zapisu KTG (stwierdzającego zwolnienie akcji serca płodu) zdecydował, mimo odejścia zielonych wód płodowych, wypadnięcia pępowiny, braku ułożenia główki w kanale rodnym, o rodzeniu siłami natury przy pomocy nieakceptowanego w obecnym położnictwie „zabiegu wyciskania”, zamiast podjęcia decyzji o natychmiastowym rozwiązaniu porodu za pomocą cesarskiego cięcia, a czyn ten stanowi przestępstwo z art. 160 § 2 k.k. i za to na mocy powołanego przepisu wymierza mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

II. na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesza oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 3 (trzy) lata;

III. na mocy art. 71 § 1 k.k. w zw. z art. 33 § 1 k.k. wymierza oskarżonemu grzywnę w wysokości 150 (stu pięćdziesięciu) stawek dziennych, ustalając na mocy art. 33 § 3 k.k. wysokość jednej stawki na kwotę 20 (dwadzieścia) złotych;

IV. na mocy art. 46 § 2 k.k. zasądza od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego A. M. (do rąk matki N. M.) nawiązkę w kwocie 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych;

V. na zasadzie art. 627 k.p.k. oraz art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 12.215,90 (dwanaście tysięcy dwieście piętnaście 90/100) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, a nadto zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego N. M. kwotę 2.100 (dwa tysiące sto) złotych i na rzecz oskarżyciela posiłkowego S. M. kwotę 1.428 (jeden tysiąc czterysta dwadzieścia osiem) złotych tytułem wydatków w postaci kosztów ustanowienia w sprawie pełnomocników w postępowaniu przed sądem pierwszej i drugiej instancji.

Wyrok ten zaskarżyli obrońca oskarżonego, prokurator i pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego.

Apelacja obrońcy zarzuca:

1.Naruszenie art. 2 § 2 kpk w zw. z art. 7 kpk, art. 201 kpk i art. 200 § 3 kpk poprzez oddalenie wniosku obrońcy o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych lekarzy, a w konsekwencji błędną ocenę dowodu z opinii biegłych K. P. i J. R. i przyjęcie, że jest ona spójna, jasna, pełna i wystarczająca dla ustalenia okoliczności mających znacznie dla rozstrzygnięcia;

2. Naruszenie art. 7 kpk poprzez błędną ocenę dowodów z wyjaśnień oskarżonego, zeznań świadków, opinii biegłych, a w konsekwencji nieprawidłowe ustalenie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że oskarżony działał z zamiarem spowodowania zagrożenia dla życia lub zdrowia pokrzywdzonego A. M..

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie zakwalifikowanie przypisanego zachowania z art. 160 § 2 i 3 kk i wymierzenie łagodniejszej kary na podstawie tego przepisu.

Apelacja prokuratora zarzuca:

I. błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia, a polegający na tym, że Sąd I instancji orzekający w spawie błędnie przyjął, że dowody ujawnione w toku rozprawy oraz dokonane na ich podstawie ustalenia, co do okoliczności w jakich oskarżony miał popełnić zarzucany mu w pkt I aktu oskarżenia czyn, nie są wystarczające do przypisania M. B.:

1)  przestępstw określonych w art. 160 § 2 kk i art. 156 § 1 pkt 2 kk i art. 156 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk popełnionych na szkodę A. M., a jedynie pozwalają na stwierdzenie, że oskarżony zachowaniem swoim wyczerpał znamiona wyłącznie występki stypizowanego w art. 160 § 2 kk, jakkolwiek dowody przeprowadzone w toku postępowania, oceniane we wzajemnym ich powiązaniu, wskazują jednoznacznie, iż M. B. jako lekarz ginekolog-położnik oraz osoba, na której ciążył obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo nie tylko naraził poprzez stosowanie niedozwolonych metod wspomagania porodu, zaniechanie koniecznych działań diagnostycznych oraz niewłaściwy nadzór podczas porodu A. M. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, ale również nieumyślnie doprowadził u w/w pokrzywdzonego do wystąpienia encefalopatii niedotleniowo-niedokrwiennej, stanowiącej inne ciężkie kalectwo;

2)  przestępstwa określonego w art. 160 § 2 kk popełnionego również na szkodę N. M. jakkolwiek dowody przeprowadzone w toku postępowania, oceniane we wzajemnym ich powiązaniu, wskazują jednoznacznie, iż M. B. jako lekarz ginekolog-położnik oraz osoba, na której ciążył obowiązek opieki nad pokrzywdzoną naraził N. M. poprzez stosowanie niedozwolonych metod wspomagania porodu, zaniechanie koniecznych działań diagnostycznych oraz niewłaściwy nadzór podczas porodu jej syna A. M., na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

II. obrazę przepisów postępowania, a to art. 424 § 1 kpk mającą wpływ na treść orzeczenia, a polegającą na całkowitym braku w pisemnym uzasadnieniu do wyroku uzewnętrznienia przez Sąd orzekający toku myślenia oraz przywołania dowodów i okoliczności, które w ocenie Sądu przemawiały za przyjęciem, iż N. M. nie została narażona działaniem oskarżonego M. B. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu co uniemożliwia skontrolowanie prawidłowości orzeczenia Sądu I instancji wydanego w tym zakresie.

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wnosi o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego zarzuca:

1. rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec M. B. kary poprzez wymierzenie mu za przypisany występek z art. 160 § 2 kk jednego roku pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając jej wykonanie na okres próby trzech lat, podczas gdy znaczny stopień społecznej szkodliwości czynu zabronionego przypisanego oskarżonemu, naruszenia przez niego istotnego dobra, jakim jest życie i zdrowie człowieka, stopień jego zawinienia, w szczególności uprzednią karalność oskarżonego, brak skruchy ze strony oskarżonego, w tym niepodejmowanie przez niego czynności zmierzających do przeproszenia przedstawicieli ustawowych pokrzywdzonego oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa uzasadniają wymierzenie kary surowszej. Jednocześnie, jako rażąco niewspółmierna jawi się wysokość zastosowanego wobec oskarżonego środka kompensacyjnyego w postaci nawiązki na rzecz pokrzywdzonego (pkt. IV wyroku). Orzekając o wysokości nawiązki sąd nie uwzględnił bowiem takich okoliczności, jak długość stażu pracy oskarżonego, jako lekarza, posiadania przez niego dwóch źródeł dochodów, w tym praktyki prywatnej, brak spełnienia funkcji kompensacyjnej (zadośćuczynienie doznanej przez pokrzywdzonego krzywdzie oraz powstałej u niego szkodzie) przez nawiązkę w orzeczonej kwocie.

2. Naruszenie prawa materialnego, polegające na naruszeniu normy przepisu art 69 § 1 w zw. z § 2 kk, poprzez jej błędne zastosowanie, polegające na nieprawidłowym przyjęciu, iż w stosunku do oskarżonego w nin. sprawie M. B. zachodzą przesłanki do zastosowania instytucji warunkowego zawieszenia kary z uwagi na fakt, iż wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania będzie wystarczającym dla osiągnięcia wobec niego celów kary, podczas gdy z okoliczności przedmiotowej sprawy wynika w sposób jednoznaczny, iż oskarżony w toku postępowania nie okazał jakiejkolwiek skruchy, nie przeprosił przedstawicieli ustawowych pokrzywdzonego, co więcej dopuścił się przestępstwa fałszerstwa dokumentacji medycznej pokrzywdzonego, celem zatarcia śladów popełnionego przestępstwa, co jednoznacznie wskazuje, iż jedynie orzeczenie wobec oskarżonego kary bezwzględnego pozbawienia wolności, pozwoli na osiągnięcie wobec niego celów kary.

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wnosi o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez orzeczenie względem oskarżonego za czyn określony w pkt I kary dwóch lat pozbawienia wolności oraz orzeczenie środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu przez okres pięciu lat, nadto o orzeczenie wobec oskarżonego środka kompensacyjnego w postaci nawiązki w wysokości 100.000,00 zł.

Sąd Odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja prokuratora nie jest zasadna, a podniesione w niej zarzuty nietrafne.

Przede wszystkim prawidłowe jest ustalenie Sądu meriti, iż oskarżony przejął bezpośredni nadzór nad porodem około godz. 02.35
i dopiero od tego czasu można rozważać kwestię jego odpowiedzialności.
Z opinii biegłych jednoznacznie wynika, iż lekarz nie musi być obecny przy każdym porodzie, gdyż wystarczająca jest obecność położnych. Oskarżony został wezwany do porodu dopiero około godz. 02.35 i dopiero od tej pory do niego należało podejmowanie decyzji w przedmiocie sposobu porodu. Sam apelujący argumentuje, że do niedotlenienia pokrzywdzonego mogło dojść tuż przed wykonaniem cesarskiego cięcia, ale mogło to też nastąpić nawet kilkadziesiąt minut przed odejściem wód płodowych o zielonkawym zabarwieniu. W tym drugim przypadku oskarżony nie mógłby odpowiadać za niedotlenienie skoro objął bezpośredni nadzór nad porodem około 02.35.

W czasie pierwszej wizyty około godz. 02.00 okazany mu zapis KTG był poprawny, gdyż wcześniejszy skurcz minął, a oskarżony nie badał N. M., gdyż położne nie przekazały mu żadnych informacji do podjęcia takich działań.

Nie można zatem w sposób nie budzący wątpliwości (art. 5§2 kpk) ustalić czy do niedotlenienia dziecka doszło w czasie gdy bezpośredni nadzór nad porodem sprawował oskarżony, oraz że doszło do niego z powodu zbyt późno podjętej przez niego decyzji o cesarskim cięciu, czy też niedotlenienie nastąpiło wcześniej przed godz. 02.35 co obciążałoby położne. W tej sytuacji Sąd Rejonowy prawidłowo zmienił opis czynu, gdyż materiał dowodowy, a w szczególności opinie biegłych uniemożliwiały przy stosowaniu art. 5§2 kpk przypisanie oskarżonemu skutku w postaci ciężkiego kalectwa dziecka.

Zarzut obrazy art. 424§1 kpk jest o tyle chybiony, iż zgodnie z art. 455a kpk nie można uchylić wyroku z tego powodu, że jego uzasadnienie nie spełnia wymogów określonych w art. 424 kpk.

Odnośnie apelacji obrońcy.

Zarzuty podniesione w tej apelacji nie są zasadne, aczkolwiek sama apelacja musi skutkować zmianą opisu czynu na korzyść oskarżonego.

Odnosząc się do apelacji stwierdzić należy, iż biegli bez żadnych wątpliwości zaopiniowali, że w sytuacji gdy główka płodu jeszcze nie weszła do kanału rodnego jedynym wyjściem było wykonanie cięcia cesarskiego – próba wtłoczenia główki na siłę (wyciskanie płodu) bez adaptacji musiała pogorszyć stan płodu i zwiększyła ryzyko urazu okołoporodowego. Niewątpliwie zatem sam zabieg „wyciskania” przeniósł płód w stan jeszcze bardziej niebezpieczny, a więc naraził go na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Opinia biegłych nie daje natomiast podstaw do przyjęcia, iż to bezpośrednie niebezpieczeństwo dotyczyło też życia dziecka.

Ustna opinia biegłego K. P. również to potwierdza. Biegły na rozprawie stwierdził (k. 464), iż jego stwierdzenie, iż nie piętnowałby wyciskania płodu w wyjątkowych sytuacjach, a mianowicie takich, gdyby doszło już do całkowitego rozwarcia, a główka płodu znajdowałaby się już głęboko w kanale rodnym, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Sam zabieg wyciskania mimo braku ułożenia główki w kanale rodnym zwiększał zatem ryzyko uszkodzenia płodu, niezależnie od tego jak był wykonywany, gdyż biegli taki zabieg sam w sobie uznali za niebezpieczny, nie uzależniając wzrostu ryzyka od sposobu dokonania zabiegu wyciskania. Jest przy tym oczywiste, że sam zabieg wyciskania nie mógł skutkować ciężką zamartwicą urodzeniową i encefalopatią niedotleniowo-niedokrwienną.

Sąd Rejonowy w pełni zasadnie przypisał też oskarżonemu umyślność w postaci zamiaru ewentualnego. Sąd Rejonowy trafnie ustalił, iż oskarżony wiedział, że zastosowana przez niego metoda „wyciskania” jest metodą niebezpieczną, urazową i dlatego niestosowaną, przy czym sam jej nie stosował od około 15 lat - zwłaszcza w sytuacji braku całkowitego rozwarcia i główki w kanale rodnym. W takiej sytuacji powinien natychmiast podjąć decyzję o cesarskim cięciu.

W konsekwencji apelacja obrońcy skutkowała jedynie zmianą opisu przypisanego oskarżonemu czynu przez wyeliminowanie z niego bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia.

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego nie jest zasadna.

Wbrew argumentacji apelującego Sąd Rejonowy wziął pod uwagę wszystkie istotne okoliczności o charakterze obciążającym i łagodzącym mające wpływ na wymiar kary oraz nadał im właściwą wagę. Dotyczy to zarówno kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania jak i orzeczonej nawiązki. Apelujący zdaje się zapominać, że oskarżonemu nie przypisano skutku w postaci spowodowania u dziecka ciężkiej zamartwicy urodzeniowej i encefalopatii niedotleniowo-niedokrwiennej co stanowi inne ciężkie kalectwo. Gdyby tak było niewątpliwie kara byłaby surowsza a nawiązka nieporównywalnie wyższa. Jednakże oskarżonemu przypisano prawomocnie jedynie narażenie płodu na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, poprzez zastosowanie metody „wyciskania” a nie spowodowanie takiego uszczerbku.

Wobec powyższego orzeczoną wobec oskarżonego nawiązkę należy uznać za wyważoną, a nie rażąco niską.

Sąd meriti obszernie i przekonywująco uzasadnił również z jakich powodów nie orzekł wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza, a Sąd Odwoławczy akceptuje argumentację Sądu Rejonowego w tym zakresie, nie ma więc potrzeby jej powtarzać.

Należało też z urzędu uzupełnić kwalifikację prawną czynu o przepis art. 4 § 1 kk, albowiem Sąd meriti - jak wynika to z uzasadnienia wyroku- trafnie, jako względniejszą stosował ustawę dawną.

W związku z powyższym Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok orzekając jak w części dyspozytywnej, a nie podzielając zarzutów żadnej z apelacji oraz mając na uwadze, iż Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnych uchybień, które należałoby uwzględnić niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439, 440 i 455 kpk) w pozostałym zakresie utrzymał go w mocy. Kosztami za postępowanie odwoławcze w częściach obciążono: Skarb Państwa i oskarżonego (art. 636§2 kpk w zw. z art. 633 kpk), natomiast oskarżyciela posiłkowego na zasadach słuszności zwolniono od ponoszenia części kosztów (art. 624§1 kpk). Skarb Państwa i oskarżonego obciążono wydatkami po ½ (tj. po 25 zł) a nadto wobec oskarżonego orzeczono opłatę (art. 8 ustawy o opłatach w sprawach karnych). Koszty zastępstwa procesowego (obrońcy i pełnomocnika) oskarżony i oskarżyciel posiłkowy ponoszą we własnym zakresie.

SSO Krzysztof Chodak SSO Ireneusz Bieniek SSR Piotr Kowalski

A.W