Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz (...)

Sygnatura akt

III Ko 513/22

1. WNIOSKODAWCA

F. S., M. T., T. T., J. R.

1.ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

5 x 70000zł (łącznie 350000zł)

Tak

3.

Inne

1.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

B. T. zmarły (...) prowadził działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, działalność ta polegała między innymi na przechowywaniu sprzętu radiowo nadawczego wbrew zezwoleniu, był żołnierzem (...) ps. (...).

Za działalność tą został skazany wyrokiem wojskowego sądu w Krakowie z dnia 31.011949r. sygn.. akt Sr 2/49 na karę 4 lat pozbawienia wolności, równocześnie jednak zastosowano wobec niego przepisy o amnestii, wskutek czego darowano mu karę. Jednak w okresie od 28.08.1948r. do dnia wyrokowania tj. 31.01.1949r. był tymczasowo aresztowany

Wyrok ten został ostatecznie unieważniony postanowieniem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 25.02.20r. (sygn. III Ko 93/18).

W dniu 28.08.1948r. J. K. został zatrzymany w miejscu zamieszkania, pozostawiając żone i dzieci bez środków do życia, bowiem to on zarabiał. Został przewieziony na proces do oddalonego od miejsca zamieszkania rodziny w Ś. do aresztu w K.. Nie miał kontaktu z rodziną i odwrotnie, poza cenzurowaną korespondencją. Warunki bytowo – sanitarne w areszcie były bardzo ciężkie, podupadł na zdrowiu, stracił uzębienie. Do domu powrócił wygłodzony i wychudzony.

Po uchyleniu aresztu B. T. nie miał pracy, podejmował się prac dorywczych, pracował jako organista, dopiero z czasem ponieważ miał wykształcenie jako księgowy pozyskał zatrudnienie. Dzieci cierpiały głód, były niedożywione. Z powodu szykan były przenoszone do odległych szkół. Obawiali się sąsiadów, którzy rodzinę obserwowali i donosili na nich.

Przez jakiś czas po opuszczeniu więzienia pozostawał w zainteresowaniu milicji.

Aktualnie wskazani wnioskodawcy tj. żyjące dzieci B. T. wystąpili z wnioskiem o zadośćuczynienie, przy czym J. T. nie wystąpił z wnioskiem. Syn A. T. zmarł 20.02.2019r., a żona F. T. w dniu 16.11.1989r.

Zeznania św. T. T. k. 698-9, F. S. k. 699-0 k. 171,

Dokumenty dołączone do wniosku k. 15-85, oraz dołączonych do wniosku z dnia 27.10.22 (data prezentaty)

Dok. z IPN k. znajdujących się na płycie k. 675 (które w formie wydruków znajdują się na k. 89-673, informacji IPN o zakończonej kwerendzie k. 674,

z akt VI Ko 93/18

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

1.ocena DOWODów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Zeznania świadków

Dowody z dokumentów wskazane w punkcie 3.1. w rubryce „dowód”

Wszystkie dowody osobowe jak i z dokumentów pozostają w relacji uzupełniania się.

Świadkowie –dzieci B. T. posiadali informacje przede wszystkim z opowiadań, a nie z własnych obserwacji. Rodzice ukrywali przed nimi pobyt ojca w więzieniu i nie rozmawiali o tym w obecności dzieci. Ich własne obserwacje były bardzo skromne.

Świadkowie posiadali jednak większą wiedzę co do skutków pobytu w więzieniu i skazana dla B. T. dla jego rodziny i te kwestie zrelacjonowali na rozprawie.

Kolejne dowodowy zostały zgromadzone w dokumentach, których autentyczności nikt nie kwestionował. Były to dowody opisujące działalność niepodległościową, przebieg procesu , czas i okoliczności tymczasowego aresztowania, wykonania kary, darowania kary i zwolnienia. W części w oparciu o nie ustalono okoliczności dotyczące stanu/sytuacji B. T. przed, w czasie i po pobycie w więzieniu. Przede wszystkim co do wykształcenia, zawodu, sytuacji materialnej, ewentualnych dochodów, pracy, miejsca zamieszkania.

Dowody nadesłane z IPN korelują w znacznym zakresie z tymi dołączonymi do wniosku i znajdującymi się w aktach postępowania o unieważnienie.

Dowody z odpisów aktów stanu cywilnego pozwoliły na poczynienie ustaleń niezbędnych do wykazania legitymacji do wystąpienia z wnioskiem.

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd korzystał także z powszechnie znanych informacji (wiadomości niewątpliwe) na temat warunków pobytu w więzieniach w związku z zarzutami dotyczącymi przestępstw wówczas zwanych jako polityczne.

0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Kwota łączna 225000 zł, wobec uprawnionych po 45000 zł.

Wraz z odsetkami ustawowymi od dnia prawomocności wyroku.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia (w wypadku jej śmierci może wystąpić małżonek, dzieci, rodzice) przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia.

Niewątpliwe jest to, że wobec B. T. zapadł wyrok w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i wyrok ten został unieważniony. Ten stan prawy otworzył żyjącym dzieciom zmarłego ubieganie się o zadośćuczynienia.

W wypadku zadośćuczynienia jego celem jest złagodzenie doznanej krzywdy. Ma ono charakter kompensacyjny, zgodnie z art. 448 k c ma być równocześnie odpowiednie, a więc nie może osiągać wartości nadmiernej w stosunku do doznanej krzywdy oraz musi być utrzymane w rozsądnych granicach i dostosowane do majątkowych stosunków panujących w społeczeństwie. Uzasadnia to miarkowanie zadośćuczynienia w oparciu o zobiektywizowane kryteria, które zakreślają granice subiektywnego odczucia krzywdy (wyrok SA w Gdańsku II AKa 25/13, wyrok SN WA 14/14), wyrok SA w Krakowie II AKa 46/08, wyrok SA w Białymstoku II AKa 32/16, wyrok SN I CK 131/03, wyrok SN III KK 349/07, wyrok SA w Warszawie II AKa 408/18). Brak jest wynikających z przepisów kryteriów, które należy uwzględnić przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia, jednak orzecznictwo wskazuje na konieczność uwzględnienia wszystkich okoliczności w konkretnym przypadku (wyrok SN III CSK 94/10, III CSK 62/09). Z innych orzeczeń wynika, że należy brać pod uwagę okres izolacji, stopień dolegliwości, przykrości i przeżycia natury moralnej, cierpienia fizyczne i psychiczne, rozłąkę z rodziną, konieczność poddania się rygorom więziennym, stan zdrowia w czasie odbywania kary (wyrok SA we Wrocławiu II Aka 335/12, II AKa 296/17, wyrok SA w Białymstoku II AKa 36/18).

Przenosząc powyższe na ustalenia faktyczne w sprawie B. T. niewątpliwie w związku z wykonaniem kary w postaci tymczasowego aresztowania w okresie od 28.08.1948 do 31.01.1949r. doznał on krzywdy, która skutkuje zasądzeniem zadośćuczynienia. Ustalając wysokość zadośćuczynienia, które należałoby B. T., gdyby wystąpił z wnioskiem do sądu, uwzględniono:

- w związku z odbywaniem kary odebrano B. T. życie rodzinne, osobiste, zawodowe. Nie miał wpływu na życie rodziny, nie mógł im pomagać, ani w żaden sposób ich wspierać. Pozostawił bowiem niepracującą żonę i dzieci bez środków do życia, bowiem to on był wówczas zatrudniony.

- poczucie rozłąki, osamotnienia, brak poczucia spokoju bezpieczeństwa, jedyne kontakty miały charakter listowny, korespondencja podlegała cenzurze i była rzadka. Nikt go nie odwiedzał, tym bardziej, że rodzina pozostała „na drugim końcu Polski”.

- warunki odbywania kary były ciężkie, bez zapewnienia godnych warunków higieniczno- życiowych, więźniowie byli skąpo żywieni, nie byli leczeni, byli głodni i osłabieni. B. T. stracił uzębienie.

- stosowane metody śledcze.

- pozostawanie w zainteresowaniu milicji w związku ze skazaniem.

- problemy ze znalezieniem pracy, prace dorywcze poniżej kwalifikacji i konsekwencja dla standardu życia rodziny,

- problemy w szkole dzieci, kłopoty mieszkaniowe, donosicielstwo sąsiadów.

W ocenie Sądy gdyby aktualnie to pokrzywdzony B. T. wstąpił z wnioskiem o zadośćuczynienie otrzymałby kwotę 225000zł. Wobec jego śmierci uprawnionymi do dochodzenia roszczenia są żyjące dzieci a to F. S., M. T., T. T. i J. R. oraz nie występujący z wnioskiem J. T.. Tak więc obiektywnie uprawnionych jest 5 osób, stąd zasądzając odpowiednie kwoty tym spośród dzieci B. T., które taki wniosek złożyły, każdej z tych osob zasądzono po 1/5 części kwoty, która przysługiwałaby B. T..

Inne

3.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

1.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Pkt. I zasądzono na rzecz wnioskodawców po 1/5 z kwoty 225000zł., przysługującej zmarłemu B. T. w związku z wykonaniem wobec niego kary pozbawienia wolności. Na rzecz każdego z wnioskodawców zasądzono kwotę po zł (1/5 sumy). Należy zauważyć, że spośród piątki żyjących dzieci, czworo wystąpiło z wnioskiem o zadośćuczynienie.

Zasądzona kwota jest wynikiem ustalenia zadośćuczynienia w oparciu o przesłanki wskazane w punkcie 5.2. Należy podkreślić, że jest to kwota, którą powinien otrzymać B. T., gdyby to on osobiście wystąpił z wnioskiem. Aktualnie kwota ta przysługuje uprawnionym (zgodnie z ustawą lutową) i przypada jego dzieciom.

Zasądzenie kwot wynikających z wniosku byłoby orzeczeniem ponad miarę i nie znajduje odzwierciedlenia w dowodach zebranych w sprawie (oddalenie w zakresie punktu II wyroku). Argumentacja prawna w tym zakresie co do adekwatności zadośćuczynienia została przywołana w uzasadnieniu 5.2.

Odsetki ustawowe.

Inne

3.

1.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III, IV

Postępowanie o odszkodowanie jest wolne od kosztów.

Koszty udziału pełnomocnika ustalone według przedstawionego spisu z uwzględnieniem kosztów dojazdu świadków na rozprawę.

1.PODPIS