Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

III Ko 160/25

WNIOSKODAWCA

1.T. S.

2. A. W.

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

kwota 132.318,74 złotych tj. kwota
po 66.159,37 złotych na rzecz każdej wnioskodawczyni

ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

kwota 1.800.000,00 złotych tj. kwota
po 900.000,00 złotych na rzecz każdej wnioskodawczyni

ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

zasądzenie na rzecz wnioskodawczyń kosztów ustanowienia pełnomocnika według norm przepisanych

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

1

P. L. urodził się w dniu (...)
(...) roku w S., w rodzinie chłopskiej.

Uczęszczał do szkoły podstawowej.

Rodzice pokrzywdzonego posiadali gospodarstwo rolne na którym pracował.

Był wychowywany przez rodziców w duchu patriotycznym.

- zeznania świadka T. S.,

- zeznania świadka A. W.,

- odpis skrócony aktu zgonu,

- dokumenty archiwalne Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

k. 159-160,

k. 160-161,

k. 21,

k. 114,

2

Pokrzywdzony P. L. w bliżej nieustalonym dniu sierpnia 1942 roku wstąpił do (...) – (...) w obwodzie S..

Przyrzeczenie złożył on przed starszym sierżantem F. ps. (...), który był dowódcą jego oddziału. Przyjął pseudonim (...).

Do lipca 1944 roku służył on w stopniu szeregowego, pełnił funkcję strzelca.

W czasie akcji (...) dowódcą batalionu w którym służył pokrzywdzony był por. S. L. ps. (...).

Pokrzywdzony brał udział w potyczkach z Niemcami
i partyzantką sowiecką na terenach ówczesnego województwa (...), (...) i (...)
– (...), aż do wkroczenia Armii Czerwonej.

W lipcu 1944 roku Armia Czerwona wkroczyła na (...) – rozbroiła jego oddział.
W dniu 17 lipca 1994 roku pokrzywdzony wraz z innymi żołnierzami został zatrzymany i osadzony w sowieckim obozie jenieckim w M..

- zeznania świadka T. S.,

- dokumenty archiwalne Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,

k. 159-160,

k. 114,

116, 117,

3

Po około 2 tygodniach pokrzywdzony został wywieziony pociągiem w wagonie towarowym do obozu jenieckiego
w miejscowości K. w ZSRR.

W w/w obozie jenieckim panowały bardzo ciężkie warunki bytowe. Więźniowie mieszkali w wybudowanych własnoręcznie ziemiankach, spali na gałęziach, drewnie, własnych ubraniach.

Po wybudowaniu obozu pokrzywdzony został zaciągnięty do prac przymusowych.

W obozie jenieckim w K. w ZSRR pokrzywdzony był przetrzymywany od dnia 5 sierpnia 1944 roku do bliżej nieustalonego dnia października 1944 roku.

- zeznania świadka T. S.,

- zeznania świadka A. W.,

- dokumenty archiwalne IPN,

k. 159-160,

k. 160-161,

k. 125-129, 134-135, 136-137,

4

W bliżej nieustalonym dniu października 1944 roku pokrzywdzony został przetransportowany i osadzony w obozie jenieckim w miejscowości M. (obwód S.) w ZSRR.

W w/w obozie jenieckim panowały bardzo ciężkie warunki bytowe. Więźniowie mieszkali w wybudowanych własnoręcznie ziemiankach, przykrywali się gałęziami, załatwiali potrzeby fizjologiczne do wykopanego dołu. Były wszy, pluskwy. Brakowało wody.

Pokrzywdzony pracował tam przymusowo po kilkanaście godzin na dobę przy wyrębie drzew (wyrąb drzew, czyszczenie drzew, załadunek na ciężarówki).

Panowały bardzo niskie temperatury. Pokrzywdzonemu doskwierał głód - racje żywnościowe niewielkie nie dostarczały niezbędnych wartości odżywczych.

Pokrzywdzony w trakcie pobytu w obozie stracił włosy
i wszystkie zęby.

W dniu 5 stycznia 1946 roku pokrzywdzony został zwolniony z w/w obozu, a w dniu 12 stycznia 1946 roku wrócił do Polski.

Powodem zatrzymania i internowania pokrzywdzonego
w w/w obozach pracy przymusowej na terytorium ZSRR była jego przynależność do (...).

- zeznania świadka T. S.,

zeznania świadka A. W.,

- dokumenty archiwalne Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,

- dokumenty archiwalne IPN,

k. 159-160,

k. 160-161, 119-121,

k. 125-129, 134-135, 136-137,

5

Pokrzywdzony P. L. otrzymał uprawnienia kombatanckie w związku z przynależnością do (...) oraz pobytem w obozach na terytorium ZSRR.

P. L. zmarł w dniu (...)
(...) roku w K..

Żona P. L. J. L. – zmarła
w dniu (...) roku.

P. L. miał troje dzieci – syna J. L. (1), który zmarł w dniu (...) roku oraz dwie córki wnioskodawczynie: T. S. i A. W..

- zeznania świadka T. S.,

zeznania świadka A. W.,

- odpis skrócony aktu małżeństwa

- odpis skrócony aktu zgonu,

- dokumenty przechowywane w archiwum Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,

- odpis skrócony

aktu urodzenia,

- odpis skrócony aktu zgonu,

k.159-160,

k. 160-161,

k. 18, 20,

k. 21,

k. 113, 118,

k. 166, 167,

k. 168, 169,

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1,2,3,4,5

zeznania wnioskodawczyni:

- T. S.,

- A. W.,

Sąd co do zasady uznał za wiarygodne zeznania świadków przy czym miały one bardzo ograniczone znaczenie przy ustalaniu stanu faktycznego niniejszej sprawy bowiem jak same przyznały, nie posiadają wiedzy
o działalności ojca na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, sytuacji osobistej, majątkowej i zawodowej ojca przed wstąpieniem do (...), w chwili zatrzymania oraz szczegółowych informacji odnośnie pobytu ojca w obozach pracy przymusowej, czy to od ojca czy od najbliższej rodziny,
a jedynie z dokumentów IPN.

Zeznania te były rzeczowe, logiczne oraz znalazły potwierdzenie w pozostałym ocenionym jako wiarygodny materiale dowodowym – dowodach z dokumentów.

1,2,3,4,5

dowody

z dokumentów

Sąd ocenił jako wiarygodne dowody z dokumentów: dokumenty archiwalne zgromadzone w aktach IPN oraz Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, odpisy skrócone aktu zgonu, odpisy skrócone aktu małżeństwa, odpisy skrócone aktu urodzenia, bowiem zostały one sporządzone zgodnie z wymogami formalnymi, w sposób rzetelny i dokładny przez uprawnione osoby
w ramach ich kompetencji, a ich prawdziwość nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

pozostałe dowody zebrane w aktach sprawy

Nie miały znaczenia dla odtworzenia stanu faktycznego przedmiotowej sprawy i pozostały poza zainteresowaniem Sądu.

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

Kwota główna

Odsetki

kwota 63.196,56 złotych tj. kwota
po 31.598,28 złotych na rzecz każdej wnioskodawczyni

ustawowe odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania liczone od daty uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty

/art 481 k.c./

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego uprawnienia określone w ust. 1 (odszkodowanie za poniesioną szkodę od Skarbu Państwa) przysługują również osobom, mieszkającym obecnie bądź w chwili śmierci w Polsce, represjonowanym przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od 1 lipca 1944 r. do 31 grudnia 1956 r. oraz na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w okresie od 1 stycznia 1944 do 31 grudnia 1956 r. za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 in fine - w razie śmierci tej osoby uprawnienie przechodzi
na małżonka, dzieci i rodziców.

„Represjonowanie za samą przynależność do (...) należy traktować
w kategoriach represji za działalność niepodległościową. (...) była przecież organizacją, której naczelnym priorytetem była suwerenność Państwa Polskiego, zatem każdy, kto do niej wstępował w sposób wyraźny opowiadał się za realizowanymi przezeń koncepcjami politycznymi, u podstaw których leżała wizja niepodległej, a zarazem silnej Polski. Włączał się tym samym w nurt szeroko pojętej walki o niepodległość, która przybierała przecież nie tylko postać walki zbrojnej czy wywiadowczej, bo poprzez poszerzanie swych szeregów (...) ze swymi poglądami docierała do coraz większej grupy Polaków i kształtowała w nich nieraz ukryte niepodległościowe dążenia, a przez to sama rosła w siłę, dlatego tak bardzo radzieckim organom ścigania zależało na jej unicestwieniu poprzez represjonowanie także jej szeregowych członków.” /wyrok SA w Katowicach z dnia 12 lutego 2024 roku, sygn. akt II AKa 6/04, Lex; postanowienie SN z dnia 25 kwietnia 1995 roku, sygn. akt WZ 77/95, Lex; uchwała SN z dnia 19 kwietnia 1995 roku, sygn. akt I KZP 8/95, Lex/.

W realiach niniejszej sprawy jedynymi uprawnionymi do uzyskania odszkodowania należnego pokrzywdzonemu P. L., były jego córki - wnioskodawczynie: T. S. i A. W..

Zadośćuczynienie

Kwota główna

Odsetki

kwota 360.000,00 złotych tj. kwota
po 180.000,00 złotych na rzecz każdej wnioskodawczyni

ustawowe odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania liczone od daty uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty

/art 481 k.c./

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego uprawnienia określone w ust. 1 (zadośćuczynienie od Skarbu Państwa) przysługują również osobom, mieszkającym obecnie bądź w chwili śmierci w Polsce, represjonowanym przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od 1 lipca 1944 r. do 31 grudnia 1956 r. oraz na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w okresie od 1 stycznia 1944 do 31 grudnia 1956 r. za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 in fine - w razie śmierci tej osoby uprawnienie przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców.

W realiach niniejszej sprawy, jedynymi uprawnionymi do uzyskania zadośćuczynienia należnego pokrzywdzonemu P. L., były jego córki - wnioskodawczynie: T. S. i A. W..

Zadośćuczynienie zasądzone na podstawie art. 8 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 2a w/w ustawy jest roszczeniem cywilnoprawnym, dlatego przy ustalaniu jego wysokości mają zastosowanie przepisy prawa cywilnego, w szczególności art. 445 § 1 i 2 k.c., zgodnie
z którym osobie pozbawionej wolności sąd może przyznać odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1

Kwota główna

Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni T. S. oraz wnioskodawczyni A. W. kwotę
po 31.598,28 złotych tytułem odszkodowania należnego ich ojcu pokrzywdzonemu P. L. uznając, iż kwota ta jest adekwatna do wysokości szkody poniesionej przez niego w związku z represjami przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organy pozasądowe – pobytem w obozie jenieckim w M. oraz w obozie pracy w K. i M. w okresie od dnia 17 lipca 1944 roku do dnia 5 stycznia 1946 roku oraz za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Opierając się na obszernym orzecznictwie sądowym w tym zakresie Sąd ustalając wysokość należnego pokrzywdzonemu P. L. odszkodowania porównywał hipotetyczny stan majątkowy jaki by zaistniał, gdyby zdarzenie wywołujące szkodę nie nastąpiło ze stanem jaki występował przed i po wyrządzeniu szkody. Określając, czy istnieje i jaki jest rozmiar odpowiedzialności odszkodowawczej, Sąd sięgnął do adekwatnego związku przyczynowego ( art. 361 § 1 k.c.), gdzie szkoda jest typowym, zwyczajnym następstwem zdarzenia z którym ustawodawca wiąże odpowiedzialność odszkodowawczą. Niemożność wykonywania pracy zarobkowej i uzyskiwania z tego tytułu wynagrodzenia jest, co do zasady, naturalną konsekwencją pozbawienia wolności – pobyt w obozie jenieckim oraz obozach pracy przymusowej. W wypadku utraconych korzyści, a taki charakter ma pozbawienie możliwości wykonywania pracy i otrzymywania za nią wynagrodzenia, konieczne jest wykazanie wysokiego prawdopodobieństwa uzyskania tych przysporzeń majątkowych. Takiego, że "rozsądnie rzecz oceniając można stwierdzić, iż poszkodowany na pewno uzyskałby korzyść, gdyby nie wystąpiło zdarzenie, w związku z którym ten skutek był niemożliwy" /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, sygn. akt V CK 426/04, Lex/. Ustalając wysokość odszkodowania Sąd miał przede wszystkim na względzie dochody, jakie ojciec wnioskodawczyń mógłby osiągnąć, gdyby nie pozbawiono go wolności. Zgodnie z zasadą kompensacji przyznawane odszkodowanie winno zrekompensować dochód, który uzyskałaby osoba pozbawiona wolności, po odliczeniu kwot, które musiałaby uiścić tytułem należnego podatku, składek ZUS i innych. Innymi słowy odszkodowanie powinno kompensować całość zarobków utraconych przez taką osobę /wyrok SN z dnia 10 maja 2024 roku, sygn. akt III KK 354/23, Lex; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 5 grudnia 2024 roku, sygn. akt II AKa 393/24, Lex; wyrok SA w Poznaniu z dnia 3 marca 2022 roku sygn. akt II AKa 228/21, Lex; wyrok SA w Gdańsku z dnia 1 grudnia 2020 roku, sygn. akt II AKa 195/20, Lex/.

Sąd dysponował stosunkowo niewielkim zakresem dowodów, które pozwalałyby na ustalenia rozmiaru szkody. Nie budzi wątpliwości pozbawienie wolności ojca wnioskodawczyń w okresie od dnia 17 lipca 1944 roku do dnia
5 stycznia 1946 roku – pobyt w obozie jenieckim w M. oraz w obozach pracy przymusowej w K. i M.. Przebieg samego zatrzymania, pozbawienia go wolności – pobytu w obozach jenieckim i pracy przymusowej oraz sytuacja osobista i majątkowa ojca wnioskodawczyń, mogła być ustalona wyłącznie na podstawie zeznań wnioskodawczyń – jego córek T. S. i A. W. oraz dokumentów archiwalnych IPN i Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Sąd dostrzegał braki w materiale dowodowym w tym przedmiocie. W dokumentach archiwalnych IPN i Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych znajdują się jedynie szczątkowe informacje w tym zakresie, podobnie zeznania wnioskodawczyń faktycznie nie zawierały istotnych wiadomości odnośnie sytuacji ich ojca w tym okresie czasu. Co znamienne – w późniejszym okresie czasu, po zwolnieniu go kwestia ta nie była przedmiotem bezpośredniej relacji żadnego z rodziców wnioskodawczyń, członka rodziny. Z dokumentacji archiwalnej IPN i Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wynika natomiast, że ojciec wnioskodawczyń przed zatrzymaniem i pozbawieniem wolności był 26 letnim mężczyzną, posiadającym wykształcenie podstawowe - bez wyuczonego zawodu, a przed wstąpieniem do (...) mieszkał z rodzicami i zapewne pracował w gospodarstwie rodziców.

Stosownie do treści art. 322 k.p.c. jeżeli ścisłe udowodnienie wysokości żądania nie jest możliwe, nader utrudnione lub oczywiście niecelowe, Sąd może zasądzić odpowiednią sumę według swojej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

Sąd ustalając możliwości zarobkowe P. L., gdyby pozostawał na wolności, opierając się na treści art. 322 k.p.c. przyjął jako podstawę ustalenia potencjalnych dochodów, jakie mógłby on osiągać, kryterium minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie, skoro dwudziestosześcioletni P. L. w chwili zatrzymania (17 lipca 1944 roku) miał podstawowe wykształcenie – bez wyuczonego zawodu, nie miał majątku. Pochodził on z rodziny chłopskiej i przed wstąpieniem do (...), przed zatrzymaniem zapewne pracował w gospodarstwie rodziców, naukę w szkole powszechnej zakończył kilka lat wcześniej uzyskując wykształcenie podstawowe, nie kontynuował nauki, nie podnosił kwalifikacji, nie poszukiwał innej pracy, co mógłby uczynić gdyby miał takie zamiary. Należy zatem wysnuć wniosek, że gdyby nie został zatrzymany i pozbawiony wolności – zmuszony do pobytu w obozach jenieckich na terenie ZSRR i wykonywania przymusowej pracy, to wykonywałaby zajęcia bez wykształcenia specjalistycznego - podejmowałaby pracę w gospodarstwie rolnym lub inną tego rodzaju, a w konsekwencji uzyskiwane przez niego dochody byłyby niewielkie. Stąd należy przyjąć, że szkoda z tytułu niemożności zarobkowania odpowiadała miesięcznie minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.

Wynagrodzenie za pracę, które uzyskałby represjonowany – ojciec wnioskodawczyń P. L. gdyby nie to, że został zatrzymany
i pozbawiony wolności – zmuszony do pobytu w obozach jenieckich na terenie ZSRR i wykonywania przymusowej pracy, stanowi utracone korzyści
(art. 361 § 2 k.c.). W ich wypadku szkodą jest to, co znalazłoby się w majątku osoby represjonowanej gdyby zdarzenia wywołujące szkodę nie nastąpiłyby. Wobec tego, nie budzi wątpliwości, że utracony zarobek obejmuje wynagrodzenie za pracę netto tj. pomniejszone o należności publicznoprawne, bo to ono, a nie wynagrodzenie brutto, nie weszło do majątku osoby represjonowanej.

Notoryjnie wiadomo, iż w chwili orzekania przez Sąd - od dnia 1 stycznia 2025 roku - minimalne miesięczne wynagrodzenie netto, tj. pomniejszone
o należności publicznoprawne wynosiło kwotę 3.510,92 złotych (kwota 4.666,00 złotych brutto) – rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2024 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę
oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 roku.

Ponieważ pokrzywdzony P. L. był pozbawiony wolności w okresie od dnia 17 lipca 1944 roku do dnia 5 stycznia 1946 roku, a więc przez okres niemalże 1 roku i 6 miesięcy, kwota wynagrodzenia, jakie mógłby wówczas osiągnąć odpowiada obecnej kwocie 63.196,56 złotych netto (kwota
3.510,92 złote x 18) tj. kwocie 83.988,00 złotych brutto (kwota 4.666,00 złotych x 18).

Mając na uwadze, że w niniejszej sprawie na obecną chwilę dwie osoby pozostają uprawnione w tym zakresie - uzyskaną kwotę należy podzielić na dwoje uprawnionych, co daje kwotę 31.598,28 złotych i taką też kwotę Sąd zasądził na rzecz wnioskodawczyni T. S. i wnioskodawczyni A. W..

Zadośćuczynienie

2

Kwota główna

Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni T. S. oraz wnioskodawczyni A. W. kwotę
po 180.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia należnego ich ojcu P. L. uznając, iż kwota ta jest adekwatna do krzywd, jakich doznał
w związku z represjami przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organy pozasądowe – pobytem w obozie jenieckim w M. oraz w obozie pracy w K. i M. w okresie od dnia 17 lipca 1944 roku do dnia 5 stycznia 1946 roku oraz za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Sąd dysponował stosunkowo niewielkim zakresem dowodów, które pozwalałyby na ustalenia wielkości należnego zadośćuczynienia. Nie budzi wątpliwości pozbawienie wolności ojca wnioskodawczyń P. L.
w okresie od dnia 17 lipca 1944 roku do dnia 5 stycznia 1946 roku – pobyt
w obozie jenieckim w M. oraz w obozach pracy przymusowej w K. i M.. Przebieg samego zatrzymania, pozbawienia go wolności – pobytu w obozach jenieckim i pracy przymusowej oraz sytuacja osobista ojca wnioskodawczyń, mogła być ustalona wyłącznie na podstawie zeznań wnioskodawczyń – jego córek T. S. i A. W. oraz dokumentów archiwalnych IPN i Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Sąd dostrzegał braki w materiale dowodowym w tym przedmiocie. W dokumentach archiwalnych IPN i Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych znajdują się jedynie szczątkowe informacje w tym zakresie, podobnie zeznania wnioskodawczyń nie zawierały szczegółowych i pełnych informacji odnośnie sytuacji ich ojca
w tym okresie czasu. Co znamienne – w późniejszym okresie czasu, za życia wnioskodawczyń kwestia ta nie była przedmiotem bezpośredniej relacji żadnego z rodziców wnioskodawczyń, członka rodziny. Wnioskodawczynie posiadały jedynie szczątkowe informacje (zasłyszane z rozmów innych członków rodziny, podczas wizyt ojca u psychologa pod koniec jego życia oraz pozyskane z dokumentów archiwalnych IPN) co do sposobu transportu do obozu pracy przymusowej – przeludnione wagony towarowe, miejsca zamieszkania - wybudowane własnoręcznie ziemianki, warunków bytowych i sanitarnych – bez łóżek (spanie na gałęziach, ubraniach) brak wody, załatwianie potrzeb fizjologicznych do wykopanego dołu, wszy, pluskwy, głód, praca przymusowa po kilkanaście godzin na dobę przy wyrębie drzew, a także utrat przez pokrzywdzonego w tym okresie czasu włosów
i wszystkich zębów.

Sąd poczynił ustalenia co do przebiegu zatrzymania, pozbawienia wolności pokrzywdzonego – pobytu w obozach jenieckim i pracy przymusowej oraz jego sytuacji osobistej opierając się na w/w informacjach, a w głównej mierze na powszechnej wiedzy co do przebiegu rozbrajania oddziałów (...) w lipcu
1944 roku, przebiegu zatrzymań i „zsyłki” żołnierzy (...) na tereny ZSRR
oraz warunków panujących w sowieckich obozach pracy przymusowej. Trudno doszukiwać się w sytuacji ojca wnioskodawczyń jakiś szczególnych zdarzeń, które miałyby mieć wpływ na ocenę doznanych przez niego krzywd. Brak jest relacji samego represjonowanego - ojca wnioskodawczyń, nie ujawnił on żadnych w tym zakresie oczekiwań, ani nie pozostawił relacji (wnioskodawczynie przed Sądem wprost podały, że nie mają żadnej szczegółowej wiedzy w tym zakresie, nie mówiło się o tym w domu). Brak przy tym jakiejkolwiek dokumentacji – medycznej, z konsultacji lekarskich, aby stwierdzono wówczas czy następczo u niego jakieś poważne dolegliwości, albo niewątpliwie będących następstwem tych wydarzeń. Wnioskodawczynie nie wykazały także by w odniesieniu do okresu pozbawienia wolności ich ojca zaistniały jakieś szczególne, wyjątkowo uciążliwe okoliczności, uzasadniające zasądzenie tytułem zadośćuczynienia kwoty 1.800.000,00 złotych. Twierdzenia wnioskodawczyń zawarte w pisemnym uzasadnieniu wniosku
w tym zakresie, a w szczególności odnośnie negatywnego wpływu tych wydarzeń na stan jego zdrowia oraz jakość jego dalszego życia są zupełnie gołosłowne i nie znajdują jakiegokolwiek potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

W ocenie Sądu - w spawie niniejszej - gdzie nie są znane rzeczywiste warunki w jakich przebywał ojciec wnioskodawczyń (nie można w tym zakresie stosować reguły z art. 5 § 2 k.p.k.), w której nie ma ustaleń co do dodatkowych środków represji stosowanych wobec niego lub jego rodziny albo też co do wyjątkowo negatywnych skutków pobytu w obozach jenieckim i pracy przymusowej w zakresie jego stanu zdrowia lub jego dalszej linii życiowej i poziomu egzystencji po odzyskaniu wolności, powrocie do Polski - uznać należy, że sumą odpowiednią w rozumieniu art. 445 § 1 k.c., sumą proporcjonalną do krzywdy doznanej przez niego, a zatem sumą rozsądną nie prowadzącą do nadmiernego wzbogacenia się osoby uprawnionej jest kwota zadośćuczynienia w wysokości łącznej 360.000,00 złotych, odpowiadająca w przybliżeniu 20.000,00 złotych za każdy miesiąc pozbawienia wolności.

Zadośćuczynienie nie może sprowadzać się jedynie do subiektywnego przekonania samego wnioskodawcy, a nawet samego represjonowanego,
co do tego, że dla niego to właśnie żądana kwota, ma te cechy zadośćuczynienia, które może dać mu satysfakcję. Ustawodawca formułując uregulowania ustawy lutowej, odrzucił możliwość pozostawienia swobody wnioskodawcy, a także zawarcia ustawowego uregulowania zadośćuczynienia, a odwołał się do uregulowania naprawienia szkody i krzywdy na zasadach z kodeksu cywilnego, podobnie jak w sprawach cywilnych. A więc to na sądzie ciąży obowiązek wyznaczenia w konkretnym przypadku owej kwoty "odpowiedniej" do wielkości doznanej przez represjonowanego krzywdy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2021 roku, sygn. akt II KK 495/21, Lex). Kwota ta jest wyższa niż aktualnie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce i można uznać ją za adekwatną do rozmiaru krzywdy wyrządzonej ojcu wnioskodawczyń. Kwota ta z pewnością nie jest kwotą jedynie symboliczną, ma realny wymiar finansowy
i może realizować konkretne cele majątkowe. Wnioskodawczynie nie tylko nie przekonują, że żądana kwota 1.800.000,00 złotych jest w sam raz. W ocenie Sądu żądane 1.800.000,00 złotych jako zadośćuczynienia jest skrajnie wysokie. Objęta żądaniem kwota nie tylko zmierza do wzbogacenia wnioskodawczyń, ale stanowi wartość, która zdecydowanie przewyższa dorobek życiowy zdecydowanej większości społeczeństwa.

Mając powyższe na uwadze w ocenie Sądu brak było podstaw do pełnego uwzględnienia żądania pełnomocnika wnioskodawczyń, który domagał się kwoty 1.800.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez ich ojca P. L. w związku z represjami przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organy pozasądowe – pobytem w obozie jenieckim w M. oraz w obozie pracy w K. i M. w okresie od dnia 17 lipca 1944 roku do dnia 5 stycznia 1946 roku.

Suma wyższa byłaby kwotą nadmiernie wygórowaną, wchodzącą w sferę zarezerwowaną dla wyjątkowo ciężkich przypadków represji i pozbawienia wolności przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organy pozasądowe, połączonych nierzadko z torturami
i wieloletnimi prześladowaniami (dotykającymi również członków rodzin osób osadzonych), a w skrajnych przypadkach prowadzących do śmierci osób pokrzywdzonych, bądź to jeszcze w trakcie uwięzienia bądź też na skutek utraty zdrowia wywołanej długotrwałym pobytem obozach pracy przymusowej. Natomiast suma niższa, nie byłaby w tym przypadku adekwatna do całokształtu krzywd doznanych przez pokrzywdzonego P. L. i mogłaby być uznana za kwotę mającą jedynie symboliczny, nieodczuwalny ekonomicznie, charakter /wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 grudnia 2023 roku, sygn. akt II AKa 171/23, Lex /

Mając na uwadze, że w niniejszej sprawie na obecną chwilę dwie osoby pozostają uprawnione w tym zakresie - uzyskaną kwotę należy podzielić na dwoje uprawnionych, co daje kwotę 180.000,00 złotych i taką też kwotę Sąd zasądził na rzecz każdej wnioskodawczyń: T. S. i A. W..

Inne

3

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Oddalenie dalej idących żądań wnioskodawczyń - było konsekwencją ustalenia odpowiednich w/w kwot tytułem odszkodowania za poniesioną przez pokrzywdzonego P. L. szkodę i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, w związku z represjami przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organy pozasądowe –- pobyt w obozie jenieckim
w M. oraz w obozie pracy w K. i M. w okresie od dnia 17 lipca 1944 roku do dnia 5 stycznia 1946 roku
oraz za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni T. S. i wnioskodawczyni A. W. - zgodnie z wnioskiem - kwotę po 288,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
– wnioskodawczynie korzystały z pomocy profesjonalnego pełnomocnika
– radcy prawnego na dwóch rozprawach w dniu: 18 czerwca 2025 roku
i 9 września 2025 roku – kwota 240,00 złotych + kwota 48,00 złotych (tj. 20% z kwoty 240,00 złotych) = kwota 288,00 złotych.

Zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w w/w wysokości tj. wg stawki minimalnej uzasadnione było nakładem pracy pełnomocnika oraz stopniem skomplikowania sprawy – sprawa niniejsza nie była nad wyraz skomplikowana ani nie wymagała ponadnormatywnego zaangażowania czasu i pracy, części dokumentów była zbędna. Ponadto,
w części wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie nie został uwzględniony.

/art. 554 § 4 k.p.k. oraz § 11 ust 6, § 15 ust. 3 i § 17 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych/

IV

Sąd obciążył Skarb Państwa kosztami postępowania.

/art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego/

PODPIS